လှသမိန် - လက်တွေ့ဘာသာပြန်နည်း

ဘာသာပြန်စာပေများ သမိုင်း

           မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဘာသာပြန်ဆိုသော အတတ်မှာ ရှေးပဝေ သဏီကပင် ရှိခဲ့လေသည်။ ပုဂံခေတ်တွင် ပါဠိစာပေမှ မြန်မာစာပေသို့ ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့ကြလေသည်။ ပုဂံကျောက်စာများ၌ပင် ပါဠိမှ မြန်မာ ပြန်သော အသုံးအနှုန်းများကို တွေ့ ရှိနိုင်၍၊ ခေတ်စဉ်ခေတ်ဆက်ပါဠိ ဘာသာပြန်ကျမ်းများ ပေါ်ထွက်ခဲ့ပေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ် ဘိုး တော်ဘုရားလက်ထက်တွင် သက္ကတကျမ်း အများအပြားကို မြန်မာဘာ သာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့လေသည်။ ညောင်ကန်ဆရာတော်ကြီးသည် ငါးရာငါး ဆယ် နိပါတ်တော်များကို ပါဠိဘာသာမှ မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့ လေသည်။

          ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် ဥရောပတိုက်သားတို့နှင့် ပိုမိုဆက်သွယ် ရသဖြင့် ဘာသာပြန်စာပေများ ပိုမိုကြွယ်ဝလာခဲ့ပြန်လေသည်။ အင်္ဂလိပ် ဘာသာမှသာ ပြန်ဆိုကြသည်မဟုတ်ဘဲ ရောမဘာသာ၊ ပြင်သစ် ဘာသာ၊ ဟိန္ဒူစတန်နီဘာသာ စသည်များမှလည်း ပြန်ဆိုခဲ့ကြလေ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရှေးဦးဆုံး တွေ့ရှိရသော ဥရောပတိုက်သား ဘာသာများမှ ပြန်ဆိုသည့် စာအုပ်စာတမ်းများတွင် ရောမ(အီတလီ) ဘာသာမှ ပြန်ဆိုချက်ကို တွေ့ရှိနိုင်လသည်။

            မြန်မာနိုင်ငံသို့ စောစွာရောက်ရှိလာကြသော ခရစ်ယာန် သာ သနာပြုများအနက် ရိုမန်ကက်သလစ်ဘာသာဂိုဏ်းမှ သာသနာပြု များသည် ၁၇၄၉ ခုနှစ်တွင် သံလျင်မြို့သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ရာ ခရစ် ယာန်ဘုန်းတော်ကြီး (Father Carpani) ကာပနီသည် ဘာသာရေး အမေးအဖြေ စာအုပ်တစ်အုပ်ကို ရောမဘာသာရင်း သမ္မာ ကျမ်းများကို အခြေပြု၍ ပြုစုခဲ့လေသည်။ မြန်မာအဘိဓာန် တစ်စောင် ကိုပါ ပြုစု၍ ရောမမြို့ သာသနာပြုပုံနှိပ်တိုက်မှ ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ လေသည်။

          ၁၇၇၆ ခုနှစ်တွင် အီတလီ ဘုန်းတော်ကြီး ပါကိုးတိုးသည် ခရစ်တော်ဝင်ချုပ်ကို ရေးသား၍၊ ၁၇၈၅ ခုနှစ်တွင် “အမျိုးတကာရှိလေရာ၊ ဘု ရားရှင် ဘာသာတရားတော်အလျောက် အယူဝါဒ အကျင့်ကို ပြသည့်စာ” အမည်ဖြင့် ရေးသားပြုစုကာ ရောမမြို့မှပင် ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့လေသည်။ ၁၇၇၆ ခုနှစ်တွင် မြန်မာသင်ပုန်းကြီး စာအုပ်ကိုလည်း ရိုက်နှိပ်ခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုနှစ်ဦးတွင်ကား ဘုန်းတော် ကြီး (Father Di Amato) ဒီအမတိုသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကို မြန်မာဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုခဲ့လေသည်။ သို့ရာတွင် ၁၈၄၂ ခုနှစ်၌ ချမ်း သာရွာကို မီးလောင်ရာတွင် ပါသွားသဖြင့် ပုံမနှိပ်ဖြစ်ခဲ့ပေ။ ထိုနောက် ဘုန်း တော်ကြီး (Father De Britto) ဒီဘရစ်တိုသည် မြန်မာအီတလီ ပါဠိအဘိဓာန်ကို ပြုစုခဲ့သေးသည်ဟု ဆိုလေသည်။ ထိုအချိန် အထိ ဘာသာပြန်များကား ရောမဘာသာမှ ပြန်ဆိုချက်များပင် ဖြစ်လေ သည်။

