အရှင်ဆန္ဒာဓိက - တစ်ယောက်တည်းနေတစ်စိတ်တည်းထား

တစ်ယောက်တည်းနေ တစ်စိတ်တည်းထား

           “တစ်ယောက်တည်းနေ တစ်စိတ်တည်းထား” ဆိုတဲ့ လမ်းညွှန် ချက်ဟာ မဂ်ဖိုလ်၊ နိဗ္ဗာန်ကို လိုလားတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း ပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း လိုက်နာ ကျင့်သုံးရမယ့် လမ်းညွှန်ချက် ဖြစ်ပါတယ်။

          မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်ကို လိုလားတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်မှန်ရင် တစ်ယောက်တည်း နေရပါမယ်။ တစ်စိတ်တည်းထားရပါမယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ တစ်ယောက်တည်းနေမှ၊ တစ်စိတ်တည်းထားမှ မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်မှာ ဖြစ်လို့ပါပဲ။

           အမှန်ကတော့ မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်ကို လိုလားသူတွေသာ လိုက်နာ ကျင့်သုံးရမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ စိတ်ချမ်းသာလိုသူတိုင်း၊ အဆင့်မြင့်မြင့် စိတ်ချမ်းသာလိုသူတိုင်း လိုက်နာကျင့်သုံးရမှာပါ။

           ဝိပဿနာအားထုတ်တဲ့အလုပ်ဟာ နိဗ္ဗာန်လိုချင်သူတွေသာ လုပ်ရမယ့်အလုပ် မဟုတ်ပါဘူး။ စိတ်ချမ်းသာလိုသူတိုင်း လုပ်ရမယ့် အလုပ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဝိပဿနာအားထုတ်တဲ့ အလုပ်ဟာ အဆင့်မြင့်တဲ့စိတ်ချမ်းသာမှုကို ပေးစွမ်းနိုင်လို့ပါပဲ။ ဝိပဿနာချမ်းသာဟာ လောကီချမ်းသာတွေထဲမှာ အဆင့်မြင့်ဆုံးချမ်းသာဖြစ်ပါတယ်။

           လောကမှာ ချမ်းသာ(၇)မျိုး ရှိပါတယ်။ လူ့ကာမဂုဏ်ချမ်းသာ၊ နတ်ကာမဂုဏ်ချမ်းသာ၊ ဈာန်ချမ်းသာ၊ ဝိပဿနာချမ်းသာ၊ မဂ် ချမ်းသာ၊ ဖိုလ်ချမ်းသာ၊ နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာတို့ပါပဲ။အဲဒီချမ်းသာ(၇)မျိုးထဲမှာ ရှေ့ချမ်းသာ(၄)မျိုးက လောကီချမ်း သာဖြစ်ပြီး နောက်ချမ်းသာ(၃)မျိုးကတော့ လောကုတ္တရာချမ်းသာ ဖြစ် ပါတယ်။ လူ့ကာမဂုဏ်ချမ်းသာထက် နတ်ကာမဂုဏ်ချမ်းသာ၊ နတ်ကာမဂုဏ်ချမ်းသာထက် ဈာန်ချမ်းသာ စသည်အားဖြင့် ရှေ့ရှေ့ ချမ်း သာထက် နောက်နောက်ချမ်းသာက ပိုပြီးအဆင့်မြင့်ပါတယ်။

           သံသရာမှာ ပျော်လွန်းလို့ လောကုတ္တရာချမ်းသာကို မလိုချင် သေးဘူးဆိုရင် လောကီချမ်းသာတွေထဲမှာ အဆင့်အမြင့်ဆုံးဖြစ်တဲ့ ဝိပဿနာချမ်းသာကိုတော့ အသိဉာဏ်ကြီးမားသူတိုင်း မရရအောင် ယူ သင့်ပါတယ်။

 

