အထောက်တော်လှအောင် - အာရပ်အစ္စရေးလ်ခြောက်ရက်စစ်ပွဲ

အခန်း - ၁

နောက်ခံသမိုင်း

အေဘရာဟင်၏ သားများဖြစ်ကြသော အစ်ရှ်မေယယ်နှင့် အစ်ဇက်တို့ နှစ်ဦးမှတစ်ဆင့်၊ အာရပ်နှင့် ဂျူးလူမျိုးများ ဆင်းသက်ပေါက်ဖွားလာကြောင်း နှစ်ဦးစလုံးက လက်ခံယုံကြည်ကြသည်။ ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက် အစဉ်အလာ ယုံကြည်ချက်လည်း ဖြစ်လေသည်။ အစ်ရှ်မေယယ်၏မိခင်သည် အီဂျစ် ကျေးကျွန်အမျိုးသမီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဖခင်၏နယ်မြေမှ နှင် ထုတ်ခြင်းခံရကာ အစ်ရှ်မေယယ်သည် တောကြီးမျက်မည်းထဲမှာ အသက် ထက်ဆုံး နေထိုင်သွားရရှာသည်။ ယင်းအစ်ရှ်မေယယ်မှ ဆင်းသက်ပေါက် ဖွားလာသူများကို ဘီဒိုင်လူမျိုးစုဟု သတ်မှတ်ကြ၏။ ယနေ့ အာရပ်အမျိုး သားများသည် ဘီဒိုင်လူမျိုးစုပင် ဖြစ်လေသည်။

အစ်ရှ်မေယယ်၏ ညီဖြစ်သော အစ်ဇက်မှ မျိုးဆက်ပြန့်ပွားလာသူများ သည် ဂျူးလူမျိုးစု ၁၂-စု ဖြစ်လေသည်။ ယင်းအနက် လူမျိုးစု ၂-စုမှာ အစရှာမရအောင် ပျောက်ဆုံးနေသည်။ အင်္ဂလိပ်လူမျိုးသည် ပျောက်ဆုံး နေသော လူမျိုးစု ၂-စုအနက် တစ်စုဖြစ်ကြောင်း လူအများက ယုံကြည်ကြ သည်။ အခိုင်အမာဆိုသူတွေကလည်း ဆိုသည်။

အာရပ်နှင့် ဂျူးလူမျိုးတို့သည် အပြိုင်အဆိုင်တွေ ဖြစ်လာကြ၏။ ဖြိုးသူရန်ဘက်တွေ ဖြစ်လာကြ၏။ အမှန်တော့ သူတို့ကို ပေါက်ဖွားပေးလိုက်သော အစ်ရှ်မေယယ်နှင့် အစ်ဇက်တို့ညီအစ်ကို နှစ်ဦးပင်လျှင် ပြိုင်ဘက်ဆိုင်ဘက် တွေ ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ သူတို့၏ ဘာသာစကားများသည်လည်း ဆင်တူယိုးမှား ပင် ဖြစ်သည်။ ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်ကတည်းက ငြိုးသူရန်ဘက် ဖြစ်ခဲ့ကြလေသော အာရပ်နှင့် ဂျူးလူမျိုးတို့သည် ယနေ့ထက်တိုင်အောင်လည်း ပါလက် စတိုင်းနယ်မြေကို သူပိုင်သည် ငါပိုင်သည် အငြင်းပွားကြဆဲ၊ နယ်မြေလုကြ ဆဲ၊ စစ်မက်ဖြစ်ပွားကြဆဲသာတည်း။

လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၃၅၀၀-ခန့်က ဖြစ်သည်။

အီဂျစ်နိုင်ငံတွင် ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ထားခြင်းခံရသော ဂျူးလူမျိုးများကို တမန်တော် မိုးဇက်က ဦးဆောင်ပြီး ကာနန်သို့ ခေါ်ယူခဲ့သည်။ ဆီနိုင်း ကန္တာရ ခရီးကြမ်းကြီးကို ဖြတ်ကျော်လာခဲ့ကြသည်။ မက်ဆိုပိုတေးမီးယား ဘက်မှ ပြောင်းရွှေ့ ဝင်ရောက်လာသော အေဘရာဟင်၏ အဆက်အနွယ် ဂိုဏ်းချုပ်သည် ကာနန်မှာ အိုးအိမ်ထူထောင်နေကြပြီဟု ယုံကြည်ရသည်။ စစ်လိုလားသော ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်ကျ ဂျူးလူမျိုးများက ကာနန် တွင် အခြေကျနှင့်သော လူမျိုးစုံများကို တိုက်ခိုက်အောင်ပွဲခံလိုက်လေသည်။

