မဟာအသရေစည်သူဦးချမ်းသာ - မင်းပူဦးသြဘာသ၏ဘဝနှင့်စာပေ

၁။ နမန္တာလျှင်၊ ရိုးမခွင်မှ၊ ရေလျင်စီးထွေ၊ ရပ်ဝန်းခွေသား၊ ရေမြွှာနှစ်မန်း၊ ငဖဲမန်းနှင့်၊ ပန်းတိမ်းမန်းလှ၊ ပေါင်းဆုံကြလျက်၊ ထိုမှထွန်းသစ်၊ ဂုဏ်ရောင်လှစ်သော်၊ မန်းမြစ်ဂင်္ဂါ၊ နမန္တာတည့်၊ ခြောက်ဖြာဘုန်းရှင်၊ ကိုးဂုဏ်ရှင်လျှင်၊ ထက်ခွင် အာကာ၊ ဒေသစာဖြင့်၊ ငါးရာပြာသာဒ်၊ ပျံကြွလတ်သော်၊ ထွတ်မြတ်ဘုန်းခေါင်၊ မေတွေးနောင်၏မှတ်ဆောင် ကိုယ်စား၊ ကိုးကွယ်ထားဖို့၊ နဂါးနမန္တာ၊ တောင်းပန် ပါ၍ တစ်ရာ့ရှစ်ကွက်ပါဒစက်ကို၊ ကျောက်ထက်ပုံနှိပ်၊ ခတ်တံဆိပ်တည့်၊ တောင်ထိပ် သစ္စဗန်၊ ရှိတောင်းပန်၍t ငါးမာရ်ကုန်ခြွေ၊ မြတ်ဇိက၊ စက်ရွှေပါဒ၊ ခြေတော်ချ တည့်၊ နှစ်ပါးစုံရာ၊ မြသီလာကို သုံးခါဦးနှိမ်၊ သုံးကြိမ်ဦးခိုက်၊ သုံးစိုက်ရစ်ခွေ၊ ဦးညွှတ် ပေသား။ နေဝန်းထွက်ရာ၊ ရှေ့ပြုဗ္ဗာသို့ ၊ နမန္တာမောင်၊ ခရီးဆောင်သော်၊ အောင်ဖြူ ရှင်လှ၊ ဆည်အိုင်းမနှင့် နမန္တာအောင်မန်း၊ အံ့မခန်းတွင်၊ တောင်မန်းလက်ယာ၊ မြောင်း မဟာတည့်၊ တစ်ဖြာစကုမြို့၊ ဂုဏ်လျှံပျံ့လျက်၊ သာါနမန္တာ၊ မြစ်ဧရာနှင့်၊ နှစ်ဖြာယှက် ကူး၊ သာလှကြူးသော်၊ ဂုဏ်ထူးဆင်ကာ၊ နမန္တာလျှင်၊ ထက်ရွာနတ်ဆီ၊ မဏ္ဍကီသို့၊ တူညီနှိုင်းမျှ၊ ထူးမြတ်လှ၍၊ နမန္တာအောင်ပန်း၊ လှယဉ်ဆန်းသည်။

