ရွှေဥဒေါင်း - ရတနာပုံဝထ္ထု

ရတနာပုံ ဝတ္ထု နိဒါန်း

ဝတ္ထု အဓိပ္ပာယ်

ဝတ္ထုသည် ပါဠိစကား ဖြစ်သည်။ အနက်အဓိပ္ပာယ်မှာ “အကြောင်း အရာ” ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဝတ္ထုဟု နာမည်ပေးခံရသော ကျမ်း၊ စာတမ်း၊ စာအုပ်တို့သည် တစ်စုံတစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ဦးတစ်ယောက်၏ အကြောင်းအရာကို ရေးသားဖော်ပြကြခြင်း ဖြစ်သည်။

အကြမ်းအားဖြင့် ဝတ္ထု နှစ်မျိုး နှစ်စားရှိသည်။ ပထမ အမျိုး အစားမှာ အကြောင်းအရာ အဖြစ်အပျက်တို့ကို တစ်ခုပြီးတစ်ခု ဖတ်ရှု သူတို့၏ အာရုံမပြတ်စေအောင် ဆက်တိုက်ရေးသားထားသော ဝတ္ထု မျိုး ဖြစ်သည်။ နောက်တစ်မျိုးမှာ ဝတ္ထု ဇာတ်လမ်း ဇာတ်ကွက်တွင် ပါဝင်သော “ဇာတ်ကောင်””တို့၏ စိတ်ဓာတ်၊ အကျင့်စာရိတ္တ ဇာတိ တို့ကို ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ပေါ်လွင်လာအောင် တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် သရုပ် ဖော်ပြခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ အများအားဖြင့် ယခုခေတ် ဝတ္ထုများမှာ ထိုနှစ်မျိုးနှစ်စားလုံး၌ပင် အကျုံးဝင်လေသည်။

ဝတ္ထုသမိုင်းအကျဉ်းချုပ်

ဝတ္ထုများမှာ ဘုရားလက်ထက်မတိုင်မီကပင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီ။ “ရာမာယန” နှင့် “မဟာ ဘာရတ” မဟာကဗျာ ဝတ္ထုကြီးများမှာ သက္ကတ ဘာသာဖြင့် ပေါ်ထွန်းနှင့်လေပြီ။ မြတ်စွာဘုရားသည်ပင်ဓမ္မပဒ ဝတ္ထုတော်များကို ဟောခဲ့လေသည်။ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားခဲ့သော ဝတ္ထု၏သဘော ဇာစ်မြစ်ကား တစ်စုံတစ်ယောက်၏ ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ အဖြစ်အပျက် အတ္ထုပ္ပတ္တိကို ဖော်ပြခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ဤနည်းနှင်နှင် ယခုဝတ္ထုများလည်း ယခုမျက်မှောက်ဘဝ အဖြစ်သနစ်များကို ဖော်ပြကြ သည်။

အင်းဝခေတ် ဝတ္ထု

ရှေးအခါက စာဆိုများမှာ ရဟန်းပုဂ္ဂိုလ်များချည်းလောက်ပင် ဖြစ်သည်။ ထိုအခါက ဘုရင်များသည် ရဟန်းပုဂ္ဂိုလ်များလက်၌ စာပေ နှင့် အယူဘာသာကို ဝ ကွက်၍ အပ်ခဲ့ကြသည်။ လူပညာရှိများလည်း ရှိပါ၏။ သို့သော် အဝခေတ်၊ ညောင်ရမ်းခေတ်ဦးများ၌ ရေရောသည့် နို့တွင် နို့နှင့် ရေကို မခွဲခြားအပ်ဘိသို့ စာပေနှင့် ဘာသာမှာ မကွဲမပြား ရောယှက်နေဆဲဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ရေးခဲ့သမျှ ဝတ္ထုတို့မှာ ဘုရားဟော ဓမ္မကြောင်း နွယ်သည်ချည်းပင် ဖြစ်သည်။

