အောင်လင်း - ပစ်တိုင်းထောင်

ယေလျဲနာဇာပါဒိုဗာ (မလှကျော့)၏ အမှာစာ

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ”ပရိုဂရက်စ် (တိုးတက်ရေး) စာပေတိုက်မှ “ပစ်တိုင်းထောင်” ဝတ္ထုအား ရုရှားဘာသာဖြင့် ထုတ်ဝေခဲ့ရာတွင်ပါသော ယေလျံနာဇာပါဒိုဗာ (မလှကျော့) ၏ အမှာစာ။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် မြန်မာနိုင်ငံအကြား ချစ်ကြည်ရေး အဆက်အသွယ်များ တစ်နေ့တခြား ပိုမိုခိုင်မြဲလာလျက်ရှိ၏။ ဆိုဗီယက် ပြည်သူများအနေဖြင့် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှ များပြားလှသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ၏ သမိုင်း၊ စာပေနှင့် နေထိုင်ကြပုံဘဝအကြောင်း များကို ပို၍ စိတ်ဝင်စားလာကြသည်။ ပုံပြင်များ၊ လုံးချင်းဝတ္ထုများနှင့် ခေတ် ပေါ်မြန်မာစာရေးဆရာများ၏ ဝတ္ထုတိုများ စသဖြင့် စာအမျိုးစုံကို လွန်ခဲ့ သည့် ဆယ့်ငါးနှစ်အတွင်း မြန်မာဘာသာမှ ပြန်ဆိုထုတ်ဝေပြီးဖြစ်၏။ ဆိုဗီ ယက်စာဖတ်ပရိသတ်အဖို့ အသစ်ဖြစ်သော ခေတ်ပေါ် မြန်မာစာရေးဆရာအောင်လင်းအား ယခု “ပစ်တိုင်းထောင်” ဝတ္ထုဖြင့် မိတ်ဆက်ပေးထား၏။ စာရေးဆရာ၊ စာပေဝေဖန်ရေးဆရာနှင့် ဇာတ်ညွှန်းရေးဆရာအဖြစ်  အောင်လင်း၏အမည်မှာ ကျော်ကြားလှပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် အထူးလူသိများ လှသည်။

စာရေးဆရာ ဦးတင်ဖေ (၁၉၂၈ ခုနှစ်မွေး) ၏ ကလောင်အမည် များအနက် အောင်လင်းမှာ လူသိအများဆုံးဖြစ်၏။ မြန်မာစာရေးဆရာများ သည် ဝတ္ထုများအတွက်တစ်မျိုး၊ ဝေဖန်ရေးစာများအတွက်တစ်မျိုး၊ ကဗျာ များအတွက်တစ်မျိုး စသဖြင့် ကလောင်အမည်တစ်ခုမက ထားလေ့ရှိကြ ၏။ စာရေးဆရာဦးတင်ဖေသည် ဝတ္ထုတိုရှည်များနှင့် လုံးချင်းဝတ္ထုများကိုအောင်လင်းအမည်ဖြင့် ရေးလေ့ရှိ၍ မြန်မာစာဖတ်ပရိသတ်များသည်း သူ့ အား အောင်လင်းအဖြစ်သာ သိကြလေသည်။ ။

