ပါရဂူ - မဟာခရီးသည်

လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်းထောင့်ခြောက်ရာကျော်က အဖြစ်အပျက်ဖြစ် 8Y သည်။ ကုန်သည်သင်္ဘောတစ်စင်းသည် ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းမှ ထွက်ခွာ ပြီး လင်္ကာဒီပ သီဟိုဠ်ကျွန်းကမ်းခြေ၌ ကျောက်ချရပ်နားလျက်ရှိသည်။ ထိုသင်္ဘောမှာ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းသား ကုန်သည်များပိုင်သည့် သင်္ဘောဖြစ်ပြီး လင်္ကာဒီပသီဟိုဠ်ကျွန်း၌ ကုန်ပစ္စည်းများကို ရောင်းချလျက် ထိုကျွန်းထွက်ကျောက်သံပတ္တမြားများကို ဝယ်ယူပြီး ရှေ့သို့ ခရီးဆက်ရန် ပြင်ဆင်နေသည့် သင်္ဘောဖြစ်သည်။ သင်္ဘောထွက်ခါနီးတွင် ဆိပ်ကမ်းသို့ အသက်ရှစ်ဆယ် အရွယ် ဘုန်းကြီးအိုတစ်ပါးသည် သုတ်သီးသုတ်ပျားနှင့် ရောက်လာသည်။ ထိုဘုန်းကြီး၏ အသားအရေနှင့် မျက်နှာပုံပန်းကို ကြည့်ရခြင်းအားဖြင့် ထို ဘုန်းကြီးသည် လင်္ကာဒီပသီဟိုဠ်ကျွန်းသားဘုန်းကြီး မဟုတ်ကြောင်း ထင် ရှားပေသည်။ ဘုန်းကြီးသည် ကုန်သင်္ဘောမှ အကြီးအမှူးများထံ ချဉ်းကပ် လျက် တောင်းပန်စကား ပြောကြားလေသည်။ ။

“ဒကာတို့၊ ကျုပ်ဟာ တရုတ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းကြီးတစ်ပါးဖြစ်ပါ တယ်။ တရုတ်ပြည်က ထွက်လာခဲ့တာ ဆယ့်လေးနှစ်ရှိပါပြီ။ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်း သို့ အသွားလမ်းမှာ ခြောက်နှစ် ကြာပါတယ်။ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းမှာ ခြောက်နှစ် တိတိ လှည့်လည်နေထိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလင်္ကာဒီပကျွန်းကို ရောက်တာတော့ နှစ်နှစ်ရှိပါပြီ။ လွန်ခဲ့တဲ့ လအနည်းငယ်ခန့် ကစပြီး ကျုပ် တရုတ်ပြည်ကို ပြန်ရန်အတွက် သင်္ဘောစောင့်နေပါတယ်။ အခု ဒကာတို့သင်္ဘော တရုတ် ပြည်ကို ခရီးဆက်မယ်ကြားသိရလို့ ဘုန်းကြီး လာရောက်တောင်းပန်ရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဘုန်းကြီး ဒကာတို့သင်္ဘောနဲ့ တရုတ်ပြည်ကို လိုက်ပါရစေ”

တရုတ်ဘုန်းကြီးအိုကြီးသည် အထုပ်ကြီးတစ်ခုကို သယ်ဆောင်လာ လေသည်။ ထိုအထုပ်ကြီးထဲတွင် ကြိုးဖြင့်စည်းနှောင်ထားသည့် ဝါးပြား အချပ်များနှင့် ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားပုံတူ တစ်ခုစ နှစ်ခုစအပြင် အသုံးအဆောင်ပစ္စည်း အနည်းအကျဉ်းမှတစ်ပါး အခြား ဘာပစ္စည်းမှ မည်မည်ရရ ပါမလာပေ။ ကုန်သည်များသည် ဘုန်းကြီးအို၏ ပစ္စည်းများကို တွေ့မြင်ရသောအခါ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းကဲ့သို့ ကြွယ်ဝချမ်းသာသည့် တိုင်းနိုင်ငံ၌ နှစ်ရှည်လများ လှည့် လည်သွားလာနေထိုင်ပြီးမှ အပြန်ခရီးတွင် အဖိုးထိုက်အဖိုးတန် ပစ္စည်းဟူ၍ ဘာမှပါမလာဘဲ ယင်းတန်ဖိုးမဲ့ပစ္စည်းများကိုသာလျှင် အမြတ်တနိုး သယ် ဆောင်လာသည့် ဘုန်းကြီးကို တအံ့တသြ ငေးမောကြည့်ရှုနေကြသည်။ လူထူးလူဆန်းပါကလားဟု မှတ်ထင်အောက်မေ့နေကြသည်။ ထို့နောက် ဘုန်းကြီးအိုကြီးကို သနားသွားပြီး သူတို့၏သင်္ဘောပေါ် တင်ခေါ်လာခဲ့ကြ လေသည်။