ယခုတွေ့ရှိရသမျှ မြန်မာစာပေ ဝတ္ထုတို့တွင် သက္ကရာဇ် ၈၆၃ ခုနှစ်၌ အဝနန်းကို သိမ်းမြန်းစိုးစံသော ရွှေနန်းကြော့ရှင် ဘုရင်မင်းမြတ် လက်ထက်ဝယ် ရှင်မဟာသီလဝံသ ရေးသားခဲ့သော “ပါရာယနဝတ္ထု” မှာ ရှေးအကျဆုံး ဖြစ်သည်။ အဝခေတ်ကား လင်္ကာခေတ်၊ ပျို့ခေတ်ဖြစ် ၍ စကားပြေ အရေးအသားများစွာ မတွေ့ရပေ။ “ဝတ္ထု” ဟု ကင်ပွန်း တပ်ခံရသည့် မြန်မာစကားပြေဖြင့် ရေးသားထားသော ကျမ်းမှာလည်း “ပါရာယနဝတ္ထု”တစ်စောင်ကိုသာ တွေ့ရသည်။

ညောင်ရမ်းခေတ်ဦး ဝတ္ထုများ

ယေဘုယျနည်းအားဖြင့် ညောင်ရမ်းခေတ်ကို “စကားပြေခေတ်”ဟု မော်ကွန်းထိုးထားသည်။ မြန်မာစာပေ အခက်မကြီးတစ်ခု ဖြာထွက် ခဲ့သည်။ ညောင်ရမ်းခေတ်ပေါ် ကျော်ကြားသော ဝတ္ထုများမှာ

၁။ ယသဝမုနဝတ္ထု ။ ။ တောင်ဖီလာ ဆရာတော် ရေးသည်။ သက္ကရာဇ် ၉၈၁ ခုနှစ် ညောင်ရမ်းမင်း၏ သားတော် အနောက်ဘက်လွန် မင်းတရား ၉၆၇ - ၉၉၁ လက်ထက် ရေးသည်။

၂။ မဏိကုဏ္ဍလဝတ္ထု ။ ။ သင်္ဃနာထ ဆရာတော် ရေး သည်။ အနောက်ဘက်လွန်မင်းတရားကြီး လက်ထက်ရေးသည်။

၃။ ရတနာကရဝတ္ထု ။ ။မဟာရတနာကရ ဆရာတော်ရေးသည်။

၁၀၄၁ ခုနှစ် စနေမင်း၏ ခမည်းတော် ဝမ်းဘဲအင်းစံလက်ထက် (၁၀၃၄-၁၀၆၀) ရေးသည်။ ဤဝတ္ထုများမှာ ဘုရားဟော ဓမ္မကြောင်းနွယ်သည်ချည်းပင်ဖြစ်သည်။

ညောင်ရမ်းခေတ်နှောင်းနှင့် ပထမအကြိမ် ဝတ္ထု တော်လှန်ရေး

ဝန်ကြီး ပဒေသရာဇာသည် အထွင်စာဆိုဖြစ်သည်။ တော်လှန်ရေး စာဆိုဟုလည်း ခေါ်နိုင်သည်။ ရှေးအဆက်ဆက် ဝတ္ထုရေးစာဆိုတို့သည် ဘုရားဟောတရားများကို အရင်းခံကာ နိပါတ်တော်များကိုမှီ၍ ရေးခဲ့ကြ သည်။ ဝန်ကြီးကား ထိုအစဉ်အလာကို တော်လှန်ခဲ့သည်၊ သွေဖည် ခဲ့သည်။ တစ်နည်းတစ်ဖုံ အဆန်းအသစ် တီထွင်ခဲ့သည်။ “တရားစာ” ဝတ္ထုကို “မယားရှာ”ဝတ္ထုဖြင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးပဒေသရာဇာ ရေးသားခဲ့သော “မဏိကက်နန်းတွင်း ဝတ္ထုတော်ကြီး”သည် ယခုခေတ် ဝတ္ထုတို့ကို မွေးထုတ်ခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးပဒေသရာဇာချထား ပျိုးထောင် ခဲ့သော မျိုးစေ့ကိုမှီကာ ယခုခေတ်ဝတ္ထုများ ပေါ်ပေါက်လာရသည်။

