ရွှေဥဒေါင်း - ပထမံဆရာသိန်း

အခန်း ၁

ကျွန်ုပ်သည် ၁၉၁၁ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့ ကောလိပ်ကျောင်းမှ အိုင်အေစာမေးပွဲ အောင်မြင်ပြီးနောက်၊ ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယပြည် ဒယ်ရဒွန်းမြို့၌ သစ်တောကျောင်းတက်ရန်အတွက် အစိုးရ ရွေးကောက် စေလွှတ်သူများ အနက်တွင် တစ်ယောက်အပါအဝင် ဖြစ်ခဲ့ရာ ၁၉၁၆ ခုနှစ်တွင် အစိုးရ သစ်တောစာမေးပွဲကို အောင်မြင်ခဲ့ပြီးလျှင် ဝန်ထောက် အဖြစ်နှင့် ပျဉ်းမနားမြို့၊ မိုးကုတ်နှင့် ကသာမြို့များတွင် ၇ နှစ်ခန့်တိုင် တိုင် အမှုထမ်းခဲ့ဖူးလေသည်။

ထိုအချိန်ကာလ အတောအတွင်း၌ ပျဉ်းမနားသစ်တောနယ် အတွင်းမှ ရရှိခဲ့သော ငှက်ဖျားရောဂါသည် မကြာခဏ ဖိစီးနှိပ်စက်ခဲ့ သည်တစ်ကြောင်း၊ အထက်လူကြီးများနှင့် မသင့်မတင့် ဖြစ်သည် အတွက်ကြောင့် နှစ်စဉ်တိုးမြဲလခကို သုံးနှစ်တိုင်တိုင် မတိုးဘဲ ရပ်စဲ ထားခြင်းတည်းဟူသော အပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းကို ခံရသည်က တစ်ကြောင်းကြောင့် အစိုးရဘက်၌ အမှုထမ်းရွက်ရခြင်းကို စိတ်ပျက်ပြီး လျှင် အားလပ်ခွင့်လေးလ ခံယူရာမှ နောက်ဆုံး၌ တစ်ခါတည်း နုတ် ထွက်ခဲ့လေသည်။

အထက်လူကြီးများနှင့် မသင့်မတင့် ဖြစ်ရခြင်းမှာ ကျွန်ုပ်သည် အလုပ်ဝတ္တရားများ၌ ပျက်ကွက်ပေါ့လျော့သောကြောင့် မဟုတ်။ သစ်တောဘက်ဖြစ်ပါလျက်နှင့် အခြားဘက်များကို တုပ၍ အထူးသဖြင့် အရို အသေကြိုက်သူ သစ်တောဝန်ထောက်တစ်ယောက်နှင့် အချင်းဖြစ်ပွား စကားများကြရာတွင် စိတ်မာန်အလျောက် လက်သီးလက်ရုံးတန်းကာ ခုခံပြောဆိုမိသော အပြစ်ကို ဝန်ချတောင်းပန်ခြင်းမပြုဘဲ ခေါင်းမာ ခဲ့ခြင်းအတွက်ကြောင့်၊ ထိုကဲ့သို့ အပြစ်ပေးခြင်းခံရသူဖြစ်လေသည်။

ကျွန်ုပ်၏ ဖခင်မှာ တရုတ်လူမျိုး ကုန်သည်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်၍ မိခင်မှာ မြန်မာလူမျိုး ဖြစ်လေရာ၊ ဖခင်သည် ကျွန်ုပ်အား ငယ်စဉ်ကပင် ပြည်ကြီးသို့ ပို့ထား၍ တရုတ်စာနှင့် တရုတ်စကားတို့ကို သင်ကြား လေ့လာခဲ့စေသည့်အတွက် ကျွန်ုပ်၏ ရုပ်အသွင်မှာ တရုတ်လူမျိုးအစစ် များနှင့် မခြားမနား ရှိနေသည့်ပြင်၊ တရုတ်ကပြားမို့ ခက်ခဲလှစွာသော တရုတ်စာနှင့် တရုတ်စကားကိုလည်း သွက်လက်စွာ ပြောနိုင်၊ ရေးနိုင်၊ ဖတ်နိုင်သည့်တိုင်အောင် တတ်မြောက်ခဲ့လေသည်။ အလုပ်မှ ထွက်လာ ခဲ့ပြီးသည့်နောက်၌ပင် ကျွန်ုပ်သည် ဖခင်၏ တိုက်တွန်းချက်အရ မြန်မာ ပြည်နှင့် တရုတ်ပြည်ကြီး၏ ကုန်စည်ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုလုပ်ငန်း အတွက် တရုတ်ပြည်ရှိ မြို့ကြီးများ အသီးသီးသို့ ၂ နှစ်ကျော် ၃ နှစ် တိုင်တိုင် လှည့်လည်စုံစမ်းခဲ့ရသည်ဖြစ်ရာ၊ ဖခင်၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ တရုတ်ပြည်ဖြစ်ကုန်စည်များကို ပင်ရင်းဌာနဖြစ်သော ဒေသများမှ ကုန်သည်ကြီးများနှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်ဆံခြင်းပြု၍ မြန်မာပြည်သို့ တင် . ပို့ရောင်းချပေးရန်ဖြစ်လေသည်။