သို့ကလို ကာနန်မှာ အခြေစိုက် နေထိုင်ကြခိုက်တွင် ဘေဘီလုံလူမျိုး များ၏ အကျဉ်းသားဘဝရောက်သည့်အခါ ရောက်လိုက်၊ အလက်ဇန္ဒား ဘုရင်၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းကို ခံရလိုက်၊ ရောမနိုင်ငံတော်ကြီး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း သော နယ်မြေဖြစ်သည့်အခါ ဖြစ်လိုက်ဖြင့် သံသရာလည်ခဲ့ရလေသည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ၊ ဂျူးလူမျိုးသည် အန္တရာယ်ပေါင်းစုံ၊ ဘေးဒုက္ခပေါင်း စုံတို့ကို ကြံ့ကြံ့ခံရင်း ခရစ်တော်ပေါ်ပြီး၊ အေဒီ ၇၀-ခုနှစ်အထိ နေထိုင်ခဲ့ ကြသည်။ ထိုနှစ်တွင် တီးတပ်စ်၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းကို ခံရပြီး ဂျူးတို့ တည်ထောင်ခဲ့သည့် ဂျေရုဆလင်မြို့ကြီး ပျက်လေသည်။ သို့သော် ဂျူးတို့သည် ပါလက်စတိုင်းနယ်မြေပေါ်မှ အပြီးတိုင် ပျောက်ကွယ်မသွား။ အနည်း အကျဉ်းတော့ ထာဝရရှိနေကြသည်သာ ဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်အတိုင်း ပါလက်စတိုင်းဒေသမှာပင် တိုင်းနိုင်ငံထူထောင်ရန် မနားတမ်း ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ ၁၉၂ဝ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအလင်ဘီ၏ အောင်ပွဲ များက ဂျူးတို့နယ်မြေကို ဗြိတိသျှအစိုးရ၏ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်မှုအောက်သို့ ပို့လိုက်လေသည်။

ဆီနိုင်း သဲကန္တာရကြီးကို ကျော်ဖြတ်ကာ၊ အီဂျစ်နိုင်ငံမှ ကာနန်သို့ ပြန်လာကြရင်း ဂျူးလူမျိုးများသည် မိုးဇက်၏ သွန်သင်ချက်များကို နာယူခဲ့ ကြရလေသည်။ မိုးဇက်က စိတ်ဓာတ်ရေးရာနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရား၊ အကျင့် သီလများကို ဂျူးလူမျိုးတို့အား သင်ကြားပေးလေသည်။ ယနေ့ အစ္စရေးလ် တို့ အသုံးပြုနေသည့် တရားဥပဒေများနှင့် ဘာသာရေးအလေ့အထများ၊ အစဉ်အလာများသည် ယင်းမိုးဇက်၏ သွန်သင်ချက်များကို အများဆုံး အခြေခံထားလေသည်။

ဂျော်ဒန်မြစ်၏ တောင်ကြားဒေသများသို့ ရောက်လာသောအခါတွင် ဂျူးလူမျိုးတို့သည် “ကတိထားနယ်မြေ” ပေါ်၌ သူတို့တစ်တွေ အခြေချခဲ့ပုံ၊ အီဂျစ်စစ်နယ်မြေကြီးတစ်ခုလုံးကို အပြီးတိုင် အောင်ပွဲခံသိမ်းပိုက်လိုက်ပုံ၊ အနီးပတ်ဝန်းကျင်မှ လူမျိုးစုတို့၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းကို ခုခံရင်း အခြေစိုက်ကြပုံ များကို မှတ်တမ်းတင်ကြလေသည်။

ရန်သူတို့သည် သူတို့ပတ်ပတ်လည်မှာ ဝန်းရံနေပါ၏။ ယင်းရန်သူတွေ ကြားမှာ ရုန်းရင်းကန်ရင်းဖြင့် စိုက်ပျိုးရေး အဆောက်အဦကြီးဖြစ်လာအောင် ကြိုးစားကြရပါသည်။ ကြိုးစားရင်းဖြင့် “နို့ရည်တွေ၊ ပျားရည်တင်လဲတွေ စီးဆင်းနေသော၊ လူနေမှုအဆောက်အဦကြီး” ဖြစ်မလာဘဲ၊ ပြည်တွင်း စစ် ဘေးအန္တရာယ်များသာ ကျရောက်စီးဆင်းခဲ့လေသည်။

