လူထုဒေါ်အမာ - မြန်မာ့မဟာဂီတ

မဟာဂီတရဲ့ ရှေးဟောင်းနှောင်းဖြစ်

ပြင်ဦးလွင်မြို့နယ် စာပေလုပ်သာအဖွဲ့က ကြီးမှူးကျင် ပတဲ့ မြန်မာ့စာပေနဲ့ မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ဆွေးနွေး ပွဲကို ၉-၅-၈၁ နေ့က ပြင်ဦးလွင်မြို့ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကလျာဏယုဝအသင်တိုက်မှာ ကျင်းပခဲ့ပါ တယ်။ သတင်းစာဆရာ, စာရေးဆရာ ဆရာဇ၀န၊ လူဦးလှနဲ့ ကျွန်မ တို့သုံးယောက်ကို စာဝါသနာရှင်က စာပေနဲ့ အနုပညာနဲ့ တော်တော် တဲ့မေးခွန်းတွေကို မေးမြန်းဆွေးနွေးကြတဲ့ပွဲပါ။ ဆွေးနွေး ပွဲက စိတ်ဝင် စားစရာ သိပ်ကောင်းပါတယ်။ မေးတဲ့လူတွေက ကနေ့ မြန်မာစာပေနဲ့ အနုပညာနယ်မှာ ပေါ်ပေါက်နေတဲ့ ပြဿနာတွေ တော်တော်များများကို မေး မြန်း ဆွေးနွေး ကြတာကိုး။ ဥပမာ

- ရုပ်ပြစာပေနဲ့ပတ်သက်လို့ ဘယ်လို သဘောထားပါသလဲ။

အကျိုးအပြစ်ကို သိပါရစေ။

 - ကာရန်မဲ့ ကဗျာအကြောင်း ပြောပြပါ။ 

- ရှေး သီချင်းကြီး၊ သီချင် ခံတွေကို ဒစ္စကိုဂီတက ယူငင် သီဆို

တီးမှုတ်နေတာ ဘယ်လို သဘောထားပါသလဲ။ 

- ရှဲဒို စာရေးဆရာအကြောင်း သိချင်ပါတယ်။

- ကနေ့ ဘယ်လိုစာမျိုး တွေ ရေးသင့်ပါသလဲ။ 

- သတင်းစာဆရာနဲ့ စာရေးဆရာ၊ ဘယ်အမည်ကို ဂုဏ်ယူပြီး

ခံယူပါသလဲ။ ဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေအပြင်၊ ဆရာဇဝနနဲ့ဆိုင်တဲ့ ကောလိပ် ကျောင်းသား ဝတ္ထုအကြောင်း၊ လူထုဦးလှနဲ့ဆိုင်တဲ့ ပုံပြင် စာပေအကြောင်း ကျွန်မနဲ့ဆိုင်တဲ့ အနုပညာစာအုပ်တွေအကြောင်း၊ ပုဂ္ဂိုလ် လိုက်လို့ မြန်း တာတွေရော ပါတယ်လေ။ စုံလို့ပဲ။

အဲဒီမေးခွန်းတွေထဲက “သီချင်းကြီး သီချင်းခံတွေကို ဒစ္စကို ဂီတက ယူငင် သီဆို တီးမှုတ်နေတာကို ဘယ်လို သဘောထားပါသလဲ” ဆိုတဲ့ မေးခွန်းကိုတွေ့တော့ ကျွန်မက ဖြေချင်ရက်လက်တို့ ဆိုတာမျိုးမို့ ကျွန်မပါရစေလို့ပြောပြီး၊ ပြင်ဦးလွင်မြို့မှာ ဖြေကြားခဲ့ပါတယ်။ နို့ပေမယ့် ဆွေးနွေး ပွဲဟာ နေ့ခင်း ၁ နာရီကစပြီး ညနေ ၅ နာရီမှာပြီးရတဲ့ဆွေးနွေး ပွဲ၊ ခန်းလုံးပြည့်ပရိသတ်က တုတ်တုတ်မှမလှုပ်၊ မထပေမယ့် ဒီထက်ပိုပြီး မကြာသင့်တာမို့ အကန့်သတ်နဲ့ပဲ ဖြေကြားခဲ့ကြရတယ်။ ဒီအကြောင်း ဒီကိစ္စက ဒီက်ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပြောသင့်တဲ့ကိစ္စပါ။

