လူထုစိန်ဝင်း - အတွေးအမြင်ဆောင်းပါးများ

ဘဝအဓိပ္ပာယ်

 

"For in and out, above, about, below, 

'Tis nothing but a Magic Shadow-show, 

Play'd in a Box whose Candle is the Sun, 

Round which we Phantom 

Figures come and go"

 

ပါရှင်းကဗျာဆရာကြီး အိုမာခယမ်ရဲ့ ကဗျာအပိုင်းအစလေးပါ။ အဓိပ္ပာယ်ကတော့ .... ။

          “အတွင်းအပြင် ဝန်းကျင်အောက် 

          မျက်လှည့်ပွဲတစ်ခုကလွဲလို့ ဘာမှမဟုတ်

          မျက်လှည့်သေတ္တာထဲမှာ လှုပ်ရှားသရုပ်ဆောင်နေကြရ 

          နေမင်းကြီးက မျက်လှည့်သေတ္တာထဲက ဖယောင်းတိုင်ပါ 

          ကျွန်ုပ်တို့ အရိပ်သဏ္ဌာန်တွေက ရောက်လာကြ ပျောက်သွား ကြ” တဲ့။

 

          အိုမာခယမ်ရဲ့ အယူအဆက လူ့ဘဝဆိုတာ ဘာမှ အဓိပ္ပာယ်ရှိလှတာ မဟုတ်ပါဘူး။ မျက်လှည့်ပွဲမှာ မြင်ရသလို အံ့သြစရာ အဖြစ်ကလေးတွေ တွေ့ လိုက်ကြ၊ ကွယ်ပျောက်သွားလိုက်ကြနဲ့ နောက်ဆုံးတော့ သေခြင်းတရားမှာ အဆုံးသတ်သွားရတာပါပဲဆိုတဲ့ သဘောပါ။

          အင်္ဂလိပ်စာဆိုကြီး ရှိတ်စပီးယားကလည်း အလားတူ ဆိုခဲ့ပါတယ်။ ရှိတ်စပီးယားက “လောကကြီးတစ်ခုလုံးဟာ ဇာတ်ခုံကြီးတစ်ခုပဲ”လို့ ပြောခဲ့ တာပါ။

 

          "All the world's a stage, 

          And all the men and women merely players; 

          They have their exists and their entrances; 

          And one man in his time plays many parts, ....." 

 

          “လောကကြီးတစ်ခုလုံးဟာ ဇာတ်ခုံကြီးတစ်ခုပါ

           ယောက်ျားမိန်းမ မှန်သမျှဟာ ဇာတ်ကောင်တွေမျှသာ 

           သူတို့အတွက် ထွက်သွားရတာတွေရှိသလို ၊ 

           ဝင်လာရတာတွေလည်း ရှိရဲ့ ။ 

           လူတစ်ယောက်ရဲ့ တစ်ဘဝတာအတွင်းမှာ ဘဝတွေဟာ 

           အမျိုးမျိုး ကပြခဲ့ ...”

 

           ကဗျာဆရာ၊ စာရေးဆရာတွေ အတော်များများဟာ လူ့ဘဝကို ပုံစံအမျိုးမျိုး ရှုဒေါင့် (ထောင့်) အသွယ်သွယ်က လေ့လာသုံးသပ်ခဲ့ကြပါ တယ်။ နိုင်ငံနဲ့ လူမျိုးဆိုတဲ့ အခြေခံတွေ ဘယ်လောက်ပဲ တူညီတာကို တွေ့ရပါတယ်။ အဲဒီ တူညီချက်က ဘာလဲဆိုတော့ ... ။

          “လူ့ဘဝဆိုတာ အချည်းနှီးပဲ” လို့ ဆိုကြတဲ့အချက်ပါ။

          လူ့ဘဝဆိုတာ မွေးဖွားခြင်းနဲ့ သေဆုံးခြင်းဆိုတဲ့ မှတ်တိုင်နှစ်ခုကြား က ခရီးရှည်ကြီးတစ်ခုသာ ဖြစ်တယ်။ ခရီးလမ်းတစ်လျှောက်မှာ ဘာတွေပဲ ဖြစ်ခဲ့ဖြစ်ခဲ့၊ ဘယ်လိုအောင်မြင်မှုသရဖူတွေပဲ ဆောင်းခဲ့ဆောင်းခဲ့ နောက်ဆုံး ကျတော့ အချည်းနှီး ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုအဖြစ်နဲ့ မြေကြီးထဲရောက်သွားရတာ ချည်း ဖြစ်တယ်။ အဲဒါကြောင့် မသေခင်ကာလလေးအတွင်းမှာ စိတ်ချမ်းသာ ပျော်ရွှင်မှုရဖို့သာ အရေးကြီးတယ်လို့လည်း ဆိုခဲ့ကြပါတယ်။

          အိုမာခယမ်ကဆိုရင် ...

