မောင်ထင် - စာအုပ်နှင့်စာ

စာ

          “သွေးသောက်အတွက် စာကလေးတစ်ပုဒ်လောက်ရေးဦးမှ”ဟူ၍ စိတ်ထဲ တွင် ကူးမိသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် ဂန္တလောက” မဂ္ဂဇင်းထဲမှနေ၍ စာပေ သစ်၏ ခေတ်ကို အစမ်းပျိုးကြသော အတိတ်ကို ပြန်ပြောင်းတွေးမိတော့၏။

          ယခုကာလ၌ တော်လှန်ရေးဟူသော ဝေါဟာရသည် ခေတ်စား လျက်ရှိသည်။ သို့သော် ထိုခေတ်စမ်းစာပေခေတ်က လုပ်ငန်းမှာ စာပေတော်လှန်ရေးလုပ်ငန်းသက်သက်ပင် ဖြစ်လင့်ကစား တော်လှန်ရေး ဟူသော ဝေါဟာရကို သုံးရကောင်းမှန်းလည်း မသိ၊ တော်လှန်ရေး ဟူသော ဝေါဟာရသည် ဦးခေါင်းထဲသို့ မသိမသာ ဝင်ရောက်လာ ပြန်ပါလျှင်လည်း လူထု၏ ထောက်ခံချက်ကို ကောင်းစွာ မရသေးသဖြင့် ထိုဝေါဟာရကိုပင်လျှင် ဦးခေါင်းထဲမှ နှင်၍ ထုတ်ခံရသည်။ သို့ရာတွင် ဂန္ထလောက မဂ္ဂဇင်းထဲ၌ အင်္ဂလိပ်လို ကျွန်တော် ရေးခဲ့သမျှသော ခေတ်စမ်းစာပေ ဝေဖန်စာ ဆောင်းပါးတို့တွင်မူကား (Literary Revolution) ဟူသော စကားကို တွင်တွင်သုံးခဲ့လေပြီ။

          ထို့ကြောင့် တော်လှန်ရေးစာပေများမှာ ခေတ်စမ်းစာပေဟူသော အမည်နှင့်သာလျှင် တင်းတိမ်ခဲ့ရသည်။

          သိပ္ပံမောင်ဝသည် အများနားလည်လွယ်သော စကား၊ အများနား လည်လွယ်သော ဝေါဟာရတို များဖြင့် ၎င်း၏ ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ဘဝ၏ကားချပ်ကလေးများကို ပြတ်တောင်းပြတ်တောင်းနှင့် ရေးသည်။ ထိုအတွင်း ဇော်ဂျီသည် နက်နဲသည့်အတွေးများကို ပေါ်လွင်၍ အများ နားလည်လွယ်သော ဝေါဟာရများဖြင့် တန်ဆာဆင်ကာ ကဗျာများ ရေးစပ်သည်။ မင်းသုဝဏ်လည်း သိမ်မွေ့သောစိတ်ကူးယဉ်များ၊ လွမ်း ဆွတ်ကြည်နူးဖွယ်သော ဘဝဖြစ်စဉ်များကို နားလည်လွယ်သော စကား လုံးများဖြင့် ကဗျာ ရေးစပ်သည်။

          ယခုခေတ်မူ ခေတ်စမ်းစာပေ၏ဟန်မှာ ရိုး၍ပင်သွားချေပြီ။ သို့ သော် ထိုစဉ်က ကျွန်ုပ်တို့မှာ ခေတ်စမ်းစာပေခေတ် အထမြောက်ရေး အတွက် အတော်လုံးပန်းခဲ့ကြရသည်။ အများပြည်သူတို့က ထိုခေတ်ကို ဗြုန်းခနဲလက်ခံကောင်းသည်ဟု ယူဆကြသည်မဟုတ်။ ခေတ်စမ်းသမား တစ်စုတို့အား ထေ့လုံး၊ ကော်လုံး၊ ဆဲလုံးများဖြင့် ရေရွတ်ကြကုန်သည်။ စကားပြင်နှင့် ပတ်သက်၍ ခေတ်စမ်းသမားတို့ကို ဦးဘသန်း (ထိုစဉ်က ရာဇဝတ်ဌာနတွင် အလုပ်လုပ်နေသည်) က သိပ္ပံမောင်ဝ၏ စကားပြင် ကို ဖတ်ရသည်မှာ စက်ပျက်နေသော မော်တော်ဆိုင်ကယ်၏ အိပ်ဇော” ပိုက်မှ တဖွတ်ဖွတ်မြည်သော အသံနှင့်တူသည်ဟု ဆိုသည်။ ဇော်ဂျီ၊ မင်းသုဝဏ် စသော ခေတ်စမ်းသမားတို့၏ ကဗျာများမှာလည်း ကိုခွေး အရွယ် ကလေးငယ်တို့အတွက် သားချော့ကဗျာသာသာမျှသာ ရှိသည် ဟု အများက မှတ်ချက်ချကြလေသည်။

