မောင်ထင် - ဘာသာစကားစစ်တမ်း

စာပေသုတေသန

          ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် ရန်ကုန်ယူနီဗာစီတီဟု အမည်တွင်ခဲ့သော ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်သည်။ သို့ သော် ထို တည်ထောင်စ တက္ကသိုလ်ကို တက္ကသိုလ်စာသင်သားတို့က သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြ၏။ ဤတွင် အမျိုးသားကောလိပ်ဟူ၍ ဗဟန်းရပ်တွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။

          အမျိုးသားကောလိပ်သည် ယေဘုယျအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ ပညာ ရေးစနစ် တိုးတက်ပြောင်းလဲလာစေရန် ဖန်တီးပေးခဲ့၏။ ပညာရပ်တို့ အနက် သမိုင်း၊ ပထဝီ၊ ပြည်သူ့နီတိ စသည်တို့ကို မြန်မာဘာသာဖြင့် သင်ကြားပို့ချပေးနိုင်စေရန် ကာယကံမြောက် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်ကား အမျိုးသားပညာရေးစနစ်ပင် ဖြစ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ တစ်နေ့သော အခါ၌ နိုင်ငံခြားဘာသာစာပေမှတစ်ပါး အခြားပညာရပ်တို့ကို မြန်မာ ဘာသာဖြင့် သင်ကြားနိုင်ပါစေဆိုသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်၏။

          ဤကား ယေဘုယျတည်း။ အမျိုးသားကောလိပ် ပေါ်ပေါက်လာ သောအခါ မြန်မာစာနှင့် စာပေမြန်မာ့သမိုင်း စသည်တို့ကို ရှေးကထက် ပို၍ သုတေသနပြု၍ စနစ်တကျ တိုးချဲ့သင်ကြားလာခဲ့သည်။ ယခင်က တက္ကသိုလ် မြန်မာစာသင်ကြားခြင်းဆိုသည်မှာ ဇာတ်ကြီးဆယ်ဘွဲ့ ထဲမှဇာတ်တော်ကြီးတစ်ခုခုကိုလည်းကောင်း၊ မထင်ရှားသော ပျို့၊ ကဗျာ၊ လင်္ကာတစ်ခုခုကိုသော်လည်းကောင်း၊ သင်ကြားပို့ချပေးသော အဆင့်မျှ သာရှိ၏။ သမိုင်းကို သင်ကြားသည့်အရာ၌လည်း ဂရိသမိုင်း၊ ရောမ သမိုင်း၊ ဥရောပနိုင်ငံများသမိုင်း၊ အင်္ဂလန်နိုင်ငံသမိုင်း စသည်တို့ကို သင်ကြားပေးသည့် သဘောသာရှိသည်။ မြန်မာ့သမိုင်းကို စနစ်တကျ သုတေသနပြု၍ သင်ကြားပေးသော အခြင်းအရာမရှိချေ။ ဤအချက်ကို ကြည့်လျှင် အမျိုးသားကောလိပ်ကြောင့် မြန်မာစာ၊ စာပေ၊ သမိုင်းတို့ကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် နှံ့နှံ့စပ်စပ် သင်ကြားသော အစဉ်အလာသည် ဝိသေသတစ်ရပ်ပင် ဖြစ်လေသည်။

          သို့သော် အမျိုးသားကောလိပ်သည် အသက်မရှည်ခဲ့ချေ။ အမျိုး သားကောလိပ် ဖျက်သိမ်းပြီးသောအခါ ထိုကောလိပ်မှ ကျောင်းသားကြီး တို့သည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၌ ဆက်လက်ပညာသင်ယူကြရသည်။ ထို အချိန်၌ တက္ကသိုလ်သပိတ်ကြီးက တောင်းဆိုလာသော အချက်အလက် တို့သည် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး သဘောတရားတို့ကြောင့် အခြေခံအား ဖြင့် အနည်းငယ် ပြည့်မြောက်လာကြသည်။ အမျိုးသားကောလိပ် အစဉ်အလာရှိသူတို့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ ဝင်ရောက်လာသောအခါ တက္ကသိုလ်သပိတ်က ရည်ရွယ်ခဲ့သော အချက်အလက်တို့ကို မူတည်၍ ရန်ကုန်ယူနီဗာစတီအက်ဥပဒေ တိုးတက်ဖြစ်ထွန်းရေးအတွက် ဥပဒေ တွင်း ကြိုးပမ်းမှုများသည် အဆင့်ဆင့် ပေါ်ပေါက်ခဲ့လေသည်။