ဂျူးတို့သည် ပါလက်စတိုင်းတွင် လူမျိုးစု ၁၂-စုတို့ဖြင့် အတူနေထိုင် ခဲ့ကြ၏။ နှစ်ပေါင်းထောင်နှင့်ချီ၍ နေခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဘေဘီလုံစစ်တပ် ကြီးတွင် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ကာ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ယူဆောင်သွားခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွား ခြင်းကို နှစ်ပေါင်း ၅၀-မျှသာ ခံစားခဲ့ရပြီး ဂျူးလူမျိုး ၄-သောင်းတို့သည် ခရစ်မပေါ်မီ ဘီစီ ၅၃၈-ခုနှစ်တွင် ဂျေရုဆလင်မြို့သို့ ပြန်လာကြ၏။

ဂျေရုဆလင်မြို့ပျက်ကြီးကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ကြသည်။ ဘုရား ရှိခိုးကျောင်းကိုလည်း ပြန်လည်တည်ဆောက်ကြသည်။ ပြီးတော့ ဒုတိယ အကြိမ်မြောက် ဂျူးအမျိုးသား ဓနသဟာယနိုင်ငံကို တည်ထောင်လိုက်ကြ လေသည်။

ဓနသဟာယနိုင်ငံဘဝဖြင့် နှစ်ပေါင်း ၅၀၀ ခန့် နေထိုင်အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြ သည်။ ဘီစီ ၆၃-ခုနှစ်တွင် ပါလက်စတိုင်းဒေသကို ရောမနိုင်ငံစစ်တပ်များ က ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ကြပြန်၏။ သို့ဖြင့်ပင် ရောမအင်ပါယာ ၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသသော နယ်မြေဖြစ်သွားရပြန်လေသည်။ ရောမအင်ပါ ယာ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ကိုယ့်အချင်းချင်း ဘာသာရေးအရလည်းကောင်း၊ လူမှုရေးအရလည်းကောင်း၊ အပြန်အလှန် အမှီသဟဲပြုကာ စည်း စည်းလုံးလုံး နေခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံရေး ဦးတည်ချက်အနေဖြင့်ကား အတည် တကျ မရှိခဲ့။

ခရစ်တော်ပေါ်အပြီး၊ အေဒီ ၇၀-ပြည့်နှစ်တွင် ရောမအုပ်ချုပ်မှုကို တော် လှန်ပုန်ကန်ကြ၏။ သို့သော်... မအောင်မြင်။ ရောမတပ်များက ဂျေရု ဆလင်မြို့ကို တိုက်ခိုက်ကာ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းကြီးကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးလိုက် ကြသည်။

ဂျူးလူမျိုးတို့၏ သူရဲကောင်းကြီးဖြစ်သော မာစဒါမှာလည်း နောက် ၃-နှစ်ကြာသောအခါ ဖမ်းဆီးခြင်းကို ခံရလေတော့သည်။ အသက်ကိုအဆုံး ခံကာ လူမျိုးနှင့်နိုင်ငံအတွက် စတေးသွားသော မာစဒါသည် ဂျူးတို့၏တော်လှန်ရေးသမိုင်းစဉ် တစ်လျှောက်လုံးတွင် ကြီးမားမြင့်မြတ်သော ပုဂ္ဂိုလ် ကြီးဖြစ်လာသည်။ သူ့အကြောင်းမှာလည်း ကြီးမြတ်သော ရာဇဝင်တစ်စောင် တစ်ဖွဲ့ ဖြစ်လာသည်။

တော်လှန်ရေးသမားများကို ဖမ်းဆီးအပြီးတွင် ယင်းတို့ကို ရောမနိုင်ငံ သို့ ခေါ်ဆောင်သွားခြင်းအားဖြင့် မြွေပွေးများ မွေးထားခြင်းနှင့်သာ တူညီ မည်ဖြစ်ကြောင်း ရောမစစ်ဗိုလ်များက စဉ်းစားမိကြသည်။ ထို့ကြောင့် သူတို့ အချင်းချင်း ပြန်သတ်ခိုင်းလေတော့သည်။ ။

