ပါရဂူ - ရာဇာနှင့်သာသနာ

ပိယဒဿီ အသောက

          သူသည် ကမ္ဘာ့သမိုင်းထဲက အကြီးမြတ်ဆုံး ဘုရင်များထဲတွင် တစ်ပါး အပါ အဝင် ဖြစ်သည်။ သူ၏ တိုင်းနိုင်ငံ အကျယ်အဝန်းသည် အာဖဂန်နစ္စတန်မှ မဒရပ်အထိ ကျယ်ပြန့်သည်။ သမိုင်းစာမျက်နှာများထဲတွင် စစ်နိုင်ပြီးနောက် စစ်ကို လုံးဝစွန့်ပစ်လိုက်သော တစ်ဦးတည်းသော စစ်ဘုရင်ဖြစ်သည် (၂၂၅ဘီစီ)။ ကမ္ဘာကြီးကို စစ်ဖြင့် အနိုင်မယူဘဲ ဓမ္မဖြင့် အနိုင်ယူမည်ဟူ၍ ကြေညာ သူဖြစ်သည်။ သူကား ဘီစီသုံးရာစု၌ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အသောကမင်းတရား ကြီး ဖြစ်သည်။

          အသောကသည် သူ၏တိုင်းနိုင်ငံ အကျယ်အဝန်း ပြန့်ကျယ်ကြီးမား သောကြောင့် ကြီးမြတ်သောဘုရင် ဖြစ်လာခြင်း မဟုတ်ပေ။ သူ့အား ကြီးမြတ်သော အဆင့်သို့ ပို့သည့်အရာများမှာ လူသားများအပေါ်ထားသော သူ၏ ကြင် နာမှု၊ နေရာထက်ဝန်းကျင်၌ ပျံ့နှံ့နေသော သူ၏အရှိန်အဝါ၊ သူ၏ ပြည်တွင်း ပြည်ပမူဝါဒ၊ သူ၏ သစ္စာတရားကို မြတ်နိုးခြင်းနှင့် ဖြန့်ဖြူးခြင်းတို့ပင် ဖြစ် သည်။ ထို့ကြောင့် သူ့အား ဆိုက်ဗေးရီးယားမှ သီရိလင်္ကာအထိ နိုင်ငံသူ နိုင်ငံ သားများ၏ အကျိုးကို လိုလားသူအဖြစ် သတ်မှတ်ယူဆထားကြသည်။ သူ့လောက် မည်သည့်အိန္ဒိယနိုင်ငံဘုရင်မှ ကျော်စောထင်ရှားခြင်းမရှိပေ။ သူ့လောက် မည်သည့်ဘုရင်မှ သမိုင်းတွင် သြဇာအရှိန်အဝါ မစူးရှခဲ့ပေ။

          အသောကမင်းတရားသည် မောရယအမျိုးအနွယ် ဖြစ်သော်လည်း သူ့ အမည်နာမတွင် မောရယ တပ်ခေါ်လေ့ မရှိပေ။ သူ၏ဘိုးတော်ကို စန္ဒဂုတ္တ(ကျန္ဒရဂုပ္ပတ) မောရယဟု ခေါ်သကဲ့သို့ သူ့ကို အသောကမာရယဟု မခေါ် ဝေါ်ပေ။ သူသည် ဘုရင်အသောက သို့မဟုတ် ဓမ္မာသောက သို့မဟုတ် ပီယ ဒဿီ (ပရိယရရှီ) အသောက အမည်များဖြင့်သာလျှင် ထင်ရှားသည်။

          မောရယမျိုးနွယ်နှင့် ပတ်သက်၍ ပညာရှင်များ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး အယူ အဆ မတူကြပေ။ တချို့ပညာရှင်များက စန္ဒဂုတ္တသည် သူ၏မယ်တော် မူရာ ဒေဝီ၏ အမည်နာမကို အကြောင်းပြုလျက် မောရယမျိုးဆက် တည်ဆောက် သည်ဟူ၍ ဆိုကြသည်။ ဒီဃနိကာယ၌မူ ပိပ္ပလိဝနတွင် နေသူတို့သည် ခတ္တိယ မျိုးနွယ်များ ဖြစ်ကြပြီးလျှင် မောရိယအမည်ဖြင့် အသိများကြ၏ဟူ၍ ဆိုထား သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ဂျိန်းဘာသာ အစဉ်အလာအရ မောရိယ သို့မဟုတ် မောရယသည် မောရ (ဥဒေါင်း)နှင့် ဆက်စပ်မှုရှိနေသည်။ နန္ဒဂဒ၌ အသောက မင်းကြီး စိုက်ထူထားသော ကျောက်စာတိုင်နှင့် ဆန်ကျီပုထိုးတော်ပေါ်၌ ထု လုပ်ထားသော ဥဒေါင်းငှက် (မောရ)သည် ဒီဃနိကာယ၏ အထက်ပါ အဆို အမိန့်ကို ထောက်ခံနေသည်။