မန်းနှင့်ဧရာ၊ ဆုံရင့်ကျူး၊ မြို့မန်းပူး။

ဆန်းတင့်တေဇာ၊ ပုံကာပွင့်ဖူး၊ ပျို့မန်းဦး။

နန်းမြင့်ဗွေချာ၊ ဘုံသာတင့်ထူး၊ ပျို့မန်းမှူး။

          ၂။ ပရန္တာတွင်၊ သုနာတင်သည့်၊ တိုင်းတွင်ဥသျှောင်၊ တိုင်းများနောင်သို့၊ ဘုန်းခေါင်ဇိနာ၊ ဒေသစာဖြင့်၊ အာကာခရီး၊ ကြွလာပြီးသော်၊ အံ့ချီး ဂုဏ်ဖြာ၊ကျောင်းမဟာဟု၊ တိသာဝေယန်၊ ဝိသုဖန်၍၊ ဗိမာန်လှကြူး၊ စန္ဒကူးကို၊ နတ်မှူး ဣန္ဒာ၊ ကူဆောက်ကာဖြင့်၊ နံ့သာကျောင်းတော်၊ ထုံနံ့ဆော်တွင်၊ စံတော်မူကာ၊ ရက်သတ္တာတည့်၊ မဟာမုနိ၊ သမ္ဗောဓိလျှင်၊ ဂီရိတောင်ထိပ်၊ သင်္ကန်းလိပ်၍၊ မြရိပ် လျှံစ်၊ စက္ကိန်းတဲတွင်၊ ထူးကဲလှမွန်၊ မြသလွန်ဟု၊ မိုးစွန်မာဃ၊ လှူ ဆက်သသည့်၊ မြသလွန်ပေါ်၊ ကျိန်းစက်ပျော်တည့်၊ သက်တော်ထင်ရှား၊ မြတ်ဘုရား၏ ထူးခြား သာသနာ၊ ပြုကြရာတွင်၊ သုနာပရန်၊ တိုင်းတံခွန်ကား၊ ရှေ့စွန်ဦးဖျား၊ အောင်လံ ကြားတည့်၊ ဘုရားမြတ်စွာ၊ သာသနာဝယ်၊ သုနာပရန္တ၊ တိုင်းရာဇတွင်၊ ထူပ+ထူပါ၊ စေတိယာနှင့်၊ ကန်သာကျောင်းပေါင်း၊ များလှတောင်းတည့်၊ မှတ်ကောင်းချိုသာ၊ နိဒါန်းဖြာသော်၊ ရာဝင်ထူးဘိ၊ သိရီဓမ္မာ၊ နော်ရထာ စည်သူ၊ မိုးညှင်းကူလျက်၊ နောက်မူကုန်းဘောင်၊ မင်း...မင်းခေါင်တို့၊ တည်ထောင်ကိုးကွယ်၊ ဆူဆူကြွယ်တည့်၊ မြန်လယ်ဘုံနန်း၊ သာတင့် ဆန်းတွင်၊ ဘုန်းတန်းရောင်ပြီး၊ ချမ်းသာကြီးနှင့်။ ထီးကြီးစေတိယ၊ ထူးမြတ်လှတည့်၊ နမမော်ကွန်း၊ သာဝင်ထွန်းသည်။