ဂျူးအမျိုးသားတစ်ဦးသည် မိမိ၏ ဇနီးနှင့်သားသမီးများကို မိမိကိုယ် တိုင် သတ်ရ၏။ မိန်းမနှင့်ကလေးများကုန်သောအခါ ကျန်သော ယောက်ျား များထဲမှ ၁ဝ ယောက်ကို ရွေးထုတ်သည်။ ထို ၁ဝ ယောက်က ကျန်သမျှ လူများကို သတ်ရသည်။ ကုန်သောအခါ ထို ၁ဝ ယောက်ထဲမှ တစ်ယောက် ကိုရွေးထုတ်သည်။ ထိုတစ်ယောက်က ကျန် ၉ ယောက်ကို သတ်ရသည်။ နောက်ဆုံး ကျန်သော တစ်ယောက်သည် မိမိဓားပေါ်သို့ မိမိကိုယ်ကို လှဲအိပ်ချလိုက်ခြင်းဖြင့် ဂျူးလူမျိုးများကို ကိစ္စတုံးစေလေတော့သည်။

သို့ကလို လူမဆန်သော လူသတ်ပွဲကြီးကို ရောမတို့ ဆင်နွှဲနေကြခိုက် ကျောက်ဂူတစ်ခုထဲမှာ ပုန်းအောင်းနေသော အဘွားအို ၂ ယောက်နှင့် ကလေး ငယ် ၅ ယောက်မှာ လွတ်မြောက်သွားကြလေသည်။ နောက် နှစ်ပေါင်း ၆ဝ ကြာသောအခါတွင် ဘာကော့ချ်ဘာခေါင်းဆောင်သည် ဆင်ကန်းတော တိုး တော်လှန်ရေးတစ်ခု ပေါ်ပေါက်ခဲ့သေးသည်။ သည်လိုဖြင့်ပင် နောက်ဆုံး ၌ ဂျေရုဆလင်မြို့ကြီးမှာ လုံးဝပျောက်ကွယ်သွားပြီး ကျောက်တုံးကျောက်ခဲ အစအနမျှသာ ကျန်လေတော့သည်။

ရောမတို့ ပြန်လည်တည်ဆောက်ကြသည့် ဂျေရုဆလင်မြို့သစ်ကို တစ် နှစ်ပတ်လုံး၊ မည်သည့်ဂျူးလူမျိုးကိုမှ ခြေချခွင့်မပေးချေ။ ဂျူးတို့နှင့်ပတ် သက်သည့် ဝါဒ၊ ဂျူးတို့၏ ဓလေ့ထုံးစံမှန်သမျှကိုလည်း လက်စတုံးပျောက် ဖျက် သုတ်သင်ကြသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေ၊ ဂျူးအမျိုးသားတို့သည်ကား၊ ပါလက်စတိုင်းနယ်မြေပေါ်မှာ ပျောက်ပျက်၍မသွား၊ နည်းမျိုးစုံဖြင့် ဆက် လက်နေထိုင်ကြဆဲ၊ အမြစ်တွယ်ကြဆဲပင်ဖြစ်သည်။ ဂျူးဘုရင် စနစ်ထူထောင်ရန် မျှော်လင့်အားထားချက်ကား၊ ကွယ်ပျောက်သွားခဲ့ရရှာလေတော့ သည်။

ပါလက်စတိုင်းကို ရောမများအုပ်စိုးနေခိုက်၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် အာရှ မိုင်းနားနိုင်ငံများသို့ ပျံ့နှံ့သွားကာ အိုးအိမ်မြို့ ရွာ တည်ထောင်နေထိုင်ကြ၏။ စပိန်ပြည်တောင်ပိုင်းတွင်လည်းကောင်း၊ ရိုနီတောင်ကြားတွင်လည်းကောင်း၊ အီတလီတွင်လည်းကောင်း၊ ဂရိနိုင်ငံတွင်လည်းကောင်း၊ ရေကြည်ရာမြက်နု ရာ အခြေချနေထိုင်ကြလေသည်။ ပါရှားနိုင်ငံ၊ ပင်လယ်နီကမ်းရိုးတန်း တစ်လျှောက်မှာလည်း အိုးအိမ်ထူထောင်နေထိုင်သည့် ဂျူးများပေါ်ပေါက် လာသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဥရောပယဉ်ကျေးမှုသည် မြောက်ဘက်ပိုင်းသို့ ပြန့်သွား၏ ။ ယင်းဥရောပယဉ်ကျေးမှု ပျံ့နှံ့သွားရာ မြောက်ပိုင်းအရပ်များ သို့ လည်း ဂျူးလူမျိုးများပါ လိုက်ပါသွားကြသည်။ ရုရှား၊ ဂျာမနီနှင့် အင်္ဂလန်နိုင်ငံတို့တွင် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာကြသည်။