ထိုအတောအတွင်း၌ ကျွန်ုပ်၏ မိခင်နှင့်ဖခင်တို့မှာ ရုတ်တရက် ရှောင်တခင် ရောဂါမျိုးဖြင့်၊ တစ်လအတွင်းတွင် နှစ်ဦးစလုံး ကွယ်လွန် အနိစ္စ ရောက်လေရကား၊ ထိုစဉ်အခါက ရှန်ဟဲမြို့သို့ ရောက်နေသောကျွန်ုပ်မှာ အလုပ်လက်လွတ်ဖြစ်ရုံမျှမက၊ မြန်မာပြည်သို့ ပြန်လာဖို့ပင် စရိတ်ကြေးငွေအတွက် ကျပ်တည်းခဲယဉ်းခြင်းနှင့် တွေ့ကြုံရလေ၏။ စင်စစ်မှာ ကျွန်ုပ်၏ သဘော၌လည်း မြန်မာပြည်သို့ ပြန်လိုသောဆန္ဒ မရှိလှချေ။ ရှန်ဟဲမြို့ရှိ ဖခင်၏ မိတ်ဆွေဟောင်းများထံမှ စရိတ်စကတောင်းခံရသော် ရနိုင်ဖို့ နည်းလမ်းရှိပါ၏။ သို့ရာတွင် သစ်တောဘက် ၌ အမှုထမ်းခြင်းအားဖြင့် မြန်မာပြည်၌ စိတ်အပျက်ကြီး ပျက်ခဲ့သော ကျွန်ုပ်သည် တရုတ်ပြည်နယ်၌ပင် ရတတ်သရွေ့ အလုပ်အကိုင် ရှာဖွေ လုပ်ကိုင်ရန် အကြံဖြစ်ခဲ့၏။

သို့ဖြစ်၍ ရန်ကုန်မြို့မှ ညီဖြစ်သူ တင်ပို့လိုက်သော ငွေကလေး ကို အိမ်လခနှင့် ထမင်းဖိုးအတွက် အသုံးပြုလျက် ရှန်ဟဲမြို့၌ပင် ဆက် လက်၍ အလုပ်အကိုင် ရှာဖွေခဲ့ရာ၊ အချို့သော အလုပ်ကလေးများ၌ ခေတ္တမျှ လုပ်ရသော အချိန်ကာလမှတစ်ပါး အားလပ်သည်သာလျှင် များခဲ့၍ နောက်ဆုံး၌ အိမ်ရှင်ကပင် သုံးလတွက်အိမ်လခကြောင့် နို့တစ် များပေးခြင်း ခံခဲ့ရလေပြီ။

တစ်ညနေ၌ ကျွန်ုပ်သည် နောက်ဆုံးကျန်ရှိသော ကြေးငွေက လေးနှင့် ထမင်းဆိုင်တစ်ဆိုင်၌ ဝင်ရောက်စားသောက်ခဲ့၍ ဤညစာသည် နောက်ဆုံး ညစာပင် ဖြစ်ချေမည်လောဟု မသိနိုင်သော အနေမျိုးဖြင့် စိတ်ပျက်စွာ လျှောက်လာခဲ့စဉ် ရန်ကုန်မြို့ ကောလိပ်ကျောင်း၌ အတူတကွ ပညာ သင်ကြားဖူးသော ကျောင်းနေဘက် သူငယ်ချင်းကျင်ဟုတ်နှင့် တွေ့လေ ၏။