လူမရှိဖို့ထက်လူမရောဖို့ကအဓိကပါ 

           စာပေသုံးစကားနဲ့ပြောရရင်တော့ “တစ်ယောက်တည်းနေ”ဆို တာ “ကာယဝိဝေက" ကိုပြောတာဖြစ်ပြီး “တစ်စိတ်တည်းထား” ဆိုတာ “စိတ္တဝိဝေက" ကိုပြောတာဖြစ်ပါတယ်။ “နိဗ္ဗာန်” ဆိုတာကတော့ “ဥပဓိဝိဝေက” ကိုပြောတာပါ။

ဝိဝေကတရားက(၃)ပါး ရှိပါတယ်။

(၁) ကာယဝိဝေက၊

(၂) စိတ္တဝိဝေက၊

(၃) ဥပဓိဝိဝေက လို့ (၃)ပါးရှိပါတယ်။

          “ဝိဝေက" ဆိုတဲ့စကားလုံးက ကင်းဆိတ်ခြင်းလို့ အဓိပ္ပာယ် ထွက်ပါတယ်။ “ကာယဝိဝေက”ဆိုတော့ ကိုယ်ရဲ့ ကင်းဆိတ်ခြင်းပါ။

         ကိုယ်အနေနဲ့ ဘာတွေကင်းဆိတ်သလဲဆိုရင် အပေါင်းအဖော် ဖြစ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါတို့မှ ကင်းဆိတ်ပါတယ်။ ဘယ်အပေါင်းအဖော်နဲ့မှ မရောဘဲ၊ ဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်ကိုမှ အပေါင်းအဖော်မပြုဘဲ တစ် ယောက်တည်းနေတာကို “ကာယဝိဝေက” လို့ခေါ်ပါတယ်။ ။

          “တစ်ယောက်တည်းနေ”ဆိုလို့ တောကြီးမျက်မည်းထဲမှာ တစ် ယောက်တည်းသွားနေပြီး လောကကြီးနဲ့ အဆက်အသွယ်ဖြတ်ထားရ မယ်လို့ မဆိုလိုပါဘူး။ (အဲဒီလိုနေနိုင်ရင်တော့ အကောင်းဆုံးပေါ့။)

          လူဆိုတာ ပတ်ဝန်းကျင်အပေါင်းအဖော်နဲ့ ကင်းဆိတ်ပြီး တစ်ယောက်တည်းနေလို့ မရပါဘူး။ တောထဲတောင်ထဲမှာ တစ်ယောက် တည်း ဧကစာရီနေကြတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေတောင် သူ့အတိုင်းအတာနဲ့သူ နီးစပ်ရာ အပေါင်းအဖော်တွေနဲ့ ပတ်သက်ဆက်စပ်မှု ရှိနေရပါသေး တယ်။ အချိန်တိုင်း တစ်ယောက်တည်းနေလို့ မဖြစ်ပါဘူး။

         “တစ်ယောက်တည်းနေ” ဆိုတဲ့ စကားလုံးရဲ့ အနှစ်သာရက ကိုယ့်ဘေးမှာ လူတွေရှိတာ၊ မရှိတာနဲ့ မသက်ဆိုင်ပါဘူး။ ကိုယ့်ဘေးမှာ ရှိနေတဲ့ လူတွေနဲ့ ရောနှောတာ၊ မရောနှောတာနဲ့ပဲ သက်ဆိုင်ပါတယ်။လူမရှိတာကို တစ်ယောက်တည်းနေတာလို့ မရည်ရွယ်ဘဲ လူမရောတာကိုသာ တစ်ယောက်တည်းနေတာလို့ ရည်ရွယ်ပါတယ်။ မရှိဖို့ထက် မရောဖို့က အဓိကပါပဲ။

          ကိုယ့်ဘေးမှာ ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်မှာ လူတွေအရေအတွက် ဘယ်လောက်ပဲ အများကြီးရှိနေပါစေ၊ အဲဒီလူတွေနဲ့ ရောနှောခြင်း(၅) မျိုးထဲက ဘယ်ရောနှောခြင်းမျိုးနဲ့မှ မရောနှောဘူးဆိုရင် တစ်ယောက် တည်း နေတယ်လို့ သတ်မှတ်နိုင်ပါတယ်။