မဟာဂီတလို့ခေါ်ကြတဲ့ ကျွန်မတို့ သီချင်းကြီး သီချင်းခံတွေက ရှေ့က ဂီတစာဆို ပညာရှင်ကြီးတွေဖြစ်ကြတဲ့ မြဝတီမင်းကြီးဦးစ(၁၇၆၆ -၁၈၅၃)၊ ပြင်စည်မင်သား၊ လှိုင်ထိပ်ထား၊ အနောက် နန်းမတော် မမြကလေး၊ မင်ကြီးကတော်သင်ဆုံ စသူတို့ရေးသားထားခဲ့ကြတဲ့ အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှု ဂီတအမွေ (Classics- ကလပ်ဆစ်) တွေပါ။ ဒါတွေကို ကျွန်မတို့က တလေးတစား မြတ်မြတ်နိုးနိုးနဲ့ ထိန်သိမ်းထားရမှာပါ။ ဒီခေတ် ဒစ္စကိုဂီတက ယူငင်သီဆို တီးမှုတ်တာကို တချို့ လူငယ်တွေက “ချောင်ထိုးထားလို့ ဖုန်တက်နေရတဲ့ ရှေးသီချင်း တွေကို ပြန်လည် ဆန်းသစ်တာပဲ” လို့ ပြောချင်ပြောကြလိမ့်မယ်။ ဒီပုံစံနဲ့ ပြန်လည်ဆန်းသစ် ကိုတော့ အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှု အမွေပစ္စည်းရယ်လို့ သိသူတိုင်းက ကျေနပ်လက်ခံသဘောတူမယ်မဟုတ်ပါဘူး။ ဥရောပမှာ ဗီသိုဘင်တို့၊ ရှိုပင်တို့၊ မိုးဇက်တို့ဆိုတဲ့ ဂီတဝိဇ္ဇာဓိုရ်ကြီးတွေ ရေးဖွဲ့ခဲ့တဲ့ ဂီတတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါတွေကို နှောင်းလူတွေက တယ့် တခမ်းတနား မှန်စီရွှေချထားရုံမက တရိုတသေ တီးမှုတ်တယ်။ တရိုတသေ နားထောင်ပါတယ်။ ပေါ့ပ်မြူးဇစ်လို့ ခေါ်တဲ့ ခေတ်ပေါ်ဂီတ က သူ့လမ်းနဲ့သူပဲသွားတယ်။ ကလာပ်ဆစ်လို့ခေါ်တဲ့ မဟာဂီတကို တို့လည်း မတို့ဘူ၊ ထိလည်းမထိဘူး။

ကျွန်မ ဂျာမနီကိုရောက်တုန်းက တစ်နေ့မှာ အမျိုးသမီး အသင်းဝင် အိမ်ရှင်များက ဂီတပွဲရှိလို့ နားထောင်ဖို့ လက်မှတ်ဝယ်ထားပါတယ် ဆိုလို့ ဘာလင်မြို့က ရုံကြီးတစ်ရုံမှာ လိုက်ပြီး နားထောင်ခဲ့ရဖူးပါတယ်။

ကျွန်မတို့ဆီမှာ ဆိုင်း နားထောင်ရအောင်ဟေ့ဆိုရင် ဖိနပ်ဖင်ခုထိုင်ပြီး ပါလာတဲ့ ယပ်တောင်ခပ်ရင်း၊  ဆေးလိပ်တစ်တိုနဲ့ လမ်းပေါ်ထိုင် နားထောင်ကြတယ်ဟုတ်လား၊ သူတို့ဆီမှာ လမ်းဘေးတင် ဒီလို အလားကားရဘူး။ ကျွန်မအိမ်ရှင်များက ၂ ရက်ပဲစောပြီး လက်မှတ်ဝယ်မိလို့တဲ့ ရုံထဲမှာနေရာ

ကအလယ်လောက်မှာမှ ရပါတယ်။ ရှေ့နားဆီက မရတော့ဘူး၊ ဝင်တော့ ယ်ဆိုတော့ အစီအစဉ် စာရွက်တစ်ခုကို ငွေ ၂ ကျပ်လောက်ပေးပြီး ဝယ်ခဲ့ရသေးတယ်။ အတီနာဆောင်ဖို့ ဝင်လာတဲ့ ပရိသတ်က လူငယ်လူရွယ် မိန်းမငယ်လေးတွေကစပြီး ဘိုကြီး အမယ်ကြီးအထိ အရွယ်မျိုးစုံပါတယ်။ နားထောင်သူပရိတ်မှာ တစ်ဝက်လောက်က ဂီတစာအုပ်ထူကြီးတွေကိုပိုက်လို့။ ဂီတသင် ကျောင်းသား ကျောင်းသူတွေလည်း ပါဟန်တူ ပါရဲ့။ တီးတဲ့ဝိုင်းက လူ ၁၅၀ ထက်မနည်းပါတဲ့ သံစုံ၀ိုင်းကြီး၊ ဝိုင်းက မဟာဂီတမှာပါတဲ့ ဘယ်သူဖွဲ့တဲ့ ဘာဂီတ ဆိုတယ်တော်ကို တီးလိမ့် မယ်လို့ ကြေညာတာနဲ့တစ်ပြိုက်နက် ဂီတစာအုပ်ကြီးတွေ ပါလာတဲ့ လူတိုင်း က အဲဒီစာမျက်နှာကို လှန်တယ်။ လှန်ပြီး စူးစူးစိုက်စိုက် နားထောင်ရင်၊ စာအုပ်ထဲမှာ ခဲတံတစ်ချောင်းနဲ့လည်း လိုက်ပြီးတော့