“အခန့်သင့်လိုက်လေ ကိုကျင်စိန်၊ ခင်ဗျားကို မနက်ကတည်း က ကျုပ်လိုက်ရှာနေတယ်၊ အလုပ်အကိုင်များ ဘယ့်နှယ်လဲ”

“နေရာမှ မကျသေးပေါင်ဗျာ၊ ဘာကိစ္စနဲ့ ခင်ဗျားလိုက်ရှာသလဲ”

“ခင်ဗျားအတွက် အလုပ်တစ်ခု တွေ့ထားလို့ဗျ၊ ကျုပ်ရောက်တာတော့ ခင်ဗျားက မသိဘူး၊ ခင်ဗျားအကြောင်းတော့ ကျုပ် သိပြီး”

“ဘယ်လို အလုပ်မျိုးလဲဗျ”

“ကျောင်းကတည်းက ခင်ဗျားဟာ စွန့်စွန့်စားစား လုပ်ရတဲ့ အလုပ်မျိုးကို လုပ်ချင်ကြောင်း ပြောဖူးတာ ကျုပ် အခုတောင် မမေ့ဘူး။ ဒါကြောင့် ပထမံ ဆရာသိန်းက မနက်တုန်းက လူတစ်ယောက်လိုတယ် လို့ ပြောပြောချင်း ခင်ဗျားကို ကျုပ် ချက်ချင်းသတိရလာတယ်”

“ဘယ်က ပထမံ သိန်းလဲဗျ”

“ခု ကာလနောက်ပေါ်တွေထဲက အင်းတွေ၊ မန္တရားတွေ၊ လက်ဖွဲ့ တွေ၊ သိုက်စာတွေ စတဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို လောကဓာတ်ပညာနဲ့တွဲပြီး လိုက်စားနေတာ၊ ဒီလူတစ်ယောက်ပဲ ရှိသေးတယ်၊ ခင်ဗျား မကြားဖူး ဘူးလား”

“သန့်သန့်တော့ ကြားဖူးပါရဲ့ဗျာ၊ နေဦးဗျို့ ဘယ်မှာတုန်းကပါ လိမ့်၊ သော် သတိရပြီ၊ ကသာမှာ ကျုပ်သစ်တောဝန်ထောက်လုပ်တုန်း က ရွှေလီနယ်မှာ ကျုပ်တစ်ခါ သူ့အကြောင်း ကြားခဲ့တယ်၊ လူထူး လူဆန်းတစ်ယောက်ဆိုပါကလား”

“ထူးဆန်းတာကတော့ ဘာပြောဖို့ ရှိသလဲဗျာ၊ ရှေးက တိမ်မြုပ် နေတဲ့ ပညာရပ်တွေကို လိုက်စားတဲ့အပြင် ဒီလူက တရုတ်စကား၊ အင်္ဂလိပ်စကား၊ ကုလားစကား၊ ကချင်စကား၊ ရှမ်းစကားမှ စပြီး ဘာသာမျိုးစုံတတ်တဲ့ လူတစ်ယောက်ပဲ”

“ဒို့ နေပါဦးဗျာ၊ သူက ဘယ်လိုအလုပ်များ ကျုပ်ကိုပေးနိုင်သတဲ့ လဲ”

“ဒါတော့ ကျုပ် သေသေချာချာ မသိဘူး၊ တရုတ်စကား ကောင်း ကောင်းတတ်ပြီး သတ္တိလည်းရှိ၊ အလုပ်လက်မဲ့လည်းဖြစ်၊ အရွယ်လည်းကောင်းကောင်းနဲ့ လူတစ်ယောက် လိုချင်တယ်လို့ ဒီကနေ့မနက်ပဲ သူက ကျုပ်ကို ပြောတယ်။ ဒါကြောင့် ကျုပ်က ခင်ဗျားဒီရောက်နေတာ သိလေတော့ ခင်ဗျားတို့နှစ်ယောက် ဆက်သွယ်ပေးရရင် နေရာကျမယ် လို့ အောက်မေ့တဲ့အတွက် ခင်ဗျားကို ကျုပ် လိုက်ရှာနေတာပဲ”