သင်္ဘောသည် ပင်လယ်တွင်းသို့ ရောက်ရှိလာလေသည်။ တစ်နေ့ တွင် ပင်လယ်တွင်း သင်္ဘောသွားနေစဉ် မမျှော်လင့်ဘဲနှင့် လေကြီးမုန်တိုင်း ကျလာလေသည်။ ကောင်းကင်ပြင်သည် ရုတ်တရက် မည်းမှောင်လာလေ သည်။ လေကလည်း ထန်လာသည်။ မိုးကလည်း သည်းလာသည်။ လှိုင်းလုံးကြီးများကလည်း ကြွတက်လာကြသည်။ ထိတ်လန့်ဖွယ် မိုးသက် မုန်တိုင်းသည် တစ်စထက်တစ်စ ပြင်းထန်လာလေသည်။ ပင်လယ်ခရီး တစ်လျှောက်၌ ခေါက်တုံ့ခေါက်ပြန် ကူးသန်းသွားလာနေကြသော ထို သင်္ဘောကုန်သည်တို့သည် မိမိတို့၏သက်တမ်းတစ်လျှောက်၌ ယင်းကဲ့သို့ ဆိုးဝါးကြမ်းတမ်းလှသော မုန်တိုင်းမျိုးကို တစ်ခါဖူးမှ မတွေ့ကြုံခဲ့ဖူးပေ။ မိမိတို့၏သင်္ဘောသည် တလိမ့်လိမ့် တက်လာသော လှိုင်းလုံးတောင်ကြီးများ ကို ကျော်နိုင်တော့မည် မဟုတ်ဟုတွေးပြီး သူတို့သည် မျက်စိမျက်နှာပျက် နေကြလေသည်။

သူတို့၏တစ်သက်တွင် မတွေ့ဖူး မကြုံဖူးသည့် ယင်းလေပြင်းမုန်တိုင်း ကို သာမန်ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ်ဟု သူတို့ မထင်ကြပေ။ ထူးခြားသော အကြောင်းတစ်ခုခု ရှိရမည်ဟု တွက်ကြသည်။ သို့ဖြစ်၍ အကြောင်းကို ရှာကြည့်ကြ သည်။ ထိုအခါ အကြောင်းတစ်ခုကို သွားတွေ့သည်။ အဖိုးထိုက်အဖိုးတန်

ကျောက်သံပတ္တမြားများ၏ကြားထဲ ပါလာသည့် တရုတ်ဘုန်းကြီး၏အထုပ် သည် အမင်္ဂလာပစ္စည်းဖြစ်လိမ့်မည်။ ယင်းကဲ့သို့သော ပစ္စည်းမျိုးကို သင်္ဘော တွင် တင်ဆောင်လာသည်မှာ ယခုအကြိမ်သည် ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ဖြစ် သည်။ ယခုအကြိမ်တွင်မှ ယင်းကဲ့သို့ သော ဂြိုဟ်ဆိုးကြမ္မာဆိုးနှင့် ကြုံရ သည်။ ယင်းဂြိုဟ်ဆိုးကြမ္မာဆိုး၏ လက်သည်,သည် တရုတ်ဘုန်းကြီး၏ အမင်္ဂလာအထုပ်အပိုးပင် ဖြစ်ရမည်။

ယင်းသို့ အတွေးပေါ်လာသည်နှင့် ကုန်သည်များသည် တရုတ်ဘုန်း ကြီး၏အထုပ်ကို ပင်လယ်ထဲ ပစ်ချဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြလေသည်။

“တရုတ်ရဟန်းတော်၊ သင် သယ်ဆောင်လာတဲ့အထုပ်ဟာ အမင်္ဂလာ အထုပ်ဖြစ်တယ်။ သင်၏အထုပ် ပါလာတဲ့အတွက် ယခုကဲ့သို့ လေပြင်း မုန်တိုင်း ကျရောက်ခြင်းဖြစ်တယ်။ သင်၏ အထုပ်ကို ပင်လယ်ထဲ ချပစ်ရ လိမ့်မယ်။ ဒါမှ ကျုပ်တို့သင်္ဘော မုန်တိုင်းဘေးကလွတ်ပြီး ကျုပ်တို့အားလုံး အသက်ချမ်းသာရာရလိမ့်မယ်”