မည်သည့်နိုင်ငံ၊ မည်သည့်အရပ်ဒေသသို့ပင်ရောက်ရောက် ဂျူးလူမျိုး တို့သည် မိမိ၏ဘာသာတရားနှင့် ယဉ်ကျေးမှု အစဉ်အလာများကိုမူအပျောက်ပျက်မခံချေ။ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းကြဆဲပင်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် လည်း ခရစ်ယာန်ဘာသာမှာ အနောက်နိုင်ငံအများစုက ကိုးကွယ်ရသော ဘာသာတစ်ခုဖြစ်လာသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။

ဥရောပတွင်လည်းကောင်း၊ အာရှနိုင်ငံများတွင်လည်းကောင်း၊ ဂျူးလူမျိုး တို့သည် တသီးတခြားတစ်စုတစ်ပြုံ ဖြစ်နေကြတတ်၏။ ဘာသာရေးအရ ရော၊ လူမှုရေးအစဉ်အလာယဉ်ကျေးမှုများအရပါ တသီးတခြား ဖြစ်နေကြ သည်။ ထိုသို့ဖြစ်အောင်လည်း သူတို့ကိုယ်တိုင်က ပြုကျင့်နေထိုင်ကြသည်။

အခြားလူမျိုးတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုအစဉ်အလာများ၊ ပူးဝင်ဝါးမြိုလာမည်ကို ကာကွယ်ကြသည်။ ကိုယ့်ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ကိုယ့်အစဉ်အလာများကိုသာ မြတ် နိုးကြသည်။ မိုးဇက်၏ သွန်သင်ချက်များကိုသာ ဦးထိပ်ပန်ဆင်ကြသည်။

ဥရောပနိုင်ငံများ၏ ယဉ်ကျေးမှု ရှေ့တန်းရောက် တိုးတက်ခေတ်မီလာ ခြင်းမှာ ဂျူးလူမျိုးတို့၏ ကြီးမားသော ကျေးဇူးတရားကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ၎င်းတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုများကို အတုယူကြသောကြောင့်ဖြစ် သည်။ တစ်နည်းအားဖြင့်ဆိုသော် ဂျူယဉ်ကျေးမှုသည် သူတစ်ပါး၏ ယဉ် ကျေးမှုများကို ထိုးဖောက်ဝါးမျို လွှမ်းမိုးသွားခြင်း ဖြစ်သည်။ ။

ဥရောပသည် သူတို့၏ တရားဥပဒေများ၊ စာပေများကို တိုးတက်စေ သည်။ ဘာသာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးစံများ၊ လူမှုရေးဘဝများကို မြင့်မားစေသည်။ ဂျူးလူမျိုးတို့၏ ဘာသာရေးကိုလည်းကောင်း၊ ယဉ်ကျေး မှုကိုလည်းကောင်း၊ အကျင့်သီလကိုလည်းကောင်း၊ ဘာသာစာပေကိုလည်း ကောင်း ဥရောပနိုင်ငံသားတို့ နို့သက်ခံယူလိုက်ရသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။