          ပိဋူပဘုရင်၏ ဘေးရန်ကြောင့် ပိပ္ပလိဝနမှ မောရိယ (မောရယ)တို့ သည် ဟိမဝန္တာသို့ တိမ်းရှောင်ထွက်ပြေးလာကြပြီးလျှင် ထိုအရပ်၌ အခြေချ ကြသည်။ ထိုဒေသ၌ ယခင်က နေလာခဲ့ကြသည့် ရှိရင်းစွဲလူများသည် ဥဒေါင်း ငှက် (မောရ)ကို မွေးကြပြီးလျှင် ဥဒေါင်းတောင်များဖြင့် အိမ်အမိုး ပြုလုပ်ကြ သည်။ ထို့ကြောင့် သူတို့သည် “မောရိယ' ဟု အမည်တွင်နေကြသည်။ သူတို့ လည်း ဘုရင်အဇာတသတ်၏ ဘေးရန်ကြောင့် ထိုအရပ်ဒေသသို့ တိမ်းရှောင် ထွက်ပြေးလာသူများ ဖြစ်ကြသော သကျမျိုးနွယ်များ ဖြစ်ကြသည်။ နောက်ပိုင်း ၌ကား ထိုလူမျိုး နှစ်မျိုးလုံးပင် မောရိယအမည်နာမဖြင့် ထင်ရှားလာကြသည်။

          မဟာဗောဓိဝံသကလည်း အထက်ပါ အယူအဆကို ထောက်ခံထားသည်။ မောရိယမြို့၌နေသော သားတော် စန္ဒဂုတ္တသည် ထိုမြို့၌ပင် မွေးဖွားသည်။ ထို မြို့မှာ သကျမျိုးနွယ်များ တည်ထောင်သောမြို့ဖြစ်သည်။ စန္ဒဂုတ္တသည် နောင်သောအခါ၌ စာဏကျ၏ အကူအညီဖြင့် ပါဋလိပုတ် နေပြည်တော်၏ဘုရင် ဖြစ်လာသည်။ မဟာဝံသ၌လည်း “မောရိယာနံ ခတ္တိယာနံ ဝံသေဇာတံ' ဟူ၍ မောရိယအမျိုး၌ စန္ဒဂုတ္တ မွေးဖွားကြောင်း ထောက်ခံထားသည်။

          ဘုရင်အသောက မွေးဖွားခြင်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ထူးခြားဆန်းကြယ်သော ဇာတ်လမ်းဇာတ်ကွက် အမျိုးမျိုးရှိသည်။ ပညာရှင် အတော်များများက အသောက(ကျန္ဒရဂုပ္ပတ) မောရယဟု ခေါ်သကဲ့သို့ သူ့ကို အသောကမာရယဟု မခေါ် ဝေါ်ပေ။ သူသည် ဘုရင်အသောက သို့မဟုတ် ဓမ္မာသောက သို့မဟုတ် ပီယ ဒဿီ (ပရိယရရှီ) အသောက အမည်များဖြင့်သာလျှင် ထင်ရှားသည်။

