မင်းသုဝဏ် - ဟိုက္ကူကဗျာ မြည်းစရာ

ကြွေလွင့် ပန်းပွင့်များ

နောက်က အပြေးလိုက်လို့သွား

မုန်တိုင်းလေတကား။ ။

တေအိက (၁၁၆၂-၁၂၄၁)

          မုဆိုးက လိုက်၍ သားကောင်က ပြေးသည်။ ဤကဲ့သို့ပင် မုန် တိုင်းကလိုက်၍ ပန်းများက ပြေးသည်။

          လေကြမ်းထဲတွင် ပန်းများ ကြွေလွင့်သည်ကို မြင်ရသော စာဆို သည် တစ်ချိန်တည်းမှာပင် မုဆိုးရှေ့တွင် သားကောင်ပြေးသည်ကို မြင်ယောင်လာသည်။ ထို့ကြောင့် လေတွင် ပန်းပွင့်လွင့်သည်ဟု သဘာဝနှင့် အညီ ရေးမည့်အစား ပန်းပွင့်ကို လေက အပြေးလိုက်သည် ဟူ၍ အသက်မရှိသော ပန်းနှင့်လေကို အသက်သွင်းကာ ရေးလိုက်သည်။ ဤသို့ ရေးခြင်းဖြင့် ကြွေသောပန်းပွင့်များကို စာဆိုက သနားကြင်နာ ဖြစ်နေသည်ဟု ထင်ဖွယ်ရှိသည်။

          ဤကဗျာ၏ ဂျပန်မူရင်းတွင် ပန်းဟူ၍သာ ပါသည်။ ဂျပန်စာပေ တွင် ပန်းဟု သာမန်ဆိုသော်လည်း ဂျပန်စကား ဆကုရ၊ အင်္ဂလိပ် စကား ချယ်ရီကို ဆိုသည်ဟု မှတ်ယူရသည်။ ချယ်ရီပန်းသည် ဂျပန် လူမျိုးများ အလွန်မြတ်နိုးသော အမျိုးသားပန်းဖြစ်သဖြင့် ပန်းဟုဆိုလျှင် ဆကုရပန်းဟု နားလည်နေကြတော့သည်။

          စာဆိုမှာ ဖုဂျီဝရ၊ နို၊ တေအိက ဖြစ်သည်။ ဂျပန်ရာဇဝင်၊ ကမာ ကုရ ခေတ်ဦးပိုင်းတွင် ထင်ရှားသော စာဆိုတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ဆယ်ကျော် သက်အရွယ်က စတင်၍ စာဆိုကောင်း တစ်ဦးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံရ သည်။ မင်းချီးမြှောက်ခြင်းလည်း ခံရသည်။ နန်းတော်တွင် အတွင်းဝန် အဖြစ် ခစားရသည်။ သို့သော်လည်း ကဗျာ အယူအဆတွင် မင်းနှင့် သဘောချင်း မတိုက်ဆိုင်၍ နောင်သောအခါ မျက်နှာငယ်ကာ မထင် မရှား ဖြစ်ရသည်။ “ ဤစာဆိုကြီး စုဆောင်းတည်းဖြတ် ဖွင့်ဆိုခဲ့သည့် ရှေးဟောင်း ကဗျာ ပေါင်းချုပ်များနှင့် စကားပြေ ညွန့်ပေါင်းများသည် ဂျပန် စာပေလောကအတွက် သမိုင်းဦး တန်ဆောင်တိုင်များဖြစ်သည်ဟု စာပေဝေဖန် ရေးသမားများက မှတ်ချက်ချကြသည်။

(၂)

တိမ်ထဲမှာ တောငန်း ၊

လျှိုထဲမှာ ဟင်္သာမြည်တမ်း

တောင်မှာ ခြေသွားလမ်း။ ။

ဆိုးဂီ (၁၄၂၁-၁၅၀၂)