မူလတန်းပညာကို အောင်လင်းသည် ပခုက္ကူမြို့ရှိ အင်္ဂလိပ်မစ်ရှင် ကျောင်း၌ သင်ကြားခဲ့ရသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံက နယ်ချဲ့ သိမ်းပိုက်လိုက်၍ ကိုလိုနီဖြစ်သွားသော မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အလုပ်သေချာပေါက်ရရန် အင်္ဂလိပ် စာတတ်မှဖြစ်မည်။ ကိုလိုနီအာဏာပိုင်များအတွက် လိုအပ်နေသော ဝန်ထမ်း များကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ရေးအတွက် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ထိုစဉ်က အင်္ဂလိပ် နှင့် အင်္ဂလိပ်မြန်မာ ပူးတွဲကျောင်းများကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့ကြသည်။ လူငယ်များ အထူးသဖြင့် ယောက်ျားကလေးများအဖို့ (ပဒေသရာဇ် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရား ဝင်ဘာသာနှင့် အဘိဓမ္မာများဖြစ်ခဲ့သော) ဗုဒ္ဓဘာသာကို လေ့လာနိုင်ရန် ပညာသင်ကြား ယူနိုင်ရန်အတွက် အစဉ်အလာအဖြစ် တည်ရှိခဲ့ကြသော ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းများအား ယင်းကျောင်းသစ်များက တွန်းထုတ် လိုက်ကြ၏။ အင်္ဂလိပ်ကိုလိုနီများ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်မလာမီ ရာစုနှစ် ပေါင်းများစွာကတည်းက ရှိခဲ့သော ဘုန်းကြီးကျောင်းများ (မြန်မာရွာတိုင်း ၌ရှိ၏) ဤကျေးဇူးကြောင့် အကန့်အသတ်ရှိခဲ့သော စာပင်ဖြစ်စေကာမူ မြန်မာနိုင်ငံ၏ စာတတ်ဦးရေနှုန်းမှာ (အထူးသဖြင့် အမျိုးသားများအတွင်း) အတော်ကလေး မြင့်မားခဲ့၏။ ပြည်သူလူထုအား ပညာသင်ပေးရာ၌ ဘုန်း ကြီးများတစ်ဦးတည်း၏ လွှမ်းမိုးနေမှုကို ပယ်ဖျက်လျက် အင်္ဂလိပ်တို့သည် အထက်တန်းလွှာ လူတန်းစားများအတွက် ကျောင်းများဖွင့်လှစ်ပေး၍ အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် သင်ကြားစေခြင်းဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခြေခံလူတန်းစား များအဖို့ ပညာရေးလမ်းကြောင်းကို ပိတ်ပစ်လိုက်ကြ၏။

အောင်လင်းသည် သူ၏ “ညပေါင်းငါးရာ”ထဲ၌ သူ ကျောင်းသား ဘဝ နှစ်များနှင့် ကျောင်းဆရာများအကြောင်း ဖော်ပြထားရာ၌ မြန်မာအမျိုးသား ကျောင်းဆရာကြီး ဦးဘလွင်ကို အထူးအမှတ်တရ ဖော်ပြထား၏။ ဆရာကြီး ဦးဘလွင်သည် ကျောင်းသားများအား မိမိတိုင်းပြည်နှင့် အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှုကို မြတ်နိုးလိုစိတ် မွေးပေးနိုင်သူဖြစ်၏။

၁၉၃၀ ခုနှစ်များအဆုံး ၁၉၄၀ ခုနှစ်များအတွင်းက မြန်မာလူငယ် များအတွင်းသို့ တိုးတက်သည့်အတွေးအခေါ်များကို ဖြန့်ချိပေးခဲ့သော “နဂါးနီစာအုပ်အသင်း”တိုက်သည် စာရေးဆရာ အောင်လင်း ဖြစ်ပေါ်လာအောင် အထူးအကျိုးပြုခဲ့လေသည်။ ဆိုရှယ်လစ်အယူအဆများနှင့် နိုင်ငံ တကာမျိုးချစ်လွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှုအကြောင်း ဘာသာပြန်စာအုပ်များ ကို ထိုစာအုပ်တိုက်မှ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ မာ့က်စ်၊ လီနင်တို့၏ စာအုပ်များကို လည်း ထိုစဉ်ကပင် ဘာသာပြန်ထုတ်ဝေခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြန်မာလူမျိုးများ အဖို့ အထူးစိတ်လှုပ်ရှားစရာဖြစ်ခဲ့ကြသော လက်တွေ့ပြဿနာများကို “အသင်း”ထဲ၌ ဆွေးနွေးကြ၏။ “အသင်း” ကို အကြောင်းပြု၍ စုစည်းမိ ကြသော စာရေးဆရာများနှင့် “အသင်း” ၏ တက်ကြွသောလှုပ်ရှားမှုတို့ သည် ခေတ်သစ်မြန်မာစာပေ ပေါ်ပေါက်လာရေးကို အထောက်အကူဖြစ် ခဲ့ကြသည်။

“အသင်း၏ အရေးပါမှုနှင့် မြန်မာမှုဘဝအဖို့ “အသင်း”၏ အခန်း ကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်၍ ကဗျာဆရာနှင့် စာရေးဆရာနေသွေးနီက “စစ်ပြီးခေတ် ကဗျာပြဿနာများ” ဟူသော စာအုပ်ထဲ၌ “နဂါးနီစာအုပ်အသင်းမှ ထုတ်ဝေခဲ့သော စာအုပ်များသည် စာဖတ်သူ၏စိတ်ထဲတွင် ကိုလိုနီ စနစ်ကို မုန်းတီးလို စိတ်များကို ပေါက်ဖွားလာခဲ့စေသည်” ဟု ရေးသားခဲ့သည်။