          မောရယမျိုးနွယ်နှင့် ပတ်သက်၍ ပညာရှင်များ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး အယူ အဆ မတူကြပေ။ တချို့ပညာရှင်များက စန္ဒဂုတ္တသည် သူ၏မယ်တော် မူရာ ဒေဝီ၏ အမည်နာမကို အကြောင်းပြုလျက် မောရယမျိုးဆက် တည်ဆောက် သည်ဟူ၍ ဆိုကြသည်။ ဒီဃနိကာယ၌မူ ပိပ္ပလိဝနတွင် နေသူတို့သည် ခတ္တိယ မျိုးနွယ်များ ဖြစ်ကြပြီးလျှင် မောရိယအမည်ဖြင့် အသိများကြ၏ဟူ၍ ဆိုထား သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ဂျိန်းဘာသာ အစဉ်အလာအရ မောရိယ သို့မဟုတ် မောရယသည် မောရ (ဥဒေါင်း)နှင့် ဆက်စပ်မှုရှိနေသည်။ နန္ဒဂဒ၌ အသောက မင်းကြီး စိုက်ထူထားသော ကျောက်စာတိုင်နှင့် ဆန်ကျီပုထိုးတော်ပေါ်၌ ထု လုပ်ထားသော ဥဒေါင်းငှက် (မောရ)သည် ဒီဃနိကာယ၏ အထက်ပါ အဆို အမိန့်ကို ထောက်ခံနေသည်။

          ပိဋူပဘုရင်၏ ဘေးရန်ကြောင့် ပိပ္ပလိဝနမှ မောရိယ (မောရယ)တို့ သည် ဟိမဝန္တာသို့ တိမ်းရှောင်ထွက်ပြေးလာကြပြီးလျှင် ထိုအရပ်၌ အခြေချ ကြသည်။ ထိုဒေသ၌ ယခင်က နေလာခဲ့ကြသည့် ရှိရင်းစွဲလူများသည် ဥဒေါင်း ငှက် (မောရ)ကို မွေးကြပြီးလျှင် ဥဒေါင်းတောင်များဖြင့် အိမ်အမိုး ပြုလုပ်ကြ သည်။ ထို့ကြောင့် သူတို့သည် “မောရိယ' ဟု အမည်တွင်နေကြသည်။ သူတို့ လည်း ဘုရင်အဇာတသတ်၏ ဘေးရန်ကြောင့် ထိုအရပ်ဒေသသို့ တိမ်းရှောင် ထွက်ပြေးလာသူများ ဖြစ်ကြသော သကျမျိုးနွယ်များ ဖြစ်ကြသည်။ နောက်ပိုင်း ၌ကား ထိုလူမျိုး နှစ်မျိုးလုံးပင် မောရိယအမည်နာမဖြင့် ထင်ရှားလာကြသည်။

          မဟာဗောဓိဝံသကလည်း အထက်ပါ အယူအဆကို ထောက်ခံထားသည်။ မောရိယမြို့၌နေသော သားတော် စန္ဒဂုတ္တသည် ထိုမြို့၌ပင် မွေးဖွားသည်။ ထို မြို့မှာ သကျမျိုးနွယ်များ တည်ထောင်သောမြို့ဖြစ်သည်။ စန္ဒဂုတ္တသည် နောင်သောအခါ၌ စာဏကျ၏ အကူအညီဖြင့် ပါဋလိပုတ် နေပြည်တော်၏ဘုရင် ဖြစ်လာသည်။ မဟာဝံသ၌လည်း “မောရိယာနံ ခတ္တိယာနံ ဝံသေဇာတံ' ဟူ၍ မောရိယအမျိုး၌ စန္ဒဂုတ္တ မွေးဖွားကြောင်း ထောက်ခံထားသည်။