          ၁၉၂၅ ခုနှစ်တစ်ဝိုက် တက္ကသိုလ်ပညာရေးအခြေကို ပြန်ကြည့်လျှင် ဤသဘာဝကို တွေ့မြင်ကြရလိမ့်မည်။ ဤသဘာဝကြောင့် တက္ကသိုလ် မြန်မာစာ၊ စာပေ၊ သမိုင်းသင်ကြားရေးသည် တိုးတက်ပြောင်းလဲလာလေ သည်။

          သို့သော် ၎င်းတိုးတက်ပြောင်းလဲခြင်းကိစ္စ၌ မြန်မာစာပေဘက်တော်သား၊ အရင်းခံပုဂ္ဂိုလ်မရှိလျှင် အောင်မြင်မှုကို ရနိုင်ကြမည်မဟုတ် ချေ။ သို့သော် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၌ ပါမောက္ခဆရာကြီး ဦးဖေမောင်တင် ရှိနေသည်။ ဆရာကြီးသည် ဆရာလင်း၊ ဆရာ၊ ပုဂံဝန်ထောက် မင်း ဦးတင်၊ ဝဇီရဗုဒ္ဓိ ဦးဖိုးစိန်၊ မစ္စတာမောင်မှိုင်းအမည်ခံ ဆရာလွန်း စသောပုဂ္ဂိုလ်တို့နှင့် တိုင်ပင်ညှိနှိုင်းအကြံဉာဏ်ယူကာ မြန်မာစာ၊ စာပေ၊ သမိုင်းသင်ကြားရေးကိစ္စတို့ကို တိုးတက်အောင် ကြံဆလုပ်ကိုင်ခဲ့လေ သည်။

          ဤသည်တွင် ပုဂံခေတ်၏ ကျောက်စာအရေးအသားတို့သည် မြန်မာစာပေသမိုင်းတွင် ဂုဏ်ကျက်သရေ တောက်ပစွာဖြင့် ထွန်းလင်း လာလေသည်။ ပုဂံခေတ်စာ၊ စာပေ၊ သမိုင်း၊ ဗိသုကာ၊ အနုပညာ၊ ပေါရာဏဝတ္ထုပစ္စည်း စသည်တို့ကို ပြည်သူတို့ ကောင်းစွာသိကျွမ်းခွင့် ရလာလေသည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သည် ပုဂံခေတ်၏အနှစ်သာရတို့ ကို သုတေသနပြု၍ ပြည်သူတို့အား တင်ပြခဲ့လေသည်။

          ဤလုပ်ရပ်များ ဖြစ်ထွန်းလာခြင်းကြောင့် ပုဂံခေတ်စာပေအရေး အသားကိုမှီ၍ ခေတ်လူငယ်တို့ စာပေလမိုင်း ကပ်လာကြသည်။ ဤ အဖြစ်ကြောင့် ၁၉၃၀ ပြည့်တစ်ဝိုက်မှစ၍ မြန်မာစာပေသည် ပြန်လည် ဆန်းသစ်လာလေသည်။

          မြန်မာစာပေသည် ပါဠိ၊ သက္ကတ၌ အတွေ့အကြုံရှိခြင်းကြောင့် ဖွံ့ဖြိုးဘိသကဲ့သို့ အင်္ဂလိပ်ဥရောပစာပေ အတွေ့အကြုံလည်းရှိလာသောကြောင့် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း သုံးဆယ်ကျော် လေးဆယ်အတွင်းဝယ် တစ်စတစ်စ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာလေသည်။ အထူးသဖြင့် ယခု မျက်မှောက် ခေတ်တွင် ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာသိပ္ပံတက္ကသိုလ်နှင့် မန္တလေးဝိဇ္ဇာသိပ္ပံတက္ကသိုလ် တို့၏ အရိပ်အာဝါသထဲတွင် မြန်မာမှုအမျိုးမျိုး၌သာမက ဝိဇ္ဇာ၊ သိပ္ပံ၊ တက္ခနိုလိုဂျီဆိုင်ရာ ပညာရပ်တို့တွင် သုတေသနလုပ်ငန်းအမျိုးမျိုးတို့ကိုအပတ်တကုတ် ကြိုးစားအားထုတ်လာခြင်းကြောင့် မြန်မာစာ၊ မြန်မာ စကားတို့သည် အလွန်တရာ ကြွယ်ဝလာလေသည်။ ဝိဇ္ဇာပညာရပ်တို့ တွင် နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေးသိပ္ပံနှင့် ဒဿနိကဗေဒတို့သည် တစ်ရှိန်ထိုး တိုးတက်လာခြင်းကြောင့် အတွေးအခေါ်များ တိုးတက်သည်နှင့်လျော်ညီ စွာ မြန်မာစာ၊ မြန်မာစကားသည် နေ့စဉ်သုံး သိပ္ပံပညာ တိုးတက်သော အလျင်ကို လိုက်၍ ဖွံ့ဖြိုးလာလေသည်။

