ပီမိုးနင်း - စကားပြောဟောနည်း

၁ အပြောကောင်းခြင်း

အပြောကောင်းခြင်း၏ အင်္ဂါများကား

နှုတ်လျင်ခြင်း၊

စိတ်ဝင်စားခြင်း၊

အသောပါခြင်း၊

အတွေ့အကြုံများခြင်း၊

သရုပ်ထင်အောင် ပြောတတ်ခြင်း၊

ပုံသက်သေ တင်ပြခြင်း၊

နည်းစနစ်ကောင်းခြင်း၊

အသံအနိမ့်အမြင့်နှင့် ကောင်းခြင်း

ပြတ်သားခြင်း၊

လက်ဟန်ကိုယ်ဟန်ကောင်းခြင်း၊

စဉ်းစားဆင်ခြင်ဉာဏ်ရှိခြင်း၊

အမူအရာ ကြွယ်ခြင်း၊

ပင်ကိုဉာဏ်ကောင်းခြင်း၊

စသော ဤအင်္ဂါများ ဖြစ်ကြလေသည်။

 

ပြောဟောခြင်းအလုပ်ကို စ၍လုပ်သူမှန်သမျှ ပထမ၌ လူရယ် ဖွယ်ရာ ဖြစ်မြဲပေ။ ဒစ်စရယ်လိသည် စကားမဆုံးမီ ရပ်၏။ ရင်ကူရန်ခေါ်  ပုဂ္ဂိုလ်လည်း ထို့အတူ၊ ရှယ်မိုဒန်ခေါ် ပုဂ္ဂိုလ်လည်း အလားတူ။ မလျှော့သောစိတ်ဖြင့် နောင်ဆက်ခါ ကြိုးစားကြသောကြောင့် ထိုပုဂ္ဂိုလ် သည် ရာဇဝင်၌ ကျော်ကြားသော အပြောကောင်း ပုဂ္ဂိုလ်များအဖြစ်သို့ ရောက်ကြလေသည်။  

            ပထမ ရေကူးသင်စ၌ ရေနစ်ရ၏။

            ဘိုင်စကယ် အစီးသင်စ၌ ခြေသလုံး ပွန်းပဲ့၏။

            ပထမ လက်ဝှေ့ထိုးသူမှန်က နှာခေါင်းမှ သွေးထွက်ရလေသည်။

            အပြောကောင်းသူတို့သည် ဝမ်းတွင်းပါ ဖြစ်ကြသည်ဟု ဆိုကြ ၏။ ထိုစကားမှန်၏။ သို့သော်လည်း ဝမ်းတွင်းပါမဟုတ်ဘဲလျက် လေ့ကျင့် သင်ကြားကလည်း ဖြစ်နိုင်လေသည်။ ဝမ်းတွင်းသူများ သည် အပြောအတတ်ကို လေ့ကျင့်သင်ကြားရာ၌ ပိုမိုလျင်မြန်စွာ တတ် ကြပေလိမ့်မည်။ ဝမ်းတွင်းပါမဟုတ်သူကား အနည်းငယ် အချိန်ပို၍ လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရမည်။ မတတ်နိုင်ဟူ၍ကား မမှတ်အပ်ပေ။

             ဒီမွန်စဏီနိစ်ခေါ် ရာဇဝင်၌ အကျော်ဆုံးသော အဟောကောင်း ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးသည် ထစ်သူဖြစ်၏။ အပြောကောင်းဖြစ်ဖို့ရန်အတွက် ခက်ခဲစွာ လေ့ကျင့်ရင်း မလျှော့သောလုံ့လ၏ အစွမ်းကြောင့် ကမ္ဘာ့ ရာဇဝင်မှာ ၎င်း၏နာမည်သည် အကျော်ဆုံးဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ဝမ်းတွင်း ပါ ဉာဏ်ကြီးသူအစစ်၊ တစ်ခုခု၌ ထူးချွန်သူတို့မှာ သင်ဖို့မလိုဟု ပြော ကြ၏။ ထိုစကားသည် အမှားဖြစ်၏။ ဂီတအရာ၌ ထူးချွန်သောသူ သည် ဇာတိဉာဏ်အတိုင်းပင် ဖြစ်သော်လည်း ဂီတပညာ၏ အရင်း အမြစ် အခြေခံဖြစ်သောနည်းကို သင်ကြားရလေသည်။