          ဘုရင်အသောက မွေးဖွားခြင်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ထူးခြားဆန်းကြယ်သော ဇာတ်လမ်းဇာတ်ကွက် အမျိုးမျိုးရှိသည်။ ပညာရှင် အတော်များများက အသောက၏အဘွား သို့မဟုတ် အမေသည် ဂရိဘုရင့်သမီးတော် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟူ၍ ယူဆ ကြသည်။ ယင်းအယူအဆမှန်ဖို့ အလားအလာများစွာ ရှိသည်။ စန္ဒဂုတ္တနှင့် ဆလျူကော်တို့သည် နိုင်ငံရေးအရမျှသာမက အိမ်ထောင်ရေးအရလည်း ဆက် စပ်မှု ရှိသည်ဟူ၍ ယူဆထားကြသည်။ သူတို့နှစ်ဦးသည် နိုင်ငံရေးအရ ဆက် စပ်မှု ရှိသောကြောင့် ဆေးလျကသ်၏ နန်းတော်၌ မောရယဘုရင့်သမီးတော် ရောက်ရှိနေခြင်းနှင့် စန္ဒဂုတ္တ၏ နန်းတော်၌ ဂရိဘုရင့်သမီးတော် ရောက်ရှိနေ ခြင်းသည် မဖြစ်နိုင်စရာ အကြောင်းမရှိပေ။ ယင်းသို့ လက်ဆက်ခြင်းမျိုးရှိမည် ဖြစ်သော်လည်း၊ ဗိန္ဒုသာရမင်းကြီးသည် ဂရိဘုရင့်သမီးတော်မှ ဖွားမြင်ပြီး အသောက၏ ဘွားတော်မှာ ဂရိဘုရင့်သမီးတော် ဖြစ်သည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဗိန္ဒုသာရမင်းကြီးသည် ဂရိဘုရင့်သမီးတော်နှင့် လက်ဆက်ပြီး အသောကကို မွေးဖွားသည်ဟူ၍လည်းကောင်း အခိုင်အမာဆိုရန် သက်သေခံ အထောက်အထား ကိုမူ ခိုင်ခိုင်လုံလုံ မရရှိပေ။ အကယ်၍ အသောက၏ မယ်တော်သည် ဂရိ ဘုရင့်သမီးတော် ဖြစ်သည်ဆိုပါက ထိုဂရိဘုရင့်သမီးတော်သည် ပါရှန်းသမီး တော်နှင့် ဖွားမြင်သော ဆေးလျကဆံ၏ သမီးတော် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။

          ဒီပဝံသ၊ သမန္တပါသာဒိကာ၊ မဟာဝံသတို့သည် အသောက၏ မယ် တော်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ နှုတ်ဆိတ်နေကြသည်။ မဟာဝံသဋီကာ၌မူ အသောက၏ မယ်တော်အမည်သည် စမ္မာ (စရမာ)ဖြစ်၏ဟု ဆိုထားသည်။ စမ္မာသည် ခတ္တိယ မောရယ (မောရိယ) မျိုးနွယ်ဖြစ်သည်။ သူ့အိမ်ထောင် မိသားစု၏ နည်းပေး လမ်းပြဆရာမှာ ဇနသာန သို့မဟုတ် ဇရသာန သို့မဟုတ် ဧရသောန အမည်ရှိ အာဇီဝက တက္ကဒွန်းဖြစ်သည်။ စမ္မာသည် ဗိန္ဒုသာရဘုရင်၏ မိဖုရားကြီးဖြစ် သည်။ မဟာဝံသဋီကာ၏ အဆိုအရ ဗိန္ဒုသာရ၏ မယ်တော်သည် စန္ဒဂုတ္တ၏ ဦးကြီးတစ်ဦးမှ မွေးသောသမီးဖြစ်သည်။ ထိုသမီးတော်နှင့် စန္ဒဂုတ္တ လက်ထပ် ထိမ်းမြားသည်။

          တချို့ ဗုဒ္ဓစာပေကျမ်းဂန်များ၏ အဆိုအရ အသောက၏မယ်တော်သည် စမ္မာ (ဘိုဂလ်ပူ)မှ ဗြာဟ္မဏသမီး ဖြစ်သည်။ အမည်မှာ သုဘဒရံဂီဖြစ်သည်။ ဖခင်ဖြစ်သူ ဗြာဟ္မဏက သုဘဒရံဂီကို ဗိန္ဒုသာရမင်းကြီးအား ဆက်သသည်ဟု အဆိုရှိသည်။ အမည်နာမအရ သုဘဒရံဂီသည် ရုပ်ရည်ချောမောလှပပေလိမ့်မည်။ သူတို့ မျက်နှာမရမှာ စိုးရိမ်ကြသည်ဖြစ်၍ နန်းတွင်းမိဖုရားများနှင့် ကိုယ်လုပ် တော်များသည် သုဘဒရံဂီကို ဘုရင်မင်းကြီးနား ကပ်ခွင့်မပေးကြပေ။