ယင်းအသင်းမှထုတ်ဝေသည့်စာအုပ်များကို တစ်ပြည်လုံးအနှံ့ ဖြန့်ချိခဲ့သည်။ အောင်လင်း၏မိသားစု ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းက နေထိုင်ခဲ့ ရာ မြိုင်မြို့သို့ ယင်းစာအုပ်များ ရောက်လာကြ၏။ ကျောင်းဆရာများက နဂါးနီစာအုပ်တိုက်မှ ထုတ်ဝေသောစာအုပ်များကို ဖတ်ပေးကြရန် ကျောင်း သားများကို တိုက်တွန်းခဲ့ကြကြောင်း အောင်လင်း ပြန်လည်ပြောဖူးသည်။ ထိုစာအုပ်များကို စိတ်အားထက်သန်စွာဖြင့် နေ့ရောညပါ ဖတ်ရှုခဲ့သည့် အကြောင်း အောင်လင်းကိုယ်တိုင် ထုတ်ဖော်ပြောဖူးသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍စာရေးဆရာဖြစ်လာမည့် အောင်လင်း၏ တွေးခေါ်မှုပုံစံ စတင်ပီပြင်လာခြင်း ဖြစ်၏။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ပြီးသွားလေပြီ။ အောင်လင်းသည် အခြား ပြည်သူများနည်းတူ မြန်မာနိုင်ငံအား ကိုလိုနီစနစ်ဆိုးအောက်မှ လွတ်မြောက် ရေးကိုသာ စိတ်ဝင်စားနေသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်၌ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ စတက်သည်။ “တက္ကသိုလ်မြသွေး” ဟူသော ကလောင်အမည်ဖြင့် သူသည် သူ့ကလောင်ကို စသွေးနေပြီဖြစ်သည်။ ။

မကြာမီက ထုတ်ဝေခဲ့သော “ဘတိုးထံ ပေးစာ” စာအုပ်ထဲ၌ ၁၉၄၈-၁၉၅၄ ခုနှစ်များသည် သူ့ဘဝ၏ အခက်ခဲဆုံးနှစ်များ ဖြစ်ခဲ့ကြသည် ဟု အောင်လင်းကိုယ်တိုင် ရေးခဲ့သည်။ ထိုနှစ်များအတွင်း သူ၏ ရေးသား တီထွင်ချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ “ကံဆိုးသည်” ဟူသော စကားလုံးကိုပင် သုံးထားခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်သော်ငြားလည်း ဘဝလမ်းကြောင်းအဖြစ် ခက်ခဲ ကြမ်းတမ်းလှသည့် စာရေးဆရာဘဝကို သူရွေးချယ်ခဲ့သည်မှာလည်း ထိုနှစ် များ အတွင်းကဖြစ်၏။

ငါးဆယ်ခုနှစ်များအတွင်း စာပေရေးရာ ဆွေးနွေးမှုများ၌ တက်ကြွ စွာပါဝင်လာရာမှစ၍ သူသည် စာပေခရီးကို ဝေဖန်ရေးဆရာအဖြစ် စလာခဲ့ သည်။ စာရေးဆရာနှင့် ဝေဖန်ရေးဆရာဖြစ်သူ ဒဂုန်တာရာက သူ၏ “တာရာ” မဂ္ဂဇင်းထဲတွင် တင်ပြလာသော “စာပေသစ်” လှုပ်ရှားမှုနှင့်ပတ် သက်၍ ထိုစဉ်က အပြင်းအထန်ဆွေးနွေးတင်ပြနေချိန်ဖြစ်သည်။ ယင်းစာစောင်ကို လေးနှစ်မျှသာထုတ်ဝေခဲ့သော်လည်း တိုးတက်သော စာရေးဆရာ အသိုင်းအဝိုင်းကို စုစည်းနိုင်စွမ်းရှိခဲ့သည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် မော်စကိုမြို့သို့ ရောက်ရှိခဲ့စဉ်က “ဆိုဗီယက်စကာရာကူလ်တူရာ”(ဆိုဗီယက်ယဉ်ကျေးမှု) သတင်းစာ သတင်းထောက်နှင့် တွေ့ဆုံရာ၌ ဒဂုန်တာရာက သူ့စာစောင်၌ ဦးတည်ချက်နှင့်ပတ်သက်၍ “သရုပ်မှန်ဝေဖန်ရေးကို အခြေခံထားပြီး တင်ပြလိုသည့်အကြောင်းအရာကို တကယ့်ရသမြောက်ပုံစံမျိုးဖြင့် ဖော်ကျူးထားသည့် “စာပေသစ်” ကို ဝါဒဖြန့်ပေးရန်” ဟု ရှင်းလင်း ပြောပြဖူးသည်။ 