မဏိကက် ဝတ္ထုကို ဝန်ကြီးပဒေသရာဇာသည် သက္ကရာဇ် ၁၀၆ဝ ကျော်လောက်က စနေမင်း (၁၀၆၀-၁၀၇၆) လက်ထက်တွင် ရေးခဲ့သည်။

ကုန်းဘောင်ခေတ်ဦး ဝတ္ထု မျိုးစေ့တစ်လျှောက်

သက္ကရာဇ် ၁၁၁၅-၁၁၂၂ ခု အလောင်းမင်းတရားကြီးလက်ထက် တွင် ရွှေတောင် သီဟသူသည် “ရတနာကြေးမုံဝတ္ထုကို ရေးခဲ့သည်။ ရတနာ့ကြေးမုံဝတ္ထုသည် မဏိကက်ထက်ပင် ခေတ်ဆန်သည်။ ကာမ ဂုဏ်ရေး မောင်ချစ် မယ်ချစ်ဘက်သို့ ပို၍ ယိမ်းညွတ်လာ၏။ အလေး ပိုလာ၏။

ကုန်းဘောင်ခေတ်နှောင်း

ဘိုးတော်ဘုရား (၁၁၄၃-၁၁ဝဝ) ၏ သားတော် အိမ်ရှေ့မင်းကြီး၏ အမိန့်ဖြင့် မြဝတီမင်းကြီး ဦးစ၊ ရာမရကန် ဦးတိုး၊ ရကန်ဖျက် ဦးလန်း စသော ပညာရှိပုဂ္ဂိုလ်ကြီး ၈ ဦးတို့သည် “ရာမနန်းတွင်းဇာတ်ဝတ္ထု တော်ကြီးကို ရေးကြသည်။

ဘကြီးတော်ဘုရား (၁၁၀၁-၁၁၉၉) လက်ထက်၌ မြဝတီမင်းကြီး သည် အီနောင်နန်းတွင်းဇာတ်တော်ကြီးကို ရေးခဲ့သည်။ ဦးကြင်ဥသည် ပြဇာတ်များကို ရေးခဲ့သည်။

မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးလက်ထက် ၁၂၁၄-၁၂၄ဝ တွင် လှိုင်ထိပ် ခေါင်တင် အိမ်ရှေ့မိဖုရားသည် “ဣန္ဒာဝံသနန်းတွင်းဇာတ်တော်ကြီးနှင့် “ဝိဇယကာရီ” နန်းတွင်းဇာတ်တော်ကြီးများကို ရေးခဲ့သည်။ ဦးပုညသည် ပြဇာတ်များကို ရေးခဲ့သည်။

ဤဇာတ်ဝတ္ထုများသည် မောင်ချစ် မယ်ချစ်ကို မူတည်ကာ ဘဝ သရုပ်ကို ဖော်ကြသည်။

ဒုတိယအကြိမ် ဝတ္ထုတော်လှန်ရေး

ဝန်ကြီး ပဒေသရာဇာက ဦးဆောင်ကာ တရားစာဝတ္ထုများကို မောင်မယ်ချစ်ဝတ္ထုများဖြင့် ပထမအကြိမ်တော်လှန်ခဲ့ပြီ။

သက္ကရာဇ် ၁၁၄၇ ခု၊ တန်ဆောင်မုန်း လပြည့်ကျော် ၈ ရက်နေ့ တွင် မြန်မာတို့ ထီးနန်း ပျက်သုဉ်းခဲ့သည်။ သီပေါဘုရင်ကို မြမန်းစကြာ သင်္ဘောဖြင့် အင်္ဂလိပ်တို့ ဖမ်းဆီးယူဆောင်သွားလေပြီ။ မြန်မာစာပေ၊ မြန်မာဘာသာတို့ တိမ်ကောစပြုပြီ။ ဗုဒ္ဓရောင်ခြည် ညိုချေပြီ။ အ နောက်တောင်စွယ်နေကွယ်ဆဲတွင် အမှောင်ထုသည် လောကဓာတ်တစ်ခု လုံးကို တဖြည်းဖြည်း လွှမ်းခြုံသကဲ့သို့ တရားရောင်ခြည် ကွယ်စပြုသည် နှင့် တစ်ပြိုင်နက် ကာမဂုဏ် အမှောင်ထုမှာ ထက်ကြပ်လိုက်ပါလာခဲ့ သည်။ ကာမနှောသောဝတ္ထုများ မှိုပေါက်သကဲ့သို့ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ပေါ်လာကြလေသည်။