          တစ်နေ့သ၌ သုဘဒရံဂီသည် ဘုရင်မင်းကြီး၏ ဆံပင်ကို ရိတ်ဖြတ် ဖြိုးသင်ခွင့် ရရှိသွားသည်။ ဘုရင်မင်းကြီးက သူ့ကို သတိမရတော့ပေ။ သတိ မရသည်မှာလည်း အဆန်းမဟုတ်ပေ။ ရာပေါင်းများစွာသော နန်းတွင်းသူများ ထဲတွင် သူလည်း ရောနှောပျောက်ကွယ်နေသည်။ သုဘဒရံဂီက လက်နှင့် ထိကိုင်သောအခါ အတွေ့ထူး ထိတွေ့ခံစားရသည်ဖြစ်၍ ဘုရင်မင်းကြီးသည် သုဘဒရံဂီအား စိတ်ဝင်စားသွားသောအခါ သုဘဒရံဂီအကြောင်းကို မေးမြန်း စုံစမ်းကြည့်သည်။ သူ့ဖခင် ဗြာဟ္မဏက သူ့ကို ဘုရင်မင်းကြီးအား ဆက်သ သည့်အကြောင်း သုဘဒရံဂီက အစဖော်ပေးလိုက်သည်။ ထိုအခါ ဘုရင်မင်းကြီး က သူ့ကို မိဖုရားမြှောက်လိုက်သည်။

          ထိုမိဖုရားတွင် သားတော် ဖွားမြင်လာသောအခါ (၃၀၄ ဘီစီ) ဘုရင် မင်းကြီးက “ငါ သောကကင်းသွားပြီ (အသောက)” ဟု ဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် သားတော်၏အမည်မှာ “အသောက” ဟု တွင်သည်။

          သီဟိုဠ်အစဉ်အလာအရလည်း အသောကမယ်တော်၏ အမည်မှာ စမ္မာ ဖြစ်သည်။ ဒိဗျာဝဒါနနှင့် အသောကာဝဒါနတို့၌လည်း ထိုအတိုင်းပင် ဆိုထား သည်။ စမ္မာသည် “ဇနပဒကလျာဏီ” (မယ်ဘွဲ့ရ) ဖြစ်၏ဟု ဆိုထားသည်။ ယင်း ကျမ်းဂန်များ၏ တစ်နေရာ၌မူ အသောက၏ မယ်တော်သည် စမ္မာမှ ဗြာဟ္မဏ " သမီး သုဘဒရံဂီဟု ဆိုထားပြန်သည်။

          အသောက၏ သူငယ်ဘဝနှင့် ပတ်သက်၍လည်းကောင်း၊ သူ့မယ်တော် နှင့် ပတ်သက်၍လည်းကောင်း သူ ရေးထိုးထားခဲ့သည့်ကျောက်စာများမှ မည် သို့မှ မသိရပေ။ ဗုဒ္ဓစာပေကျမ်းဂန်များမှမူ အနည်းအကျဉ်း သိရှိရသည်။ ပါဠိ ကျမ်းဂန်များ၏ အဆိုအရ အသောကတွင် နှမတော်တစ်ဦးရှိသည်။ ထိုနှမတော်မှ အဂ္ဂိုဗြဟ္မာ (အဂနိဗရဟမာ) အမည်ရှိ သားတော်တစ်ပါး ဖွားမြင်သည်။ အဂ္ဂို ဗြဟ္မာနှင့် အသောက၏သမီးတော်သံဃမိတ္တာ (ဆံဃမိတ္တာ)တို့ စုံဖက်ကြသည်။ သူတို့နှစ်ဦးတွင် သုမနအမည်ရှိ သားတော်တစ်ပါး ဖွားမြင်သည်။ ပါဠိစာပေ ကျမ်းဂန်များ၏ အဆိုအရ ဗိန္ဒုသာရမင်းကြီးတွင် မိဖုရား ဆယ့်ခြောက်ပါး ရှိသည်။ ထိုမိဖုရားများမှ သားတော်တစ်ရာ့တစ်ပါး ဖွားမြင်သည်။ သုမနက အကြီးဆုံး သားတော်ဖြစ်ပြီး အသောကက သုမနအောက်ဖြစ်သည်။ ဒိဗျာဝဒါန ၏ အဆိုအရ သားတော်အကြီး၏အမည်မှာ သုသိမဖြစ်သည်။