ယင်းသို့ ကုန်သည်များက ပြောသောအခါ တရုတ်ဘုန်းကြီးသည် ထိတ်ထိတ်ပျာပျားနှင့် သူ၏အထုပ်ကို ဖက်ကိုင်ထားပြီး ကုန်သည်များအား တောင်းပန်လေသည်။

“ဒကာတို့၊ သင်တို့ထင်သလို ယခုလို မုန်တိုင်းကျခြင်းမှာ ကျုပ်၏ အထုပ်အပိုးကြောင့် မဟုတ်ပါ။ ကျုပ်အထုပ်အပိုးကို ပင်လယ်ထဲ လွှင့်မပစ် ကြပါနှင့်။ ဒီအထုပ်ထဲမှာပါတဲ့ ပစ္စည်းတွေဟာ ကျုပ်အသက်ထက်ပင် တန်ဖိုးကြီးမားတဲ့ ပစ္စည်းတွေဖြစ်ပါတယ်” ။

တရုတ်ဘုန်းကြီးက တိုးလျှိုးတောင်းပန်သော်လည်း ကုန်သည်များ သည် အလျှော့မပေးကြပေ။ သူတို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အတိုင်း တရုတ်ဘုန်းကြီး ၏အထုပ်ကို ပင်လယ်ထဲ လွှင့်ပစ်ရန်အတွက် တရုတ်ဘုန်းကြီးထံမှ အထုပ် ကို အတင်းဆွဲလုကြလေသည်။ ထိုအခါ တရုတ်ဘုန်းကြီးသည် မျက်လုံးမှ မျက်ရည်တွေ စီးကျလာပြီးလျှင် အထုပ်ကိုမလွှတ်ဘဲ ဤသို့ တိုင်တည်လိုက် လေသည်။

“ရှင်တော်ဗုဒ္ဓ၊ တပည့်တော်၏အထုပ်ကို မပျက်စီးမယိုယွင်းရအောင် စောင့်ရှောက်တော်မူပါ။ တပည့်တော်ဆောင်ကြဉ်းလာခဲ့သည့် ဤအဖိုးတန် ရတနာကို တပည့်တော်၏နိုင်ငံသို့အထိ ဆိုက်ဆိုက်မြိုက်မြိုက်ရောက်အောင် စောင်မတော်မူပါ”

တရုတ်ဘုန်းကြီး ယင်းသို့ တိုင်တည်မြွက်ဆိုလိုက်သည်နှင့်တစ်ပြိုင် နက် ယင်းတိုင်တည်ချက်၏အကျိုးအာနိသင်ကြောင့်ပေလား၊ သို့မဟုတ် တိုက်ဆိုင်ခြင်းပေလားမသိ၊ ရုတ်တရက် မည်းမှောင်သော မိုးသားတိမ်လိပ် ကြားထဲမှ နေရောင်ခြည်သည် လက်ခနဲ ပေါ်လာလေသည်။ လေ၏ဒေါသ အရှိန်သည် လျော့နည်းသွားလေသည်။ ပြာသောကောင်းကင်သည် သင်္ဘော ကြီးအား ပြုံးကြည့်လာလေသည်။ မုန်တိုင်းလည်း စဲသွားလေသည်။

ထိုတရုတ်ဘုန်းကြီးကား အခြားသူမဟုတ်။ ကမ္ဘာ့သမိုင်းနှင့် ဗုဒ္ဓ ဘာသာသမိုင်း၌ ထင်ရှားကျော်ကြားသော တရုတ်ရဟန်းတော် ဖာဟီယန်” ဖြစ်သည်။

                                        ***

ဟန်မင်းဆက်ဘုရင်မင်း၏လက်ထက် (အေ-ဒီ ၅၈-၇၅) တရုတ် ပြည်သို့ ဗုဒ္ဓဘာသာ ပြန့်ပွားရောက်ရှိလာသည်။ ၂ ရာစုတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် အခြား ဗုဒ္ဓဘာသာနိုင်ငံများမှ ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းတော်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ပြန့်ပွားထွန်းကားရေးအတွက် တရုတ်ပြည်သို့ လာရောက်ကြသည်။ ၂ ရာစု နှစ်စောစောပိုင်းမှအစပြုပြီး ၄ ရာစုနှစ်အကုန်အထိ နှစ်ပေါင်းသုံးရာအတွင်း တရုတ်ပြည်သို့ ရောက်လာကြသည့် အိန္ဒိယနှင့် အခြားဗုဒ္ဓဘာသာနိုင်ငံများမှ ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းတော်များ၏အဓိကလုပ်ငန်းမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာကျမ်းစာများကို တရုတ်ဘာသာပြန်ဆိုရေး ဖြစ်လေသည်။ ထိုဗုဒ္ဓဘာသာ ရဟန်းတော်များ၏ ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ဗုဒ္ဓကျမ်းစာများသည် တရုတ်ပြည်၌ ပြန့်ပွားလာလေ သည်။ သို့ရာတွင် ထိုအချိန်အထိ တရုတ်ဘာသာဖြင့် ဘာသာပြန်ဆိုပြီးသော ဗုဒ္ဓကျမ်းစာများတွင် ဝိနည်းပိဋကတ် မပါရှိသေးပေ။