            တားနားသည် ပန်းချီအရာ၌ လူချွန်ဖြစ်၏။ သို့သော်လည်း ပန်းချီအတတ်ကိုသင်ပြီးမှ ရေးနိုင်လေသည်။ ဇာတိပါ ပုဂ္ဂိုလ်ထူးများသည် အခြားမဟုတ်။ မိမိတို့နှင့်နီးစပ်သော အတတ်ပညာတစ်ခုခုကို နှစ်ပေါင်းများစွာ လေ့ကျင့်သင်ကြားရသူများဖြစ်ကြ၏။ မလေ့မကျင့် မသင်မကြားက မချွန်နိုင်၊ မထူးနိုင်။ သင်ကြားလေ့ကျင့်ရာ၌ကား မည် သူမဆို မတတ်နိုင်ဟူ၍ မရှိပေ။ ထူးချွန်သူများ လေ့ကျင့်သင်ကြား၍ နေသည်ကို မည်သူမှမမြင်၊ မသိ၊ တတ်မြောက်ကျော်ကြားမှသာ သိကြ ရလေသည်။ လိုရင်းအချက်မှာ ပထမ မအောင်၊ မမြင် အထမမြောက် ခြင်းကြောင့် ငါကား ဖြစ်မည်မဟုတ်ဟူသောစိတ်ကို မထားအပ်ခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ထိုအချက်ကို စိတ်၌ ခိုင်မြဲစွာထားရမည်။ ငါ လေ့ကျင့် လျှင် ဧကန်အမှန် ယခုထက်ပို၍ အပြောကောင်းရမည်ဟု ယုံကြည် ဖို့သာ လိုလေသည်။

                စိတ်ပျက်ခြင်း မရှိစေရ။ ကိုးစားယုံကြည်ခြင်းသာ ရှိရမည်။ ပရိ သတ်ကို မြင်သည့်အခါ ကြောက်ရွံ့ သောစိတ် ပေါ်လာတတ်၏။ ထို အခါ ထိုကြောက်စိတ်ကို ဖျောက်ဖျက်ရမည်။ ဤနေရာ ဤအခါသည် ငါ၏ အစွမ်းသတ္တိကို တိုးတက်အောင် ကူညီဖန်တီးသော နေရာဟူ သော စိတ်ကို ဆောင်ရမည်။

               ထိုအခါမျိုး၌ ကြောက်စိတ်ရှိမြဲဖြစ်၏။ ကြောက်စိတ်သည် အစွဲ ဖြစ်၏။ အစွဲကို မည်သူမှ ဖျောက်၍မရပေ။ သို့သော်လည်း ကြောက် စိတ်သည် အကူအညီတစ်မျိုးဖြစ်၏။ သတိနှင့် လုံ့လသည် ဤ ကြောက်စိတ်မှ ထွက်ပေါ်နိုင်လေသည်။

              ကြောက်စိတ်သည် ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်၏။ ထိုရောဂါသည် ကိုယ်ခန္ဓာနှင့် သက်ဆိုင်၏။

ဒူးဆစ်မခိုင် လှုပ်ရှားချင်၏။ ခံတွင်းအာခေါင် သွေ့ခြောက် ၏။ နှလုံးခုန်၏။ ရင်ထဲ၌ တစ်နည်းနည်းအားဖြင့် မသက်သာ ဖြစ်တတ်လေသည်။ ဤလက္ခဏာများသည် အဆန်းအပြားမဟုတ်။ ကြောက်စိတ်မှ

ပေါ်မြဲဖြစ်သော ကိုယ်ခန္ဓာ၌ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် လက္ခဏာများဖြစ်ကြ လေရာ ကိုယ်ခန္ဓာ၌ ဖြစ်ပေါ်သော ရောဂါတစ်မျိုးပင် ဖြစ်လေသည်။