          "Here with a Loaf of Bread 

           beneath the Bough,

           A Flask of Wine, a Book of Verse - 

          and Thou 

          Beside me singing in the Wilderness - 

          And Wilderness is Paradise enow" 

 

         “ဒီမှာ ပေါင်မုန့်လေးတစ်လုံးနဲ့ ပန်းချီတစ်ချီအောက်မှာ 

          ဝိုင်အရက်တစ်ဘူး၊ ကဗျာစာအုပ်တစ်အုပ်နဲ့ မင်းရယ်

          တောကြီးမျက်မည်းထဲမှာ ငါ့အပါးက 

          တေးသီချင်းတွေ သီကျူးနေမယ် 

          ဒါဆိုရင် တောကြီးမျက်မည်းဟာ ပစ္စက္ခ သုခဘုံပဲလေ”

          

          လို့တောင် စပ်ဆိုခဲ့ပါတယ်။

          အိုမာခယမ်ရဲ့ အယူအဆတွေဟာ နှောင်းခေတ်မှာ ပေါ်လာတဲ့ သုည ဝါဒတို့၊ နတ္တိကဝါဒတို့၊ ဖြစ်တည်မှုဝါဒတို့တွေရဲ့ ရှေ့ပြေးဖြစ်တယ်လို့တောင် ဆိုနိုင်မယ်ထင်ပါတယ်။ ဒီဝါဒတွေ အားလုံးဟာ လူ့ဘ၀ရဲ့ အနှစ်သာရ ကင်းမဲ့မှု၊ အချည်းနှီးဖြစ်မှုတွေကို ငြီးငွေ့ကြပြီး စစ်မှန်တဲ့ ချမ်းသာသုခ” နဲ့ ငြိမ်းချမ်းမှု”ကို ရှာဖွေဖို့ ကြိုးစားခဲ့ကြတာချည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာ တရား အားလုံးဟာလည်း လူ့ဘဝရဲ့ အချည်းနှီး အနှစ်သာရမဲ့”မှုကို သိမြင် ကြပြီး ချမ်းသာသုခ”နဲ့ “ငြိမ်းချမ်းမှု”ကို ကိုယ့်နည်းကိုယ့်ဟန်နဲ့ ရှာခဲ့ကြ တာချည်း ဖြစ်ပါတယ်။

          အိုမာခယမ်က သူ့နည်းနဲ့ သူ လောကကြီးထဲမှာပဲ သုခဘုံ” ကို ရှာခဲ့ပါတယ်။ ဘာသာတရားတွေ အားလုံးကတော့ ဗုဒ္ဓဘာသာတစ်ခုက လွဲရင် “သုခဘုံ”ကို ဒီလောကကြီးထဲမှာ ရှာလို့မတွေ့နိုင်ဘူး။ သေသွားပြီး နောက်ဘဝ ကူးသွားပြီးမှ ရနိုင်တယ်လို့ ဆိုခဲ့ကြပါတယ်။

           ဗုဒ္ဓဘာသာကတော့ အမြိုက်တရား” လို့လည်းခေါ် “သန္တိသုခ”လို့ လည်းခေါ်တဲ့ ‘ထာဝရချမ်းသာမှု”ဒါမှမဟုတ် နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာကို ပစ္စက္ခဘဝ၊ အသက်ရှင်ဆဲကာလမှာလည်း ရနိုင်တယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ ဒါဟာလူထုစိန်ဝင်း ဗုဒ္ဓရဲ့ဝါဒနဲ့ တခြားဘာသာ အယူဝါဒများအကြား အဓိက ခြားနားတဲ့အချက် ပါ။ အိုမာခယမ်နဲ့တကွ ရုပ်ကြမ်းဝါဒီ (Ultramaterialists) တွေ၊ အနောက် တိုင်းက ဘာသာရေး အယူအဆတွေကိုလည်း မယုံကြည်နိုင်၊ သိပ္ပံနည်းကျ ရုပ်ဝါဒ (Dialetical Materialism) ကိုလည်း လက်မခံနိုင်၊ ဗုဒ္ဓရဲ့ အနတ္တ ဝါဒကိုလည်း အလေးအနက် မလေ့လာဖူးတဲ့ တောမရောက်တောင်မရောက် ခေတ်သစ်ဖြစ်တည်မှုဝါဒသမားတွေက မျက်ကန်းဆင်စမ်းသလို စမ်းတဝါး ဝါး လုပ်ရင်းက ချမ်းသာသုခ” ဆိုတာ ဘယ်လို၊ “သစ္စာတရား” ဆိုတာ ဘယ်သို့ ဆိုပြီး အဓိပ္ပာယ်အမျိုးမျိုး ဖွင့်ဆိုပြခဲ့ကြ၊ ပြနေကြပါတယ်။ အိုမာခယမ်က ဆက်ပြီးတော့ ...

