မြဒေါင်းညို - အိုင်ယာလန်သူပုန်ဗုံးအဖွဲ့

          ဗြိတိသျှနှင့် အိုင်ရစ်တို့ ဆက်ဆံရေးများတွင် ၁၉၃၆ ခုနှစ် အိုင်ရစ် သူပုန်ကြီးသည် ရာဇဝင်တွင်သွားသော ထွက်ရပ်မဟာ အရေး က်ပုံ တစ်ရပ် ဖြစ်၏။

          ကမ္ဘာမီးလောင်စေသော ၁၉၁၄-၁၈ ခုနှစ် ဥရောပစစ်ကြီးသာ မဖြစ်ပွားပါက အိုင်ယာလန်ပြည် ဒပ်ဗလင်မြို့တော်၌ ၁၉၁၆ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ထကြွသောင်းကျန်းမှုများက အင်္ဂလိပ်တစ်ကျွန်းလုံးနှင့် ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတစ်ခုလုံးကို တုန်လှုပ်ချောက်ချားသွားစေလိမ့်မည်။

          အိုင်ရစ် ထွက်ရပ် အရေးတော်ပုံသည် အိုင်ရစ်လူမျိုး တစ်မျိုးလုံး ကို ဖမ်းဆီးညှဉ်းဆဲ ချုပ်နှောင်ထားသော တန်ခိုးအာဏာများ၊ အင်္ဂလိပ် လက်မှ မရမက ပြန်လည် ရရှိရန် နောက်ဆုံးကြိုးပမ်းမှု ဖြစ်ခဲ့၏။

          ယနေ့တိုင် အိုင်ရစ် ထွက်ရပ် ကြိုးပမ်းမှုသည် အနှစ် ၇ဝဝ ခရီးခန့် ကြာ၏။ ဒီရေကဲ့သို့ အတက်အကျများ တွေ့ခဲ့ရ၏။ ဘတစ်ပြန် ကျား တစ်ပြန် ဆိုသကဲ့သို့ အင်္ဂလိပ်နှင့် အိုင်ရစ်တို့မှာ အားချင်းပြိုင်နေသည်သာများ၏။ တစ်ခါတစ်ရံ သွေးထွက်သံယိုမှုဖြင့် ထွက်ရပ်ကြိုးပမ်း၏။ တစ်ခါတစ်ရံ ဥပဒေနည်းလမ်းစည်းကမ်းများဖြင့် အရေးဆို၏။ အိုင်ယာ လန်ပြည် အင်္ဂလိပ်လက်အောက် ရောက်ရှိသည်မှာ အနှစ် ၇ဝဝ ကြာတောင် ကြာပြီ။ လွတ်လပ်ရေးစစ်စစ် မရသေး။ ဒိုမီနီယံဆတေး တတ်(သ်)] ခေါ် လက်အောက်တစ်ဆင့်ခံ အပေါ်ယံရွှေမှုန်ကြဲ အထဲ နောက်ချေးခံ အုပ်ချုပ်ရေးကလေးသာ ရသေး၏။ လွတ်လပ်ရေးမရ သေးသမျှ အရေးတော်ပုံ ပြီးငြိမ်းမည် မဟုတ်ချေ။

          “သေသော်မှတည့် ဪ .. ကောင်း၏”

          ဟု စိတ်မထား။

          “သေသေကျေကျေ၊ အရိုးစုတ် စုတ်၊ အရေခန်းခန်း တိုက်မည်”

          ဟု အိုင်ရစ် မျိုးချစ်သူပုန် သမ္မတဂိုဏ်း သားများက တထစ်ချ ဆုံးဖြတ်ထားကြလေ၏။ ။

          သို့ကြောင့် အိုင်ရစ် လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုသည် ဆင်ဖိန်း အရေးတော်ပုံ၌ တည်၏။ (ဆင်ဖိန်းဆိုသည်မှာ “ငါတို့” သို့မဟုတ် “တို့တစ်တွေ”ဟု အဓိပ္ပာယ်ရ၏။ “တို့အိုင်ရစ်”ဟုလည်း ခေါ်ဆိုနိုင် ၏။ တို့ဗမာ အစည်းအရုံးသည် “ဆင်ဖိန်း”ဝါဒ မှီး၍ ပေါ်သည် ဆိုကြ ၏။ ဆင်ဖိန်းဂိုဏ်း၏ အခြေခံ သဘောတရားမှာ အိုင်ယာလန်ပြည်ကို အိုင်ရစ်တို့ ကယ်ဆယ်ရမည်။ အိုင်ယာလန်ပြည်သည် အိုင်ရစ်ဖို့၊ အိုင် ယာလန်သည် အိုင်ရစ်အတွက် “တို့ပြည်၊ တို့မြေ၊ တို့အိမ်၊ တို့ယာ” ဖြစ်သည်)။