               စစ်သားအသစ်မှန်သမျှ ပထမတိုက်ပွဲ၌ ထိုကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ စစ်ပွဲ တစ်ပွဲလောက် တိုက်မိသောအခါ၌ ထိုဝေဒနာတို့ကို နိုင်နင်း၍ လာ၏။ လေ့ကျင့်ခြင်း၏ အစွမ်းဖြင့် စိတ်သည် ခိုင်မာ၍လာလေ

၏။

             ပရိသတ်ကို ကြောက်ခြင်းသည် မိမိ၏ကိုယ်ဟန်အမူအရာ စသည်တို့၌ အနေအထားမကျခြင်း၊ ခွကျသကဲ့သို့ ရှိနေခြင်းကို သေ ချာစွာသိသော အသိစိတ်မှ ထွက်ပေါ်၏။ ထိုခွကျခြင်းသည် အမှန် ရှိ၏။ စိတ်အထင်မဟုတ်ပေ။

             အဘယ်ပုံ မတ်တတ်ရပ်ရမည်၊ လက်ကို အဘယ်ပုံအသုံးပြုရ မည်၊ အသက်ကို ဘယ်ပုံရှူရမည်၊ အသံကို အဘယ်ပုံထုတ်ယူရ မည်ဟူ၍။

           အစဉ် မည်သူမှ မသိကြပေ။

           ဤအရာများနှင့် ပတ်သက်၍ နည်းလမ်းကိုသိသောအခါ၌ အနေအထားမကျ၊ (ဝါ)ခွကျခြင်းသည် အလိုအလျောက် ပျောက်ကွယ် ၍သွားလိမ့်မည်။ အကြောင်းမူကား ထိုအခါ၌ ကျင်လည်ပြီးအဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ကျင်လည်ပြီးသောအခါ၌ မိမိ၏ အစွမ်းသတ္တိကို မိမိသိ၍ လာ၏။ ထိုကဲ့သို့သောအခါ ကြောက်စိတ်ဝင်ဖို့ရန် နည်းလမ်းမရှိတော့ ပေ။ အကြောင်းမူကား နည်းလမ်းကိုသိပြီးဖြစ်လေသည်။

                 သို့သော်လည်း ပရိသတ်ကိုကြောက်သောစိတ်မဟုတ်ပေ။ အဘယ် နည်း၊ အဘယ်ပုံလုပ်လျှင်ထိုစိတ်ပျောက်လိမ့်မည်ဟူသောနည်းမရှိပေ။

            ပရိသတ်ကိုကြောက်ခြင်းသည် ငါ မပြောတတ်၊ မဟောတတ်ဟူ သော အသိစိတ်မှ ထွက်ပေါ်၏။ ဤကား သဘာဝတရားမရှိက မိုက်ရူး ရဲသူတွေ ပြောချင်တိုင်း ဟောချင်တိုင်း ဟောကြပေလိမ့်မည်။ နားထောင်ရသူများမှာလည်း ဒုက္ခကြီးဖြစ်ချေမည်။

              ပရိသတ်ကို ကြောက်ခြင်းသည် စိတ်နှင့် လည်းဆိုင်၏။ အကြောင်းမူကား ကိုယ်အမူအရာ အနေအထားမကျသလို စိတ်အမူ အရာမှာလည်း အနေအထားမကျဘဲ ရှိနေလေသည်။ ထိုအကြောက် သည် စိတ်နှင့်ဆိုင်၏။ အကြောင်းမူကား အသစ်ဖြစ်သော အလုပ်ဟူ သမျှသည် အနည်းအများအားဖြင့် စိတ်ကို လှုပ်ရှားစမြဲ ဖြစ်လေ သည်။