          ကောင်းကင်ကို မော့ကြည့်လိုက်သောအခါ ရှေ့နောက်တန်းစီ၍ မြားဦးပုံ ပျံသန်းနေသည့် တောငန်းများကို မြင်ရသည်။ အောက်ကို ငုံ့ကြည့်လိုက်သောအခါ လျှိုမြောင်ထဲရှိ တောင်ကျစမ်းရေတွင် မြူးထူးနေ ကြသည့် ဟင်္သာများ၏ အော်မြည်သံကို ကြားရသည်။ တောင်စောင်းတောင်ခါးပန်းတွင်ကား လူသွားလမ်းကလေး ကောက်တိ ကောက်ကွေး။ ဤရူပါရုံနှင့် သဒ္ဒါရုံသည် စာဆို၏ နှလုံးကို ရွှင်မြူးစေသည်။ ထို့ ကြောင့် ဤပန်းချီကား ကဗျာ ရိုးရိုးရှင်းရှင်းကလေး ဖြစ်ပေါ်လာသည်။

          စာဆိုသူမှာ ဆိုး ဖြစ်သည်။ ဆိုးဂီသည် ဘုန်းကြီး ဖြစ်သည်။ လက်ရေးလှ ရေးတတ်သည်။ လက်ဖက်ရည်ပွဲပညာ ကျွမ်းကျင်သည်။ ပန်းချီရေးကောင်းသည်။ ခရီးသွား ဝါသနာပါသည်။ ခရီးသွားခိုက် ကဗျာဖွဲ့ဆိုလေ့ ရှိသည်။

          ဆိုးဂီတို့ ကာလတွင် စစ်မက်အင်္ဂါ ကြီးသည်။ ဆိုးဂီသည် အချင်းချင်း မုန်းတီးတိုက်ခိုက် သတ်ဖြတ်မှုကို မကြိုက်။ စစ်ကို ရှောင် ကွင်းနိုင်ရအောင် အနယ်နယ်ကို လှည့်၍ ရှစ်နှစ်ခန့် ခြေသလုံးအိမ်တိုင် လုပ်ခဲ့ဖူးသည်။ တစ်ခါသော် ဆိုးဂီသည် ဤသို့ ရေးသားကာ မိမိ စိတ်ထားကို ဖော်ပြခဲ့သည်။

          ငါအသက် ၆၀ ရှိပြီ။ သေခြင်းတရား၏ လှိုင်းတို့သည် ငါ၏ ကမ်းကို ရိုက်ခတ်နေကြပြီ။ သို့သော်လည်း ငါ၏နား သည် ကွန်ဖြူးရှပ်၏ နားကဲ့သို့ မနာခံ။ ငါသည် နွေဦးပန်းတို့နှင့် လည်းကောင်း၊ ဆောင်းဦးလသော်တာနှင့် လည်းကောင်း၊ မနက်ခင်း နှင်းရည်ကို စောင့်မျှော်ကာ ညခင်း လေပြည်ကို ငံ့လင့်ကာ ဘဝကို ပေါ့ပေါ့တန်တန် ဖြုန်းခဲ့သည်။ ငါ့ဘဝ၏ နှင်းစက် သည် မြက်ဖျားထက်တွင် တုန်လှုပ်နေသည်။ မည်မျှ တုန်လှုပ်နေ နိုင်ပါဦးမည်နည်း။ သံသရာကို ဂရုမပြုဘဲ တာဝန်လစ်ဟင်းစွာ နှင့် လောကီအရာတို့ကို စွဲငြိနေမိသည့်အတွက် ငါ စိတ်ဆင်းရဲပါ ဘိ၏။

 