          ဆင်ဖိန်းသည်သာလျှင် အိုင်ရစ်တို့အား အင်္ဂလိပ်ထမ်းပိုးကို တော် လှန်ကာ ထွက်ရပ်ပြမည့် အစည်းအရုံး ဖြစ်ခဲ့၏။ ဆင်ဖိန်းဂိုဏ်းကို အာသာဂရိဖစ်(သ်)ဆိုသူ အိုင်ရစ် အာဇာနည်ကြီး ဖန်ဆင်း တည်ထောင် လေသည်။ ရှေးဟောင်း ပါတီအို၊ ဂိုဏ်းဆွေးများ လက်လျှော့သွားရ သလောက် ဆင်ဖိန်းဂိုဏ်းအားတက်၏။

          ဆင်ဖိန်းအရေးတော်ပုံသည် ၁၉ဝ၂ ခုနှစ်လောက်က စတင်ပေါ်ပေါက်လာ၏။ ၁၇၈၂ ခုနှစ် အုပ်ချုပ်ရေးသစ်ကို “ဖော်”၍ အသစ်ထူထောင်ရန် အကြံရှိ၏ ။ ၁၇၈၂ ခုနှစ် အုပ်ချုပ်ရေးအရဆိုလျှင် အိုင်ယာ လန်ပြည်သည် ကိုယ့်မင်းကိုယ်ချင်းပြည် ဖြစ်၏။ ကိုယ်ပိုင် ပြည်သူ့ လွှတ်တော် ရှိ၏။ ထိုလွှတ်တော်သည် ဗြိတိသျှမင်းအား အင်္ဂလန်ပြည် ဘုရင်အဖြစ်ဖြင့် မဟုတ်၊ အိုင်ယာလန်ပြည် ဘုရင်အဖြစ်ဖြင့် ကျေးဇူး သစ္စာတော် စောင့်ထိန်းလေသည်။

          ဆင်ဖိန်းဂိုဏ်း စတင်သူ၊ အာသာဂရိဖစ်(ဒ်)သည် ဒေ(စ်) နှင့် လူဆွ(သ်)] စသော ဥရောပတိုက် ဟန်ဂေရီပြည် ထွက်ရပ်ခေါင်းဆောင် ကြီးများ ဝါဒစည်းမျဉ်းကို လိုက်၍ ဆင်ဖိန်းဝါဒကို ဖန်တီးလေသည်။

          ဆင်ဖိန်း ဝါဒကို ဟန်ဂေရီပြည် ထွက်ရပ်လုပ်ကြံမှု အိုင်ယာလန် ပြည်၏ “စံနမူနာ”ခေါ် တိုင်းကျော်စာတမ်းဖြင့် ဂရိ ဖစ်(သ်)က ထုတ်ဖော် ဖြန့်ချိခဲ့လေသည်။ ကနဦးအစ၌ ဆင်ဖိန်း ဝါဒမှာ ပွဲမတိုး၊ နှစ်ပရိစ္ဆေဒ ဟူ၍ အချိန်ကလေး အတော်ကြာမှ အိုင်ရစ်လူမျိုး အသည်း၌ သံမှိုစွဲ သကဲ့သို့ တည်ရှိလေ၏။ ဆင်ဖိန်း ဝါဒသည် သမာသမတ်ဖြစ်လွန်း၊ နှေးကွေးလွန်း၊ အနုလွန်မှု၊ အမွှမ်းတင်လွန်း အရူးအနှမ်း စိတ်ကူးယဉ် ဝါဒ ဆန်လွန်းသည်ဆိုကာ ဗြုန်းဗြုန်းဒိုင်းဒိုင်းနှင့် ရုတ်တရက် ပရိသတ် ခံတွင်း မတွေ့ချေ။ ဗြိတိသျှ ပါလီမန်လွှတ်တော်ကို အိုင်ရစ်အမတ် ကိုယ်စားလှယ် မစေလွှတ်ဘဲ သပိတ်မှောက်မှု၊ အိုင်ယာလန်ပြည်၌ ဗြိတိသျှ အစိုးရ အခြေမတည်တံ့အောင် ပြုလုပ်မှုများပါသော ဆင်ဖိန်း ဝါဒသည် ထောက်ခံချက် ပေးစရာမကောင်းသော လေဖမ်း ဒန်းစီးမှု ဖြစ်သည်ဟု ယူဆခံရသေးသည်။ ပေါ်တော်မူ ဝါဒသစ်သည် “အနှစ် မကျ” သေးသမျှ ကမ္ဘာ့ဝါဒကြီးများ အစဉ်အလာအတိုင်း အတက်နှေး ၏။ ဆင်ဖိန်းအရေးတော်ပုံ “တန့်”သွားဖူး၏။ လက်ရုံးအားကိုး၊ သွေး ထွက်သံယိုမှု၊ အကြမ်းဖက်မှုများသည် အရေးတော်ပုံ၏ အညှာဖြစ်အောင် စတင်ဆောင်ရွက်သော သမ္မတ သူပုန်ဂိုဏ်းသားများ အရေးတော် ပုံ အုပ်စီးမိမှ ဆင်ဖိန်းဂိုဏ်းဝါဒနှင့် အရေးတော်ပုံကို လူကြိုက်များ၍ လူကြည်ညိုလာလေ၏။ လူငါးယောက်တစ်ပိုင်းနှင့် သဲသောင်ပြင်ပေါ် တိုက်တည်သော ဘဝမှ ကျောက်မြေပေါ် သံမဏိဖြင့် သွန်းလုပ်သော ရဲတိုက်ကြီး အခြေသို့ ဆိုက်ရောက်သွားလေ၏။

