မင်းသုဝဏ် - ဖိုးသူတော်ဦးမင်း၏သဘာဝပြက္ခဒိန်နှင့်အခြားစာများ

ဟောင်းရွက်ညှာ ခါလှစ်လို့

တာသစ်ကယ်တဲ့ နံ့ကြိုင်။

သုတ်ဖြူးလေဆော်က

ပန်းကံ့ကော်ဝတ်မှုန်ကျင်း

သင်းပျံ့လို့လှိုင်။

ကြယ်နှစ်ပြိုင်

သွယ်ဆိုင် ပဝင်း။

စိတြငယ်နှင့်

ငွေလသော်တာတို့

ယုဂန်ချာတောင်တော်စွန်းမှာ

ထွန်းထိန်လို့လင်း။

ခါလှစ်

 

 

          ဟောင်းရွက်ညှာခါလှစ်လို့ - ဆိုသည်ကို အရပ်စကားနှင့် သာမန် ပြန်ပြောရမည်ဆိုလျှင် ရွက်ဟောင်းများ အညှာမှ ကြွေကျကြကုန်ပြီ ဟု ဖြစ်လေသည်။ ခါလှစ်ကို ကြွေသည်ဟု ပြန်ရလေသည်။ ခါသည်ကို လှုပ် သည်၊ လှစ်သည်ကို ဖွင့်သည်ဟူ၍သာ ကြားဖူးပါသည်။ ကြွေသည်ဟု မကြားဖူးပါဟူငြားအံ့၊ ဟုတ်ပါသည်ဟု ဝန်ခံရပေမည်။ သို့သော်လည်း အရပ်သားတွေးပုံမြင်ပုံနှင့် ကဗျာဆရာတွေးပုံမြင်ပုံမှာ မတူပါ။ အရပ်သားပြောပုံဆိုပုံနှင့် ကဗျာဆရာပြောပုံဆိုပုံမှာ မတူပါ။ ဤတွင် အရပ်သားက ရွက်ဟောင်းတွေ ကြွေလို့ဟေ့ ဟု ပြောမည်ကို ကဗျာဆရာက ဟောင်းရွက် ညှာခါလှစ်လို့ဟု ဖွဲ့ ထားသည်။

          ဦးမင်းသည် ခါလှစ် ဟု ဘာအကြောင်းကြောင့် ရေးပါသလဲ။ အကြောင်းအမျိုးမျိုးရှိပေမည်။ ရုတ်တရက် တွေးမိသမျှကို ကောက်ယူဖော်ပြ ပါအံ့။ ။

          (၁) လာလတ္တံ့သော တာသစ်ကို ငဲ့မျှော်၍ ကိုယ်တွင်းပြည့်ကာရန်ခါလှစ်ကိုသုံးသည်။

          (၂) စကားလုံးလှ၍ အသံသာပြီးလျှင် အသွင်သစ်သောကြောင့်ဖိုးသူတော်ဦးမင်း၏ သဘာဝပြက္ခဒိန်နှင့် အခြားစာများခါလှစ်ကိုသုံးသည်။

          (၃) ယင်းစကားနှစ်လုံးတွင် ကိန်းအောင်းနေသော အနက်အဓိပ္ပာယ်တို့ ကြွယ်ဝမှုကိုနှစ်သက်၍ ခါလှစ်ကိုသုံးသည်။ ။ ဤအကြောင်းသုံးပါးအပြင် အခြားအကြောင်းတို့လည်း ရှိပေဦးမည်။

