လေးကိုတင် - စာကူးတို့

(၁)

          ၂၀ ရာစု မြန်မာစာပေလောကတွင် မြန်မာစာရေးဆရာ၊ ကဗျာ ဆရာ၊ သတင်းစာဆရာကြီးများ၏ ရာပြည့်ပွဲများသည် စီကာစဉ်ကာ အသီး သီးကျင်းပသွားခဲ့ကြပါသည်။ စာရေးဆရာကြီးများထဲမှ ပီမိုးနင်း၊ မဟာဆွေ၊ ဇေယျ၊ ရွှေဥဒေါင်း၊ သိပ္ပံမောင်ဝ၊ ဒဂုန်ခင်ခင်လေး၊ ပုပ္ပား ဦးကျော်ရင်၊ ဦးသော်ဇင်တို့သည်လည်းကောင်း၊ ကဗျာဆရာကြီးများထဲမှ ဇော်ဂျီ၊ မင်းသုဝဏ်တို့သည်လည်းကောင်း စသဖြင့် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

          သတင်းစာဆရာကြီးများထဲမှ ထွန်းနေ့စဉ် ဦးထွန်းဖေ၊ မိုးကြိုး ဦးအုန်းခင် စသဖြင့် ရာပြည့်သွားခဲ့သော်လည်း စာတစ်စောင် ပေတစ်ဖွဲ့ ဖြင့်သာ မှတ်တမ်းတင်ခဲ့နိုင်ပါသည်။ စာရေးဆရာကြီးများထဲမှ ကုသ၊ ခင်စောမူ၊ ဓူဝံ၊ မောင်ထင်၊ ဒဂုန်ဦးထွန်းမြင့်တို့သည်လည်း ထို့အတူပင် ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ စာရေးဆရာ၊ သတင်းစာဆရာကြီး ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်၏ နှစ်တစ်ရာပြည့် အထိမ်းအမှတ်သည် အချိန်ကာလအားဖြင့် ဆိုလျှင် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ကျရောက်တော့မည် ဖြစ်ပါသည်။

          ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်နှင့် ဂျာနယ်ကျော် မမလေးတို့သည် မြန်မာစာပေလောကတွင် မောင်တစ်ထမ်း မယ်တစ်ရွက်ဆိုသလို အထင်ကရ စာရေးဆရာ၊ ဆရာမကြီးနှင့် သတင်းစာဆရာ၊ ဆရာမကြီးတို့ဖြစ်ပါသည်။တိုင်းပြည်၏ “စတုတ္ထမဏ္ဍိုင်” (Fourth State) တွင် စစ်ကြိုခေတ်မှစ၍ ဂျပန်ခေတ်၊ကက်စ်ဘီ (CAS-B) ခေတ်အထိ “မြန်မာ့အလင်း”သတင်းစာ နှင့် “ဂျာနယ်ကျော်” တို့တွင် အယ်ဒီတာအဖြစ် တာဝန်ယူ ထမ်းဆောင်ခဲ့

သော ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်သည် ၁၉၄၆ ခုနှစ် ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့တွင် ကွယ်လွန်ဆုံးပါးသွားခဲ့သော်လည်း ဇနီးဖြစ်သူ ဂျာနယ်ကျော်မမလေးသည် စစ်ပြီးခေတ်နှင့်လွတ်လပ်ရေးခေတ် နိဒါန်းကာလများအထိ “ဂျာနယ်ကျော်” “ပြည်သူ့ဟစ်တိုင်” “ဂန္ထဝင်” ဂျာနယ်များတွင် အယ်ဒီတာအဖြစ် တာဝန်ယူ ထမ်းဆောင်ခဲ့ပါသည်။

          ဂျာနယ်ကျော်မမလေးသည် ခင်ပွန်းဖြစ်သူ ဂျာနယ်ကျော်ဦးချစ်မောင် ၏ ဘဝကောက်ကြောင်းနှင့် စုတ်ချက်များကို ဆီဆေးပန်းချီကားတစ်ချပ် နှယ် ခြယ်မှုန်းရေးဆွဲသကဲ့သို့ “သူလိုလူ”ဆိုသော ဝတ္ထုဟန် အတ္ထုပ္ပတ္တိ စာအုပ်ဖြင့် ရေးသားမှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် (A Man Like Him) ဆိုပြီး စာရေးဆရာမ မသိဂီက ပြန်ဆိုခဲ့ပါသည်။

          ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင် ကွယ်လွန်ပြီး ၁၅ နှစ်ပြည့်သောနေ့ တွင် ရန်ကုန်မြို့ ဘောက်ထော်ရပ်၊ ပြည်သာယာလမ်း၊ အမှတ် ၈ နေ ဂျာနယ်ကျော် မမလေးနေအိမ်၌ အထိမ်းအမှတ်ပွဲကလေး ကျင်းပခဲ့သည်။ မိခင်ဂျာနယ်ကျော်မမလေးနှင့်သားသမီးများဖြစ်ကြသော သမီး “ဒေါက်တာ ခင်လေးမြင့်” (ပြင်သစ်စာရေးဆရာ “စန့်တက်စူ ပေရီ၏ “မင်းသားလေး” ဝတ္ထုကို ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။) သား “မောင် သိန်းတန်”(“သည်အရွယ်” ဝတ္ထုတိုလုံးချင်းစာအုပ်ရေးသားခဲ့ပြီး “နှမလက်လျှော့နေလေတော့” ရုပ်ရှင်ကား ရိုက်ကူးခဲ့သည်။ မင်းသားအဖြစ်လည်း သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။) သား “မိုးဟိန်း” (သားဂျာနယ်ကျော်) [Harmony of Head and Heart ကဗျာစာအုပ်၊ ပထမတစ်ဆစ်ချိုး (ပုံရိပ်လွှာ အလင်္ကာ ဓမ္မစာစု)စာအုပ် ရေးသားထုတ်ဝေခဲ့သည်။]တို့သည် ဖခင်၏မိတ်ဆွေသင်္ဂဟများကြားဝယ် ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်၏ သတင်းစာဆရာ၊ စာရေးဆရာနှင့် နိုင်ငံရေး သမားဘဝများကို တမ်းတအောက်မေ့သတိရသော နေ့တစ်နေ့ဖြစ်ပါသည်။

(၂)

          ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်နှင့်ပတ်သက်၍ သမိုင်းစာမျက်နှာ အသီးသီးတွင် ကမ္ပည်းတင် ရေးသားခဲ့ကြရာ အစောဆုံး တွေ့မြင်ဖတ်ရှု ရသော မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း အတွဲ(၂)၌ ဤသို့ မှတ်တမ်းတင်ထားပါသည်။

          “ဦးချစ်မောင်သည် ဉာဏ်ထက်မြက်၍ အလုပ်ကို မနားမနေ ကြိုးစားလုပ်ကာ စာမပြတ် ဖတ်လေ့ရှိသဖြင့် မြန်မာ့အလင်း သတင်းစာ တိုက်တွင် ညအယ်ဒီတာဘဝမှ အယ်ဒီတာချုပ်အဖြစ်သို့ ရောက်အောင် အဆင့်ဆင့် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ သတင်းစာအယ်ဒီတာအဖြစ်ဖြင့် မျိုးချစ် စိတ်အရင်းခံ ရှိပြီးဖြစ်သည့်အတိုင်း နိုင်ငံအကျိုးအတွက် အကျိုးရှိမည့် အရေးကိစ္စများတွင် ရဲရဲရင့်ရင့် ဖော်ပြလေ့ရှိသည်။ ထိုသို့ ရေးသားရင်း လွတ်လပ်စွာ ရေးသားခွင့်အတွက် တိုက်ရှင်နှင့် စိတ်သဘောချင်းမတူ သဖြင့် ၁၃ဝ၁ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၉၃၉ ခုနှစ်)တွင် အယ်ဒီတာအဖြစ်မှ နုတ်ထွက်

သည်။

          ထိုသို့ နုတ်ထွက်ပြီးနောက် မိမိကိုယ်တိုင်ဦးစီး၍ ဂျာနယ်ကျော် အမည်ဖြင့် သတင်းစဉ်စာစောင်ကို ထုတ်ဝေလိုက်ရာ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး တို့ကို ပြတ်ပြတ်သားသား ဝေဖန်ရေးသားသဖြင့် အလွန် လူကြိုက်များခဲ့ သည်။

          စာအုပ်စာတမ်းအနေဖြင့် စံပြတင်ဦး၏ “မြန်မာစာရေးဆရာ အဘိဓာန်၊ သို့မဟုတ် ၂၀ ရာစု ကျော်ကြားသော မြန်မာစာရေးဆရာ များ” စာအုပ်တွင်လည်း မှတ်တမ်းတင် ရေးသားပြုစုထားပါသည်။ (၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် စံပြစာပေတိုက်မှ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။)