          ၁၉၁၈ ခုနှစ် အိုင်ယာလန်ပြည် မဲဆန္ဒရွေးကောက်ပွဲကြီး၌ လုံးဝ သမ္မတနိုင်ငံ တစ်စင်ခွဲထူထောင်ရေးအစီအစဉ် ဆွဲပြသော ဆင်ဖိန်းဂိုဏ်း သည် အရေးသာ၍ ကိုယ်စားလှယ်နေရာ မြောက်မြားစွာ ရရှိလေ၏။ ကိုယ့်မင်းကိုယ့်ချင်း ဆန္ဒပြည့်ဝစွာ ပြနိုင်သဖြင့် အောင်မြေနင်းပွဲ ခံခဲ့၏။ သမ္မတနိုင်ငံနှင့် အနည်းငယ် သဏ္ဌာန်တူသော လက်အောက်ခံ အုပ်ချုပ် ရေး အမျိုးအစားကို ထူထောင်ဖြစ်လေ၏။ ဤကိစ္စကြောင့် မစ္စတာ ဂျွန်ရက်(ဒ်) မွန်၊ အင်္ဂလိပ်နှင့် ပူးပေါင်းလိုသူ အုပ်စီးခဲ့သော ၁၉၁၃ နှစ်တွင် တည်ထောင်သော အပျော်တမ်းတပ်ကြီးမှာ နှစ်ခြမ်းကွဲသွား လေ၏။ တစ်ခြမ်းက အင်္ဂလိပ်နှင့် လုံးဝခွဲ၍ တစ်စင်ထူမှုကို လိုလား၏။ ကျန်တစ်ခြမ်းအား အင်္ဂလိပ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားရန် လိုလား၏။ (အင်္ဂလိပ်နှင့်ပူးပေါင်း၍ ဗြိတိသျှအင်ပါယာမှ ခွဲမထွက်ဘဲ လက်ရှိအိုင်ရစ် အစိုးရ ဒီဗလဲယား အုပ်ချုပ်ရေးသည် ဤကျန်အခြမ်း လုံးပန်းချက်ဖြစ် သည် ဆိုကြ၏)။ ခွဲခွာရေးဘက်မှ အိုင်- အာရ်-အေ (အိုင်ရစ် သမ္မတ စစ်တပ် သို့မဟုတ် လွတ်လပ်ရေး တပ်မတော်) ခရိုင်အချုပ်အခြာ ပေါ် လာလေ၏ ။

          ထိုနောက်တစ်ဖန် တတိယမြောက် ဂိုဏ်းအသစ်တစ်ခု ပေါ်နေ ၏။ ထိုဂိုဏ်းမှာ အိုင်-အာရ်-ဘီ (အိုင်ရစ်သမ္မတ သွေးသောက်စု) ဖြစ်၏။ အိုင်-အာရ်-ဘီသည် တစ်ကမ္ဘာလုံး ပျံ့နှံ့လျက်ရှိသော လျှို့ဝှက် သောအသင်း ဖြစ်၏။ နှစ်များမကြာမီက ချက်စတာရဲတိုက် အတင်းတိုက်သိမ်းရန် ကြံစည်သော အင်္ဂလန်ပြည် တုန်လှုပ်ချောက်ချားစေသည့် ဖင်နီယံ သွေးသောက်စု သူရဲသူခက်များမှ အိုင်-အာရ်-ဘီ မွေးဖွား၏။ အိုင်-အာရ်-ဘီ၏ အမြွှာညီနောင်မှာ ကလင်နဂဲ(လ်)အသင်း ဖြစ်၏။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ ထွန်းကားသော အိုင်ရစ်အသင်း ဖြစ်၏။ အမေရိကန် အစိုးရဌာန၊ စစ်ဘက်ဌာန စသည်တို့၌ ထိုအသင်းသား တချို့မှာ အရာရှိကြီးများ ဖြစ်ကြ၏။