          ထိုအချိန်လောက်မှာပင် မြန်မာအင်္ဂလိပ် ဘာသာပြန်ကျမ်းများ လည်း ပေါ်ထွက်နေပြီဖြစ်လေသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အမေရိ ကန်သာသနာပြုဆရာ (Adoniram Judson) ယုဒသန်သည်၁၈၁၃- ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိခဲ့ ပြီးနောက် မြန်မာဘာသာကို သင်ယူကာ ၁၈၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်မြန်မာ အဘိဓာန်ကို ပြုစုလေသည်။ ထို့ပြင် ခရစ်ယာန် ဓမ္မ သစ်ကျမ်းကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာမှ မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရာ ၁၈၂၃ ခုနှစ်တွင် ပြီးစီး၍ ၁၈၃၂ ခုနှစ်၊ ၁၈၃၇-ခုနှစ်များတွင် ပုံနှိပ်ထုတ် ဝေလေသည်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကိုလည်း ဆက်လက်ပြန်ဆိုရာ ၁၈၃၄ ခုနှစ်တွင် ပြီးစီး၍ ၁၈၃၈ ခုနှစ်တွင် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေလေသည်။ သမ္မာ ကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံးကို ၁၈၄ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ထပ်မံရိုက်နှိပ်လေသည်။ ဆရာ ယုဒသန်သည် အခြားဘာသာရေးဆိုင်ရာ စာအုပ်များကိုလည်း ပြန်ဆိုခဲ့လေသည်။ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ အဘိဓာန်ကို ၁၈၂၆ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ကလကတ္တားမြို့၌ ရှေးဦးစွာ ပုံနှိပ်လေသည်။

          ၁၈၄၁ ခုနှစ်တွင် မက္ခရာမင်းသားကြီး (သာယာဝတီမင်း၏ ဘထွေးတော်)သည် သင်္ဘောသူကြီး ချာလ်စ်လိန်းနှင့် တိုင်ပင်၍ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ အဘိဓာန်ကို ပြုစုကာ ၁၈၄၁ ခုနှစ်မှာပင် ကလကတ္တား မြို့၌ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေလေသည်။ ထို့နောက် ၁၈၇၄ ခုနှစ်တွင် အောက် မြန်မာနိုင်ငံ၌ ဗြိတိသျှအစိုးရက ပြဋ္ဌာန်းသော အိန္ဒိယပဋိညာဉ်ခံ အက် ဥပဒေကို မြန်မာဘာသာ ပြန်ဆိုရိုက်နှိပ်ခဲ့လေသည်။ ထိုအချိန်လောက် တွင် အထက်မြန်မာနိုင်ငံ၌ ယောအတွင်းဝန် ဦးဖိုးလှိုင်သည် ပြင်သစ် ဘာသာရေး ဓာတုဗေဒကျမ်းများမှ ဓာတုပြသံသ အမည်ဖြင့် လောက ဓာတ်ပညာကျမ်းတစ်စောင် ပြန်ဆိုပြုစုခဲ့လေသည်။

          ၁၈၇၃ ခုနှစ်တွင် The Fables of Aesop (အီစွပ် ဒဏ္ဍာရီ)ကို မူလဂရိဘာသာမှ မြန်မာဘာသာသို့ ဦးရွှေတူးဆန်ဒီ Shwe Too Sandys က ပြန်ဆိုခဲ့သည်။

          ၁၈၈၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံကို ဗြိတိသျှတို့က သိမ်းယူကြောင်း ကြေညာပြီးသည့်နောက်တွင်ကား အင်္ဂလိပ် ဘာသာကို ရုံးသုံးပြုလုပ်ခဲ့၍ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစာပေကို ပိုမို လေ့လာ ကြရလေသည်။ ထို့နောက်တွင် ကျောင်းသုံးဘာသာရပ်များ၊ ဥပဒေ စာအုပ်စာတမ်းများ၊ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကျမ်းများနှင့် ခရစ်ယာန် ဘာသာ ရေးဆိုင်ရာ ကျမ်းများကို ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့ကြလေသည်။