 

         "Ah, fill the cup:-what boots it to repeat 

          How Time is slipping underneath our Feet: 

          Unborn TO-MORROW, and dead YESTERDAY, 

          Why fret about them if TO-DAY be sweet!" 

          “ခွက်ကိုဖြည့်ပါဦးလေ၊ ဘာ့ကြောင့် ထပ်ဖြည့်ဖို့ ဖင့်နှေးနေရ တာလဲ 

           အချိန်တွေ ဒို့(တို့) ခြေထောက်အောက်က ဘယ်လောက်

           လျှောထွက်သွားကြပြီလဲ 

           မနက်ဖြန်ဆိုတာ မမွေးသေးဘူး။ မနေ့တုန်းကဆိုတာ သေဆုံး

           သွားခဲ့ပြီ ၊ 

          ဒီနေ့သာယာချိုမြနေရင် အဲဒါတွေအတွက် ဘာ့ကြောင့် ပူပန် နေရသလဲ” လို့တောင် ဆိုခဲ့ပါသေးတယ်။

 

လူနဲ့တိရစ္ဆာန်ကြားမှာ ခြားနားချက်ကလေး တစ်ခုသာရှိပါတယ်။ အဲဒါက “ပရဟိတ” ဆိုတဲ့ အချက်ပါ။ တိရစ္ဆာန်က အတ္တအတွက်ပဲ သိတယ်။ ကြည့်တယ်။ အများအတွက်ဆိုတာ သူနားမလည်ဘူး။ လူကတော့ အများအတွက် သိတယ်၊ ကြည့်တယ်၊ ဆောင်ရွက်တယ်။

           လူ့ဘဝဆိုတာ အိုမာခယမ် လက်ဟောင်းတွေ၊ အိုမာခယမ် လက် သစ်တွေ ယူဆထားသလို “အချည်းအနှီး”မဟုတ်ပါဘူး။ အင်မတန် အနှစ် သာရ ရှိပါတယ်။ ပြီးတော့ သူ့တို့ပြောသလို လူ့ဘဝဆိုတာ အိပ်၊ စား၊ ကာမ ဤသုံးဝ ́သက်သက်သာရှိတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီထက်မက အများကြီး ပိုပြီးအဓိပ္ပာယ်ကျယ်ဝန်းပါတယ်၊ လေးနက်ပါတယ်။ “လူ့လောကမှာ လူ နှစ်မျိုးနှစ်စားရှိတယ်၊ တစ်မျိုးက ထမင်းစားဖို့အတွက် အသက်ရှင်နေတာ၊ နောက်တစ်မျိုးက အသက်ရှင်နေဖို့အတွက် ထမင်းစားနေတာ” လို့ ဆိုတဲ့ ဆိုရိုးစကားတစ်ခု ရှိပါတယ်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ဘယ်အမျိုးအစားမှာ ပါနေ သလဲဆိုတာ ဆန်းစစ်ကြည့်ဖို့ လိုပါတယ်။

          ထမင်းစားဖို့ အသက်ရှင်နေတဲ့ ‘အိပ်၊ စား၊ ကာမ” အမျိုးအစားက စင်စစ်တော့ လူ့လောကထဲရောက်လာပေမဲ့ လူပီပီသသ မဖြစ်သေးတဲ့ သက်ရှိ သတ္တဝါတစ်ခုသာ ဖြစ်ပါတယ်။ အိပ်ခြင်း၊ စားခြင်း၊ မေထုန်ပြုခြင်း ဆိုတဲ့ ကိစ္စသုံးရပ်စလုံးကို တိရစ္ဆာန်တွေလည်း ပြုတတ်ကြပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အဲ့ဒီအမှုသုံးမျိုးကိုသာပြုနေတဲ့ သက်ရှိသတ္တဝါ ခြေနှစ်ချောင်းနဲ့ဆုံး အင်္ဂလိပ် စကားတစ်လုံး ရှိပါတယ်။ Manimal ပါတဲ့။