          ဤအထက်ပါ ဆင်ဖိန်းသမ္မတဂိုဏ်း၏ လျှို့ဝှက်သော လက်ရုံး တပ်ခေါ်သော အိုင်-အာရ်-အေ၊ အိုင်-အာရ်-ဘီ ကလင်နဂဲ(လ်) စသည်တို့မှာ အမျိုးသားအင်အားကြီးများ ဖြစ်ကြ၏။ အိုင်ရစ်လွတ်လပ် ရေး ကြိုးပမ်းမှုအတွက် တစ်စင်တရေး”တည်းပင် ထူထောင်ပူးပေါင်း ကာ ဆောင်ရွက်ကြ၏။ သို့လင့်ကစား ကမ္ဘာစစ်ကြီးပြီးခါစ၌ အိုင်အာရ်-ဘီသည် ဤအမျိုးသား အင်အားကြီးများ၏ “ချက်မကြီး” ဖြစ်ခဲ့ ၏။

          အိုင်ယာလန်ပြည်၌ နိုင်ငံရေးကိစ္စ အရေးကြီးသလောက် အိုင် ယာလန် ပြည်ပ၊ အင်္ဂလန်ပြည်ရှိ အိုင်ရစ်အကျိုးသည်ပိုးသော ရပ်ကွက် များသည် “နေပြည်”မှာ မအေးသလောက် ဆူပူနေကြ၏။ ပြည်တွင်းရေး လှိုင်းမိသဖြင့် ထထကြွကြွ လှုပ်လှုပ်ရွရွ ရှိကြ၏။ အင်္ဂလန်ပြည်၌ အိုင်ရစ်ထွက်ရပ် အရေးတော်ပုံမှာ တဖွားဖွား၊ တဖွေးဖွေး လမ်းကြောင်း ဖြူးလျက် တက်နေလေ၏။ ထိုအခါ အင်္ဂလန်ပြည်၌ စခန်းသွားနေသော ဆင်ဖိန်းအရေးတော်ပုံအား ဒပ်ဗလင်မြို့ ဆင်ဖိန်းဌာနချုပ်မှ ကြိုးဆွဲ၏။ အင်္ဂလန် ဆင်ဖိန်းအရေးတော်ပုံသည် (အိုင်ယာလန်) အင်္ဂလိပ်လက်အောက်မှ လုံးဝ တစ်စင်ထူထောင်မှုကို လိုလား၏။ အိုင်ရစ်လူများစုက မဲဖြင့် ဆန္ဒပြခြင်းကြောင့် မဟုတ်။ ချီကတည်းက ပန္နက်သဲရိုက်ခဲ့သော “ပေါ်လစီဝါဒ”ကြောင့် ခွဲခွာရေး လိုလား၏။

          ဆင်ဖိန်းဂိုဏ်းသို့ လူတိုင်း လွယ်လင့်တကူနှင့် ဝင်နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ဆင်ဖိန်းဂိုဏ်း ဖွဲ့စည်းမှုသည် ပေါက်လွှတ်ပဲစားနိုင်လွန်း သည်ဟု ဆိုကြ၏။ ထိုဆိုချက်မှာ လုံးဝမမှန်။ ထုံးစံအတိုင်း ပုံစံလျှောက် လွှာလက်မှတ်ရေးထိုး လျှောက်ခြင်းများကို စစ်ဆေးသည့်အပြင် ဂိုဏ်းဝင် သူ၏ မူလဇာစ်မြစ်ကို လိုက်လံစုံထောက်၍ သေချာပြီဟု ယုံကြည်လောက်ပြီဆိုမှ ဂိုဏ်းသားအဖြစ်ဖြင့် စာရင်းမှတ် ပုံသွင်း၏။ စာရင်းသွင်း ခံရစဉ်လည်း “အိုင်ယာလန်ပြည် ဆင်ဖိန်းဂိုဏ်းက ထူထောင်သော အိုင်ရစ် သမ္မတနိုင်ငံကို စိတ်ရောကိုယ်ပါ စွမ်းဆောင်နိုင်သလောက်ထောက်ခံကူညီပါမည်။ ထိုသမ္မတနိုင်ငံကို ကမ္ဘာက အသိအမှတ်ပြုရန် ကြိုးစားပါမည်”ဟု ဂိုဏ်းဝင်သူက သစ္စာပြုရ၏။