          စာနှင့်စကား ဤသို့တိုးတက်လာခြင်းကြောင့် စာပေတိုးတက်ပါ သည်ဆိုသောအချက်ကို အထူးပြောရန်မလိုချေ။ ယနေ့စာပေထဲတွင် မလိုလားအပ်သောပြဿနာများ ကြွင်းကျန်သေးသည်ကို ဝန်ခံရန် ရှိသော်လည်း တိုးတက်နေသော အစိတ်အပိုင်းတို့ ရှိနေသည်၊ ဖြစ်ထွန်း နေသည်၊ ချီတက်နေသည်ဆိုသည့်အချက်ကိုလည်း ကျွန်ုပ်တို့ အထင် မသေးသင့်ချေ။

          သုတေသနအရှိန်သည် မြန်မာစာပေထဲ၌ ဝင်ရောက်လျက်ရှိသည်။ ဤသည်ကား ကောင်းသောလက္ခဏာပင် ဖြစ်သည်။

          စာပေသုတေသနနယ်ကို ရှေ့သို့ ဆက်လက်တိုးချဲ့ တီထွင် လုပ် ဆောင်ရန်ရှိနေသည်။ ရန်ကုန်၊ မန္တလေး နှစ်မြို့စလုံး၌ ရှိနေကြသော စာပေအနုပညာရှင်တို့သည် ဤကိစ္စကို အသီးသီး ကြိုးပမ်းလျက်ရှိကြောင်း ကျွန်တော် ထင်မြင်မိပါသည်။ ထို့ကြောင့် ရန်ကုန်ကို ဦးတည်၍ ပြောသောအခါ မန္တလေးကို ပယ်၍မရကောင်းပါ။ ထိုနည်းတူပင် မန္တလေး ကို ဦးတည်၍ပြောသောအခါ ရန်ကုန်ကိုလည်း ပယ်၍မရကောင်းပါ။

          သို့ရာတွင် မန္တလေးသည် မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှု ဘဏ်တိုက်ကြီး သဖွယ်ဖြစ်နေသည်ကို ကျွန်ုပ်တို့ အထူးဆင်ခြင်သင့်ပါသည်။ မန္တလေး သည် ပုဂံယဉ်ကျေးမှုနှင့် နေ့ချင်းပေါက် ဆက်စပ်နေပါသည်။ ထိုနည်း တူပင် ပင်းယ၊ စစ်ကိုင်း၊ အင်းဝ၊ ကုန်းဘောင်ခေတ်တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုများသည် မန္တလေးနှင့် တစ်စပ်တည်း ဖြစ်နေပါသည်။

          ထို့ကြောင့် စာပေနှင့်တကွ ဗိသုကာ၊ ဂီတ၊ ပန်းချီ၊ အက၊ အဆို စသည်တို့နှင့်ပတ်သက်သော အနုပညာအပေါင်းတို့သည် ယနေ့တိုင်ပင် မန္တလေး၌ စိုပြည်ရှင်သန်လျက်ရှိနေသည်ကိုလည်း ဂရုပြုသင့်ကြသည်။

          ဤသဘာဝကြောင့်ပေလော မပြောတတ်၊ ယခုအခါ မန္တလေးမြို့ ၌ သုတေသနပညာရှင်အစုအပေါင်းတို့သည် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ယခုကဲ့သို့သော စာဆိုတော်နေ့တွင် စာပေနှင့်တကွသော အနုပညာအရပ်ရပ်နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ရှာဖွေမှုစာတမ်းများ၊ သုတေသနစာတမ်းများ၊ ဝေဖန်မှု စာတမ်းများ စသည်တို့ကို တင်ပြဆွေးနွေးလျက်ရှိကြောင်း တွေ့နေရ ပါသည်။