“တွေ့ စမ်းရအောင်လေဗျာ”

“လာ ဒါဖြင့် လိုက်ခဲ့၊ ဈေးနားက ဘုံအိမ်ကို သူလာတတ်တယ်။ ဒီလူက တရုတ်စကားတတ်ပြီး တရုတ်တွေနဲ့ အားကြီးပေါင်းတဲ့လူဗျ”

“ဒီလူက ဘာကြောင့် ရှန်ဟဲကို ရောက်နေရတာလဲ”

“ရှန်ဟဲ မပြောနဲ့ ဆရာ၊ ဒီလူက ပီကင်းလည်း ရောက်ဖူးတယ်။ အိန္ဒိယပြည်လည်း နှံ့လို့၊ ဘိလပ်တောင် ရောက်ဖူးသေးတယ်လို့ ပြောကြ တယ်”

“တွေ့ချင်သဗျာ၊ အလုပ်နေရာ ကျကျ မကျကျ၊ သူနဲ့တွေ့ရရင် တော်ပါပြီ၊ လာဗျာ သွားကြရအောင်”

ထိုနောက် ကိုကျင်ဟုတ်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် လန်ခြားတစ်စီးနှင့် ဘုံအိမ်သို့ သွားကြလေရာ၊ ပထမံ သိန်းနှင့် မတွေ့ရသော်လည်း ၎င်း ငှားရမ်းနေထိုင်လျက်ရှိသော အိမ်ကိုသိသည့် တရုတ်ကုန်သည်ကြီး တစ်ဦး၏ ညွှန်ကြားချက်အရ လန်ခြားနှင့်ပင် ဆက်လက်သွားရောက် ကြလေ၏။ ထိုအိမ်သို့ ရောက်သောအခါ တရုတ်လူမျိုး အစေခံ တစ်ယောက်နှင့်တွေ့၍ ၎င်း၏ဆရာမှာ ည ၇ နာရီအချိန်မှ ပြန်လာမည် ဟု ပြောသွားကြောင်းနှင့် ပြောပြလေ၏။

“ခွကျတာပဲဗျာ၊ ၇ နာရီဆိုတော့ ကျုပ်မှာ ကိစ္စကလေးတစ်ခုရှိလို့ မအားပေဘူး၊ သို့သော် ဒီလိုလုပ်ပေတော့၊ ကျုပ်က စာတစ်စောင် ရေး ပေးလိုက်မယ်၊ ဒီစာနဲ့ ခင်ဗျားသွားပေတော့၊ ကိစ္စမရှိပါဘူးသွားသာ သွားပါ၊ ဒီလူက ခင်ဗျားကို မြင်ရရင် သဘောကျပြီးသားပါဗျ၊ သူ့အလုပ်ကိုသာ ခင်ဗျားက သဘောကျမယ် မကျမယ်ကိုသာ ခင်ဗျား စဉ်းစားဖို့ လိုမှာပါ၊ ဘယ့်နှယ်လဲ”

ထိုအခါ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်နေ၍ နက်ဖြန်အတွက်ပင် ထမင်းစား ဖို့ မရှိအောင် ဖြစ်နေသော ကျွန်ုပ်မှာ ထိုသူနှင့် စမ်းသပ်တွေ့ဆုံရန် သဘောတူညီရလေ၏။ သို့ဖြစ်၍ ကျွန်ုပ်တို့သည် ကိုကျင်ဟုတ်၏ နေအိမ်သို့ သွားကြ၍ ကိုကျင်ဟုတ်က ကတိပေးထားသည့်အတိုင်း စာကို ရေးသားပေးအပ်ပြီးလျှင် နက်ဖြန် သူ့ထံအကြောင်းပြန်ရန် မှာ ထားပြီးနောက် ခွဲခွာကြလေ၏။

ကျွန်ုပ်သည် ဈေးအနီးတွင် လမ်းလျှောက်ရင်း၊ မည်သို့သော အလုပ်မျိုး ဖြစ်ချေမည့်အကြောင်းကို စဉ်းစားစိတ်ကူးလျက်ရှိရာ ၇ နာရီ ထိုးသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် လန်ခြားမတတ်နိုင်သည်ဖြစ်သောကြောင့် ခြေကျင်လျှောက်လာခဲ့လေ၏။ ပထမံသိန်း၏အိမ်သို့ ရောက်သော အခါ ယခင်က အစေခံနှင့်တွေ့၍ ကိုကျင်ဟုတ်ပေးလိုက်သော စာကို ပေးလိုက်ရာတွင် အစေခံသည် အိမ်ပေါ်သို့ တက်သွား၍ ၅ မိနစ်ခန့် ကြာသောအခါတွင် အိမ်ပေါ်မှ ဆင်းလာပြီးလျှင် ကျွန်တော့်အား ခေါ်သွား လေ၏။