ထိုသို့သောအချိန်မှာပင် အရှေ့ဘက်တစ်ဝန်း၌ ဘာသာရေးအသစ် တစ်ခုပေါ်ပေါက်ထွန်းကားနေသည်။ အစ္စလာမ် ဘာသာဖြစ်၏။ (အစ္စလာမ် ဟူသော စကားလုံး၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်အတိုင်းကျင့်ကြံအားထုတ်ခြင်းဟူ၍ဖြစ်သည်) အစ္စလာမ်ဘာသာသည် တမန်တော် မိုဟာမက်၏ သွန်သင်ချက်များ၊ ဟောကြားချက်များအပေါ်၌ အခြေခံသော ဘာသာတရားဖြစ်သည်။ တမန်တော် မိုဟာမက်ကို ခရစ်တော်ပေါ်ပြီး၊ အေဒီ-၅၇ဝ ပြည့်နှစ်တွင် မက္ကာမြို့၌ ဖွားမြင်သည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာသည် နီးရာကိုစု၍ စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ မက္ကာမြို့နှင့် နီးရာဒေသများအနီး အရှေ့ပိုင်းဒေသ တစ်လွှားတွင် နေထိုင်ကြသော အာရပ် လူမျိုးများနှင့် သူတို့နိုင်ငံသားများကို တူညီသော ယဉ်ကျေးမှုအဆောက် အအုံ တစ်ခုတည်းမှာ စုစည်းယူလိုက်သော ဘာသာတရားတစ်ခုဖြစ်သည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာကြောင့်ပင် အာရပ်လူမျိုးများနှင့် အာရပ်နိုင်ငံများတွင် နေထိုင်ကြသည့် လူမျိုးခွဲများသည် အများအားဖြင့် ယဉ်ကျေးမှုချင်းတူညီ လာကာ စည်းလုံးညီညွတ်သော၊ ခိုင်မာသော၊ အင်အားကြီးသော လူမှုအဖွဲ့ အစည်းကြီးတစ်ခုကို ရရှိလာလေသည်။

ခရစ်နှစ် ၆၃၂ ခုနှစ်တွင် တမန်တော် မိုဟာမက်သည် ခိုဒါ အရှင်မြတ် ၏ အမိန့်တော်ကို ခံယူအိပ်စက်သည်။ တမန်တော် မိုဟာမက်ကွယ်လွန် အပြီး၊ နောက်နှစ်ပေါင်း ၁၀၀-ခန့်အတွင်းမှာပင် အစ္စလာမ်ဘာသာသည် မက္ကာမြို့ပြင်သို့ ထိုးထွက်ကျယ်ပြန့်လာသည်။ အနောက်ဘက်တစ်လွှားသို့ လည်း ပေါက်ရောက်ပျံ့နှံ့သွားသည်။ မိုဟာမက် ကွယ်လွန်ပြီးနောက် နှစ် ပေါင်း ၁ဝဝ တိတိကြာသော ၇၃၂ ခုနှစ်တွင် တိုးဝါးစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားသည်။ ထိုစစ်ပွဲတွင် အဗ္ဗဒူရာ မင်ကိုချားလ်စ်မာတယ်လ်က အနိုင်ယူအောင်ပွဲခံ လိုက်သည်။ ထိုနှစ်အထိ အစ္စလာမ်ဘာသာမှာ အရှိန်ကောင်းကောင်းဖြင့် ပြန့်ပွားနေဆဲ ဖြစ်သည်။

ဂျေရုဆလင်မြို့သည် ခရစ်ယာန်ဘာသာနှင့် ရေဝတီဘာသာများ အတွက် ကြီးမြတ်သော မြို့တစ်မြို့ဖြစ်သလို၊ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်များ အတွက်လည်း မြင့်မြတ်သော မြို့တစ်မြို့ဖြစ်လာလေသည်။ အလယ်ပိုင်း ခေတ်သည် ကိုးကွယ်မှုဘာသာတရားတို့ အထွတ်အထိပ် ရောက်သော ခေတ်ဖြစ်သည်။ လူအပေါင်းတို့ မိမိဆိုင်ရာ ဘာသာတရားများတွင် ထူး ထူးခြားခြား ကျိုးနွံကိုင်းရှိုင်းကြသောခေတ်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း ဂျေရု ဆလင်မြို့သည် ဘာသာကြီး ၃ ရပ်ကို ကိုးကွယ်ကြသော လူများ၏ အလေး ထားရာ၊ ရိုသေကိုင်းရှိုင်းရာ ကြီးမြတ်သော မြို့အဖြစ် ပိုမိုထင်ပေါ်လာသည်။

နှစ်ပေါင်း ၂၀၀ မျှကြာအောင် ဘာသာရေးစစ်ပွဲကြီးတွေ ဆင်နွှဲကြ သည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်များက ဂျေရုဆလင်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ရရှိနိုင်အောင် တိုက်ခိုက်ကြလေသည်။ အာရပ်အမျိုးသားများကလည်း ဂျေရု ဆလင်မြို့အား အနောက်နိုင်ငံသားတို့ ထိုးဖောက်ခြင်းမှ ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ကာကွယ်ကြသည်။ အလားတူပင် ဂျူးလူမျိုးများကလည်း တစ်နေ့သော အခါတွင် ဂျေရုဆလင်မြို့သည် မိမိတို့ လက်တွင်းသို့ မလွှဲမသွေပြန်လည် ဆိုက်ရောက်လာရမည်ဟု မျှော်လင့်ထားကြသည်။