          ဤအကြောင်းတို့ကို ဦးမင်းသည် တမင်တကာ သတိမူတွေးတော လက်ချိုး ရေတွက်ကာ ဤသို့ ဖွဲ့ ဆိုလိုက်သည်ဟူ၍ကား မယူမှတ်ရာ။ ကဗျာဆရာ တို့၏ ကွန့်မြူးသောဉာဏ်သည် ဆန်းကြယ်သည်။ မိမိတို့၏ရင်ထဲတွင် သိုဝှက်မထားနိုင်လောက်အောင် အကြောင်းတစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်လာပါက ထိုအကြောင်းကို လူတစ်ဖက်သား သဘောကျအောင်၊ သင့်လျော်သော စကားတန်ဆာဖြင့်ဆင်၍ ဖော်ပြနိုင်သည်။ ထိုစကားတန်ဆာကို သူတို့ ဘယ်က ရှာလာသည်ဟူ၍ကား မပြောတတ်ပေ။ ဖွဲ့ဖို့ရန်ကိစ္စပေါ်လာလျှင် ဖွဲ့ဖို့ရန်စကားလည်း စိမ့်ယိုထွက်ပေါ်လာတော့သည်။ သားသူငယ်ကိုမြင် လျှင် မိခင်၏ရင်သားမှ နို့ရည်ချို စီးယိုထွက်လာသကဲ့သို့ပင် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုရမည်ထင်မိသည်။

          အထက်ပါအကြောင်းသုံးချက်တွင် တတိယအကြောင်းကို အနည်း ငယ် ချဲ့ထွင်ပြောပြလိုသည်။ ။ခါသည် ဆိုသော ကြိယာတွင် လှုပ်သည် ဆိုသောအနက်မှတစ်ပါး သက်ဆိုင်ရာ အခြားအဓိပ္ပာယ်တို့ ကိန်းအောင်းလျက်ရှိသေးသည်။ လျှော် ပြီး ဆံပင်ကို ခါလိုက်လျှင် ရေမှုန် ရေမြူတို့သည် လေထဲတွင် လွင့်ပျံ့ သွားသည်ကို မြင်ရမည်။ လဲမှို့ဝါဂွမ်းထည့်သောအိတ်ကို ခါလိုက်လျှင် လဲ မှုန့်ဝါမှုန့်တို့ လွင့်ပျံ့သွားသည်ကို မြင်ရမည်။ တစ်စုံတစ်ခုကိုခါလိုက်လျှင် တစ်စုံတစ်ခုသောအရာ လွင့်ပျံ့သည်ကို တွေ့ရမည်။ ထို့ကြောင့် ခါသည် နှင့် လွင့်ပျံ့သည် ဆိုသော အကြောင်းကြိယာ အကျိုးကြိယာတို့သည် တွဲ ဖက်လျက်ရှိလေရကား နွေရာသီ လေရူးထဲတွင် ရွက်ညောင်း ရွက်ဟောင်း တို့ အညှာနဲ့နဲ့နှင့် ခါပုံကိုလည်းကောင်း၊ သို့ခါရာမှ ကြွေကျကာ လွင့်ပျံ့ ပျံဝဲသည်ကိုလည်းကောင်း အလိုအလျောက် သဘောပေါက်နေသော ဦးမင်း သည် သစ်ရွက်ကြွေသည်ကို သစ်ရွက်ခါသည်ဟု ဆန်းဆန်းကြယ်ကြယ် ဖွဲ့လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဤအဖွဲ့ မျိုးကို ဦးမင်းတစ်ဦးတည်းသာ သုံးပါသလား။ မဟုတ်ပါ။ တွင်းသင်းမင်းကြီးလည်း မဟာဇနကပျို့အပိုဒ် ၁၉၈ တွင် သုံးခဲ့ပါသေးသည်။

          တောခြေမြိုင်စိုး၊ သစ်အမျိုးတွင် မြတ်နိုးစရာ၊ သြဇာပြည့်နှက်ညောင်းသစ်ရွက်လည်း၊ ဆောင်းရက်မွေရှင် ဘယ်ခါတွင်မျှ၊ စင်စင်မခါ ကျလာမစဲ၊ ခိုတောင်လဲဖြင့်ကြွေမြဲဓလေ့၊ တိမ်ညိုေ နှင့် အရွေ့လိုက်ဘက်၊ ဥယျာဉ်ထက်တွင် သရက်နှစ်ပင်တို့ပေတည်း။

          သရက်ပင်တို့သည် ဆောင်းရော နွေပါ ရွက်ဟောင်းရွက်ညောင်းတို့ အကုန်အစင် မကြွေတတ်ပုံကို စင်စင်မခါ ဟူ၍ မင်းကြီး ဖွဲ့ဆိုခဲ့ပေသည်။