ဆန်းတင့်တေဇာ၊ ပုံကာပွင့်ဖူး၊ ပျို့မန်းဦး။

နန်းမြင့်ဗွေချာ၊ ဘုံသာတင့်ထူး၊ မြို့မန်းမှူး။

မန်းနှင့်ဧရာ၊ ဆုံကာရင့်ကျူး၊ မြို့မန်းပူး။

          ၃။ ဇယန္တာရှင်၊ ဝေယံခွင်မှ၊ မြတ်ရှင်သာသနာ၊ စောင့်ရှောက်ရာတွင်၊ သုနာ ပရန်၊ တိုင်းတံခွန်မှ၊ နမန္တာမြစ်၊ ဘုန်းရောင်သစ်သည့်၊ သက္ကရာဇ် တစ်ထောင်၊ သုံးရာဆောင်၍၊ ရွှန်းပြောင်လေးဆယ်၊ ခုနစ်ကြွယ်သော်၊ သောင်းနယ်ထွန်းလင်း၊ ပြိုင်စံ ကင်းသည့်၊ မည်ရင်းဆောင်လာ၊ နမန္တာကို၊ သာသနာဘာသာ၊ မြန်+မြန်မာ၏။ အကျိုးငှာဖြည့်တင်း၊ ထမ်းဆောင်ခြင်းကြောင့်၊ နတ်မင်းဣန္ဒာ၊ ကူညီညာတည့်၊ နှစ်ရာပြည့်မြောက်၊ ရတုရောက်သော်၊ ထွန်းတောက်တနေ၊ စကားပြေတွင်၊ စာပေ နယ်တွင်း၊ ပြိုင်ဘက်ကင်း၍၊ ထွန်းလင်းလျှံပ၊ သြဘာသတည့်၊ ပေါက်ပြစံခေါင်၊ လေသာဆောင်မှ၊ ရှစ်စောင်ဇာတ်ဖော်၊ “စာမဟော်” လျှင်၊ ဆေးဖျော်ခြယ်စီ၊ စာပန်းချီသို့၊ တစ်လီရုပ်တု၊ စာပန်းပုသို့၊ စာနုပန်းလိမ်၊ စာပန်းထိမ်သို့၊ ကြိမ်ခါသံရွှင်၊ စာသဘင်သို့ ၊ ပန်းတွင် ၁၀ မျိုး၊ စာ ၁၀ မျိုးသို့ ၊ ၁၀ မျိုး ဂုဏ်ဖြာ၊ အလင်္ကာနှင့်၊ ကိုးဖြာရသ၊ ပြည့်ကြွယ် ဝလျက်၊ အနုဂုဏ်ရည် ခြောက်၊ ပညာမြောက်၍၊ မိုးအောက် စံပြ၊ သြဘာသတည့်၊ ကြုံရခုခါ၊ နှစ်နှစ် ရာတွင်၊ ပညာတောက်ပ၊ “သြဘာသာ၏ ဘဝစာပေ” စာမြုတေကို၊ ထုတ်ဝေထိမ်းမှတ်၊ ပူဇော်လတ်၍၊ ထုပ္ပတ်ဂုဏ်ဖြာ၊ ရွှန်းဝေဆာတည့်၊ ပြုဗ္ဗာရှေ့စွန်း၊ ဧရာသွန်းလျက်၊ နောက် မန်းရွှေစက်၊ ရာ့ရှစ်ကွက် နှင့်၊ မြောက်ဘက်စလင်း၊ မုန်းမန်းဆင်း၍၊ လျှံဝင်းကျောင်းတော်၊ ထုံနံ့ဆော်လျက်၊ တောင်သော်ဆားပွတ်၊ ဘူမိနက်၏၊ ဗွေချက်အောင်မန်း၊ ဘုန်းဆင့်တန်းသည်။ ။