ရှေးနှင့် ခြား ခေတ်ပြောင်းခဲ့ပြီ။ ရှေးနှင့် ခြားခဲ့ပြီ

မြဝတီမင်းကြီး။ နန်းမတော် မမြလေး။ လှိုင်ထိပ်ခေါင်တင်တို့ ရေးခဲ့ ကြသော နန်းတွင်းဇာတ်တော်ကြီးများနှင့် ဦးကြင်ဥ၊ ဦးပုညတို့ ရေးခဲ့ကြသော ပြဇာတ်များမှာ ထီးနန်းသုဉ်းသည်နှင့်တကွ ခေတ်သုဉ်းကြလေပြီ။ ထိုနန်းတွင်း ဇာတ်တော်ကြီးများနှင့် ပြဇာတ်များမှာ ထီးမူနန်းရာ၊ နန်းတော် သူ နန်းတော်သား၊ မင်းညီမင်းသားများနှင့် စပ်လျဉ်းသည့် အကြောင်း အရာများကိုသာ ရေးသားထားခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ထီးသုဉ်း နန်းသုဉ်းခေတ်လူတို့အတွက် ထိုဇာတ်ဝတ္ထုများမှာ ညှို့ဓာတ်သုဉ်းလေ ပြီ ..။ ထိုမှတစ်ပါး မင်းမျိုးမှ ကြွင်းသည့်သူဌေး၊ ကုန်သည်၊ တောင်သူဆင်းရဲသားလူထုကလည်း မိမိတို့ သက်ဆိုင်ရာ သဘာဝ သရုပ်ဖော် ဝတ္ထုများကို တောင့်တကြသည်။ ချစ်မှု၊ခင်မှု၊ပျော်မှု၊ဆွေးမှုတို့ကို ဇာတ်တော် ကြီးများရေးသကဲ့သို့ တီထွင်ရေးသားမည့်သူကို သွေးတောင်းကြသည်။

ဒုတိယမ္ပိ နှစ်ကြိမ်မြောက် ဝတ္ထု တော်လှန်ရေးမှာ ၁၉ဝ၂ ခုနှစ် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၆၄ ခုနှစ်တွင် ပဋိသန္ဓေတည်ခဲ့သည်။

၁၂၆၄ ခုနှစ်တွင် “Robinson Crusoe” ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာမှ တိုက်ရိုက် မြန်မာပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ။

၁၂၆၆ (၁၉၀၄) ခုနှစ်တွင် ဂျိန်း လှ ကျော်က “Count of Monte Cristo”ကို ““ကိုရင်မောင် မမယ်မ”ဟု ခေါင်းစဉ်တပ်ပြီးလျှင် မြန်မာ့ဓလေ့ အသုံးအနှုန်းနှင့်လျော်စွာ ဘာသာပြန်ဆို ရေးသားခဲ့သည်။ ““ကိုရင်မောင်၊ မမယ်မ”ဝတ္ထုသည် အတော် ရေပန်းစားလိုက်သည်။ လူကြိုက် အတော်များသည်။ ထိုဝတ္ထုဈေးကောင်းသည်ကို အားကျကာ နောက်ဆက်တွဲ ဝတ္ထုများ အပြိုင်းပြိုင်း ပေါ်လာလေသည်။

ချဉ်ပေါင်ရွက်သည် မောင်မှိုင်းဝတ္ထု။ မောင်ရှင် - မောင် ပုံပြင်ဝတ္ထု၊ စောဖေ - စောမေ ဝတ္ထု၊ မြကလေး ဝတ္ထု၊ စိန်တလေး မြတလေးဝတ္ထု၊ စကားတောင်စား ဝတ္ထု၊ မောင်မာနနှင့် မသင်္ခါဝတ္ထု စသည်တို့ တစ်မျှင်တစ်တန်း ပေါ်ထွက်လာခဲ့ကြသည်။ ။