ရောနှောခြင်းက (၅)မျိုးရှိပါတယ်။

(၁) အမြင်အားဖြင့် ရောနှောခြင်း။ 

(၂) အကြားအားဖြင့် ရောနှောခြင်း။

(၃) စကားအားဖြင့် ရောနှောခြင်း။ 

(၄) အသုံးအဆောင်အားဖြင့် ရောနှောခြင်း။ 

(၅) အထိအတွေ့အားဖြင့် ရောနှောခြင်း တို့ပါပဲ။

          ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်ကလူတွေကို မျက်စိ မစောင့်စည်းဘဲ ဟို ကြည့် ဒီကြည့် လိုက်ကြည့်နေမယ်၊ ကြည့်ပြီးတော့ စိတ်ထဲက ဟိုလို သုံးသပ် ဒီလိုသုံးသပ် သုံးသပ်နေမယ်၊ သုံးသပ်ပြီးတော့ ချစ်စရာဆိုရင် ချစ်နေမယ်၊ မုန်းစရာဆိုရင် မုန်းနေမယ်၊ မျက်စိမှိတ်ပြမယ်၊ လျှာထုတ်ပြ မယ် စသည်အားဖြင့် ဒီလိုဖြစ်နေတာဟာ အမြင်အားဖြင့်ရောနှောခြင်း ပါပဲ။

         ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်ကလူတွေရဲ့ စကားပြောသံ၊ ရယ်မောသံ တွေကို အလုပ်တစ်ခုလုပ်ပြီး နားထောင်နေမယ်၊ တူရိယာသံတွေကို နားဆင်နေမယ် စသည်အားဖြင့် ဒီလိုဖြစ်နေတာဟာ အကြားအားဖြင့် ရောနှောခြင်းပါပဲ။

          ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်ကလူတွေနဲ့ ဝိုင်းဖွဲ့ပြီး စကားပြောဆိုနေ မယ်၊ သူမေးတာကိုယ် ကိုယ်မေးတာသူဖြေ လုပ်နေမယ်၊ ဟိုစပ်စု ဒီစပ်စုနဲ့ တီးတိုးတီးတိုး သဖန်းပိုးလုပ်နေမယ်၊ ဟိုလူ့အတင်းပြော ဒီလူ့ အတင်းပြောနဲ့ မြိန်ရည်ယှက်ရည်ပြောဆိုနေမယ် စသည်အားဖြင့် ဒီလို ဖြစ်နေတာဟာ စကားအားဖြင့် ရောနှောခြင်းပါပဲ။

         သူ့ပစ္စည်းကိုယ်ယူသုံး၊ ကိုယ့်ပစ္စည်းသူယူသုံးနဲ့ ရှုပ်ရှုပ်ယှက်ယှက် ဆက်ဆံနေမယ်၊ သူ့သုခဒုက္ခ ကိုယ်ဝေမျှခံစား၊ ကိုယ့်သုခဒုက္ခ သူဝေမျှခံစားနဲ့ ခံစားချက်တွေဖလှယ် နှလုံးသားချင်းဆက်နွယ်နေကြ မယ် စသည်အားဖြင့် ဒီလိုဖြစ်နေတာဟာ အသုံးအဆောင်အားဖြင့်ရော နှောခြင်းပါပဲ။

         တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် လက်ချင်းယှက်လိုက်၊ ပခုံးချင်း ဖက်လိုက် လုပ်နေမယ်၊ ခေါင်းချင်းဆိုင်လိုက် ခါးတို့လိုက် လုပ်နေမယ်၊ ရင်ချင်းအပ်လိုက်၊ နမ်းရှုပ်လိုက် လုပ်နေမယ် စသည်အားဖြင့် ဒီလိုဖြစ် နေတာဟာ အထိအတွေ့အားဖြင့် ရောနှောခြင်းပါပဲ။

         အဲဒီရောနှောခြင်းငါးမျိုးထဲက တစ်မျိုးမျိုးနဲ့၊ သို့မဟုတ် တစ်မျိုး ထက်များတဲ့ ရောနှောခြင်းတွေနဲ့ ရောနှောနေတဲ့အချိန်ဟာ အပေါင်းအ ဖော်နဲ့ နေတဲ့အချိန်ပါပဲ။ အဲဒီရောနှောခြင်းငါးမျိုးထဲက ဘယ်ရောနှော ခြင်းမျိုးနဲ့မှ မရောနှောတဲ့အချိန်ဟာ တစ်ယောက်တည်းနေတဲ့ အချိန်ပါပဲ။

         ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်မှာ လူတွေ အရေအတွက်ဘယ်လောက်ပဲ များပါစေ၊ လူတွေရာထောင်သောင်းသိန်းချီပြီး ရှိနေပါစေ၊ ရောနှောခြင်း ငါးမျိုးနဲ့ မရောနှောတဲ့သူကို တစ်ယောက်တည်းနေတဲ့သူလို့ သတ်မှတ် နိုင်ပါတယ်။

        တစ်ယောက်တည်းနေ” ဆိုတဲ့စကားရပ်မှာ လူမရှိဖို့ထက် လူမရောဖို့က အဓိကဆိုတာကို စွဲစွဲမြဲမြဲ မှတ်သားကြရပါမယ်။

 

ဘယ်အချိန်မှာဘာစိတ်နဲ့တစ်စိတ်တည်းထားမလဲ ။

           စိတ္တဝိဝေက ဆိုတော့ စိတ်ရဲ့ ကင်းဆိတ်ခြင်းပါ ။ စိတ်အနေနဲ့ ဘာတွေကင်းဆိတ်သလဲဆိုရင် ကိလေသာတရား၊ နီဝရဏတရားတွေ ကင်းဆိတ်ပါတယ်။

           မိမိရဲ့ စိတ်အစဉ်မှာ ကိလေသာတရား၊ နီဝရဏတရားတွေ လုံးဝအဝင်မခံဘဲနဲ့ ဝိပဿနာစိတ်တစ်စိတ်တည်း အဆက်မပြတ်ဖြစ် နေအောင်ထားတာ၊ အချိန်တိုင်း အချိန်တိုင်းဖြစ်နေအောင်ထားတာကို စိတ္တဝိဝေကလို့ ခေါ်ပါတယ်။ .

          ဝိပဿနာအလုပ်အားထုတ်နေတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်များကို အဓိကရည် ရွယ်ပြီးဟောတဲ့တရားမို့ “တစ်စိတ်တည်းထား” ဆိုတာ ဝိပဿနာ စိတ် တစ်စိတ်တည်းထားတာကို ဆိုလိုတယ်လို့ ပြောရတာပါ။

         သမထအလုပ်အားထုတ်နေသူများအတွက်တော့ မိမိအား ထုတ်နေတဲ့ သမထစိတ်တစ်စိတ်တည်းထားတာကိုပဲ “တစ်စိတ်တည်းထားတယ်” လို့ သတ်မှတ်နိုင်ပါတယ်။

          “တစ်စိတ်တည်းထား” ဆိုတဲ့ စကားစုထဲမှာပါတဲ့ “တစ်စိတ်” ရဲ့အဓိပ္ပါယ်ဟာ နေရာအလိုက်၊ အချိန်အလိုက်၊ ပုဂ္ဂိုလ်အလိုက်၊ ရည်ရွယ် ချက်အလိုက် အမျိုးမျိုး ကွဲပြားနိုင်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ ဒီစိတ်ထားသင့်ရင် အဲဒီစိတ်ဟာ အဲဒီနေရာအ တွက် “တစ်စိတ်” ပါပဲ။ ဒီအချိန်မှာ ဒီစိတ်ထားသင့်ရင် အဲဒီစိတ်ဟာ အဲဒီအချိန်အတွက် “တစ်စိတ်” ပါပဲ။ ဒီပုဂ္ဂိုလ်မှာ ဒီစိတ်ထားသင့်ရင် အဲဒီစိတ်ဟာ အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်အတွက် “တစ်စိတ်” ပါပဲ။ ဒီရည်ရွယ်ချက်အောင်မြင်ရေးမှာ ဒီစိတ်ထားသင့်ရင် အဲဒီစိတ်ဟာ အဲဒီရည်ရွယ်ချက် အတွက် “တစ်စိတ်” ပါပဲ။