             ရှေးဦးပထမ၌ ပြောသောစကားလုံးဟူသမျှကိုလည်းကောင်း၊ စကားအပိုဒ်ဟူသမျှကိုလည်းကောင်း၊ မိမိရရပြော၏။ လူပေါင်းများစွာ တို့၏မျက်လုံးပေါင်းများစွာတို့သည် မိမိကို စူးစိုက်၍နေကြောင်း သတိ ထား၍နေ၏။ ပြောသောအသံကို လွန်စွာကျယ်သည်ဟုမှတ်ထင်ကာ မိမိ၏အသံကိုပင် မိမိပြန်၍ ကျယ်သလိုလိုဖြစ်တတ်၏။ ငါ့အသံဟာ ငါ့အသံမှဟုတ်ပါ့မလားဟူ၍ပင် တွေးလေသည်။ စကားတစ်ပိုဒ်နှင့် တစ်ပိုဒ်စပ်ကြား၌ကား အတိုင်းမသိ ဆိတ်ငြိမ်၍နေသည်ဟု မှတ်ထင် ၏။ ငါ့စကားဟုတ်ရဲ့လားဟုတွေး၏။ အနည်းငယ် ချွတ်ချော်တိမ်းပါး က မှန်၍သွားတော့မလို ဖြစ်တတ်လေသည်။ ထိုအခါ စိတ်ထဲ၌မနေ တတ် မထိုင်တတ်ဖြစ်၍နေတတ်သည်။

                   လေ့ကျင့်သင်ကြား၍ ခြောက်လလောက် ကြာသောအခါ ထို အဖြစ်မျိုး တွေ့ရှိတော့မည်မဟုတ်ပေ။ အကြောင်းမူကား ပရိ သတ်ရှေ့မှာ ပြောရခြင်းအလုပ်သည် မိမိရရမဟုတ်။ အလိုလိုကဲ့သို့ လည်းကောင်း၊

               စကားပြောစက်ကဲ့သို့လည်းကောင်း ဖြစ်လာလိမ့်မည်။ ထိုစကားပြောစက်၏ စက်ဆရာကား အခြားမဟုတ် ပြောသူ၏ အတွင်း စိတ်ဖြစ်၏။ ဘိုင်စကယ်စီးသော စိတ်၊ ရေကူးသောစိတ်ဖြစ်၏။ သိသိရရလုပ်သောစိတ်၊ သိသိရရပြောသောစိတ်ကား အပြင်စိတ်ဖြစ်၏။ ထိုစိတ်သည် ဘိုင်စကယ်အစီးသင်သောစိတ်၊ ရေကူး သင်စိတ်ပင် ဖြစ်လေသည်။

              ထိုနည်းသည် အတတ်ဟူသမျှနှင့်ဆိုင်၏။ ပြောဟောခြင်း အတတ်သည် ချက်ချင်းမဟုတ်ပေ။ မည်သူမဆို ဘိုင်စကယ် ရေကူး သင်လျှင် တတ်ရသလို အပြောအဟောအတတ်ကို သင်လျှင် တတ် ၏။ ဘိုင်စကယ်ရေကူးကို မသင်က မည်သူမှ မတတ်သကဲ့သို့ အပြော အဟောကိုလည်း မသင်မလေ့က မည်သူမျှ တတ်မှာမဟုတ်ချေ။

            မြန်မာစကားသည် အင်္ဂလိပ်စကားနှင့်မတူချေ။ အင်္ဂလိပ်မှစ၍ ဥရောပစကားများမှာ ရေးသောစာနှင့် ပြောသောစကားများစွာ မခြား နားပေ။ အရပ်ထဲမှာပြောရာ၌ပင် စာတတ်သူမှန်က ရေးသကဲသို့ပြော ၏။ သို့ဖြစ်သောကြောင့် အင်္ဂလိပ်လူမျိုးများသည် တစ်စုံတစ်ယောက် စာတတ်သည် မတတ်သည်ကို စကားအနည်းငယ်ပြောသဖြင့် သိနိုင် သည်။ စာမတတ်သောအင်္ဂလိပ်သည် စကားကို သဒ္ဒါနည်းကျစွာ အပြောတတ်၏။ အင်္ဂလိပ်မှာ ရေးရာ၌သာမဟုတ်၊ ပြောရာ၌လည်း သဒ္ဒါနည်းကျရလေသည်။

           မြန်မာစကားမှာကား အရေးတစ်မျိုး၊ အပြောတစ်မျိုးဖြစ်လေရာ စာမတတ်သော်လည်း အပြောတတ်ကြ၏။ စာမတတ်သောသူအချို့ သည် စာတတ်သူများထက်ပင် စကားအပြောကောင်းတတ်ကြလေသည်။