          “ဦးချစ်မောင်က သွေးက စကားပြောသူဟု ဆိုရပေမည်။ မျိုးချစ် စိတ်ဓာတ်၊ နိုင်ငံချစ်စိတ်ဓာတ် အလွန်ပြင်းထန်သူ တစ်ဦးပင်။ ထို့ကြောင့် လည်း မြန်မာ့အလင်း အယ်ဒီတာချုပ်အဖြစ်ဖြင့် နိုင်ငံနှင့်လူမျိုး အကျိုး ရှိမည်ဆိုလျှင် မည်သည့် အရာမျှ မထောက်မကွက် ရက်ရက်ရဲရဲပင် ရေးသားတင်ပြလေ့ ရှိသည်။ ဤသို့ ရေးသားချက်များကြောင့် အုပ်ချုပ်သူ လူတန်းစား နယ်ချဲ့နဂါး၏ မျက်စောင်းထိုးခြင်းကို မကြာခဏခံခဲ့ရသည်”

          ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်၏မိခင် ဒေါ်စောယုသည် ရွှေကျင်ဝန်ကြီးဦးကျင်၏သမီးဖြစ်ပါသည်။ အင်္ဂလိပ်နယ်ချဲ့သမားတို့ မြန်မာပြည် သိမ်းယူခဲ့စဉ်က တော်လှန်တိုက်ခိုက်ရင်း ကျဆုံးခဲ့သည်။ ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်၏ သတင်းစာဆရာဘဝ အနေအထားအပြင် တိုင်းရေးပြည်ရာ “ဖ-ဆ-ပ-လအစိုးရ ဖွဲ့စည်းရန် ဘုရင်ခံထံသို့ တောင်းဆိုချက် စည်းကမ်း များရေးဆွဲကြရာတွင် ဦးချစ်မောင်ကား အဓိကကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သူဖြစ်ပါ သည်။”

          ဂျာနယ်ကျော်မမလေး၏ “သူလိုလူ”စာအုပ်တွင် နောက်ဆက်တွဲ အနေဖြင့် ဖော်ပြခဲ့ပါသည်။

(၃)

          ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်သည် မြန်မာစာပေလောကတွင် ကဏ္ဍ အသီးသီး၌ ဦးဆောင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သော “မြန်မာပြည် စာရေးဆရာများ အစည်းအရုံး” (Burma Writer's Union)တွင် ဥက္ကဋ္ဌ ဒီးဒုတ်ဦးဘချို၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒဂုန်နတ်ရှင်တို့ဦးဆောင် နေစဉ် အမှုဆောင်အဖွဲ့တွင် ဦးချစ်မောင်လည်းတစ်ယောက် အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် လှေလှော်အသင်းတွင် စာရေး ဆရာကြီး “အိတ်ချ်ဂျီဝဲလ်” (H.G. Well) ဂုဏ်ပြုပွဲသို့ တက်ရောက်ခဲ့ သည်။

          ၁၉၄၄ ခုနှစ် (ဂျပန်ခေတ်)တွင် ဒေါက်တာဘဟန် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်သော မြန်မာနိုင်ငံ ပညာတံခွန်အသင်း လက်အောက်ရှိ အဘိ ဓာန်ကျမ်းနှင့် စွယ်စုံကျမ်း ပြုစုရေးဌာနမှ ဝန်ထမ်းများ (ဦးဝန်၊ ဦးမာဃ၊ ဒေါ်မမကြီး၊ ဦးယုဆိုင်၊ တက်တိုး၊ ကက်သရင်းခင်ခင်... စသဖြင့်)၏ “ဦးပုညနေ့”ကို ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် စာဆိုတော်နေ့ ဖြစ်ပေါ်လာရန်အကြောင်း ဖန်လာပါသည်။ အစည်းအဝေးတစ်ရပ် ကျင်းပရာ ဆရာကြီး ဦးဖေမောင်တင် အပါအဝင် စာပေပညာရှင် ၁၁ ဦးတက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။

          ယင်းအစည်းအဝေးတွင် ဦးပုညနေ့ အစား မြန်မာစာဆိုတော်နေ့ တစ်နေ့ ရွေးချယ်သတ်မှတ်ရန် ဆွေးနွေးကြသည်။ ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ် မောင်သည် အဆိုတစ်ရပ် တင်သွင်းခဲ့ပါသည်။