ထိုအတွင်း တရုတ်ပြည်၌ ဗုဒ္ဓဘာသာကျောင်းတိုက်များ တိုးတက်

၁ ။Fa-Hien or Fa-hsien

လာသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းတော်များ များပြားလာသည်။ အဖွဲ့ အစည်း တစ်ခု ရှိလာသည့်အခါ ယင်းအဖွဲ့အစည်း၌ စည်းမျဉ်းဥပဒေမရှိ၍ မဖြစ်ပေ။ တရုတ်ပြည်၌ ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းတော်များ တိုးပွားများပြားလာသော်လည်း တရုတ်ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်း သံဃာလောက၌ သံဃာ၏စည်းမျဉ်းဖြစ်သည့် ဝိနည်းကျမ်းဂန် မရှိသေးပေ။ ယင်းအချက်မှာ တရုတ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ရဟန်း သံဃာလောကအတွက် ဧရာမ ဟာကွက်ကြီးတစ်ခု ဖြစ်နေသည်။ ယင်း ဟာကွက်ကို ဖြည့်လိုသူ တရုတ်ရဟန်းတော်များထဲတွင် ဖာဟီယန် ရဟန်း တော်သည် တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်လေသည်။ ။

ဖာဟီယန်၏ ရိုးရိုးအမည်နာမမှာ “ကောင်” ဖြစ်သည်။ “ဖာဟီယန်” ကား ရဟန်းဘွဲ့ ဖြစ်သည်။ ရှန်စီပြည်နယ်၊ ပင်ယန်ခရိုင်၊ ဂူယန်နယ်သား ဖြစ်သည်။ သူ့တွင် အစ်ကိုသုံးယောက်ရှိသည်။ သူ ငယ်စဉ်ကပင် သူ့အစ်ကို သုံးယောက်စလုံး ကွယ်လွန်ကုန်ကြသည်။ သူ ငယ်စဉ်က ချူချာလှသည် ဖြစ်၍ ဖခင်ဖြစ်သူက သူ့ကို သုံးနှစ်သားအရွယ်တွင် ဘုန်းကြီးကျောင်းသို့ ပို့လိုက်သည်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် ရှင်သာမဏေ ဝတ်လိုက်သောအခါ ချက်ချင်းပင် ကျန်းမာလာလေသည်။ သူ ဆယ်နှစ်သားအရွယ်တွင် သူ့ဖခင် ကွယ်လွန်သည်။ ထိုအခါ ဦးလေးတော်သူက သူ့ကို လူဝတ်လဲပြီး အိမ်ပြန် နေရန် ပြောသည်တွင် သူက “ကျုပ်အဖေက ကိုရင်ဝတ်ခိုင်းလို့ဝတ်တာ မဟုတ်။ ကျုပ်ကိုယ်တိုင် လူ့ဘောင်ကို ငြီးငွေ့လို့ သာသနာ့ဘောင် ဝင်ရောက် လာတာ” ဟု ပြန်ပြောလိုက်လေသည်။ သူ့အမေ ဆုံးသောအခါတွင်ကား အိမ်သို့ ခဏပြန်နေသည်။ သို့ရာတွင် မီးသဂြိုဟ်ပြီးပြီးချင်း ဘုန်းကြီးကျောင်း ပြန်သွားသည်။ ။

တစ်နေ့တွင် ရှင်သာမဏေ ဖာဟီယန်သည် လယ်ကွင်းထဲတွင် ရဟန်းသံဃာများ၏ ရိက္ခာအတွက် အခြား ကိုရင်ကျောင်းသားများနှင့်အတူ စပါးရိတ်နေလေသည်။ ထိုအခိုက် လူဆိုးများက သူတို့ရိတ်ထားသော စပါး များကို အတင်းလာလုကြလေသည်။ ထိုအခါ အခြားသော ကိုရင်ကျောင်း သားများလည်း လူဆိုးများကို ကြောက်ရွံ့ကြသည်ဖြစ်၍ တိမ်းရှောင် ထွက် ပြေးသွားကြလေသည်။ သာမဏေ ဖာဟီယန်ကမူ ထွက်မပြေး။ လူဆိုးများ နှင့် ရင်ဆိုင်လိုက်လေသည်။