          တက္ကသိုလ်ရှိ ခေတ်စမ်းသမားအချို့တို့မှာ ထိုဝေဖန်ချက်တို့ကို သိရှိရသောအခါ “အိမ်မြှောင်အမြီးပြတ်” သကဲ့သို့ ရှိရပေသည်။ ထို့ကြောင့် ခေတ်စမ်းသမားတစ်စုတို့သည် အင်္ဂလိပ်လိုတစ်မျိုး၊ မြန်မာလို တစ်ဖုံ၊ တက္ကသိုလ်မဂ္ဂဇင်းများတွင်လည်းကောင်း၊ ဒီးဒုတ်ဂျာနယ်၌လည်းကောင်း၊ သူရိယသတင်းစာ၌လည်းကောင်း အချေအတင်ဆောင်းပါးများ ကို အပြန်အလှန် ရေးကြကုန်၏။ ခေတ်စမ်းသမားဘက်က စောဒက တက်စရာရှိသမျှကို ပြည်သူအများအား တင်ပြပေးမည့် ပင်တိုင်သတင်း စာ မဂ္ဂဇင်းများများ မရှိချေ။

          ထိုအတွင်း ဦးထွန်းဖေ (ထိုစဉ်က ပြန်ကြားရေးဌာနဝန်ကြီး) သည် ဘိုင်ကျနေရာမှ တစ်စခန်းထ၍ 'မြန်မာ့နေ့စဉ်”ကို တည်ထောင်လေ သည်။ ခေတ်စမ်းသမားတို့၏ ကျေးဇူးသည် မြန်မာ့နေ့စဉ်”(တစ်နည်း အားဖြင့်ဆိုလျှင် ဦးထွန်းဖေ) အပေါ်၌ များစွာ ရှိလေသည်။ အကြောင်းသော် တစ်မူကား မောင်ကကြီး၊ မောင်ခခွေး၊ ထဆင့်ထူးစသော ကလောင်အမည်အမျိုးမျိုးဖြင့် ရေးသားသော ခေတ်စမ်းသမားတို့၏ အာဘော်ဖြစ်သော ဆောင်းပါးတို့သည် မြန်မာ့နေ့စဉ်”ထဲ၌ ပါဝင်အသုံးတော်ခံခွင့်ရသောကြောင့် ဖြစ်ပေသည်။ ကျွန်တော် မှတ်မိသလောက်ဆို လျှင် မောင်ကကြီးတို့က တစ်ဖက်၊ ရသေ့ဦးစိန္တာတို့က တစ်ဖက် ခေတ် စမ်းစာပေနှင့် ပတ်သက်၍ ကလောင်စမ်းကြသည်။ စာပေအကြောင်း ကလောင်စစ်ပွဲ ခင်းကျင်းနေသည့်အထဲမှ မြန်မာ့နေ့စဉ်” (တစ်နည်း အားဖြင့် ဦးထွန်းဖေ) သည် စုံစုံနစ်ရရှာလေသတည်း။ ။