ခရစ်နှစ် ၁ဝဝဝ မှ ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း အချိန်ကာလများသည် ဥရောပ ဂျူးလူမျိုးများအတွက် တိုက်ပွဲများ၊ ပေါက်ကွဲမှုများ၊ ဘဝရပ်တည်ရေး အတွက် တိုက်ခိုက်ရခြင်းများ၊ ကိုယ့်လူမျိုး၊ ကိုယ့်ယဉ်ကျေးမှုအစုကလေး များဖြင့်ကိုယ် စည်းစည်းလုံးလုံးဖြစ်လာအောင် စုစည်းယူရခြင်းများဖြင့် မရပ် မနား ရုန်းကန်တိုက်ခိုက်နေရသော အချိန်ကာလများဖြစ်သည်။

ဗြိတိသျှသမိုင်းပညာရှင် နာမီယာသည် ဂျူးလူမျိုးဖြစ်၏။ တစ်ခါတုန်း က နာမီယာကို ဂျူးလူမျိုးတစ်ဦးဖြစ်ပါလျက် မိမိလူမျိုးသမိုင်းကိုမရေးဘဲ မည်သည့်အတွက်ကြောင့် အင်္ဂလိပ်ရာဇဝင်ကို ရေးရသနည်းဟု ဒါဘီက မေးခွန်းထုတ်ဖူးသည်။ ထိုအခါတွင် သမိုင်းပညာရှင် နာမီယာက အောက်ပါ အတိုင်းပြန်ပြောသည်။

“ဒါဘီ.. ဂျူးလူမျိုးတို့ရဲ့ သမိုင်းဆိုတာဟာ ရှိကိုမရှိဘူး။ ဂျူးလူမျိုး တွေထဲက သူရဲကောင်းတွေ၊ အာဇာနည်တွေရဲ့ အကြောင်းပဲရှိတယ်။ ဒီတော့ ဒီအကြောင်းတွေဟာ သမိုင်းတစ်စောင်တစ်ဖွဲ့ ရေးဖို့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ မစွမ်း သာအောင် ဖြစ်နေတယ်”

ဂျူးလူမျိုးတို့၏ဘဝကို ပြန်ကြည့်လျှင် နိုင်ငံပေါင်းများစွာ၌ အရေးကြီး သော အခန်းကဏ္ဍများ၌ သူတို့ပါဝင်ကြသည်ကို မြင်တွေ့နိုင်သည်။ အနု ပညာဆိုင်ရာတွင်လည်းကောင်း၊ စာပေရေးရာတွင်လည်းကောင်း၊ သိပ္ပံနှင့်ဆေးဝါးသိပ္ပံဆိုင်ရာတို့တွင်လည်းကောင်း၊ ဂျူးလူမျိုးတို့သည် အရေးကြီး ဆုံးသော အခန်းကဏ္ဍများမှ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြ၏။ သို့သော်လည်း သူတို့၏ ဆောင်ရွက်ချက်များမှာ ထင်ရှားပေါ်လွင်လာခြင်းမရှိဘဲ လူမသိ သူမသိဘဝနှင့်ပင် တိမ်မြုပ်ပျောက်ကွယ်သွားရရှာလေသည်။ ထိုမျှသာမက ဂျူးများကို အသိအမှတ်မပြုခြင်း၊ မလိုလားခြင်း၊ ဝိုင်းပယ်ခြင်းများ ရှိလာသည်။