နန်းမြင့်ဗွေချာ၊ ဘုံသာတင့်ထူး၊ မြို့မန်းမှူး။

 မန်းနှင့်ဧရာ၊ ဆုံကာရင့်ကျူး၊ မြို့မန်းပူး။

 ဆန်းတင့်တေဇာ၊ ပုံကာပွင့်ဖူး၊ ပျို့မန်းဦး။

(က) စကားလက်မွန်

          မင်းပူး ဦးသြဘာသ၏ ဘဝနှင့်စာပေကို ဦးသြဘာသ၏ နှစ် ၂၀၀ ပြည့် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် စက်တင်ပုံနှိပ်ရန် ရန်ကုန်မြို့ရှိ မင်းပူးအသင်းက အစည်း အဝေးတွင် တညီတညွတ်တည်း ဆုံးဖြတ်၍ စာပြုသူအား ‘ရေးသားပြုစုပေးရန် တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့ပါသည်။ ဝမ်းသာအားရ ဂုဏ်ယူကာ ထိုတာဝန်ကို လက်ခံ၍ ရေးသားပြုစုရန် ပဋိညာဉ်ပေးခဲ့ပါသည်။ တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း၊ တာဝန်ကို လက်ခံ ယူရခြင်းအကြောင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အနည်းငယ် ရှေးဦးစွာ တင်ပြလိုပါသည်။ စာပြုသူသည် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၈၀ ခန့်က ယခင် မင်းပူးဦးသြဘာသ၏ မွေးဖွားရာဖြစ်သော မင်းပူးရွာနေရာမှာပင် မွေးဖွား၍ ကြီးပြင်းလာခဲ့ရသည့် အလျောက် မင်းပူးဦးသြဘာသ၏ အနီးကပ်ပတ်ဝန်းကျင်များဖြစ်သော လေညှာကုန်း၊ လေသာကျောင်း၊ လေသာကန်နှင့် ပတ်သက်၍ နှစ်ပေါင်းများစွာ တွေ့ထိပြီး အသေးစိတ် သိရှိမှတ်သားထား၍ ကိုယ်တွေ့ဗဟုသုတရှိသူ ဖြစ်သောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ မင်းပူး ဦးသြဘာသ၏ စကားပြေဖြင့် ရေးသားပြုစုသော ဇာတ်တော်ကြီးများသည် စကားပြေအရေးအသားတွင် အကောင်းဆုံးဟု ရှေးခေတ်အစိုးရအနေဖြင့် ရွေးချယ်ကာ အသိ အမှတ်ပြုသောအားဖြင့် ကျောင်းသုံးအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သော မဟာဇနက၊ ဝေဿန္တရာ၊ မဟောသဓာ၊ တေမိယ ဇာတ်တော်ကြီးလေးဆူ ကို မြန်မာဘာသာ သင်ပြခဲ့သူ ဆရာဦးထွန်းမြိုင်နှင့် ဆရာဦးဇင်တို့၏ သင်ပြမှု ကျေးဇူးကြောင့် အခေါက်ခေါက် အခါခါ ကျေကျေလည်လည် အပြန်ပြန် အာဂုံနီးပါး လေ့လာဆည်းပူးခဲ့ဖူးသူဖြစ်၍ တစ်ကြောင်း၊ ဘီအေ(ဂုဏ်ထူး)တွင် ရာဇဝင်ဘာသာ ရှစ်မျိုးကို ဖြေဆိုအောင်မြင်ခဲ့ သူဖြစ်၍ သုတေသနလုပ်ငန်းနှင့် သင့်လျော်သူဖြစ်၍ တစ်ကြောင်း၊ မင်းပူးဦးသြဘာသ သည် စာပေသမိုင်းတွင် လွန်စွာထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်ထူးဖြစ်၍ စာပြုသူမှာ စာပေ နှင့် ရင်းနှီးသူဖြစ်သောကြောင့် ဦးသြဘာသ၏ စကားနှင့် ရတုများကို ဝေဖန်သုံးသပ် နိုင်စွမ်းရှိသူဟု ယူဆကြ၍တစ်ကြောင်း ထိုအကြောင်းလေးကြောင်းကြောင့် မင်းပူး အသင်းက တညီတညွတ်တည်း စာပြုသူအား ဤတာဝန်ကိုပေး၍ စာပြုသူကလည်း ဤဂုဏ်ကြီးလှသော တာဝန်ကို ဝမ်းသာစွာ လက်ခံရယူခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

          အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့သော ပထမအကြောင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အနည်းငယ် ထပ်လောင်း တင်ပြလိုပါသည်။ စာပြုသူသည် ရှေးအခေါ် လေသာကုန်း၊ အင်္ဂလိပ် လက်ထက်တွင် ဓာတ်တော်များတွေ့ရ၍ ဓာတ်တော်ကုန်းဟု အမည်တွင်သော ကုန်းတော်ပေါ်တွင်ရှိသော မြေစိုက်စေတီကြီးငယ် လိုဏ်ဂူပါသော ဘုရားများ၊ တဝဂူများ၊ စုစုပေါင်း တစ်ရာကျော်ကိုလည်းကောင်း၊ ကျောက်ဆင်းတုများ၊ မံဘုရား များ၊ သစ်သားရုပ်တုတော်များ၊ ကြေးဆင်းတုများ၊ အုတ်အင်္ဂတေဖြင့် ပြုလုပ်သော ရုပ်တုတော်များကို လည်းကောင်း၊ ခြေလက်မောင်းတော်များ ကျိုးပြတ်နေသော ရုပ်တု တော်များ၊ ကျောက်ထီး၊ သံထီးကောင်းများ၊ ထီးကျိုး ထီးပျက်များမှစ၍ ခေါင်းလောင်း များ၊ သင်ပုတ်ပလ္လင်များ၊ လိုဏ်ဂူများ၏ နံရံနှင့် မျက်နှာကြက်များတွင် ရေးဆွဲထားသော မြင်းမိုရ်တောင် နေလနက္ခတ်တာရာ အာလိန်ငါးဆင့် သတ္တရဘန်တောင်စဉ် ခုနစ်ထပ်၊ မြစ်ခုနစ်ထွေ၊ နတ်ပြည်ခြောက်ထပ် စသော နံရံပန်းချီများကိုလည်းကောင်း၊ ဦးသြဘာသ၏ ပိဋကတ်တိုက် လိုဏ်ဂူအုတ်ကျောင်းနှင့် သိမ်တော်တွင် ဆေးရေးပန်းချီ များသာမက တံခါးဘောင်နှင့် တံခါးရွက်များတွင် ဟင်္သပြဒါးဆေးခံ ရွှေပြောက် ရွှေရေးများကိုလည်းကောင်း၊ ဘုရားစေတီ ပစ္စယံများ၏ ထောင့်များတွင် ရွှေပန်းခိုင် စိုက်ထားသော ရွှေအိုးများ၊ မနုဿီဟနှင့် ခြင်္သေ့များမှစ၍ အုတ်တစ်ချပ်မလုပ်မုခ်တစ်ခုမကျန် လေ့လာမှတ်သားမိပါသည်။ လေသာကန်နှင့် အနီးတစ်ဝိုက်ရှိ သပြေ၊ သရက်၊ အုန်း၊ ထန်း၊ ထိန်၊ ခရေ၊ မန်ကျည်း၊ ကံ့ကော်၊ တမာ၊ ရင်ခတ်မှစ၍ သစ်ပင်ကြီးများရှိသည့် နေရာများကိုပင် မှတ်မိပါသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် မိဘ၊ ဦးလေး၊ ဦးကြီးများသည် ဓာတ်တော်ကုန်း ဘုရားဂေါပက လူကြီးများဖြစ်၍ စာပြုသူက ကူညီရန် အမြဲရောက်၍လည်းကောင်း၊ ကျောင်းသွား ကျောင်းပြန်မှာလည်း လေသာကုန်း၊ လေသာကန်ပေါင်ကို ကျော်ဖြတ်၍ သွားရသောကြောင့် တစ်ကြောင်း အမြဲထိတွေ့နေရသော ကိုယ်တွေ့ဗဟုသုတရခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

(ခ) နှစ်နှစ်ရာပြည့် တွက်ချက်သတ်မှတ်ပုံ

          မင်းပူးဦးသြဘာသ၏ ဘဝနှင့်စာပေကို စ၍မရေးမီ စကားလက်မွန်တွင် ရှေးဦးစွာ ကြိုတင်ရှင်းလင်းထားသင့်သော အချက်နှစ်ချက်ကို ယခု ရေးသားပါမည်။ ပထမအချက်မှာ ဦးသြဘာသသည် မည်သည့် ခုနှစ်သက္ကရာဇ်တွင် ဖွားမြင်၍ နှစ် ၂၀၀ ပြည့် အထိမ်းအမှတ်ကို မည်သည့်ခုနှစ်ကစ၍ သတ်မှတ်ပါမည်နည်းဆိုသော အချက် ဖြစ်ပါသည်။ ၁၃၁၇ ခုနှစ်ထုတ် စတုတ္ထအကြိမ် ပုံနှိပ်သော မြန်မာစာပေ သမိုင်းမှ ကောက်နုတ်တင်ပြရသော် “ထိုပုဂ္ဂိုလ် (ဦးဩဘာသ)၏ မွေးဖွားသက္ကရာဇ် ကို သေချာစွာမသိရပေ။ နာရဒဇာတ်တော်ကြီး နိဂုံးတွင် “ငယ်သွေးပျိုနု၊ ကောင်း ရာမှုဖြင့်၊ ဆယ်စုသက်ဝယ်၊ ဝဏ္ဏရွယ်၌၊ ရှုဖွယ်ရူပ၊ သမဏလျှင်၊ သုတဇရာ၊ ပညာ ပွားမှု၊ ဤဝတ္ထုကို၊ ပြုစုစီရင်” စသဖြင့် ပြဆိုသည်ကိုထောက်သော် နာရဒ ဇာတ်တော် ကြီး ပြီးစီးသော သက္ကရာဇ် ၁၁၄၄ ခုနှစ်တွင် ဦးသြဘာသသည် အရွယ် ၁ဝ ပါးရှိ သည့် အနက် ဝဏ္ဏဒသက အရွယ်ဖြစ်သော အသက် ၂၀ မှ ၃ဝ အတောအတွင်းတွင် ဖြစ်သည်ဟု အနီးဆုံး ခန့်မှန်းရသောကြောင့် သက္ကရာဇ် ၁၁၁၄-၁၁၂၄ အတော အတွင်း မွေးဖွားလိမ့်မည်ဟုထင်ရ၏” ဟု ဖော်ပြပါရှိပါသည်။ အလားတူစွာ ပထမ ဦးဆုံးပြုစုသော စန္ဒကုမာရဇာတ်တော်တွင် “ပထမအရွယ်၊ နုနယ်ပျိုသက်၊ ရှင်လက်ထက် က”ဟု လည်းကောင်း၊ မဟောသဓာဇာတ်တော်ကြီးတွင် “ပထမအစု နုပျိုသောအရွယ်လည်း ဖြစ်ထသော” ဟု ဆိုသဖြင့် မြန်မာစာပေသမိုင်းတွင် ဖော်ပြ သော အသက် ၂၀ မှ ၃၀ အတွင်းဟုဆိုသည့် ယူဆချက်ကို ထောက်ခံပါသည်။