သက္ကရာဇ် ၁၂၇၂ ခုလောက်တွင် ဦးလတ်ရေး ရွှေပြည်စိုးဝတ္ထုနှင့် စပယ်ပင်ဝတ္ထုတို့ ပေါ်ထွက်လာကြသည်။ သက္ကရာဇ် ၁၂၇၆ ခုလောက် မှာ မန္တလေး မောင်ခင်မောင်အမည်ခံကာ လယ်ပတီပဏ္ဍိတဦးမောင်ကြီး သည် ခင်မြင့်ကြီးဝတ္ထု၊ တင်တင်မြဝတ္ထုတို့ကို ရေးသားပြီးလေသည်။

ထို့နောက် ပီမိုးနင်း၊ မြမျိုးလွင်၊ မဟာဆွေ၊ ရွှေဥဒေါင်း၊ ဒဂုန် ခင်ခင်လေး၊ ဒဂုန်နတ်ရှင်တို့သည် ဝတ္ထု ဗိမာန်ကြီးကို ဖြူပြောက် ခြူးနွယ်တို့ဖြင့် ခြယ်လှယ်ခဲ့ကြသည်။

ယခု လောလောဆယ် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နှောင်းခေတ် ဝတ္ထု၊ အဆောက်အအုံကြီးကို တင့်တယ်၊ သာဓု၊ ဇဝန၊သာကဒိုး၊ သော်တာဆွေ၊အောင်စိုး၊ ဂျာနယ်ကျော် မမလေး၊ ခင်မျိုးချစ်၊ သခင်ဘသောင်း နှင့်တကွ စာရေးဆရာ အသင်းကြီးက စွမ်းစွမ်းတမံ ဆန်းသစ်သည်ထက် ဆန်းသစ် အောင် ဖန်တီးနေကြသည်။

ရတနာပုံ ဝတ္ထု

ရတနာပုံဝတ္ထုကို သူရိယစာပုံနှိပ်တိုက်မှ သက္ကရာဇ် ၁၉၁၇ ခုနှစ် တွင် ရှေးဦးစွာ ရိုက်နှိပ်ခဲ့သည်။ ရတနာပုံဝတ္ထုမှာ အင်္ဂလိပ်ဝတ္ထု East Lynne မှ ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ရတနာပုံ ဝတ္ထုကို ရေးသားသော ရွှေဥဒေါင်းသည် စုံထောက်ဝတ္ထုများကို အင်္ဂလိပ် ဝတ္ထုတို့မှ ရှေးဦးစွာ ဘာသာပြန်ဆို ရေးသားသူဖြစ်သည်။ ရွှေဥဒေါင်းနှင့် စုံထောက် မောင်စံရှားတို့ကို ခွဲခြား၍ မရစကောင်းပေ။ စာရှု ပရိသတ်အတွက် ရွှေဥဒေါင်းသည် မောင်စံရှား၊ မောင်စံရှားသည် ရွှေဥဒေါင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးပဒေသရာဇာနှင့် ရွှေတောင် သီဟ သူတို့သည် ခေတ်ကာလပေါ်ဝတ္ထုတို့၏ ဘိုးဘေးဖြစ်ခဲ့၏။ မြဝတီ မင်းကြီး၊ မမြလေး၊ လှိုင်မင်းသမီးတို့သည် ကာလပေါ်ဝတ္ထုတို့၏ အမိ အဘ ဖြစ်ခဲ့၏။ သို့ဖြစ်ခဲ့လျှင် ရွှေဥဒေါင်းကား ကာလပေါ်ဝတ္ထုတို့၏ ဦးကြီး၊ ဦးလေးတစ်ဦး ဖြစ်သည်ဟု ဆိုရပေမည်။ “ရွှေဥဒေါင်း” အမည်ဖြင့် ကျော်ကြားသူ စာရေးဆရာကြီး၏ အမည်ရင်းမှာ ဦးဖေသိန်း ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ မန္တလေးမြို့တွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည်။

ရတနာပုံ ဝတ္ထု ဇာတ်လမ်းအကျဉ်းချုပ်

ရတနာပုံ မန္တလေးရွှေမြို့တော် အရှေ့ပြင် အရာရှိရပ်ကွက် (စီဗီလိုင်း)