          ကျွန်ုပ်တို့ခေတ်စမ်းလူသိုက်မှာ မြန်မာ့နေ့စဉ်ကြီးပျောက်ကွယ်သွား သည့်အတွက် နှမြောတသ ပူဆွေးမိသည် မှန်ပါ၏။ သို့သော် အလွမ်း သယ်ရုံမျှဖြင့် မြန်မာ့စာပေတော်လှန်ရေးကိစ္စကို အသက်ဆက်ပေးနိုင် မည် မဟုတ်ချေ။ ကျွန်ုပ်တို့၏ အာဘော်ကို ပပြတ်တင်ဆက်ပေးနိုင်သော.. ဂန္ထလောက”ကိုသာလျှင် အားကိုးအားထားပြုကာ ကလောင်ရှင် များ စုကြရလေသည်။ ယင်းသို့ စုကြသည့်ကိစ္စ၌ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဂန္ထလောက အယ်ဒီတာ ကိုခန့်အား ချန်လှပ်ထား၍ မဖြစ်ပြီ။ သူ့အရင်က သခင်ဘသောင်းသည် စာပေတော်လှန်ရေးအတွက် ချုံပိတ်ပေါင်းများကို ရှင်းလင်း၍ ခေတ်စမ်းလောကကို တီထွင်ပေးခဲ့ပြီ။ သို့သော် သူ့ခြေရာ ကို မှန်မှန်နင်းနိုင်သူမရှိလျှင် ကျွန်ုပ်တို့ ကြိုးပမ်းမှုမှာ နှောင့်နှေးစရာ အကြောင်းရှိပေသည်။ ကိုခန့်၏ လုံ့လကြောင့် သိပ္ပံမောင်ဝ၊ ဇော်ဂျီ၊ မင်းသုဝဏ်၊ သိန်းနေနွယ်၊ မောင်ထင်၊ ကုသ၊ မြကေတု၊ တက်တိုး၊ မောင်ဖြူး၊ နွယ်စိုး၊ ခင်လေးမောင် စသော ကလောင်ရှင်များနှင့်တကွ ကျွန်တော် ယခု ဗြုန်းခနဲ ကလောင်အမည်များ မမှတ်မိသော ပါမောက္ခ ဦးအေးမောင် စသည့် ကလောင်ရှင်များသည် ဂန္ထလောကထဲမှနေ၍ မြန်မာဂန္ထဝင်အသစ်ကို မြေစမ်းခရမ်းပျိုးခဲ့ကြလေသည်။

          သို့ရာတွင် ထိုကလောင်ရှင်များ ဤကဲ့သို့ မြိုင်မြိုင်ဆိုင်ဆိုင် စုဝေး နိုင်သည့်ကိစ္စ၌ ကျွန်ုပ်တို့၏ ခေါင်းဆောင်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်သော ကွယ် လွန်သူ ဒီးဒုတ်ဦးဘချို၏ ကျေးဇူးကိုလည်း မေ့ပစ်၍ ရနိုင်ကောင်းသည် မဟုတ်။

          ထိုခေတ်က စာရေးဆရာတို့သည် ခေတ်စမ်းစာပေတို့ကို အတော် ပင် မျက်စိစပါးမွေးစူးခဲ့ကြသည်။ သို့ရာတွင် ခေတ်၏ ပြောင်းလဲခြင်းကို မမှိတ်မသုန်စောင့်၍ ကြည့်နေကြသော စာရေးဆရာအချို့တို့သည် ခေတ်စမ်းစာပေကို ဝါးလုံးရှည်နှင့် သိမ်းကျုံး၍ မရမ်းခဲ့ကြပေ။ ပီမိုးနင်း ကဲ့သို့သော စာရေးဆရာကြီးတို့က အထူးပင် အားပေးလိုက်သေးသည်။ သို့ရာတွင် ဒီးဒုတ်ဦးဘချိုကဲ့သို့သော ရှေးဟောင်းမြန်မာအနုပညာရှင် တစ်ဦးက ခေတ်စမ်းစာပေအပေါ်၌ အကြင်နာကင်းမဲ့စွာ ဝေဖန်လိုက်ပါ က အတော်ပင် အသည်းထိတ်စရာ မဟုတ်ပါလော။

          တစ်နေ့သောအခါ (ပဲခူးကျောင်းဆောင်လား၊ အင်းဝကျောင်း ဆောင်လား ကျွန်တော် ယခုမမှတ်မိ) တစ်ခုသော ကျောင်းဆောင်ဝယ်မြန်မာစာပေနှင့် ပတ်သက်၍ ဟောပြောပွဲ၌ ဒီးဒုတ်ဦးဘချိုက “ခေတ်စမ်း ကဗျာ ́ကို ခေတ်၏ တိုးတက်မှုကြောင့် ပေါ်ထွန်းလာသော စာပေသစ် အဖြစ်ဖြင့် လက်ခံကြောင်း၊ သို့ရာတွင် မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုမူကို မပျောက်အောင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်အပ်ကြောင်း၊ မြန်မာကဗျာကိုမည်သို့ အသွင်ပြောင်းပြောင်း လေးလုံးတစ်ပိုဒ် ကာရန်ယူသည့်မူကို ဖျက်ဆီး ၍ မရ ကောင်းသည့်အကြောင်း စသဖြင့် အကျယ်တဝင့်ဟောပြောသွား လေသည်။