          ထိုခန့်မှန်းယူဆချက်အရဆိုသော် မွေးဖွားသက္ကရာဇ်ကို ၁၁၁၄ မှ စသော်၁၃၁၄ တွင် နှစ် ၂ဝဝ ပြည့်ပေမည်။ သက္ကရာဇ် ၁၁၂၄ မှစလျှင်လည်း ၁၃၂၄ တွင် နှစ် ၂၀၀ ပြည့်ပေမည်။ ယခု သက္ကရာဇ်မှာ ၁၃၄၇-၄၈ ရှိနေပြီဖြစ်သောကြောင့် နှစ် ၂၀၀ ပြည့်ကို ခန့်မှန်းသော မွေးဖွားသက္ကရာဇ်ကစ၍ ရေတွက်က မဆီလျော်နိုင်တော့ပေ။ သို့ဖြစ်၍ မင်းပူးဦးသြဘာသ နောက်ဆုံးရေးသား စီရင်ပြုစုသော တေမိယ ဇာတ်တော်ကြီးပြီးသော ၁၁၄၈ ခုနှစ်ကစ၍ နှစ် ၂၀၀ ကို ထည့်၍ တွက်ချက်လျှင် ၁၃၄၈ ခုနှစ်သည် အသင့်လျော်ဆုံး၊ ယုတ္တိအရှိဆုံး၊ အတိကျဆုံးဖြစ်သည်ကို အားလုံး က လက်ခံ၍ ၁၃၄၇-၄၈ ကို နှစ် ၂ဝဝ ပြည့်ဟု သတ်မှတ်ကြပါသည်။ ဇာတ်တော် ကြီး ရှစ်ဆူပြီးသော ခုနှစ်သက္ကရာဇ်ကို လွယ်ကူစွာသိရှိနိုင်ရန် အောက်တွင် ဇယားဖြင့် ဖော်ပြထားပါသည်။

မှတ်ချက် ဘူရိဒတ် (ဘူ) ဇာတ်တော်ကို မင်းပူး လေသာကျောင်းတိုက် အရှင်နန္ဒမေဓာဆရာတော် ရေးသား၍ ၁၁၄၈ နတ်တော်လ ပြီးသည်။ သုဝဏ္ဏသာမ (ဃ)ကို လေသာကျောင်းတိုက်၏ တိုက်ခွဲ ပုဂံစစ်ရွာ ရန်ကုန်ဆရာတော်တပည့် အရှင် ပညာတိက္ခရေး၍ ၁၁၈၈ ခု နယုန်လ ပြီးသည်။