မြန်မြန် ကြွေပေမဲ့

ကြာကြာ စောင့်မျှော်စေတတ်တဲ့

ချယ်ရီ စိတ်ထားကွဲ။ ။

                    ဆိုး ဂီ

          နွေဦးပေါက်သောအခါ ချယ်ရီပန်းများ ဝေဝေဆာဆာ ပွင့်ကြ သည်။ ခြံထဲမှာ ခြံလုံးကျွတ်။ တောထဲမှာ တောလုံးကျွတ်။ တောင်ပေါ်မှာတောင်လုံးကျွတ်။ ဂျပန်လူမျိုး ကျားမကြီးငယ်တို့ စားမြိန် စာထုပ်ကိုယ်စီ နှင့် အိမ်မှထွက်ကာ ချယ်ရီ၏ အလှအရသာကို ကြည့်ရှုခံစားကြသည်။ ချယ်ရီအောက်တွင် လူတွေ တဖွေးဖွေး။ သို့သော် ချယ်ရီကား ကြာကြာ မနေ။ ရက်ပိုင်းအတွင်း အကုန်ကြွေတော့သည်။ သည်ရက်ပိုင်းမျှကိုမျှော်ခေါ်၍ တစ်နှစ်မျှ လူတို့ စောင့်ခဲ့ကြရသည်။ ဤသဘောကို ဆိုးဂီက ဖွဲ့ဆိုသည်။ ချစ်စနိုးနှင့် ဤသို့ ဆိုသလား။ မကျေနပ်၍ ဤသို့ ဆို သလား။ သို့တည်းမဟုတ်ပါက ကြာရှည်စွာ ခဲခဲယဉ်းယဉ်း ရှာဖွေမှရ သည့် လောကီစည်းစိမ်၏ တိုတောင်းသော ချမ်းသာမှုကိုပင် ဘုန်းကြီးပီပီ သံဝေဂယူကာ ဆိုလေသလား။ ဆင်ခြင်စရာပင်။

( ၄ )

လမ်းဘေး မြက်တောက

မနက်နှင်းပေါက် ပွတ်တိုက်ချ

ရေမဲ မိုးမခ။ ။

                              ဆိုးဂီး

          ရေမဲပင် ဟူ၍လည်းကောင်း မိုးမခပင် ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ် သော တောင်ပေါ်သစ်ပင်သည် ရှည်လျားပျောင်းပျော့သော အကိုင်းတို့နှင့် လေပြည်ထဲတွင် ယိမ်းနွဲ့ နေတတ်သည်။ ထိုအခါ လက်ချောင်းပမာ သွယ်လျသော မိုးမခရွက်တို့သည် လေပြည်တွင် ဒန်းလွှဲလျက် မြက်ပေါ် တွင် တလက်လက် တောက်ပနေသည့် နှင်းပေါက်များကို ပွတ်တိုက်ချ နေသကဲ့သို့ ရှိသည်။ ဤတွင်လည်း ဘုန်းတော်ကြီး ဆိုးဂီသည် အလှကို ကြည့်၍ သံဝေဂယူလေသလား။

( ၅ )

လမင်း ဝင်ပြီကွယ်

မနက်ဒီရေ စီးမြန်တယ်

နွေဥတု ပင်လယ်။ ။

                    ဆိုးဂီး

          ဤသည်လည်း ပန်းချီဆရာဆိုးဂီ၏ ပင်လယ်ရှုခင်း ကဗျာ တစ်ပုဒ် ဖြစ်သည်။ သူ့ကဗျာတို့သည် ပန်းချီဆရာ၏ စုတ်ချက်များနှင့် လွတ်ကင်းလှသည် မရှိလှ။ မငြိမ်မသက်သော ပင်လယ်ရေပြင်တွင် တလှုပ်လှုပ် အရိပ်ထင်နေသည့် လမင်းကို ကြည့်ရှုနေခိုက် လမင်းသည် တရိပ်ရိပ်နှင့် ပင်လယ်ရေထဲကို ဝင်မြုပ်ပျောက်သွားသည်။ ဤနွေ ဥတုပင်လယ်၏ သဘောတွင် ဆိုးဂီသည် မည်သို့ အတွေးရောက် သနည်း။ အလှတရား၏ တိုတောင်းသော သဘော၊ ပျက်စီးယိုယွင်း တတ်သော သဘော၊ မတွယ်တာအပ်သော သဘောတို့ကို မြင်လေ သလား။ သို့မဟုတ်ပါက နံနက်ခင်း၏ တင့်တယ်သော အလှ သဘော ကို သက်သက် ဖော်ကျူးထားလေသလား။

(၆)

မျှစ်စို့ ဝါးရုံထဲ

ဝဝတုတ်တုတ် ဖြစ်တာလည်း

မိဘကျေးဇူးပဲ။ ။

                    ဆိုးကန် (၁၄၅၈-၁၅၄၆)

