အံ့ဖွယ်ဇင် - စစ်ကြီးကဘယ်လောက်ကြာဦးမှာလဲ

Though chilled with horror

with a second blow

He struck it, and decided

then to look.

Torquato Tasso (Jerusalem Liberated)

စစ်ကြီးက ဘယ်လောက်ကြာဦးမှာလဲကဗျာစာအုပ်ထဲက ကဗျာ အများစုဟာ dramatic monologue ကိုသုံးထားတယ်။ စာပေပညာရှင် အမ်၊ အိပ်ချ်၊ အေဘရင် (M.H.Abrams) A Glossray of Literary Terms (7th ed, 1999) မှာ dramatic monologue ဆိုတာ လူတစ်ဦးက သူ့ရဲ့ ပုဂ္ဂလိက အတွေးကို သူ့ရဲ့ တစ်သံတည်းပြောဆိုနေတဲ့ စကားနဲ့ ပြောထားတာပါပဲ။ တစ်သီးပုဂ္ဂလလူသားတစ်ယောက်ရဲ့ ပြောဆိုမှုမှာ ရိုမန့်တစ်ဆန်ဆန်ဘဝအလွမ်းတွေကို ပြောနေတာမျိုးမဟုတ်ဘူး။ ကိုယ့်အကြောင်းကို ကိုယ်ဖော်ထုတ်နေတဲ့ ပုံစံ( self-revelation) လည်းမဟုတ်ဘူး။ သူ့ရဲ့ အတွေးစိတ်ကူးတွေကို ပြောနေရင်း လူ့အဖွဲ့အစည်းနဲ့ ဆက်စပ်သွားတာမျိုးဖြစ်တယ်။ တစ်ခါတစ်ရံ သူခေါ်ထုတ်ချင် တဲ့သူတွေကို ခေါ်ထုတ်ပြီး တိုက်ရိုက် ပြောချလိုက်တာမျိုးလည်းရှိတယ်။ သံခင်းတမန်ခင်းကဗျာမှာ -

ကိုယ့်နာကျင်မှုတွေကို လူမသိအောင်

ဆံပင်ရှည်ထားလိုက်တယ်

ကိုယ့်နာကျင်မှုတွေကို လူတွေမသိအောင်လို့

ဂျင်းဘောင်းဘီနဲ့ တီရှပ်ကို ဝတ်လိုက်တယ်

ကိုယ့်နာကျင်မှုတွေ လူတွေမသိအောင်လို့

နေကာမျက်မှန် တပ်လိုက်တယ်

ကိုယ့်နာကျင်မှုတွေ လူတွေ မသိအောင်လို့

ဟာသတွေ လျှောက်ပြောတယ်

ရယ်မောပြတယ်

လို့ဆိုတယ်။ ကဗျာတစ်ပုဒ်ရဲ့ ဇာတ်ပြောသူကို ကဗျာဆရာကိုယ်တိုင်လို့ မယူနိုင်ဘူးဆိုတဲ့ ကဗျာဗေဒအမြင်တွေရှိပေမဲ့လည်း ဒီကဗျာဟာ ကဗျာဆရာအံ့ဘွယ်ဇင်က သူ့ရဲ့ ငါဖြစ်မှုကို တကိုယ်တည်းပြောစကား (interior monologue) šGogoseşospoj:8603&zręĉosil ဒါပေမဲ့ တစ်ခါတလေမှာ နာကျင်မှုဆိုတာ ဘယ်လောက်ပဲ တစ်သီး ပုဂ္ဂလဆန်ဆန် တစ်ကိုယ်ရည်စာမဟုတ်ဘူး။ လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဖိစီး တတ်တဲ့သဘောမှာ ငြိတွယ်နေတဲ့အရာပါ။ နိုင်တင်ဂေးလ်ရာသီကဗျာမှာ သာယာဖွယ်ရာ အခြေအနေတွေကို ပြောဆိုပြီး ရုတ်တရက် ဆိုသလို။ ကဲဗျာ၊ ဘယ်လောက်ပျော်စရာကောင်းလဲ...၊ မိတ်ဆွေလာလည်ဖို့ ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်၊ တကယ်ပါ၊ ခေါင်းကိုက်ပျောက်ဆေးတွေ မေ့ထားခဲ့ လိုက်ပါတယ်ဆိုပြီး သူခေါ်ထုတ်ချင်တဲ့လူနဲ့ တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်တော့ တာပဲ။ ကဗျာထဲက ဇာတ်ပြောသူ ဒါမှမဟုတ် အံ့ဘွယ်ဇင်ဟာ သူ့ရဲ့ နာကျင်မှုအစိတ်အပိုင်းတချို့ကို သူ့အတွက်သာလျှင်ထားပြီး ကျန်တဲ့အစိတ်အပိုင်းကို ပုံစံတစ်ခုပြောင်းပြီး ဖော်ပြတယ်လို့တောင်မှ အနက် ပြန်ဖွင့်ဆိုကြည့်နိုင်တယ်။ ဒါကြောင့် သူ့ရဲ့ တစ်သီးပုဂ္ဂလဖြစ်မှုဟာ လူ့အဖွဲ့ အစည်းဆီ (individual to society) ထင်ထင်သာသာ ဆက်စပ် ဖြစ်တည်နေတာ။