           (ဂ) အသည်ကြီးဆိုတာ ဘာလဲ

           ယခု ဒုတိယအချက်ဖြစ်သော “အသည်ကြီး” ဝေါဟာရနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြပါမည်။ မင်းပူး ဦးသြဘာသက ၎င်းသည် အသည်ကြီးမျိုးရိုး ဖြစ်၍ အသည်ကြီး (တစ်နေရာတွင် အသည်ခေါင်း)၏သားဖြစ်ကြောင်း အမြဲဖော်ပြလေ့ ရှိပါသည်။ “အသည်ကြီး”သည် လူမျိုးလား၊ လူတန်းစားလား၊ ဘာလဲဟု မေးရန် ရှိပါသည်။

           “အသည်”ကို ဤသို့ ဖွင့်ထားပေသည်

           “ဇာတိသားဖြစ်သော မင်းမှုထမ်း မဟုတ်သူကို အသည်ခေါ်သည်။ တခြား အရပ်မှလာ၍နေသောသူကို ကားခေါ်သည်” (မြန်မာစာ ညွန့်ပေါင်းကျမ်း ဒုတိယတွဲ စာမျက်နှာ ၈၈)၊ ဦးမောင်မောင်တင် ကေအက်(စ်)အင်(မ်)အေတီ အင်(မ်)] ပြုစုသော ရွှေနန်းသုံး ဝေါဟာရအဘိဓာန် စာမျက်နှာ ၂၆၃ တွင်ပါရှိသော အဂ္ဂမဟာ သေနာပတိဝန်ရှင်တော် ကင်းဝန် သေနတ်ဝန် လယ်ကိုင်းမြို့စားမင်း၊ သတိုးသုဓမ္မ သက်တော် ရှည်ဖွဲ့ ဆိုသော ဧကပိုဒ်ရတုမှ ကောက်နုတ်တင်ပြပါမည်။ “စုလွတ် နယ်တွင်း မှီတင်း ထာဝရ၊ နေလကမူ၊ အသည်ဟူ၏၊ မတူနယ်လာ၊ စုလွှတ်မှာကို၊ ကားဆို၏။ ထိုကားက၊ အသည်မနှင့်၊ ကျလျှင် အလာ၊ မှတ်ပြီးခါမှ၊ တမာစေးလျှော်” စသဖြင့် ပါရှိ၏ ။ သက္ကရာဇ် ၉၆၁ ခုနှစ် နန်းတက်သော ရတနာပူရ ဒုတိယ မြို့တည် နန်းတည် ညောင်ရမ်းမင်းတရားက ပြဋ္ဌာန်းထားသော ၁၂ မှု မင်းတိုင်းနှင့်လျော်စွာ တာဝန်ယူရသူဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် “အသည်”မှာ မူလဇာစ်မြစ်က အရာထမ်း မင်းမှုထမ်းမဟုတ်၊ စစ်အတွင်းမှာ အခွန်ထမ်းတစ်မျိုးသာ ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရန်၊ စစ်မက်ကိစ္စပေါ်ပေါက်၍ စစ်ချီထွက်ရသောအခါ ချောပို့ဝန်ထမ်း လုပ်ကိုင်ရန် တာဝန်ကို အသည်အလာကပွားတို့က ကြေးတိုင်စိုက်ထားသော ၁၂မှုမင်းတိုင်းအရ ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ငွေကို ၄-၂-၁ အချိုးကျ ပေးဆောင်ကြရသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ် အထူးသဖြင့် နောက်ပိုင်းတွင်မူ အသည်လူတန်းစားကို ဝန်ကြီး အဖြစ် ခန့်ထားခြင်းခံရသည်။ ဤမှာ “အသည်”နှင့် သက်ဆိုင်သော ရှင်းလင်းဖွင့် ဆိုချက် ဖြစ်ပါသည်။