          လှစ်သည် ဆိုသောကြိယာတွင်လည်း ဖွင့်သည် ဆိုသောအနက်မှ တစ်ပါး သက်ဆိုင်ရာ အခြားအဓိပ္ပာယ်တို့ ကိန်းအောင်းနေသေးသည်။ ပိတ်ထားသောတံခါးကို လှစ်လိုက်လျှင် အလင်းရောင်ဝင်လာ၍ လင်းသွား သည်။ ပိတ်ထားသော စလောင်းဖုံးကို လှစ်လိုက်လျှင် အိုးအတွင်းရှိ ပစ္စည်း တို့ကို ထင်ရှားစွာ မြင်ရသည်။ ထို့ကြောင့် လှစ်သည်ဆိုသောစကားနှင့် လင်းသွားသည်၊ ရှင်းသွားသည်၊ ထင်ရှားစွာ မြင်ရသည်ဆိုသော အနက် တို့သည် နှီးနွယ်ဆက်ဆံလျက်ရှိသည်။ ဤတွင် နွေပေါက်၍ ရွက်ခြောက် များ ကြွေသောအခါ တောချုံပိတ်ပေါင်းတို့မှာ အရိုးကျဲကျဲနှင့် ရှင်းနေ လင်း နေ၍ အခါတိုင်း မမြင်နိုင်အောင် ရွက်အုပ်ကြားတွင် ဖုံးကွယ်နေသော အရာ တို့ကို ထင်ရှားစွာ မြင်နိုင်သောအဖြစ်ကို ပေါ်လွင် သိမြင်နိုင်ကြရအောင် ဦးမင်းက ရွက်ညောင်းရွက်ဟောင်းတို့ လှစ်ကြသည်ဟု ဆိုလိုက်ခြင်းဖြစ် သည်။ ဦးကြင်ဥကလည်း တပို့တွဲလရာသီတွင် ပေါ်သစ်စ အညွန့်အကိုက် အဖူးပုရစ်တို့ကို လေပြည်လေရူးကလေးက တိုက်ခတ်ဖွင့်လှစ်ပြသနေပုံကို ဤသို့ ဖွဲ့ဆိုထားချက်ရှိသည်။

ဟေမန်အဆုံး

ကိုက်ဖူးပုရစ်၊ ရွှေချပ်စစ်ကို

လေလှစ်တုန်းမို့။

          နွေရာသီအခါ သစ်ရွက်များ ညှိုးခြောက် ကြွေကျ၍ တောတောင် အတွင်း၌ လင်းလင်းချင်းချင်းရှိပုံကို ရှင်ဥတ္တမကျော်သည် တောလားကြီး၌ ဤသို့ဖွဲ့ထားသည်ကိုလည်း တွေ့နိုင်ပေသေးသည်။

သဘင်ဂိမှာန်၊ တာသင်္ကြန်ဟု

လေပြန်လွှင့်ကူ၊ ဘုံသစ်ထူ၍

ဥဏှဂူနတ်၊ ဖန်ရဟတ်လည်း

 သဟဿရောင်၊ ခြည်တထောင်ဖြင့်

ပြောင်ပြောင်ဝင်းထိန်၊ အာဏာနှိမ်လျက်

ပြင်းရှိန်အန္တ၊ ကုန်စွမ်းပြသော်

လေခမြေသက်၊ ဈာန်ဝိတက်သို့

သစ်ရွက်ရော်ရီ၊ ဣန္ဒနီဝယ်

သိဂီတစ်ဝက်၊ ဖက်၍ဆေးစုံ

ခြယ်သောပုံသို့၊ ရဂုံမြိုင်တွင်း

တောလုံးလင်းသား၊ သီးကင်းနုစ။

          အတာသင်္ကြန်ကျသည့် တန်ခူးလတွင် နေမင်းပူပြင်း၍ လေပြန်က တိုက်ခတ်သောအခါ သစ်ရွက်တို့သည် မြစိမ်းရောင်မှ ရွှေဝါရောင်သို့ ပြောင်း ကူး ခြောက်သွေ့ကြပြီးလျှင် ရသေ့ရဟန်းတို့ ဈာန်ပျံရာမှ ဈာန်လျှောကာ ငြိမ်ငြိမ်သက်သက် မြေသို့ ကျဆင်းသကဲ့သို့ ကြွေကျသောကြောင့် တောကြီး တစ်ခုလုံးသည် လင်းလျက်ရှိလေတော့သည်ဟု အကျဉ်းအားဖြင့် ဆိုလိုပေ သည်။