ဩဒင်က သူ့ရှေ့အစဉ်အလာက ဆရာကြီးတွေရဲ့ ကဗျာတွေကို ကြည့်ပြီးပြောခဲ့တဲ့ စကားတစ်ခွန်းရှိတယ်။ About suffering they were never wrong, the Old Masters...) ဝေဒနာတွေ၊ နာကျင်မှုတွေ ခံစားရတာနဲ့ပတ်သက်ပြီးရေးခဲ့တဲ့ သူ့ရှေ့က ကဗျာဆရာကြီးတွေဟာ ဘယ်တော့မှမမှားခဲ့ပါဘူးဆိုတာပဲ။ ကဗျာထဲကဇာတ်ပြောသူအမျိုးမျိုးရဲ့ ဝေဒနာဟာ လူ့အဖွဲ့အစည်းဆီ ရွေ့လျားဖြစ်ပေါ်နေတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲ။ ပုံမှန်ဈေး ကဗျာမှာ ပိုပြီးထင်ရှားတယ်။

တစ်ခါပြင် ၈ဝဝ ကျပ်ဆိုတဲ့ ဆိုင်လေးမှာ ညနေခင်းချွေးစက်တွေ တန်းစီနေကြတယ်

အော်... ဘာတွေတည်ဆောက်နေပါလိမ့်

ခြေတံရှည်အိမ်လေးတွေ ရေနစ်နေတုန်း...

လို့ဆိုတာ။ ကဗျာဆရာရဲ့ နာကျင်မှုကအသံမဲ့နေတဲ့လူအုပ်စုတွေအတွက် အသံထုတ်ပေးနေရုံတင်မကဘူး ထွက်လာတဲ့အသံပေါ်မှာ သူ့ရဲ့ လူသား ချင်းစာနာမှုကို တွေ့ရမယ်။ သူ့ရဲ့ နာကျင်မှုဟာ အမှတ်အသားတွေ အသေဖြစ်နေတာမဟုတ်ဘူး။ အမှတ်အသားတွေ၊ သင်္ကေတတွေ ရှင်သန် ထုတ်လုပ်ပေးမယ့် နာကျင်မှုမျိုးပဲ။ ဘာသာစကားအဓိပ္ပာယ်တွေကို productive ဖြစ်စေမယ့် နာကျင်မှုမျိုးပဲ။

ဆိုရရင် ကဗျာတွေထဲက ဇာတ်ပြောတွေမှာ ဒါမှမဟုတ် အံ့ဘွယ်ဇင်ရဲ့ ကဗျာတွေမှာ နာကျင်မှုတွေကို ရိုးရိုးတွေ့နေရတာ မဟုတ်ဘူး။ သူက နာကျင်မှုတွေကို ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ ပြန်လည်ရှင်သန်အောင်လုပ်နေတာမျိုး၊ ပြန်လည် ဖန်တီးဖို့ ကြိုးစားတာမျိုးအဖြစ် တွေ့ရတာ။ ဒါကလည်း နာကျင်မှုဟာ မသိစိတ်ထဲရောက်သွားတဲ့ နာကျင်မှုမျိုးမဟုတ်ဘဲ၊ ကိုယ်နဲ့ ဝေးကွာနေတဲ့ နာကျင်မှုမျိုးဖြစ်နေတဲ့ အတွက်ပဲ။ သမိုင်းဆိုင်ရာသိမှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နာကျင်ခံစားရပုံတွေ (သေနတ်ပစ်တမ်းကစားနည်းဟာ ပျော်ရွှင်ဖွယ်မဟုတ်တော့ဘူး ကဗျာ မှာ စစ်ပွဲတွေ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးတွေ အကြောင်းပြောပြီး နောက်ဆုံးမှာ မျက်ရည်တွေဝဲနေတယ်၊ မြင်ကွင်းကမှုန်မှိုင်းနေတယ်၊ ပြတင်းတံခါးတွေ ပိတ်လိုက်ရတယ်၊ တစပြင် အမှောင်ရိပ်ကြီးနဲ့ မြို့ကလေးတွေ အိုစာ သွားတယ်၊ အခု မိုးတွေရွာနေပြီ၊ အခု ကျွက်ကျွက်ဆူနေပြီ၊ အခု ခိုက်ခိုက်တုန်နေပြီ)၊ လူတန်းစားသိမှု၊ ပူဆွေးသောကကနေ ဖီဆန်မှုတွေဆီ၊ အတိတ်ကာလကို ချန်ထားရစ်ဖို့ ကြိုးစားရင်းကနေ ပြန်လည် တုံ့ပြန်နေတာတွေ ( ဥပမာ - ဂွတ်ဘိုင်တူဒေးကဗျာမှာ စိတ်တွေ ပုံမှန်မဖြစ်တဲ့ကာလ ဝေဒနာတွေကို ခေါက်ရိုးချိုးဆွေးမြေ့ပစ်လိုက် တယ်... ကျွန်တော့် အလှည့်ပေးပါ၊ ကျွန်တော့် အလှည့်ပေးပါလို့ အော်ဟစ်နေတာတွေ) တွေကို တွေ့ရမယ်။ ။