          ဂျပန်စကားတွင် မျှစ်ကို တကေနိုကိုဟု ခေါ်သည်။ စကားတစ် လုံးချင်း အဓိပ္ပာယ်ကောက်လျှင် ဝါး၏ သားကလေး ဖြစ်သည်။ သို့ ဖြစ်ပါက ဝါး၏ သားကလေးခေါ် မျှစ်တွင် မိဘရှိရမည်။ ယင်းမိဘကား ဝါးပင်ကြီးပေတည်း။ ဝါးပင်ကြီး၏ ကျေးဇူးကြောင့် ဝါးသားကလေး မျှစ်စို့ပေါက် ဖြစ်ရသည်။ ဤကား ကျွန်တော်၏ တွေးဆချက်မျှသာ။ ပေါ့ပေါ့တန်တန်နှင့် ဟာသဆန်နေမည်လား မသိ။

          သို့သော်လည်း စာဆို ဆိုးကန်သည်ကား တကယ်ပင် မိဘ ကျေးဇူးကို ရည်စူး၍ ရေးသည်ဟု ဆိုပါသည်။ ဆိုးကန်သည် ဆမူရအိ သူရဲကောင်း ဖြစ်သည်။ မင်းထံတွင် ခစားသည်။ မိမိနှင့် သက်တူရွယ်မျှ ဖြစ်သော မင်း၏ သာသနာရေး၊ စာပေရေး ကြိုးပမ်းမှုတို့တွင် ကိုယ်ထိ လက်ရောက် အားပါးတရ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း မိမိ သခင်မင်းသည် စစ်ချီရာတွင် မမာမကျန်းဖြစ်၍ ငယ်ငယ်ရွယ်ရွယ်နှင့် ကံကုန်သွားသောအခါ ဆိုးကန်သည် အနိစ္စတရားကို မြင်၍ ဘုန်းကြီး ဝတ်သည်။ ကျောင်းသင်္ခမ်းကလေး တစ်ခုတွင် ရိုးရိုးကလေးနေကာ စာပေကြည့်ရှုရင်း ဟိုက္ကူများ ရေးခဲ့လေသည်။

( ၇ )

ဟောင်း လောင်း အခွံမှာ

သူ့ကိုယ်နိဂုံးချုပ်ရရှာ

ပုစဉ်း၏ ကြမ္မာ။ ။

                              ဆနိမု (သက္ကရာဇ်မသိ)

          ကျိုတိုမြို့ ဝါဂွမ်းကုန်သည် ဆနိမု ရေးသော ဤကဗျာသည် ပုစဉ်းရင်ကွဲအကြောင်း ဖြစ်သည်။ နွေရာသီတွင် ပုစဉ်းရင်ကွဲ၏ အသံကို ဂျပန်ပြည်၌ ရှောင်၍ မလွတ်နိုင်ပါ။ ကလေးသူငယ်တို့သည် ပုစဉ်းရင်ကွဲ များကို ဖမ်း၍ လှောင်ချိုင့်နှင့် မွေးကာ မြည်သံကို နားထောင်ကြသည်။ ဤသို့ ပုစဉ်းရင်ကွဲ၏ ဘဝနှင့် နီးစပ်သော ဂျပန်စာဆို ဆနိမုသည် သစ်ပင်တွင် တွယ်ကပ်၍ ကျန်ရစ်ခဲ့သည့် ပုစဉ်းရင်ကွဲ၏ အရေခွံကို ကြည့်ကာ ဤဟိုက္ကူကို ဆိုခဲ့သည်။ သေသောအခါ အရိုးစုမျှသာ ဖြစ် သည်တကားဟု တရားသံဝေ ယူလေသည်လားဟု တွေးတောစရာ ဖြစ် သည်။

( ၈ )

မီးသွေးခဲအဖြူ

တစ်ခါတုန်းက ဖြစ်ပါမူ

နှင်းဖုံးသစ်ကိုင်းဖြူ။

                    တဒတိုမို (သက္ကရာဇ် မသိ)

 

ဂျပန်ပြည်တွင် အဖြူရောင် မီးသွေး ရှိသည်။ လက်ဖက်ရည်ပွဲ ကျင်းပသောအခါများတွင် ရေနွေးကျိုရန် အလှအပ သုံးကြသည်။ ယင်းမီးသွေးခဲအဖြူကို မြင်သောအခါ စာဆို တဒတိုမို၏ မျက်စိရှေ့တွင် ရုတ်တရက် ပေါ်လာသည်မှာကား ဆောင်းဥတုအခါ နှင်းခဲတို့ ဖုံးအုပ်နေ ၍ ဖြူဖွေးနေသော သစ်ကိုင်း ဖြစ်သည်။ ဤသစ်ကိုင်းကို ဖုတ်၍ ဖြစ် လာသော မီးသွေးဖြူ။ သစ်ကိုင်းနှင့် မီးသွေးတို့သည် ဤအဖြူရောင် ကြားခံပစ္စည်းဖြင့် ဆက်သွယ်မှုရှိသည်ကို ဟိုက္ကူကဗျာ၏ သဘာဝနှင့် အညီ စာဆိုက စီကုံးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