          “ရှေးမြန်မာဘုရင်များလက်ထက်၌ နတ်တော်လတွင် စစ်ဘက်၊ စာပေဘက်တို့က ထူးချွန်သော ပညာရှင်များနှင့် မင်းညီမင်းသား မှူးမတ် များအား ဘွဲ့ထူးဂုဏ်ထူးများ ချီးမြှင့်သည့် အစဉ်အလာရှိခဲ့ပါသည်။ ထို အစဉ်အလာအတိုင်း နတ်တော်လ၏ နေ့တစ်နေ့ကို စာဆိုတော်နေ့ အဖြစ် ရွေးချယ်သင့်ပါသည်ဟု အဆိုပြုသည်။ ထိုအဆိုကို သူရိယဦးသိမ်းမောင် (စာရေးဆရာအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ)က ထောက်ခံ၍ နတ်တော် လဆန်း ၁ ရက် နေ့ကို မြန်မာစာဆိုတော်နေ့အဖြစ် အစည်းအဝေးက တညီတညွတ်တည်း လက်ခံအတည်ပြုလိုက်ကြ၏။

          စာဆိုတော်နေ့နှင့် ပတ်သက်၍ ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်၏ နောက်ဆုံး ရေးသားခဲ့သော “စာဆိုတော်နေ့ကြီး”တွင် ဤသို့ ရေးသား တင်ပြခဲ့ပါသည်။

          “နတ်လသဘင်၊ ရောက်ပြန်လျှင်လည်း၊ ဖျင်မျှအုံထပ်၊ ဘွဲ့တပ် မည်ပေး၊ဆုံရေးတိုက်ဘက်၊ စွယ်ရှက်ခေါင်ခေါင်၊ ဆင်ပြောင်မုန်ယု၊ နန်းရ တုကို၊ ဇမ္ဗုသခင်၊ မရွှင်တောင့်တင်း၊ ရင်ညောင်းပင်နွဲ့၊ သိကြားစံသို့၊ မင်းဝံရွှေတောင်၊ မြို့ရန်အောင်သည်၊ သာခေါင်မကျွန်းလှည့်လေတော့.. ဟူ၍လာရှိသောအရ နတ်တော်လတွင် ဘွဲ့ အပ်ခြင်း၊ အမည်ပေးခြင်းတည်း ဟူသော မင်းပွဲသဘင် ဆင်ယင်ကျင်းပ ချီးမြှောက်ကြကြောင်း ထင်ရှား သည်”

          ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်၏သားငယ် “မိုးဟိန်း (သားဂျာနယ် ကျော်)”သည် ကဗျာဆရာ၊ စာရေးဆရာတစ်ယောက်အဖြစ်ရောက်ရှိလာ သောအခါ ဖခင်ပုံရိပ်ကို “ပို၍ ပို၍ သိလာရသော အုတ်ဖိုသားတစ်ယောက်အကြောင်း” ဆောင်းပါးဖြင့် တာမွေအဝိုင်းမှ ဂွတ္တလစ်ဈေးဘက်သို့ ဦးချစ်မောင် လမ်းအတိုင်း ဆိုက်ကားစီးလာရင်း (ဂွတ္တလစ် ဦးချစ်မောင်ကိုတော့ မသိ၊ ကျွန်တော်သိသော ဦးချစ်မောင်ကား..) ဆိုပြီး ဖခင်ဘဝ အလျားအနံများ ကို ခံစားရေးဖွဲ့ ထားခဲ့ပါသည်။

          ယင်းဆောင်းပါး၏ နောက်ဆုံးအခန်း (ဈာပနတစ်ခု)တွင်...

          “သေဆုံးချိန်တွင် ဦးချစ်မောင်သည် အသက် ၃၅ နှစ်သာရှိသေး ၏။ ဦးချစ်မောင်၏ ဈာပနအခမ်းအနားတွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းက “ကျုပ်တို့တော့ လက်ရုံးတစ်ဖက် ပြုတ်သွားပြီ” အစချီ၍ ဦးချစ်မောင် အကြောင်းများနှင့်အဆုံးသတ်တွင် “ဦးချစ်မောင်လို လူမျိုးကိုတော့ ခြေကျင် ပို့သင့်ပါတယ်” ဟု ပြောခဲ့သည်။

          ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်၏ ဈာပနတွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း အပါအဝင် ဖ-ဆ-ပ-လ အဖွဲ့ ဝင်များ၊ နိုင်ငံရေးသမားများ၊ သတင်းစာ ဆရာ၊ ကဗျာဆရာ၊ စာရေးဆရာများ၊ ဆွေမျိုးမိတ်ဆွေ သင်္ဂဟများနှင့် ကျန်ရစ်သူဇနီး သားသမီးများသည် ရွှေတိဂုံဘုရား တောင်ဘက်ရှိ ဦးဘရီ ဇရပ်မှ ကြံတောသုသာန်အထိ ခြေကျင်လျှောက်ကြ၍ ဂူသွင်းသဂြိုဟ်ခဲ့ကြ ပါသည်။

(၄)