          အသောကတွင် ညီငယ်တစ်ယောက်ရှိသည်။ အမည်မှာ တိဿဟုခေါ်သည်။ သို့သော်လည်း ဂီတသောကအမည်ဖြင့် ပိုထင်ရှားသည်။ တရုတ်စာပေ၌ သုဒတ္တ သို့မဟုတ် သုဂတြဟူ၍ ဆိုထားသည်။ ထေရဂါထာ၌ ဂါထာနှစ်ပုဒ် ပါရှိသည်။ တစ်ပုဒ်မှာ ဝိဟာရိယမထေရ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး အခြားတစ်ပုဒ်က ဂီတသောကမထေရ်နှင့် ပတ်သက်သည်။ အဋ္ဌကထာဆရာ ဓမ္မပါလက ဝိဟာ ရိယမထေရ်သည် အသောက၏ညီတော် တိဿဖြစ်သည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဂီတလောကသည် အခြားညီတော်တစ်ဦးဖြစ်သူ ဝိဂတာသောက ဖြစ်သည်ဟူ၍ လည်းကောင်း ဆိုထားသည်။ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး မတူပေ။ တခြားစီဖြစ်သည်။

          အသောကသည် ရုပ်ရည် ရူပကာယ မလှပဟု ဆိုကြသည်။ ထို့ကြောင့် သူ့ကို သူ့ခမည်းတော်က သူငယ်အရွယ်ကစပြီး ချစ်ချစ်ခင်ခင် ကြင်ကြင်နာနာ မရှိပေ။ သို့သော်လည်း သူ့တွင် ထူးခြားသော ဂုဏ်အရည်အချင်းများ ရှိသည် ဖြစ်၍ သူ့ခမည်းတော်က သူ့ကို ဥပရာဇာ ဘုရင်ခံအဖြစ် ဥဇ္ဇေနီ (

ဥန်)သို့ ပို့လိုက်သည်။ ဥဇ္ဇေနီသို့ပို့ခြင်းမှာ သူ့ခမည်းတော်က သူ့ကို သူ့မျက်မှောက်၌ မထားလိုသောကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

          ဥဇ္ဇေနီသို့ မရောက်ခင် အသောကသည် ဝိဒိသာနဂရ၌ ခေတ္တနေသည်။ ဝိဒိသာ၌ အသောကသည် ဒေဝီအမည်ရှိ သူကြွယ်သမီးနှင့် ဆုံသည်။ ဒေဝီအား လက်ထပ်သိမ်းပိုက်ပြီး (၂၈၆ ဘီစီ) ဥဇ္ဇေနီသို့ ခေါ်သွားသည်။ ဒေဝီတွင် သား တစ်ယောက် ဖွားမြင်သည် (၂၈၄ ဘီစီ)။ သားတော်မှာ နောင်သောအခါ၌ ရှင်မဟိန္ဒထေရ်အမည်ဖြင့် ထင်ရှားပြီး လင်္ကာဒီပသီဟိုဠ်ကျွန်းသို့ သာသနာပြု ကြွရောက်သူဖြစ်သည်။ မဟိန္ဒမွေးဖွားပြီးနောက် နှစ်နှစ်အကြာ (၂၈၂ ဘီစီ)တွင် သံဃမိတ္တာ သမီးတော်ကို ဖွားမြင်သည်။

          မဟာဝံသဋီကာ၏ အဆိုအရ ဒေဝီသည် အလွန်လှ အလွန်ချောသည်။ ထို့ကြောင့် သူ့ဖခင်က သူ့ကို ဒေဝီဟူ၍ အမည်မှည့်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ မဟာဗောဓိဝံသ၌ (ဘီစီ ၁၈-၁၁၀) ဒေဝီကို ဝိဒိသာမဟာဒေဝီဟု ဆိုပြီး သကျ သာကီဝင် သမီးပျိုအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ လင်္ကာဒီပသို့ သာသနာပြုမကြွခင် မဟိန္ဒမထေရ်သည် သူ့မယ်တော်နှင့်တွေ့ရန် ဒိသာသို့ကြွသည်။ ထိုအခါ သားတော် သီတင်းသုံးရန်အတွက် မယ်တော်က ဝိဒိသာဂိရိ အမည်ရှိကျောင်းကို ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းသည်။ ဥဇ္ဇေနီ၌ ပြုဖွယ်ကိစ္စများကို ပြုလုပ်ဆောင်ရွက်ပြီး သောအခါ အသောကသည် သားတော်နှင့် သမီးတော်ကို ခေါ်ခဲ့ပြီး ပါဋလိပုတ် သို့ ပြန်လာသည်။ ဒေဝီကမူ အသောကနှင့် လိုက်ပါမသွားဘဲ ဝိဒိသာ၌သာလျှင် နေခဲ့သည်။