 

(၉)

စဉ်းသွား မြားအောက်မှာ

မိခင်နို့ချို စို့နေရှာ

သမင်ကလေးပါ။ ။

                              ဂင်စတ်စု (၁၆၀၆-၁၆၈၉)

          ဤကဗျာရေးသူ ဂင်စတ်စုသည် ၁၆၈၉ ခု အသက် ၈၃ နှစ်တွင် ကျိုတိုမြို့၌ အနိစ္စရောက်သော သမားတော် တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ သူသည် စကားလုံးများကို မျက်လှည့်ပြကာ ကစားတတ်သည်ဟု ထင်ရှား သည်။

          မြားလက်နက်ပုံများဖြင့် ပန်းရိုက်ထားသော ကီမိုနိုအင်္ကျီကို ဝတ် ထားသည့် သားသည် မိခင်ပျိုသည် သမင်မွေးရောင်အထည်ကို ဝတ် ထားသည့် သားငယ်အား နို့ချို တိုက်ကျွေးနေသည်။ ဤမြင်ကွင်းကိုပင် မြားအောက်၌ မကြောက်နိုင် မရွံ့နိုင်ဘဲ မိမိ၏ ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်းကို ဖြေဖျောက်ရန် သမင်ငယ်သည် မိခင်နို့ချိုကို စို့နေသယောင်ယောင်၊ သားငယ်၏ ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်းကို ဖြေဖျောက်ရမည်ဖြစ်၍ မြားကို ပင် မကြောက်နိုင်ဘဲ မိခင်က စွန့်စားနေသယောင်ယောင် ဖြစ်အောင်ဖွဲ့ ဆိုလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့ သော်လည်း စာဆို၏ ရွှင်သောဉာဏ်၊ သနားတတ်သောစိတ်၊ အလှကို မြင်တတ်သော သဘောတို့မှာ ထင်ရှား ပေါ်လွင်လျက် ရှိပါသည်။

(၁၀)

ချယ်ရီပန်းလှတို့

ငေးမော မျှော်စိုက် ကြည့်နေလို့

ကုပ်ရိုး ညောင်းတယ်ဗျို့။ ။

                    ဆိုးအင် (၁၆၀၄-၁၆၈၂)

          စာဆို ဆိုးအင်သည် သူတို့လောကတွင် ခေတ်စားနေသည့် အကျော့အမေ့ အလှအပ ကဗျာဝါဒကို တော်လှန်ကာ ကဗျာမဆန်၊ ခံတွင်းမတွေ့၊ အရုပ်ဆိုး အကျည်းတန်သည်ကို ဖွဲ့ဆိုသော ကဗျာဝါဒ အသစ်ကို သွတ်သွင်းလျက် ဂိုဏ်းသစ်ထောင်သော ခေါင်းဆောင် တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ဂျပန်ကဗျာမူရင်းမှာ ယခု မြန်မာပြန်မူကဲ့သို့ ဝေဝေ ဆာဆာ မဟုတ်ပါ။ ပန်းကို ငေးကြည့်နေလို့ ကုပ်ရိုး နာတယ်ဟု ဖြစ်ပါ သည်။ မြန်မာပြန်ရာတွင် ဝဏ္ဏဆယ့်ခုနှစ်လုံး စေ့အောင် စကားပုံများကို ထည့်ရသဖြင့် ဆိုးအင်၏ ကဗျာဝါဒကို ချိုးဖျက်နေသကဲ့သို့ ရှိပါသည်။

(၁၁)

နှင်းကြောင့် စုတ်ပြတ်ရာ

ပူဇာတိ ပြန်ပေါ်လာ

ထီးအုံ ရိုးစုပါ။ ။

                    ချိုးအိ (သက္ကရာဇ်မသိ)