          မန္တလေးသုတေသီတို့၏ စာတမ်းများကို ဖတ်ရှုကြည့်သောအခါ အင်းဝခေတ်ကို ပြန်ဖော်နေသော အခြင်းအရာအချို့ကို တွေ့ရသည်။ ပုဂံခေတ်သည် တည်ဆောက်သောခေတ်ဖြစ်သည်ဆိုလျှင် ပညာရှိတို့ လက်ခံနိုင်ကြလိမ့်မည် ထင်ပါသည်။ အင်းဝခေတ်ကား တည်ဆောက်ပြီး သည်တို့ ဖွံ့ဖြိုးအောင် ဆောင်ရွက်သောခေတ်ဟု ဆိုချင်ပါသည်။ အင်းဝ ခေတ်တွင် ပျို့ကဗျာ၊ လင်္ကာမော်ကွန်း၊ ရတု၊ သံပိုင်း၊ လူးတား၊ ဧချင်း စသည်တို့ မည်မျှထွန်းကားခဲ့သည်ကို မြန်မာစာပေသမိုင်း လေ့လာသူတို့ကောင်းစွာ သိရှိနားလည်ကြပါသည်။ ပုဂံခေတ်ကို သုတေသနပြုခဲ့ကြ သကဲ့သို့ အင်းဝခေတ်ကိုလည်း အသေးစိတ်၍ သုတေသနပြုကြရန် ရှိပါသည်။

          ပုဂံခေတ်က “သူမြင့်လောက်သော အဓုံမ်းကိုယူ၍ သခင်ကဝံထု ၏” ဟူသော စကားပြေမျိုးကို ရေးသားရာမှ “သိုးကလေ၊ ပုပ္ပါးနတ်တောင်၊ အခေါင်မြင့်ဖျား၊ စုံတောပြား၌၊ နံ့ရှားကြိုင်လွင့်၊ ခါတန်ပွင့် သည်၊ ရွှေနှင့်ယိုးမှား ပန်းစကား”ဟူသော ကဗျာအရေးအသားသို့ တိုးတက်ခဲ့၏။ အင်းဝခေတ်၌ ကျောက်စာအရေးသားသည်ပင်လျှင် “ဝသုံး ဓရာ၊ မြေမျက်နှာဝက်၊ စောပန်နက်၍၊ နှစ်သက်မောင်နှံ၊ မြဲမြံဆုကောင်း၊တောင်းတုံမ်သကာ၊ ဖုရာသုမ်းလူ၊ သဗ္ဗညု” ဟူသော ကဗျာအဖွဲ့ အနွဲ့ မျိုးကို တွေ့လာကြရသည်။ ပုဂံခေတ်မှ အင်းဝခေတ်သို့ မျှော်ကြည့်သော် မည်မျှတိုးတက်နေသည်ကို သိသာနိုင်ရာသည်။          

          အင်းဝခေတ်အကြောင်းကို မီလိုက်သော နိုင်ငံခြားသားတို့က အင်းဝမြို့ကြီး၌ ရွှေတောင်ကြီး ပေါက်ဘိသကဲ့သို့ ရေးသားကြသည်ကို ဖတ်ရှုဖူးပါသည်။ အင်းဝခေတ်ကောင်းစားစဉ်က မြန်မာနိုင်ငံသည် အမှန်ပင် မြေကြီးက ရွှေသီးခဲ့ဖူးပါသည်။ အင်းဝကောင်းစားသည်နှင့် အမျှ အင်းဝယဉ်ကျေးမှုလည်း အထွတ်သို့ရောက်ခဲ့သည်။ ရှင်မဟာသီလ ဝံသ၊ ရှင်မဟာရဋ္ဌသာရ၊ ရှင်ဥတ္တမကျော် စသောပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အဖွဲ့ အနွဲ့ များနှင့် ထိုအဖွဲ့ အနွဲ့ ထဲတွင်ပါရှိသော အနှစ်သာရတို့သည် အင်းဝခေတ် ယဉ်ကျေးမှုအထွတ်သို့ ရောက်ခဲ့ပုံကို ပြဆိုပါသည်။ အခြားကဗျာနှင့် စကားပြေ အရေးအသားတို့၌လည်း အင်းဝခေတ် လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေး အတွေးအခေါ်တို့၏ မြင့်မားသော အခြေအနေကိုလည်း ပြဆိုပါသည်။

          အင်းဝခေတ်ကိုလေ့လာလျှင် မြန်မာတို့၏ အလယ်ခေတ်နှင့် ရီနေ ဆွန်ခေါ် ပြန်လည်ဆန်းသစ်ခြင်း သဘာဝတို့ကို ယုတ္တိယုတ္တာနှင့်တကွ သိနိုင်ကြရမည်ထင်ပါသည်။

          ထို့ကြောင့် ယနေ့ကြိုးပမ်းလျက်ရှိကြသော ပညာရှင်ပုဂ္ဂိုလ်အပေါင်း တို့၏ လုံ့လဥဿာဟတို့သည် တစ်နေ့တခြား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရင့်သန် လာပါစေဟု ဆုမွန်ကောင်း တောင်းလိုက်ပါသည်။

ဟံသာဝတီသတင်းစာ၊ နိုဝင်ဘာ၊ ၁၉၇၀