             သို့သော်လည်း ပရိသတ်အလယ်၌ကား အရပ်စကားကိုချည်း သုံး၍ မဖြစ်။ စာစကားကိုချည်း သုံးရမည်မှာလည်း မလွယ်ကူလှပေ။ သည် လည်း ညသတ်။ ၍၊ ၌၊ ၏၊ လေ၏။ ဖြစ်ရကား၊ ရှိလေသော်၊ ဖြစ်လေ သည်။ ဖြစ်သည်၊ လေကုန်သည်ဟူသော စာသံများသည် ပရိသတ်ရယ် ဖွယ် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ သို့ဖြစ်လေရာ လူရယ်ဖွယ်မဖြစ်စေဘဲ ပြတ်သားသောစကားကို သုံးသင့်သည့်အခါ သင့်လျော်စွာသုံးရာ၏။ အရပ်စကား သုံးသင့်သည့်အခါ သုံးရလေသည်။

          ဥပမာ အဲဒီတော့၊ နို့ပြီးတော့လဲ၊ အင်မတန် ခက်တာကလား၊ ဤလိုစကားမျိုးများမှာ စာစကားမဟုတ် အရပ်စကားမျှဖြစ်သော် လည်း မသေးနုတ်လှသဖြင့် သုံးနိုင်လေသည်။ သို့ဖြစ်လေရာ သတင်းစာတစ်စောင်၌ သတင်းတစ်ခုခုကိုလည်း ကောင်း၊ အကြောင်းတစ်ခုခုကိုလည်းကောင်း၊ ပရိသတ်ရှေ့၌ အဘယ် နည်း အဘယ်ပုံ ပြောကောင်းမည်ကို လေ့ကျင့်စမ်းသပ်ခြင်းကို စာဖြင့် ရေး၍ နှုတ်ဖြင့် အသံကျယ်စွာ ပြော၍ကြည့်ခြင်းဖြစ်သော်လည်းကောင်း လေ့ကျင့်ရမည်။ ပမာ ..

          “ဘင်္ဂလားနယ် ရခိုင်-ဗုဒ္ဓဘာသာအသင်းကြီး၏ ၂ ကြိမ်မြောက် အစည်းအဝေးကြီးကို ကဆုန်လဆန်း ၁၂ ရက်နေ့ တလောင်းဈေးမြို့ အဂ္ဂဓောဆရာတော်ဘုရားကျောင်း၌ ကျင်းပရာ ၎င်းမြို့ရှိ ရဟန်းတော် များ၊ လူကြီးလူကောင်းများ ၂၀၀၀ ကျော်ခန့် ကြွရောက်ကြကြောင်း”

          ၎င်းစာပိုဒ်အတိုင်း ပရိသတ်များကို ဟောပြောရလျှင် ပင်ပန်းမည့် ပြင်၊ နားထောင်၍လည်း ကောင်းမည်မဟုတ်ပေ။ သို့ဖြစ်လေရာ ရှေးဦး ပထမ အောက်ပါအတိုင်းပြင်ရမည်။

         “ဘင်္ဂလားနယ် ရခိုင်-ဗုဒ္ဓဘာသာ အသင်းကြီးဟာ ကဆုန် လဆန်း ၁၂ ရက်နေ့မှာ ဒုတိယမြောက် အစည်းအဝေးကြီးကို ပြုတယ်လို့ သတင်းကြားရတယ်။ အဲဒီအစည်းအဝေးကြီးမှာ ရဟန်းရောလူပါ မြို့ထဲကရော၊ တောလက်ကျေးရွာများကရော။ လူကြီးလူကောင်းပရိသတ် ၂၀၀၀ ကျော် ကြွရောက်ကြသတဲ့။ အားတက်စရာကြီးပေပဲ။ (ဝါ) အလွန်အားတက်စရာကောင်းပေ တယ်။ (ဝါ) တော်ကြပေတယ်။

            ဤကဲ့သို့ ပြုပြင်လိုက်သောအခါ စာသံ၏ တောင့်တင်းကျပ်တည်း ခြင်းမှာ စကားသံဖြင့် ပြေပြစ်ပျောင်းပျော့ခြင်းအဖြစ်သို့ ရောက်လေသည်။

            သို့သော်လည်း လူတစ်ယောက်မှာ လေပေးလေယူ စကားအသုံး