အစေခံသည် တစ်ခုသော အခန်းတွင်း၌ ကျွန်ုပ်အား ထားသဖြင့် ကျွန်ုပ်သည် တစ်ယောက်တည်း စောင့်နေစဉ် အခန်း၏ အခြေအနေကို ကြည့်ရှုရာတွင် ရှေးဆရာကြီးတို့၏ အနေအထိုင်နှင့် ခြားနားလှ၍ ဥရောပတိုက်သား အရာရှိကြီးများ၏ နေအိမ်အလား ခမ်းနားသပ်ရပ်စွာ ခင်းကျင်းပြင်ဆင်ထားသော စားပွဲကုလားထိုင်နှင့် ဆိုဖာကြီးများကို တွေ့ရသဖြင့် ပထမံသိန်းဆိုသူမှာ အလွန်တရာ ခေတ်ဆန်သည့်အပြင် ဥစ္စာကြေးငွေအရာဌာန၌လည်း အတော်အတန် ခိုင်လုံသူတစ်ယောက် ဟူ၍ ခန့်မှန်းမိ၏။

တစ်မိနစ်ခန့်ကြာသောအခါ အတွင်းဘက်တံခါးသည် ရုတ် တရက်ပွင့်လာ၍ အလွန်တရာ ကျစ်လျစ်သေးသွယ်လျက် အရပ်မြင့် မားလှသော လူတစ်ယောက်ကြောင်ကဲ့သို့ အလွန်တရာ ညင်သာလှသော ခြေလှမ်းဖြင့် အခန်းတွင်းသို့ ဝင်လာလေ၏။ ပထမံသိန်းဟူသော အမည်ရှိခြင်းအားဖြင့် ချောင်ချောကြီးထုံးလျက် လွယ်အိတ်နှင့် ပုဆိုး ရှည် ဝတ်ဆင်သော လူစားမျိုးဟူ၍ မှတ်ထင်ခဲ့ပါလျှင် မှားယွင်းချေမည် ဖြစ်လေသည်။ ပိုးဘောင်းဘီအပွကြီး၊ နက်ပြာရောင် ဘလေဇာကုတ်နှင့် ပေဘင်ရှူးကိုစီးလျက် ဗိုလ်ကေကိုလည်း ချောပြောင်သပ်ရပ်လှစွာဖြင့် နောက်သို့လှန်၍ ဇီးထားသည်ဖြစ်ရာ၊ အသားမှာမူ အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့ က ကြေးဝါရောင်ဟု ခေါ်ကြ၍ မြန်မာလူမျိုးတို့က ရွှေရောင်ဟု ခေါ်ကြ သည့် လွန်မင်းစွာ ဝါထိန်လှသော အဆင်းရှိချေ၏။ နက်မှောင်ဖြောင့် စင်းစွာရှိသော မျက်ခုံးတို့နှင့် အရောင်တလက်လက် ထွက်သည့်တိုင်အောင် ချောပြောင်သပ်ရပ်စွာ ပြီးထားသော ဆံပင်တို့၏အကြား၌ ကျယ် ဝန်းလှစွာသော မဟာနဖူးကြီးသည်လည်း ဝါဝင်းသောအသားကြောင့် လွန်မင်းစွာ ပေါ်လွင်ထင်ရှားလျက် ရှိချေ၏။ ထိုကဲ့သို့ ထူးခြားသော အင်္ဂါရုပ်၌ အထူးခြားဆုံးသော အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းမှာမူကား ၎င်း၏ ကြည်လင်တောက်ပသော မျက်လုံးများပေတည်း။ ပထမံသိန်းသည် ကျွန်ုပ်အား စိုက်၍ ကြည့်လိုက်သော အခါများ၌ ဦးခေါင်းတစ်ခုလုံးကို ဖောက်ထွင်း၍ သွားဘိသည့်အလား မှတ်ထင်ရသည့်ပြင် ဝမ်းတွင်း၌ ရှိသော စိတ်အကြံအစည်နှင့်တကွ အူသိမ်အူမ မကျန်အောင် ထိုးဖောက် မြင်စွမ်းနိုင်ပေဘိ၏ တကားဟူ၍ပင် မှတ်ထင်ရပေ၏။ ၎င်း၏ အသက် မှာမူ ခန့်မှန်းရန် ခဲယဉ်းလှသော အင်္ဂါရုပ်မျိုးဖြစ်သဖြင့် ၄ဝ ၏ ပတ်ဝန်း ကျင်လောက်၌ ရှိမည်ဟူ၍ တွေးထင်ရ၏။