          လူနဲ့တိရစ္ဆာန်ကြားမှာ ခြားနားချက်ကလေး တစ်ခုသာ ရှိပါတယ်။ အဲဒါက “ပရဟိတ”ဆိုတဲ့အချက်ပါ။ တိရစ္ဆာန်က အတ္တအတွက်ပဲ သိတယ်။ ကြည့်တယ်။ အများအတွက်ဆိုတာ သူနားမလည်ဘူး။ လူကတော့ အများ အတွက် သိတယ်၊ ကြည့်တယ်၊ ဆောင်ရွက်တယ်၊ အဲဒီ “ပရဟိတ”ဆိုတာ ကို ဆောင်ရွက်ခြင်းအားဖြင့် စိတ်ချမ်းသာမှု” “ပျော်ရွှင်မှု” ဆိုတာကို ခံစား ရရှိနိုင်တယ်ဆိုတာ ပရဟိတစိတ်ရှိသူတိုင်း သိရှိကြတယ်။

          ဒုက္ခကြုံတွေ့နေရသူတစ်ဦး၊ အကူအညီလိုအပ်နေသူတစ်ဦးကို ကူညီ လိုက်လို့ အဲဒီသူ ဒုက္ခက ကင်းလွတ်သွားတဲ့အတွက် ဝမ်းသာပျော်ရွှင်နေတာ ကို မြင်လိုက်ရတဲ့အခါမှာ စိတ်ထဲမှာ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်ရခြင်းဆိုတဲ့ “ပီတိသုခ” အရသာဟာ သန္တိသုခကလွဲရင် အမွန်မြတ်ဆုံး၊ အချမ်းမြေ့ဆုံး၊ အစစ်မှန်ဆုံး ပျော်ရွှင်မှုပါ။ ဒီပျော်ရွှင်မှု ချမ်းသာသုခကို အတင်းအကျပ် ဖန်တီးယူလို့ မရပါဘူး။ ငွေနဲ့စက်ပြီးဝယ်လို့လည်း မရပါ ဘူး။ ဒီလိုချမ်းသာသုခကို Manimal တွေ မခံစား မရရှိနိုင်ပါဘူး။ နား

လည်း မလည်နိုင်ပါဘူး။ သူတို့တစ်တွေမှာ တချို့က ကိုယ်နှစ်သက်ရာလေး တစ်ခုခုကို လုပ်နေရရင် ဥပမာ-အိုမာခယမ်လို ဝိုင်အရက်ကလေးတစ်ခွက်၊ ကဗျာစာအုပ်လေးတစ်အုပ်၊ ချစ်သူလေးတစ်ယောက်နဲ့နေရရင် သုခဘုံရောက် ပြီး ချမ်းသာသုခ”ကိုရပြီလို့ မှတ်ထင်ကြတယ်။ တချို့က ငွေကြေး၊ ရာထူး၊ အာဏာစတဲ့ အရာတွေနဲ့ ပြည့်စုံရင် “ချမ်းသာသုခ”ကို ရပြီးလို့ မှတ်ထင်ကြ တယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီငွေကြေး ပူပန်ကြောင့်ကြဖြစ်နေရတဲ့ ဆင်းရဲခြင်းဆိုတဲ့ ဒုက္ခ” သူတို့မှာ ဖိစီးနေတာကို သတိမမူမိကြဘူး။ ငရဲပန်းကို ရွှေပန်း ထင်မှတ် နေကြရှာတယ်။ စိန်တွေ၊ ရွှေတွေ သီးနေအောင် ဝတ်ဆင်ထားနိုင်ကြသူတွေ ဟာ ကြီးမားခိုင်ခံ့လှတဲ့ တိုက်တာကြီးတွေထဲနေပြီး အပြင်လူတွေ ဝင်လို့မရ အောင် ထူထဲခိုင်မာတဲ့ အုတ်တံတိုင်းကြီးတွေကာရံပြီးနေကြတာကို ကြည့် လိုက်တဲ့အခါမှာ လက်တွေ့အားဖြင့်တော့ သူတို့ကိုယ်သူတို့ ခြံခတ်ပြီး ပိတ်လှောင်ထားတာပါလားဆိုတာကို သူတို့ဟာသူတို့ သဘောမပေါက်သလို မျိုးပါပဲ။

           ရခဲလှတဲ့ လူ့ဘဝလေးကို ရတုန်းရခိုက်မှာ တကယ်စစ်မှန်တဲ့ ပျော် ရွှင်မှု ချမ်းသာသုခကို ရရှိခံစားနိုင်ဖို့အတွက် နည်းလမ်းက တစ်ခုတည်းသာ ရှိပါတယ်။ လွယ်လည်းလွယ်ပါတယ်။

           “ကိုယ် စိတ်ချမ်းသာချင်ရင် သူတစ်ပါးကို စိတ်ချမ်းသာအောင် လုပ် ပေးပါ” ဆိုတဲ့ နည်းလမ်းကလေးသာ ဖြစ်ပါတယ်။

အတွေးအမြင်စာစဉ် (၁၂၈)