ရေးသေး တေးသေးမှတ်သေးတယ်။ ကျွန်က အိပ်မငိုက်အောင် မနည်းကြီး သတိထားပြီး နားထောင်နေရပေမယ့် သူတို့လူတွေမှာတော့ အင်မတန် စူးစိုက်မှုမျိုးနဲ့။ ပညာယူတဲ့လူက ယူနေကြတယ်။ အငမ်းမရ အာရုံခံတဲ့ လူကလည်း လုံးစေ့ပတ်စေ့ ပိတိအပြည့်နဲ့ မျက်စိမှိတ်ပြီးအာရုံခံနေကြတယ်။

အတီး အဖွဲ့ကြီးက တီးမှုတ်ပြတဲ့ ဂီတရဲ့ ဖွဲ့စည်းမှု ဘယ်လောက် အထက်တန်းကျတယ်ဆိုတာကို ကိုယ်က နားမလည်ခဲ့ပေမယ့် သူတို့ ခံစားတတ်၊ ခံစားနိုင်တဲ့လူတွေ လေးစားမြတ်နိုး ပုံက ကြီးကျယ်လွန်းလို့ ကိုယ်ပါ အရိပ်နင်းမိပေါ့ဆိုတာမျိုး ဖြစ်ခဲ့ရတယ်။

ကျွန်မတို့ဆီမှာတော့ ကိုယ့်အမျိုးသားရဲ့ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု အမွေ အနှစ်ကို ဒီလို တရိုတသေမထားရှိဘဲ နှောင်းလူတွေကကြိုက်သလိုပြုပြင် လိုက်ကြမယ်ဆိုရင် အားလုံး ပျက်စီးကုန်နိုင်ပါတယ်။ ကိုယ်ကြိုက်ကို လုပ်ပါ။ ကိုယ်နားမှာ “သာ” တယ်ဆိုရင် ဘာကိုတီးတီး၊ ခေါက်ခေါက်။ မှုတ်မှုတ်။ သူ့ခေတ်နဲ့သူ သာယာတယ်ထင်ရင် ပြီးတမ်းပါ။ နို့ပေမယ့် ရှေးကတည်းက ရှိခဲ့ ထားတဲ့အမျိုးသားအမွေ အမျိုးသားယဥ်ကျေးးမှုကြီး တွေကိုတော့ မထိတို့သင့်ပါဘူး။

ဒီကိစ္စကို ခုနေများ ဦးလေး ဦးခင်မောင်ဒွေးတို့တစ်တွေရှိရင်ဘယ်လိုများ သဘောထားမှာပါလိမ့်လို့ သတိရမိတယ်။ မန္တလေးမှာ ရှေးသီချင်းကြီးတွေ မြတ်မြတ်နိုးနိုး သီဆိုတီမှုတ်ခဲ့ကြ၊ ဖော်ထုတ်ထိန်းသိမ်း ခဲ့ကြတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေကလည်း အချိန်ကာလရဲ့ တိုက်စား ဝါးမျိုမှုကြောင့် အလွန်နည်းပါးကုန်ပြီ။ တစ်နေ့တော့ ဒီလိုဖြစ်လာနိုင်တာကိုလည်း မဟာ ဂီတကို ထိန်းသိမ်း ဖွံ့ဖြိုးစေလိုတဲ့ အဖွဲ့ဝင်က သတိထားခဲ့မိတယ်။ ဒါကြောင့် တစ်နေ့တော့ ဦးလေး ဦးခင်မောင်ဒွေးက ကျွန်မကိုခေါ်ပြီး “ငါ့တူမကြီးရယ် မင်းကစာရေးတတ်ပါတယ်။ ရေစမ်းပါ။ ဦးလေ ရင်ထဲ ရှိတာတွေ ပြောပြစမ်းပါရစေ” လို့ ဆိုပြီး ၁၉၆၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ (၁)လလုံးလောက်နီးပါး ကျွန်မကို သူ့အိမ်မှာ မဟာဂီတနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ရှေးဟောင်းနှောင်း ဖြစ်တွေ၊ သူခံစားနေရပုံတွေ၊ သူမပျောက်ပျက်စေချင်တဲ့ မူတွေကို ပြောပြသွားပါတယ်။ ကျွန်မက သူပြောသမျှ သူ့အာဘော်ကို သေချာချာရေးမှတ်ယူလိုက်တယ်။ နို့ပေမယ့် သူ့ဆန္ဒရှိသလို ရေးတော့ မရေးဖြစ်ခဲ့ဘူး။