          ထိုအချိန်၌ တက္ကသီလာ၌ ပုန်ကန်ထကြွမှု ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ သူပုန် သူကန်ကို နှိမ်နင်းရန် ဘုရင်မင်းကြီးသည် အသောကကို တက္ကသီလာသို့ လွှတ် လိုက်ပြန်သည်။ အသောက ကြွရောက်လာကြောင်း သတင်းရရှိသွားသောအခါ တက္ကသီလာ မြို့သူမြို့သားများသည် မြို့ပြင်ထွက်၍ အသောကကို ကြိုဆိုပြီး လျှင် အသောကအား မိမိတို့သည် အသောကနှင့် ပါဋလိပုတ်ဘုရင်မင်းကြီးကို တော်လှန်ဆန့်ကျင်သူများ မဟုတ်ကြောင်း၊ တက္ကသီလာရှိ ဘုရင့်ကိုယ်စားလှယ်တော် အမတ်က မိမိတို့ကို ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်ခြင်း၊ မတရားပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် မိမိတို့ ဆန္ဒပြရခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ တက္ကသီလာတွင် ငြိမ်းချမ်းစွာ အုပ်ချုပ်နိုင် မည့် ဘုရင့်ကိုယ်စားလှယ်တော် အုပ်ချုပ်သူတစ်ဦး ခန့်ထားပါမည့် အကြောင်း တိုးလျှိုးတောင်းပန်ကြသည်။ တက္ကသီလာသို့ ဆိုက်ရောက်လျှင် ဆိုက်ရောက် ချင်း အသောကသည် တက္ကသီလာ ပြည်သူတို့၏ ကြည်ညိုလေးစားခြင်းကို ခံရပြီးလျှင် တက္ကသီလာ၌ တစ်ဖန် ငြိမ်းချမ်းရေး ရရှိသွားသည်။

          ဗိန္ဒုသာရမင်းကြီးသည် သားတော် အသောကအား သူ၏ အရိုက်အရာခံ ဖြစ် စေလိုသည့်ဆန္ဒ မရှိပေ။ သို့သော်လည်း မှူးမတ်များက သားတော်များထဲက အသောကအား ပိုပြီး သဘောကျကြသည်။ မှူးမတ်များသည် အသောက၏ အစွမ်းအစကို သိပြီးဖြစ်နေကြသည်။ အဝန္တိနှင့် တက္ကသီလာ၌ ရရှိသော သားတော် အသောက၏ အောင်မြင်မှုများကြောင့် မှူးကြီးမတ်ရာများသည် အသော ကအား အရိုက်အရာခံအဖြစ် မျက်စိကျနေကြသည်။ ထို့ကြောင့် ခမည်းတော် ဗိန္ဒုသာရမင်းကြီး လွန်သွားသောအခါ အသောကသည် မှူးကြီးမတ်ရာများ၏ အကူအညီဖြင့် မဂဓထီးနန်းကို သိမ်းပိုက်လိုက်လေသည် (၂၇၃ ဘီစီ)။ ထီးနန်း လက်ဝယ် ရရှိပြီးနောက် လေးနှစ်ကြာမှ (၂၆၉ ဘီစီ) အသောက အဘိသိက် ခံယူသည်။ ရာဇဘိသေကမင်္ဂလာ နောက်ကျရခြင်း၏ အကြောင်းကို အမျိုးမျိုး ပြောပြကြသည်။

          ဒေါက်တာဂျယဆဝါလ်က ၂၄ နှစ် အရွယ်မတိုင်ခင် ရာဇအဘိသိက် မခံရဟု ဆိုသည်။ သို့သော်လည်း မဟာဘာရတ၌ ဝိစိတ္ဝီရိယသည် ငယ် ရွယ်စဉ်ကာလကပင် ရာဇအဘိသိက်ခံရသည်။ အသောကသည် မိမိဘုရင်ဖြစ်ပစ်သည်။ နောက်ပိုင်း၌ အသောကသည် ရာဓဂုတ္တအား အမတ်ချုပ်အဖြစ် သူကောင်းပြုသည်။