          ထိုသည်မှစ၍ ခေတ်စမ်းသမားအချို့တို့သည် ဒီးဒုတ်ဂျာနယ်၌ စုဝေးကြကုန်၏။

          ဤသို့ စုဝေးနိုင်ကြသည့် အကြောင်းဇာစ်မြစ်ကို ရှာပြန်ပါလျှင် လည်း သခင်နုနှင့် တက်ဘုန်းကြီးသိန်းဖေတို့၏ ကျေးဇူးနှင့် ခေတ်စမ်း သမားတို့သည် မကင်းနိုင်ပေ။ ထိုသူနှစ်ဦးမှာ စာပေထဲ၌ ပျော်မွေ့ ရင်း နိုင်ငံရေးကို လက်တွေ့ လုပ်နေကြသူ ဖြစ်သည်။ အမှန်စင်စစ် ခေတ်စမ်း စာပေ၏ လှုပ်ရှားမှု၌ သခင်နုသည် မပါဝင်ခဲ့ပေဟူ၍ သာမန်အားဖြင့် ဆိုရမည် ဖြစ်သည်။ သူသည် မင်းသုဝဏ်၊ ဇော်ဂျီ၊ သိပ္ပံမောင်ဝတို့နှင့် တစ်ပြေးတည်း ဂန္ထလောကတွင် ဝင်ရောက်ရေးသားခဲ့သူ မဟုတ်၊ ၁၉၂၅ ခုနှစ်ကစ၍ ဘာနဒ်ရှောကို အစွဲပြုကြီးစွဲကာ ပြဇာတ်ရူး ရူးနေသူ ဖြစ် သည်။ ပြဇာတ်တိုကလေးများကိုရေးကာ ဟိုသတင်းစာ၊ ဒီဂျာနယ် စသည်တို့ကို တစ်ပို့တည်း ပို့နေခဲ့သည်။

          သို့သော် ၁၉၂၅ ခုနှစ်မှသည် ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်အထိ သခင်နုသည် ခေတ်စမ်းသမားများနှင့် ဆက်စပ်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်၏ နောက်အဖို့၌ခေတ်စမ်းသမားများ ခေတ်လက်တည့်စမ်းနေကြသောအခါ သခင်နု၏ ပြဇာတ်များကို စာဖတ်ပရိသတ်တို့ ဖတ်ဖူးကုန်ကြပြီ။ သို့ သော် သူ့ကို စာဖတ်ပရိသတ်က ခေတ်စမ်းသမားစာရင်းထဲ ဆွဲမသွင်းခဲ့ပေ။ ထို့ကြောင့် သာမန်အားဖြင့်ဆိုသော် သခင်နုသည် ခေတ်စမ်းစာပေ ၏ လှုပ်ရှားမှုတွင် မပါဝင်ခဲ့ဟု အထက်က ကျွန်ုပ်ဆိုခဲ့သည်။

          တကယ်တမ်းအားဖြင့် ပြောရလျှင် သခင်နုသည် သူ့ဟာသူ တစ် ဘာသာခရီးသွားနေသော်လည်း သူ့ အရေးအသားတို့ က သူ ၏ ခေတ်စမ်းသမားဘဝကို ဖော်ပြနေလေသည်။ ထို့ကြောင့် သခင်နု၏ အရေးအသားကို လက်ခံနိုင်သော ပရိသတ်အဖို့ ခေတ်စမ်း၏ အရေး အသားကိုလည်း လက်မခံနိုင်စရာအကြောင်း မရှိပေ။

          ယခုအခါ သိန်းနေနွယ်ဆိုလျှင် ဘယ်သူပါလိမ့်မလဲဟု မေးကြ လိမ့်မည်။ သိန်းနေနွယ်သည် ဂန္ထလောကထဲ၌ “ငါ့လင်နှင့် ငါ့ငွေ” ကို ရေးသားခြင်းအားဖြင့် နောင်တစ်ခေတ်အဖို့၌ “တက်ဘုန်းကြီးသိန်းဖေ ဟူ၍ ထင်ရှားလာမည့် အရိပ်နိမိတ်များကို ပြလာလေသည်။

          ငါ့လင်နှင့်ငါ့ငွေကို ကျွန်တော် မဖတ်ဖူးမီက သိန်းနေနွယ်ဟူ သော ကလောင်အမည်ကို ကျွန်တော် တွေ့ဖူးသည်။ ဘာမျှ မထူးခြား။ သိန်းဖေကိုလည်း ခဏခဏတွေ့ဖူးသည်။ ဘာမျှမထူးခြား။ ကိုခန့်က ပြောပြမှ “သိန်းဖေနှင့် သိန်းနေနွယ်” ဆိုသည်မှာ “တက်ဘုန်းကြီးနှင့် သိန်းဖေမြင့်” ကဲ့သို့ အတူတူပင်ဟု သိရသည်။ အဲသည်လိုဆိုတော့ လည်း ထူးခြားသည်။ ခေတ်စမ်းသမားတစ်ဦး တိုးလာ၍ တစ်အားတက် မိပါသည်။