           သတိပြုမိသော အချက်တစ်ခုကို ဖော်ပြပါအံ့။ ဇာတ်တော်ကြီး ၁၀ ဘွဲ့ ကို တေ၊ ဇ၊ သု၊ နေ၊ မ၊ ဘူ၊ စန်၊ နာ၊ ဝိ၊ ဝေဟု အများသိထားကြသော အစဉ်ရှိပါ သည်။ မင်းပူးဦးသြဘာသ ဆရာတော်က ထိုအစဉ်အတိုင်းမလိုက်ဘဲ “စန်၊ နာ၊ ဝိ၊ ဝေ၊ မ၊ ဇ၊ နေ၊ တေ”ဟု အစဆုံးဖြစ်သော တေမိယဇာတ်တော်ကို နောက်ဆုံးထား၍ စီရင်ရေးသား ပြုစုပေသည်။ နေမိနှင့် တေမိဇာတ်တော်ကြီးများသည် နက်နဲခံ့ညား တည်ကြည်သော သမာဓိဂုဏ်နှင့် ပြည့်ဝ၍ အခက်ဆုံး၊ အနက်ဆုံးဖြစ်သောကြောင့် ပညာပြလို၍ နောက်ဆုံးမှာထား၍ ရေးသားဟန်တူပေသည်။

           စကားလက်မွန်ကို အဆုံးမသတ်မီ ဖော်ပြလိုသည်မှာ စာပြုသူသည် မင်းပူး ဦးသြဘာသာကို ပူဇော်သောအားဖြင့် နှစ် ၂ဝဝ ပြည့် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ရေးသားသော ၎င်း၏ ဘဝနှင့်စာပေကို ဦးကုလား၏ မဟာရာဇဝင်ကြီး၊ ဦးမောင်မောင်တင် ကေအက်(စ်)အင်(မ်)၊ အေတီအင်(မ်)] ပြုစုသော ကုန်းဘောင်ဆက် မဟာရာဇဝင် တော်ကြီးနှင့် ၎င်းပြုစုသော ရွှေနန်းသုံး ဝေါဟာရအဘိဓာန်၊ မြန်မာမဟာ မင်္ဂလာမင်း ခန်းတော်၊ မြန်မာစာညွန့်ပေါင်းကျမ်းများ၊ ပုဂံဝန်ထောက်မင်း၊ ဦးတင် ကေအက်(စ်) အင်(မ်)၊ အေတီအင်(မ်) ၏ ကဗျာဗန္ဓသာရကျမ်း၊ မြောင်းမြ ပဇောတာရုံ ဆရာတော် ဦးကုမာရ၏ အလင်္ကာပန်းကုံး၊ မြန်မာစာပေသမိုင်း၊ ဟံသာဝတီတိုက်မှ ပုံနှိပ်ထားသော ဇာတ်တော်ကြီးများနှင့် ဂုဏ်တော်ဖွင့်ပေါင်းချုပ်၊ မဲထီးဆရာတော်ဘုရား၏ ဝံသဒီပနီတို့၏ အထောက်အကူကို ရယူလျက် ကိုယ်စွမ်းရှိသမျှ ဉာဏ်စွမ်းရှိသမျှ ဖြင့် မာတိကာအစဉ်အတိုင်း အပြီးတိုင် ရေးသားပါမည်ဟု ပဋိညာဉ်ပေးကာ စကား လက်မွန်ကို အဆုံးသတ်ပါသတည်း။

“ကျေးဇူးတင်မှတ်တမ်း”

           မင်းပူး ဦးဩဘာသာ၏ ဘဝနှင့်စာပေကို ပြုစုရာ၌ အဘက်ဘက်မှ ကူညီမှုပေးခဲ့သော မင်းပူးအသင်း၊ စာမူတည်းဖြတ်သူ ဗုဒ္ဓဓမ္မလောက အယ်ဒီတာ ဆရာ မင်းပူး ဦးမျိုးသက်အောင် (မြသုတ)တို့အား အထူး ကျေးဇူးဥပကာရ တင်ရှိပါကြောင်း မှတ်တမ်းတင်အပ်ပါသည်။

မဟာသရေစည်သူ ဦးချမ်းသာ

အိုင်စီအက်(စ်) အငြိမ်းစား (လက်ဝဲမင်းညို)

(ဇာတိ မင်းပူးမြို့)

၁၉၈၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့။