          ထို့ကြောင့် ခါလှစ် ဆိုသော စကားနှစ်လုံးကို သာမန်အားဖြင့် ကြွေ ကျ သည်ဟု ပြန်ဆိုရသော်လည်း ထိုစကားတို့အထဲတွင် အနက်အဓိပ္ပာယ်အမျိုးစုံတို့ကို ဦးမင်းသည် ထည့်သွင်းပေါင်းစပ်ကာ အမြူတေခဲ လုပ်ထား သည်ကို နွားပိန်အသားထိုးကြည့်နည်းဖြင့် သိနားလည်ရလေသည်။

          ကဗျာဆရာတို့ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာစွာ ဖွဲ့ဆိုထားသော အသုံးအနှုန်းတို့ သည်ကား အလွန်ဆန်းကြယ်ကြပေသည်။ ကောင်းကင်က မိုးတိမ်နှင့် တူကြ ပေသည်။ မိုးရာသီအခါ မုတ်သုံလေနှင့်ရော၍ ကောင်းကင်သို့တက်လာသော မိုးတိမ်တို့ကို မျှော်စောင့်ကြည့်ပါလျှင် ခုနီ၊ ခုပြာ၊ ခုဝါ၊ ခုမှိုင်းနှင့် အသွေးအရောင် ဖမ်းရခက်ဘိတောင်း။ ခုနဂါးရုပ်၊ ခုဂဠုန်ရုပ်၊ ခုသစ်သီး၊ ခုပန်းပွင့်နှင့် အဆင်းသဏ္ဌာန်ဖမ်းရခက်ဘိတောင်း။ သို့ပင်တစ်မျိုးပြီးတစ်မျိုး ပြောင်းလဲနေလင့်ကစား မိုးတိမ်မိုးသား၏ အခြေခံသဘောကား မပျောက် ပေ။ ထိုနည်းတူစွာ ကဗျာဆရာ၏စကားအနက်ကို ဖမ်းရခက်ဘိတောင်း။ အသွေးအမျိုးမျိုး၊ အဆင်းအမျိုးမျိုး ပြောင်းလဲနေတတ်သည်။ သို့သော် အခြေခံအနက်ကား မရွေ့မလျား မပျောက်မပျက်ပေ။ ဤတွင် မိုးသားတိမ်တောင်တို့ အသွေးပြောင်းပုံ၊ အဆင်းပြောင်းပုံကို ရှင်ဥတ္တမကျော် ဖွဲ့ဆိုခဲ့ သည်မှာ သတိပြုဖွယ်တစ်ရပ်ဖြစ်သဖြင့် အောက်တွင် ဖော်ပြပါအံ့။

တိမ်ညိုမိလ္လာ၊ တိမ်စူကာနှင့်

 တိမ်ပြာရောယှက်၊ မရမ်းဖက်၍

တိမ်သက်တံ့ရောင်၊ အဝါဘောင်ဝယ်

မှောင်ခဲ့တခါ၊ ပြာခဲ့တချို့

ညိုခဲ့တလီ၊ ရီခဲ့တဖုံ

မှုန်ခဲ့တချက်၊ ယုဂန်ထက်က

လေးဘက်လုံးခြုံ၊ တိမ်ဂဠုန်လည်း

နဂါးရုံကွေ့၊ ရန်ချင်းတွေ့သော်

 ခိုးငွေ့လွှတ်ပြိုင်၊ ဂုဏ်ချင်းဆိုင်ခဲ့။

          ထိုတိမ်တောင်တိမ်လိပ်တို့နည်းတူ ခါလှစ် ဆိုသောစကားသည် လည်း အနက်အမျိုးမျိုး ပြောင်းလျက်ရှိပေသည်။ သစ်ရွက်ခြောက်များ လေပြည်လေရူးတွင် လှုပ်ခါနေကြသည်။ ကြွေကျဝဲပျံနေကြသည်။ သစ်ရွက်