          ဒေါက်တာဆမစ်ကမူ အသောက၏ နန်းစံနှစ် ၁၇ နှစ် ၁၈ နှစ် အတောအတွင်း၌ပင် သူ၏ညီနောင် အတော်များများ အသက်ထင်ရှား ရှိနေကြ သည်ဟူ၍ ဆိုထားသည်။ သို့သော်လည်း မိမိကို ဆန့်ကျင်ဘက်လုပ်သည့် ညီနောင်များအား အသောက သုတ်သင်ပစ်သည်မှာ မဖြစ်နိုင်စရာအကြောင်း မရှိပေ။ မိမိဘက်ကရပ်သော ညီနောင်များမှာမူ အသက်ရှင်ကျန်နေမည်မှာ မလွဲ ပေ။ လေးနှစ်ကြာ အချိန်ကာလအတွင်း မိမိ၏ ညီနောင်များကို ရှင်းလင်းနေရ သောကြောင့် အဘိသိက်ခံရန် လေးနှစ် နောက်ကျသွားခြင်း ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။

          တက္ကသီလာ အုံကြွမှုကို နှိမ်နင်းရန်အတွက်သာ အသောကကို ဥနီမှ ပါဋလိပုတ်သို့ ပြန်ခေါ်ခြင်းဖြစ်ဖို့ ရှိသည်။ တက္ကသီလာ အရေးအခင်း ငြိမ်း အေးသွားသောအခါ အသောကသည် ဥဇ္ဇေနီသို့ တစ်ဖန်ပြန်သွားရသည်။ ဗိန္ဒ သာရမင်းကြီး သေအံ့မူးမူး ဖြစ်နေချိန်ကျမှသာ ထီးနန်းကို သိမ်းပိုက်သည်။ ထိုအချိန်က အသောက၏ နောင်တော် သုသိမ သို့မဟုတ် သုမန (ဖတူမိကွဲ) သည် ကသ္မီရသို့ ရောက်နေသည်။ သတင်းကြားသိရသောအခါ နောင်တော် သည် ပါဋလိပုတ်ပြန်လာသည်။ ထီးနန်းလုပွဲ၌ အသောကက သူ့နောင်တော် ကို သုတ်သင်ပစ်လိုက်သည်။ သုမနဘက်ကပါသော ညီတော် နောင်တော်များ အားလည်း အသောကသည် သုတ်သင်ပစ်ပေလိမ့်မည်။ သူ့ဘက်ကပါသော ညီတော် နောင်တော်များမှာမူ အသက်ရှင်ကျန်နေပေလိမ့်မည်။ ထို့ကြောင့်သာ လျှင် အသောက အုပ်ချုပ်မင်းလုပ်နေသည့် အခါကာလအတွင်း၌လည်း သူ၏ ညီတော် နောင်တော် မင်းညီမင်းသား အတော်များများ ပါဋလိပုတ်နှင့် အခြား ဒေသများ၌ ရှိနေကြခြင်း ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။

          သားတော် သုမန ကွယ်လွန်သွားသောအခါ သူ၏ကြင်ယာ သုမနဒေဝီ သည် ကိုယ်ဝန်အရင့်အမာနှင့် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သွားရာ စဏ္ဍာလ (ဇာတ် နိမ့်) ရွာတစ်ရွာသို့ ရောက်သွားသည်။ ထိုရွာ၌ ပညောင်ပင် (နီကြောမ) တစ်ပင် ၏ အရင်း၌ သားတော်လေးကို ဖွားမြင်သည်။ နိဗြောဓ (ပညောင်ပင်)ရင်း၌ မွေးဖွားသောကြောင့် နိဓဟု အမည်မှည့်ထားလိုက်လေသည်။ ထိုရွာမှ ကျေးရွာမှူးက ဒေဝီကို တွေ့ရသောအခါ မိမိ၏ သခင်မအဖြစ် အမှတ်ထား ပြီးလျှင် ခုနစ်နှစ်တိတိ သားက မိခင်ကို လုပ်ကျွေးသကဲ့သို့ လုပ်ကျွေးပြုစုသည်။