၁၈၇ဝ ပြည့်နှစ်လွန် စောစောပိုင်းနှစ်များတွင် ဝိုင်းပယ်သော စိတ်ဓာတ် များ ဂျာမနီနိုင်ငံမှာ အများအပြားပေါ်ပေါက်လာသည်။ အမျိုးသားဘဝကို ဂျူးလူမျိုးများက အပေါ်စီးယူ ဝါးမျိုနေကြောင်း စွပ်စွဲမှုများပေါ်ပေါက်လာသည်။ ၁၈၈၁ ခုနှစ်တွင် ဂျာမနီနိုင်ငံတွင်းသို့ ဂျူးလူမျိုးများ ဝင်ရောက်နေ ခြင်းကို ပိတ်ပင်ရန် ဂျူးလူမျိုးများ ဆန့်ကျင်ရေးအသင်းက တောင်းဆို လိုက်သည်။ ဂျူးလူမျိုးများ ဆန့်ကျင်ရေးအသင်းကို တစ်ပြည်ထောင်လုံး တိုးချဲ့ စည်းရုံးတည်ထောင်လာကြသည်။ ယင်းအသင်း ညီလာခံကြီးကို ဒရက်စ်ဒင်မြို့၌ ၁၈၈၂ ခုနှစ်တွင် ကျင်းပသည်။ ၁၈၉၄ ခုနှစ်၌ ပြင်သစ် အရာရှိ အဲလ်ဖရက်ဒရေးဖတ်စ်အား စစ်ရေးလျှို့ဝှက်ချက်များ ဂျာမနီသို့ ရောင်းချကြောင်း စွပ်စွဲသည်။ ပြင်သစ်နိုင်ငံတွင် ဂျူဝါဒဆန့်ကျင်ရေးများ ပေါက်ကွဲထွက်လာသည်။ ၁၈၉ဝ ခုနှစ်တစ်ဝိုက်တွင် ရုရှနိုင်ငံ၌လည်း ဂျူး လူမျိုးဆန့်ကျင်ရေးများ ပေါ်ပေါက်ကြီးထွားလာသည်။ မော်စကိုမြို့၊ ကီယက်ဖ်မြို့များတွင် ဂျူးလူမျိုးများကို နေထိုင်ခွင့်မပေးဘဲ ပြည်နှင်ဒဏ်များ ပေးပစ်သည်။

မော်စကိုမြို့တွင် ပြည့်တန်ဆာလိုင်စင်ရထားသော ဂျူးအမျိုးသမီးများ ကိုသာ နေထိုင်ခွင့်ပြုသည်။

သို့ကလို နည်းမျိုးစုံနှင့် ဂျူးလူမျိုးများအပေါ် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုများ သည် ၁၉ ရာစုကုန်ပိုင်းအထိ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပေါ်ပေါက်လျက်ရှိလေသည်။

ယင်းအဖြစ်အပျက်များ ဖိနှိပ်ညှဉ်းပန်းမှုများသည် ဂျူးလူမျိုးတို့အတွက် အတွေးအခေါ်သစ်၊ စိတ်ကူးသစ်တစ်ခုကိုလည်း ရစေ၏။ ။

၁၈၈၂ တွင် အော်ဒက်စာမြို့မှ ဂျူးလူမျိုး ရူပဗေဒပညာရှင်တစ်ဦးက စာအုပ်တစ်အုပ်ထုတ်လိုက်သည်။ ယင်းစာအုပ်ထဲတွင် ဂျူးလူမျိုးတို့သည် နေရာတကာတွင် မျက်နှာငယ်နေရကြောင်း၊ ဝိုင်းပယ်ခြင်းကို ခံနေရကြောင်း၊ မည်သည့်နိုင်ငံကမှ လက်မခံချင်ကြဘဲ နိုင်ငံတစ်ခုခု၏ နိုင်ငံသားဖြစ်ရေး မှာ ခက်ခဲနေကြောင်း၊ ယင်းအခက်အခဲကို ဖြေရှင်းရန် ဂျူးအမျိုးသားများ သိက္ခာရှိရှိဖြင့် ထင်ထင်ပေါ်ပေါ် အတည်တကျ နေထိုင်ရန်နည်းရှိကြောင်း၊ ထိုနည်းမှာ ဂျူးအမျိုးသားတိုင်းပြည်အဖြစ် ပါလက်စတိုင်းဒေသမှာ ဖန်တီး ထူထောင်ကြရန်ပင်ဖြစ်ကြောင်းဖြင့် ထုတ်ဖော်ရေးသားလိုက်လေသည်။

ရုရှားနိုင်ငံမှ ဂျူးလူမျိုးအနည်းငယ်မျှသာ ပါလက်စတိုင်းဒေသသို့ သွား ကြသည်။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းကလေးများကို ထူထောင်ကာ ကိုယ့်အစု အဝေးကလေးများဖြင့် ကိုယ်နေထိုင်ပြီး တူရကီအုပ်ချုပ်မှုကို ခံယူသည်။