          ဂျာနယ်ကျော် မမလေး၏ “သူလိုလူ” သို့မဟုတ် ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်သည် ဘဝခရီးဖော်ကို မည်သို့ရွေးချယ်ခဲ့သည်များ ရှိသေး သည်။ ယနေ့ဆိုလျှင် “သူလိုလူ” (A Man Like Him) ဆိုသော စာအုပ်အား မြန်မာ-အင်္ဂလိပ် နှစ်ဘာသာအဖြစ် ထုတ်ဝေခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ အမေရိကန်နိုင်ငံ၊ ကော်နယ်တက္ကသိုလ် စာပေအသိုင်းအဝန်းတွင် ဤသို့သော သတင်းစာဆရာ၊ဤသို့သော အယ်ဒီတာ၊ ဤသို့သော စာရေးဆရာကြီး၏ ဘဝနောက်ခံအကြောင်းများကို နှစ်ပေါင်းများစွာကြာမှ နားလည် သိမြင်ရသော်လည်း လွန်ခဲ့သော နှစ် ၅၀ ကျော်ကတည်းက နားလည် သိမြင်ရလျှင်ကောင်းလေစွဟု တုံ့ပြန်သံများပင် ကြားနေရပါသည်။

          ကမ္ဘာ့စာပေရပ်ဝန်း ရောက်ရှိသွားပြီဖြစ်သော ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်သည် ဘဝခရီးဖော်ဖြစ်သော ဂျာနယ်ကျော်မမလေးအား မည် သို့မည်ပုံ ရွေးချယ်သွားသည်ကို “လှကွန့်၏“ရှာလီဝေလင်၊သို့မဟုတ်.....” ဆောင်းပါးတွင် ဖတ်ရှုတွေ့ရှိရပါသည်။

          “ဂျာနယ်ကျော် ဦးချစ်မောင်သည် “ကွိ” ဝတ္ထုကို အတော် နှစ်ခြိုက်သည်။ “ကွိ”ဝတ္ထုကို အခေါက်ခေါက် အခါခါ ဖတ်သည်။ “ကွိ”လို သတင်းစာဆရာကောင်းတစ်ယောက် ဖြစ်လိုဟန်လည်းရှိသည်။ “ကွ” ဝတ္ထုထဲက “ကွိ”ရဲ့ ချစ်သူ “ရှာလီဝေလင်”ကိုလည်း သဘောကျနေဟန် တူသည်။ “ရှာလီဝေလင်”သည် “ကွိ”ကို သတင်းစာဆရာကောင်းတစ်ဦး ဖြစ်လာစေရန် အဘက်ဘက်က အကူအညီပေးခဲ့သည်။ “ကွိ” စိတ်မငြိုငြင် ရအောင်၊ စိတ်ရှိတိုင်း လုပ်နိုင်အောင် ပံ့ပိုးခဲ့သည်။

          ဦးချစ်မောင်သည် “ကွိ”ကို အားကျလေသလား မပြောတတ်၊ “ရှာလီဝေလင်”လို မိန်းမစားကိုလည်း လိုလားတောင့်တဖြစ်မည်မှာ မလွဲဟု ယူဆရသည်။

          အခုတော့ ဦးချစ်မောင် ရောက်လာခဲ့ပြီ။

          တကယ်တော့ ဒေါ်တင်လှိုင်သည် ဦးချစ်မောင်၏ “ရှာလီဝေလင်” ဖြစ်ခဲ့ပြီ။ ဦးချစ်မောင် ကံကောင်းလေစွ။

          ဒဂုန်တာရာ၏ “ရုပ်ပုံလွှာ”စာအုပ်တွင် “မေတ္တာပန်းတစ်ပွင့်” ဟူ၍ ဂျာနယ်ကျော်မမလေး ရုပ်ပုံလွှာကို ရေးသားဖော်ပြရာတွင်လည်း...

          “ဂျပန်ခေတ် ရွှေတောင်ကြား ဗိုလ်လက်ျာအိမ်တွင် ဖြစ်၏။ တစ်ညနေ ဦးချစ်မောင်နှင့်ဇနီး လာလည်ကြသည်။ ကျွန်တော်မှာ စန္ဒရား တီးလျက်ရှိ၏။ ထိုအခိုက် ဦးချစ်မောင်မှာ မူးသည်ဆိုကာ အန်လေသည်။ သူ၏ဇနီးမှာ ဘေးမှပြုစုလျက်ရှိရာ အုံနေသောလူများထဲမှ ကျွန်တော့်အား ရေတစ်ခွက်ပေးပါဟု ခိုင်း၏”