ခုမဟာဂီတထဲက သီချင်းကြီးတွေကို ခေတ်ကာလ တီးဝိုင်းတွေ က ခေတ်တူရိယာ ခတ်အသံတွေနဲ့ ကြိုက်သလို ဆိုကြ တီးကြ မှုတ်ကြ လုပ်နေတဲ့အခါတော့၊ ဒီလို လုပ်သင့် မလုပ်သင့်ဆိုတာ ပြဿနာပေါ်လာတယ်။ ဒါကြောင့် ဦးလေး ပြောပြချက်။ ဦလေးအာဘော်ကို ပြန်တင်ပြချင် ပါတယ်။

ဦးလေး ဦးခင်မောင်ဒွေးဆိုတာ မန္တလေးမြို့မှာ ထင်ရှား ခဲ့တဲ့ ဝတ်လုံ။ မဟာဂီတ အသင်း၀င်တစ်ဦး မန္တလေး ပန်တျာကျောင်းမှာ စောင်း ဆရာမကြီး လုပ်သွားဖူးတဲ့ “မေ” ရဲ့ တစ်ချိန်က ခင်ပွန်းဖြစ်ခဲ့ရုံမက။

ယောအတွင်းဝန် ဦးဘိုးလှိုင်လို့ သိကြတဲ့ ရွှေပြည်မင်းကြီးရဲ့ မြေး အရင်းပါ။ ယောမင်းကြီးရဲ့ သမီး ရွှေပြည်ခင်ခင်လေးနဲ့ ညောင်ဝန်းဝန်ထောက် မင်းသား မောင်မောင်လေးနဲ့ သင့်မြတ်ရာမှာ ဦးလေး ဦးခင်မောင်ဒွေး (၁၈၉၃-၁၉၈၀) ကို မွေးတာပါ။

ဒါ့ကြောင့် ဦးလေးတို့ငယ်ငယ်က ပါတော်မူပြီးစမို့ တနင်္ဂနွေနေ့ ဆိုရင် ဦးလေးတို့မိဘများရဲ့ အိမ်မှာ မြန်မာမှူးဟောင်း မတ်ဟောင်း မင်းဆွေ မင်းစိုးမျိုးတွေစုပြီး အင်္ဂလိပ်ရဲ့ အတင်းအဖျင်း ပြောကြားကြရင်း၊ မဟာ ဂီတလာ သီချင်းများ တီးကြ မှုတ်ကြသံကို နားထောင်တဲ့ဝိုင်း ဖြစ်လေ့ ရှိသတဲ့။ ဝက်မစွတ် ဝန်ထောက်မင်းတို့၊၊ ရွှေတိုက် အတွင်းဝန်မင်း တို့လည်း အမြဲလိုလို ရောက်လာတတ်တဲ့။ ဒီဝိုင်းမှာ အဆိုအတီးကတော့ဒေဝဣန္ဒာ

က စောင်း၊ ဘုန်းကြီးပေက အဆို။ တစ်ခါတလေ စောင်းသမား ဆရာသိန်ကြီးနဲ့ သမီး ဒေါ်သူဇာတို့ အဖွဲ့ တီးကြဆိုကြသတဲ့။ ရွှေပြည်မင်းကြီး ရှိစဉ်အခါက သူ့သမီး၊ သားတွေ ဂီတတတ်အောင်လို့ သမီးတွေကို ဆရာသိန်ရဲ့သမီး ဒေါ်သူဇာဆီက စောင်းသင်စေတယ်။ နောက် အင်္ဂလိပ် ခေတ်မှာ ကွန်ဗင့်ကျောင်း က စန္ဒရာဆရာမဆီကလည်း စန္ဒရာသင်စေခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် ဦးလေး ဦးခင်မောင်ဒွေးတို့က မဟာဂီတနဲ့ မြန်မာ့ စေားင်သံကို ငယ်ငယ်ကတည်းက နားရည်ဝခဲ့တယ်။ ကြီးလာတော့လည်း

ဒေဝဣန္ဒာတို့နဲ့ ဆက်ပြီး စောင်းသင်ခဲ့။ တခြားတူရိယာများကိုလည်း တီးခဲ၊ ဂီတအသင်းလည်း ပါခဲ့လေတော့ သီချင်းကြီး သီချင်ခံတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ရှေ့မီနောက်မီ ဦးလေးရဲ့ ခံယူချက်ကို အလေးထား စဉ်းစား ထိုက်တယ်လို့ထင်ပါတယ်။