         ၁၈၈၉ ခုနှစ်တွင် မောင်ဖိုးခင်ခေါ် မိုဟာမက် ရှမ်ရှုဒင်သည် ဟိန္ဒူစတန်နီဘာသာမှ The History of Hatintarye“ဟာတင် တာယီ ဝတ္ထုတော်ကြီး” အမည်ဖြင့် ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်ကို မြန်မာဘာသာ သို့ ပြန်ဆိုခဲ့၍ ဆတိုင်မွတ်ဦးကူးက ပြုပြင်ပေးလေသည်။ ၁၈၉၈ ခုနှစ် တွင်လည်း အစ္စမေးဟာဂျီအရစ်နာနာနှင့် အဖော်တစ်စုတို့က ဟိန္ဒူ စတန်နီဘာသာမှပင် မူစလင်ဘာသာရေး ဝတ္ထုဖြစ်သည့် “မောင်လာ အလီဆခါဝတ်နာမာ၊ မောင်လာအလီ သခင်ဝတ္ထု”ကို ဘာသာပြန် ဆိုခဲ့လေသည်။

           ၁၈၉၉ ခုနှစ်တွင် သထုံမြို့နေ စတက်ဖင်အမ်မက္ကတစ် (STEPHEN M.MC KERTICH m TALES FROM CHAMBERS' AND OTHERS) ajá:33:81 qooglep:n ee ဝတ္ထုအမည်နှင့် မြန်မာပြန်ဆို၍ ဟံသာဝတီပုံနှိပ်တိုက်မှ ထုတ်ဝေခဲ့လေ သည်။ ၁၈၉၈ ခုနှစ်တွင် မာမက်ကာဆင်နှင့် မာမက်ယူစွပ်တို့ နှစ်ဦး ပေါင်း၍ ဘဂ်အိုဘဟား (Bagh 0 Bahar) ဝတ္ထုကို မြန်မာ ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ၁၈၉၉ ခုနှစ် ထိုအချိန်လောက်မှာပင် အာရေဗျဘာသာနှင့် မူလရေးဖြစ်သည့် Arabrian Nights (ပသီပုံပြင်)၊ တစ်ထောင့်တစ်ည ပုံပြင်များကို ဦးသာဇံခေါ် ဆရာဝန် sando copos Dr. Shaik Abdul Rehman, L.R.C.P, L.R.C.S (Edin), L.F.P.S (Glas) က မြန်မာဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုခဲ့လေသည်။ ထိုကျမ်းမှာ ဘာသာပြန်ရိုးရိုးမဟုတ်ဘဲ မှီး၍ ရေး သားထားသော ကျမ်းဖြစ်လေသည်။

          ၁၉ဝ၁ ခုနှစ်တွင် ဂျိမ်းလှကျော်သည် Alexandre Dumas အလက်ဇန္ဒားဒူးမားရေးသားသည့်The Count of Monte Cristo အမည်ရှိ ပြင်သစ်ဝတ္ထုကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်မှ တစ်ဆင့် မှီလျက် “မောင်ရင်မောင် မမယ်မ” အမည်ဖြင့် ဝတ္ထုတစ်ပုဒ် ရေး သားထုတ်ဝေခဲ့လေသည်။ ထိုဝတ္ထုတွင်ကား မှီးသည်ဟူ၍ ဖော်ပြခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ သို့ရာတွင် တိကျစွာ ဘာသာပြန်သည့်နည်းမှ မှီး၍ ပြန်ဆို သော နည်းပညာ ခေတ်ဦးဖြစ်သည်ဟုပင် ဆိုနိုင်ပေသည်။

          ၁၉၁ဝ ခုနှစ်တွင် Jevon ၏ Logic စာအုပ်ကို ဦးရွှေဇံအောင် သည် “တက်ကျမ်း” အမည်ဖြင့် မြန်မာဘာသာ ပြန်ဆိုခဲ့လေသည်။ ထိုကျမ်းမှာ ဘာသာပြန် ရိုးရိုးမဟုတ်ဘဲ မှီး၍ ရေးသားထားသော ကျမ်း ဖြစ်လေသည်။