          လောကီရေးရာကိစ္စတွေမှာလည်း “တစ်စိတ်တည်းထား”ဆို တဲ့ စကားကို သူ့နေရာနဲ့သူ အလျဉ်းသင့်သလို သုံးနှုန်းလို့ ရပါတယ်။

           ဥပမာ - ကျောင်းစာကိုပဲ စောက်ချပြီး စိတ်ဝင်တစားကြိုးစား နေတာဟာ ကျောင်းသားတစ်ယောက်ရဲ့ တစ်စိတ်တည်းထားခြင်းပါပဲ။ ကိုယ်ဝါသနာပါရာအားကစားမှာ ကျွမ်းကျင်ထူးချွန်အောင် အမြဲမပြတ် လေ့ကျင့်နေတာဟာ အားကစားသမားတစ်ယောက်ရဲ့ တစ်စိတ်တည်း ထားခြင်းပါပဲ။

          တစ်စိတ်တည်းထားခြင်းရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဟာ အင်မတန်အရာ ကျယ်ဝန်းပါတယ်။ ပြောလို့ကို မကုန်နိုင်ပါဘူး။ အမျိုးမျိုး အဓိပ္ပာယ်ကောက်ယူလို့ ရပါတယ်။ အရာကျယ်သလောက်လည်း လေးနက်ပြီး အရေးကြီးတာမို့ ဉာဏ်ရှိသလို စဉ်းစားချဲ့ထွင်ပြီး သူ့နေရာနဲ့သူ မှန်မှန်ကန်ကန် အဓိပ္ပာယ် ကောက်ယူအသုံးချတတ်ရင် မိမိလိုအပ်တဲ့ အကျိုး တရားတွေ ကြီးမားစွာ ဖြစ်ထွန်းနိုင်ပါတယ်။

          ဒီတရားက ဝိပဿနာအတွက် အဓိကဟောတဲ့တရားဖြစ်လို့ ဝိပဿနာစိတ်ကိုပဲ “တစ်စိတ်တည်း”လို့ ရည်ညွှန်းထားပါတယ်။

          ဒါပေမယ့် ဝိပဿနာယောဂီဟာ ဝိပဿနာတစ်ခုတည်းကိုပဲ ပွားများရမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ အခြေအနေ၊ အချိန်အခါနဲ့ လိုက်လျော ညီထွေစွာ သမထဘာဝနာကိုလည်း မပွားမဖြစ် ပွားကြရမှာပါ။

          “ဝိပဿနာစိတ်ကို သမထဘာဝနာနဲ့ ချီးမြှောက်ပေးရမယ်” လို့ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူထားတဲ့အတွက် ဝိပဿနာရဲ့ အခြံအရံ၊ ဝိပဿနာရဲ့အဖော်အဖြစ်နဲ့ ရံဖန်ရံခါမှာ သမထဘာဝနာကို လည်း ပွားများကြရပါမယ်။ ။

          ဝိပဿနာရှုတဲ့အချိန် ဝိပဿနာရဲ့ အာရုံအပေါ်မှာ ရှုစိတ် တည့်တည့်မတ်မတ် ကျနေရင် တစ်စိတ်တည်းထားရာရောက်သလို သမထရှုနေတဲ့အချိန် သမထရဲ့အာရုံအပေါ်မှာ ရှုစိတ် တည့်တည့်မတ် မတ် ကျနေရင်လည်း တစ်စိတ်တည်း ထားရာရောက်ပါတယ်။

           ဒါပေမယ့် အချိန်အများဆုံးဖြစ်ရမယ့်စိတ်ကတော့ ဝိပဿ နာစိတ်ပါ။ ဝိပဿနာယောဂီအတွက် ဝိပဿနာစိတ်ဖြစ်နေဖို့ဟာ အဓိက အရေးကြီးဆုံးပါပဲ။

          ဒါကိုပဲ ရည်ရွယ်ပြီး ဝိပဿနာစိတ် တစ်စိတ်တည်း အဆက် မပြတ် ဖြစ်နေအောင်ထားတာ၊ အချိန်တိုင်းဖြစ်နေအောင်ထားတာကို “တစ်စိတ်တည်းထားတယ်” လို့ ပြောခဲ့တာပါ။