ကဗျာစာအုပ်မှာ ထူးခြားချက်တွေထဲက တစ်ခုက ထပ်တလဲလဲ သုံးစွဲမှုပဲ။ ထပ်တလဲလဲ သုံးစွဲပြီဟေ့ဆိုရင် ဇာတ်ပြောသူဟာ သူ့ နှလုံးသားထဲက အော်ဟစ်ပေါက်ကွဲပြီး ထွက်လာတဲ့အသံဖြစ်နေတာပဲ။ ဂွတ်ဘိုင်တူဒေးကဗျာမှာ ကျွန်တော်အလှည့်ပေးပါ၊ ကျွန်တော်အလှည့် ပေးပါဆိုတဲ့ ခံစားချက်မျိုးတွေပဲ။ ငါတို့မှာ အခန်းတစ်ခန်းရှိတယ်ဆိုတဲ့ ကဗျာမှာလည်း

ငါတို့မှာ အခန်းတစ်ခန်းရှိတယ်

ဘယ်တုန်းကမှ ဖွင့်/ပွင့် မလာဘူး

အဲဒီအခန်းရှေ့မှာ သူရူးတစ်ယောက် လဲလျောင်းမနေဘူး

အဲဒီအခန်းရှေ့မှာ ပင့်ကူအိမ်အထပ်ထပ်ရစ်ပတ်မနေဘူး

အဲဒီအခန်းရှေ့မှာ ကြိုဆိုပါ၏။ ဆိုင်းဘုတ်မရှိဘူး

အဲဒီအခန်းရှေ့မှာ ဒီဇင်ဘာမရှိဘူး

အဲဒီအခန်းဟာ တစ်ခါတစ်ခါ စကားပြောတယ်

တစ်ခါတစ်ခါ ငိုရှိုက်တယ် ၊ တစ်ခါတစ်ခါ ရယ်မောတယ် လို့ဆိုတာ။ လူသားဘဝရဲ့ အားလပ်ချိန်ပျောက်ဆုံးနေရတဲ့အကြောင်းကို ထုတ်ဖော်ပြသထားတဲ့ တနင်္ဂနွေချစ်သူများ မှာတောင်

တနင်္ဂနွေပေးပါ တနင်္ဂနွေပေးပါ တနင်္ဂနွေပေးပါ တစာစာ

အနားယူချင်တဲ့နေ့

တနင်္ဂနွေပေးပါ တနင်္ဂနွေပေးပါ တနင်္ဂနွေပေးပါ တစာစာ

မိမိကိုယ်မိမိ ပျောက်ဆုံးနေတဲ့နေ့

လို့ဆိုတယ်။ Double woundပဲ။ ဒဏ်ရာဟာ ကိုယ့်အတွက်ရော(ကိုယ့် စိတ်ထဲမှာရော)၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက်ရော၊ စပ်ယှက်ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ဒဏ်ရာ၊ အသွင်သဏ္ဌာန် အမျိုးမျိုးပြောင်းလဲနေတဲ့ မစ်ဂျစ်ကယ် ဒဏ်ရာ ( magical wound) တစ်ခုပဲ။

ချုံ့ရရင်တော့ ဒီစာအုပ်ထဲက ကဗျာအများစုဟာ ခင်ဗျားရဲ့ လည်မျို ကို ညှစ်ပြီးတော့ အသက်ရှုကျပ်သွားအောင် လုပ်မယ့်ကဗျာမျိုး၊ ခင်ဗျားဦးခေါင်းကို ပွင့်ထွက်သွားအောင်လုပ်မယ့် ကဗျာတွေတော့ မဟုတ်ဘူး။ ခင်ဗျားကို ပျော်အောင်လုပ်ဖို့ကြိုးစားရင်း ကမ္ဘာကြီးထဲပျံ့နှံ့ နေတဲ့ ဒဏ်ရာ အဖြစ်အပျက်တွေကို တိုးတိုးလေး ကပ်ပြောနေမယ့် ကဗျာမျိုးဖြစ်တယ်။ ကဲ ကျေနပ်စရာ ဘယ်လောက်ကောင်းသလဲ။ ကဲ ဘယ်လောက် သက်ပြင်းချစရာကောင်းသလဲ။ ကဗျာတွေထဲမှာ ပျော်စရာလေး ခင်ဗျားတွေ့လိုက်ရင်တောင်မှဇာတ်ပြောသူရဲ့ ငါဖြစ်မှုမှာ ဖြစ်ပျက် နေတာကို ကြည့်လိုက်ပြီး ခင်ဗျား ပျော်ပျော်လေး နာကျင်နေရမှာ။ ကဗျာထဲကနေ ခင်ဗျားလိုချင်တာဟာ ဒီစာအုပ်ထဲမှာ ပါချင်မှပါမယ်။ ဒါပေမဲ့ ဖြစ်နိုင်ရင် ဒီကဗျာတွေကို ဘာသာပြန်စာအုပ်ကောင်းတွေကို