          ထို့နောက် ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် John Bunyan ရေးသားသည့် The Pilgrims' Progress ဝတ္ထုကို မှီး၍ မန္တလေးမောင်ခင်မောင် (လယ်တီပဏ္ဍိတ ဦးမောင်ကြီး)က “မောင်သောက အိပ်မက်ခန်း” အမည်ဖြင့် ဝတ္ထုတစ်ပုဒ် ရေးသားခဲ့လေသည်။ Shakespeare ၏ The Comedy of Errors ကို မှီး၍ “မောင်ကြီးမောင်ငယ်” ဝတ္ထုကို လည်း ရေးသားခဲ့ပေသေးသည်။ ထိုခေတ်တွင် တိုက်ရိုက်ခေါ် တိတိ ကျကျ ဘာသာပြန်ဆိုနည်းကို အသုံးမပြုဘဲ၊ ဖတ်ရှုမှီငြမ်းပြု၍ မြန်မာဝတ္ထုများ အဖြစ်ဖြင့် ပြန်၍ ရေးသားလာခဲ့ကြလေသည်။

          ထို့နောက်တွင် ဆရာကြီး ရွှေဥဒေါင်းသည် Sir Arthur Conan Doyle ရေးSherlock Holmes ဝထ္တုများကို “စုံထောက်မောင်စံရှား” အမည်ဖြင့်လည်းကောင်း Mrs.Henry wood ရေး East Lynne ဝတ္ထုကို “ရတနာပုံ” အမည်ဖြင့် လည်ကောင်း Sir Rider Haggard ရေး She ogla “ရူပနန္ဒီ၊ ရူပကလျာဏီ” အမည်များဖြင့် လည်းကောင်း၊ Wilkie Collins ရေး The Moon Stone ဝတ္ထုကို “သိန်းထိုက်နီလာ” အမည်ဖြင့် လည်းကောင်း မှီး၍ ရေးသားခဲ့လေသည်။

           ဆရာကြီး ပီမိုးနင်းသည်လည်း Just A Girl ဝတ္ထုကို မှီး၍ “နေရီရီ” အမည်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ Joseph Hocking ရေး Facing Fearful Odds ဝတ္ထုကိုမှီး၍ “တစ်ကိုယ်တော်” ဝတ္ထုကိုလည်း ကောင်း ရေးသားခဲ့သည့်ပြင် Alexandre Dumas ရေး Three Musketeers ဝတ္ထုကို “သူရဲကောင်းသုံးယောက်” အမည်ဖြင့် တိတိကျကျ ပြန်ဆိုခဲ့လေသည်။

          ဆရာဇေယျသည်လည်း The Scarlet Pimpernel ကို မှီး၍ “မြတ်လေးရွှေဓားဗိုလ်” အမည်ဖြင့် ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်ကိုလည်းကောင်း၊ Beau Brocade ကိုမှီး၍ “ရွှေလှံဗိုလ်” ဝတ္ထုကိုလည်းကောင်း ရေး သားခဲ့လေသည်။ 

          ဒဂုန်ခင်ခင်လေးသည်လည်း Wuthering Height ကိုမှီး၍ “ဂုဏ်မြင့်သူ” ဝတ္ထုကိုလည်းကောင်း၊ A Pair of Blue Eyes ကို မှီး၍ “တစ်သက်လျာ” ဝတ္ထုကိုလည်းကောင်း၊ London Bridge ကို မှီး၍ “ဂုဏ်နိမ့်သူ” ဝတ္ထုကိုလည်းကောင်း ရေး သားခဲ့လေသည်။

           ထိုစာအုပ်များသည် ဘာသာပြန် သို့မဟုတ် မှီငြမ်းပြုသည်ကို မသိရှိနိုင်အောင် လက်ရာမြောက်ခဲ့ပေသည်။ ထိုနောက်တွင်ကား မြန်မာနိုင်ငံ ပညာပြန့်ပွားရေးအသင်းမှ “ဂျေအက်စ်ဖာနီဗဲလ်နှင့် ဦးဖေ မောင်တင်တို့ ကြီးကြပ်၍ ဘာသာပြန်စာအုပ်များကို ထုတ်ဝေခဲ့ရာ၊