          ထို့နောက် နှစ်ပေါင်းများစွာ မကြာမီပင်လျှင် ခေတ်စမ်းသမားတို့ သည် သိန်းဖေတည်းဖြတ်၍ ကိုခန့်က ထုတ်ဝေသော စာဆိုတော်” မဂ္ဂဇင်းတွင် စုဝေးကြကုန်လျက် စာပေလောကထဲ၌ လူစွာလုပ်လာကြ သည်။ သို့သော် ခေတ်စမ်းဘဝခရီးစဉ်မှာ နှင်းဆီပန်းများခင်း၍ ထားသော သားမွေးကော်ဇောကဲ့သို့ ချောမွေ့သည်မဟုတ်။ ဖုတ်လှိုက် ဖုတ်လှိုက်နှင့် အသက်ဝင်လာသော စာဆိုတော်” မှာ လေးငါးခြောက်လမျှ ကြာသောအခါ အသက်ထွက်သွားပြန်လေသည်။

          ယခုအခါ ခေတ်စမ်းခေတ်က ပျိုးခဲ့သော တော်လှန်ရေးစာပေသည် တော်လှန်ရေးစခန်းစဉ်အတိုင်း မှန်မှန်ချီတက်လျက်ရှိသည်။ လှုပ်ရှားမှု တစ်ရပ်၌ တန်ပြန်လှုပ်ရှားမှု ရှိစမြဲပင်။ တော်လှန်ရေး၌လည်း တန်ပြန်တော်လှန်ရေး ရှိရပေဦးမည်။ ကျွန်ုပ်တို့မှာ ယခုတိုင် တော်လှန်ရေး အသက်အငွေ့ကုန်ပြီဟုဆိုကာ နေသားတကျထိုင်နေ၍ ရသောဘဝသို့ မရောက်သေးချေ။ အကျဉ်းချုံးပြောရလျှင် တော်လှန်ရေး အနည်မထိုင် သေးပေ။

          ထို့ကြောင့် ခေတ်ဆန်းထက်ဆန်းကြယ်သော အရေးအသားမျိုးကို ယခုမျက်မှောက်၌ တွေ့ရသည်။ အမှန်မှာ ဆန်းတိုင်းဆန်းတိုင်း တော် လှန်ရေး မဟုတ်။ သစ်တိုင်းသစ်တိုင်း တော်လှန်ရေးမဟုတ်။ မြန်မာ တို့၏ ခေတ်သစ်စာပေ (ဝါ) တော်လှန်ရေးစာပေ၌ “သစ်” နှင့် “တော် လှန်” ဟူသော နာမဝိသေသနကို ငဲ့၍ အင်္ဂလိပ်ဝါကျသွားနှင့် အင်္ဂလိပ် အတွေးတို့ကို တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်ယူရုံမျှနှင့် ခေတ်သစ် (ဝါ) တော်လှန် ရေးစာပေမြောက်နိုင်တော့မည် မဟုတ်ချေ။ ယင်းကဲ့သို့ စာပေမမြောက် နိုင်သည့်နောက် ပြည်သူ့စာပေဟူ၍ တစ်ဆင့်တက်လှမ်းနိုင်မည် မဟုတ် ပေ။

          သို့ရာတွင် ဤအနည်မထိုင်သေးသော တော်လှန်ရေးခေတ်၌ တော်လှန်ရေးသမားတို့သည် တော်လှန်ရေးအကြောင်းပြကာ ကိုယ်ကြိုက် တာ ကိုယ်လုပ်နေကြသည် မဟုတ်လော။ ဥပမာ - တော်လှန်ရေး အကြောင်းပြု၍ ငွေတိုက်ဖောက်သည်။ တော်လှန်ရေးအကြောင်းပြု၍ ရွာမီးရှို့ သည်။ တော်လှန်ရေးအကြောင်းပြု၍ ကိုယ့်အသွေးအသားတို့ကို ကိုယ်ကပင် သတ်သည်။ သို့ဖြစ်လေရာ စာပေသမားတို့သည်လည်း တော်လှန်ရေးကို အကြောင်းပြုကာ ကိုယ်ရေးချင်ရာ ရေးကြပေမည်။