အခန်းတွင်းသို့ ဝင်လာသောအခါ ပထမံသိန်းသည် ကျွန်ုပ်နှင့်မျက်နှာချင်းဆိုင်ရှိနေသော ဆိုဖာကြီးပေါ်တွင် စည်းစိမ်ရှိသော အမူ အရာနှင့် ဖြည်းညင်းစွာ ထိုင်ပြီးနောက်

“ကိုကျင်စိန် ဟုတ်ပါစ”

“မှန်ပါတယ်” ။

“ကျုပ်ကို ခင်ဗျားက ဘယ်လိုများ အကဲခတ်မိသလဲတော့ မဆို နိုင်ဘူး၊ ကျုပ်တော့ဖြင့် ခင်ဗျားကို မြင်မြင်ချင်း သဘောကျပြီ၊ ကိုင်း ကျုပ်က စကားရှည်ရှည် ပြောတတ်တဲ့လူ မဟုတ်ဘူး၊ ပြောစရာရှိတဲ့ ကိစ္စကို တိုက်ရိုက်ပဲ ပြောကြစို့ ၊ တရုတ်စကား ခင်ဗျားပြောတတ်တာ တော့ သိရပြီ၊ စွန့်စားတဲ့ဘက်ကတော့ ဘယ်အထိ ခင်ဗျားစွန့်စားမလဲ”

“စွန့်စားထိုက်တဲ့ အလုပ်မှန်လျှင် အသက်အထိ ကျွန်တော် စွန့် ဝံ့ပါတယ်” ။

“ကောင်းလှပြီ၊ ကျုပ်လည်း ယုံကြည်တယ်၊ သို့သော် စွန့်စားထိုက် မထိုက်ဆိုတာက ရှိပေတယ်။ ဒီလိုဗျ ကိုကျင်စိန် စွန့်စားထိုက်တယ် ဆိုတာ တိုင်းပြည်အတွက်၊ အမျိုးသားအတွက်၊ ကိုယ်ကျိုးအတွက်ဆိုလို့ အမျိုးမျိုး ရှိတာကိုးဗျ။ ကောင်းပြီ၊ အမျိုးသားမှာလည်း အကျိုးရှိမယ်၊ ကိုယ်တိုင်လည်းပဲ အများကြီး အကျိုးခံစားရမယ်၊ ဒီလိုဆိုရင် ဘယ် အထိ ခင်ဗျားစွန့်စားမလဲ”

“ဒီလိုများဆိုရင် အသက်ကိုပါ မညှာပါဘူးဆရာ စွန့်ပါမယ်”

“ကောင်းလှပြီ လောကကြီးမှာ ပညာတွေက ငုပ်ချည်ပေါ်ချည် ဖြစ်နေတယ်ဗျ၊ ခုကာလ လူများကတော့ ဘယ်လို ထင်နေကြသလဲ ဆိုတော့ ယခုခေတ်ကြီးမှာ ပညာတွေဟာ တိုးတက်လာတယ်တဲ့ဗျ။ ရှေးက ဘယ်တော့မှ ဒီအမျိုးကို မရောက်ဖူးဘူးတဲ့ဗျ၊ စင်စစ်မှာ ဒီလို မဟုတ်ဘူးဗျ၊ တိုးတက်တဲ့ဘက်က တိုးတက်လာပြီး တိမ်မြုပ်တဲ့ ဘက်က တိမ်မြုပ်သွားတဲ့ ပညာတွေ အများကြီးပဲ ကိုကျင်စိန်”