ဒဂုန်တာရာ၏ စာပေအယူအဆရေးရာအခြေခံအား သဘောမတူ နိုင်ဘဲ အောင်လင်းသည် သူ၏ “ပြည်သူ့စာပေ” ဟူသောခံယူချက်ကို တင်ပြအဆိုပြုလာသည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် အောင်လင်း၏ စာပေဝေဖန် ရေးစာအုပ် ထွက်လာခဲ့ရာ ဝေဖန်ရေးဆရာတစ်ယောက်အဖြစ် သူ၏ စာပေ လှုပ်ရှားမှုများကို စုပေါင်းတင်ပြထားခြင်းဖြစ်၏။

ထိုစာအုပ်၏အမည်မှာ “ပြည်သူ့ စာပေ၊ ရုပ်ရှင်နှင့် ဂီတ” ဖြစ်သည်။ ရေးသားတင်ပြမှုပုံစံ၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် အရေးပါမှုနှင့်ပတ်သက် ၍လည်းကောင်း၊ အခြားပြဿနာအချို့နှင့် ပတ်သက်၍လည်းကောင်း၊အောင်လင်းနှင့် ဒဂုန်တာရာတို့အကြား ကြီးမားသော သဘောကွဲလွဲမှုများရှိခဲ့ ကြသော်လည်း စစ်ပြီးခေတ်နောက်နှစ်များအတွင်း ထွက်ပေါ်လာကြသော သရုပ်မှန် မြန်မာဝတ္ထုများ (မောင်ထင်၏ “ငဘ” ဝတ္ထုနှင့် ဝတ္ထုတိုများ၊ မင်းအောင်၏ “မိုးအောက်မြေပြင်” နှင့် ဦးအောင်စိုး၏ဝတ္ထုများနှင့် အခြားစာရေးဆရာများ ၏ဝတ္ထုများ) အား သုံးသပ်ရာ၌မူ သူတို့၏အမြင်မှာ အတူတူပင်ဖြစ်သည်။

ငါးဆယ်ခုနှစ်များအတွင်း အလယ်ပိုင်းမှစ၍ အောင်လင်းသည် စာရေးဆရာများအဖြစ် သူ့စာပေဘဝ၏ ဒုတိယအဆင့်ထဲသို့ ရောက်ရှိလာ ၏။ မဂ္ဂဇင်းများထဲ၌ သူ၏ဝတ္ထုတိုများကို မကြာခဏတွေ့မြင်လာရပြီး အလုပ်လုပ်ကြသော အလုပ်သမား လယ်သမားများသာ ယနေ့စာပေ၏ ဇာတ်ကောင်များဖြစ်ကြရမည်။ လက်တွေ့ အမှန်တကယ် အကြောင်းအရာ များကိုသာ စာရေးဆရာများထဲ၌ ထင်ဟပ်ရေးသားရမည်ဟု အောင်လင်း သည် သူ၏ ဝေဖန်ရေးဆောင်းပါးများထဲ၌ ရေးသားခဲ့သည်။ “လှတစ်ပတ် နွမ်း” “ဘဝစာမေးပွဲ” ဝတ္ထုရှည်များ၊ “ငတ်မလား သေမလား” ဝတ္ထု၊ “ပစ် တိုင်းထောင်” လုံးချင်းဝတ္ထုနှင့် အခြားဝတ္ထုများထဲ၌ ဖော်ပြထားသော အကြောင်းအရာများ၏ တကယ့်အဖြစ်အပျက် အချက်အလက်များကိုအောင်လင်းသည် သူ၏ “ညပေါင်းငါးရာ” မှတ်တမ်းစာအုပ်ထဲ၌ တင်ပြ ထား၏။

မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုအတွက် အောင်လင်း၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် သူ၏ စိတ်ဓာတ်အကြောင်းကို ဖော်ပြရာ၌ သူ၏ ဂီတဝါသနာပါမှုကို ထည့်မရေး လျှင် ပြည့်စုံရာရောက်မည်မဟုတ်ချေ။

ရန်ကုန်မြို့လယ်ရှိ လမ်းမကြီးတစ်ခု၏ လေးထပ်တိုက်၏ ပြတင်း ပေါက်များဆီမှ ဂီတသံများ မကြာခဏဆိုသလို ကြားနိုင်သည်။ လမ်းသွား လမ်းလာများ ရပ်နားထောင်ကြ၍ ယင်းပြတင်းပေါက်၏အောက်တွင် လူအုပ်ကြီး စုလာမိကြ၏။ လူကြိုက်များသော စာရေးဆရာ ဤတိုက်ထဲတွင် နေမှန်း လူတိုင်းသိကြသည်။ သူ၏စာအုပ်များကို အမြတ်တနိုးဖတ်ကြသလို သူ့ဂီတသံကိုလည်း နားဆင်လိုကြသည်။ စာရေးဆရာ၏ အိမ်တွင် သူ၏ မိတ်ဆွေများရောက်နေကြကြောင်း သူတို့သိပြီးဖြစ်၏။ စောင်းကောက်တီး သူမှာ ဦးသိန်းဖေ၊ တယောထိုးသူမှာ ဦးခင်မောင်ရီဖြစ်ပြီး ပတ္တလားတီးသူ မှာ အိမ်ရှင် ဦးအောင်လင်းကိုယ်တိုင်ဖြစ်၏။

အောင်လင်းသည် မြန်မာ့ဂီတ တူရိယာအတော်များများကို သူ တီးမှုတ်တတ်သည်။ ဂီတပညာကို နိုင်ငံကျော်ဂီတဆရာများထံ၌ ဆည်းပူး လေ့လာခဲ့သည်။ လူကြိုက်များသော သီချင်းအတော်များများကို အောင်လင်း သည် သူ၏အမည်ရင်း (ဦးတင်ဖေ) အမည်ဖြင့် ရေးစပ်ခဲ့သည်။

အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှု၊ အထူးသဖြင့် ဂီတကို ချစ်မြတ်နိုးစိတ် စေ့ဆော်မှုကပင် သူ့ဝတ္ထု၏အကြောင်းအရာ တန်ဆာဆင်မှုနှင့် ဇာတ်ကောင် စသည်တို့ကို ရွေးချယ်ပေးသလိုရှိ၏။ အနုပညာနှင့် လူ့ဘဝဆက်စပ်နေ ကြောင်းကို အောင်လင်းသည် သူ၏ဝတ္ထုများထဲ၌ အမြဲတင်ပြလေ့ရှိပြီး အမျိုး သားယဉ်ကျေးမှု အစဉ်အလာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားရန် အရေး ကြီးပုံနှင့် လူငယ်များအပေါ် အနုပညာ၏ မြင့်မြတ်သော သြဇာသက်ရောက် မှုအကြောင်းတို့ကိုလည်း ထုတ်ဖော်ရေးသားလေ့ရှိ၏။

၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကောင်းဆုံး စာပေဆုကို ရရှိခဲ့သော “အရိုင်းစံပယ်” ဝတ္ထုထဲ၌လည်း ယင်းအကြောင်းအရာကိုပင် တင်ပြထားသည်။ ။

အောင်လင်း၏ ဝတ္ထုအားလုံးလိုလိုပင် တကယ့်အဖြစ်အပျက်များ ကို အခြေခံထားလေ့ရှိကြသလို “အရိုင်းစံပယ်” မှာလည်း တကယ့်ဖြစ်ရပ် များအပေါ် အခြေခံထားခြင်းဖြစ်၏။ ဂီတပြိုင်ပွဲတစ်ခု၌ အကဲဖြတ်လူကြီး များ၏ တရားမျှတမှုမရှိသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို စိတ်နာလှသော ဂီတသမား သည် ပရိသတ်ရှေ့မှောက်၌ပင် သူ၏တယောကို ရိုက်ချိုးပစ်လိုက်၏။