“ကျုပ်တို့ ရဟန်းသံဃာတော်တွေအတွက် ပင်ပင်ပန်းပန်း ရိတ်ထား တဲ့ စပါးတွေကို သင်တို့ အဓမ္မယူလိုက ယူနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျုပ်တစ်ခု

ပြောချင်တယ်။ အတိတ်ဘဝက ဒါနမျိုးစေ့မပါလို့ သင်တို့ အခုလို လူချင်း မတူ နေရတာ။ အခုတစ်ဖန် သင်တို့ ရဟန်းသံဃာများရဲ့ ပစ္စည်းကို အတင်း အဓမ္မလုယူဖို့ ကြံကြပြန်ပြီလား။ သင်တို့ အခုလိုလုပ်ရင် နောက်ဘဝမှာ သင်တို့ ပိုပြီး ဆင်းဆင်းရဲရဲ နေရမှာ ကျုပ် စိုးရိမ်မိတယ်”

ယင်းသို့ပြောပြီး သာမဏေဖာဟီယန်သည် ကျောင်းသို့ ပြန်သွားလေ သည်။ ကျောင်းတိုက်ရှိ ရဟန်းသံဃာများက သူ့ကို ဝိုင်းပြီး သြဘာပေးကြ လေသည်။

သာမဏေဖာဟီယန်သည် ရဟန်းငယ် ဖာဟီယန်ဖြစ်လာသည်။ ရဟန်းငယ်ဖာဟီယန်သည် ရဟန်းကြီးဖာဟီယန် ဖြစ်လာလေသည်။ ရဟန်း ကြီးဖာဟီယန်သည် တရုတ်ဘာသာဖြင့် ဘာသာပြန်ဆိုထားပြီးဖြစ်သည့် ဗုဒ္ဓကျမ်းစာများကို လေ့လာဆည်းပူးသည်။ သို့ရာတွင် တရုတ်ဘာသာဖြင့် ဘာသာပြန်ဆိုထားပြီးဖြစ်သည့် ဗုဒ္ဓကျမ်းစာများထဲတွင် ရဟန်းသံဃာတို့၏ ကျင့်ဝတ်ဖြစ်သည့် ဝိနည်းကျမ်းဂန်ကို အပြည့်အစုံ မတွေ့ရသဖြင့် မချင့်မရဲ ဖြစ်နေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဝိနည်းပိဋကတ်ကိုလေ့လာပြီး အပြန်ခရီးတွင် ဝိနည်း ပိဋကတ် ကျမ်းဂန်ကို ဆောင်ကြဉ်းယူလာရန် ဗုဒ္ဓဘာသာ ပင်မနိုင်ငံဖြစ်သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ စွန့်စားသွားရောက်ရန် ဆုံးဖြတ်လိုက်လေသည်။

ဖာဟီယန်သည် အေဒီ ၃၉၉ တွင် တရုတ်ပြည်၊ ချန်ဂအန်မှ စတင် ခရီးထွက်သည်။ ထိုအချိန်က သူ၏အသက်မှာ ၆၅ နှစ်ရှိပြီ။ ယခုခေတ်အမြင် နှင့်တွေးကြည့်မည်ဆိုလျှင် ဇရာပိုင်းသို့ ခြေချနေပြီဖြစ်သော အသက် ၆၅ နှစ်အရွယ် ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအနေဖြင့် မိုင်ပေါင်း ရာထောင် အလှမ်းဝေးသည့် ခရီးကို တောအတန်တန် တောင်အထပ်ထပ် ဖြတ်ကျော်ပြီး စွန့်စားသွား ရောက်ဖို့ဆိုသည်မှာ စိတ်ကူးထဲတွင်ပင် ထည့်ကြည့်မိမည့် အရာမျိုး မဟုတ် ပေ။ သို့ရာတွင် မိမိ၏ ကြီးမားသော ရည်မှန်းချက်ကြီး ထမြောက်အောင်မြင် ရေးအတွက် စွန့်စားလိုသော ဖာဟီယန်၏ ဇွဲသတ္တိကိုမူ သူ၏ဇရာပိုင်းသို့ တိမ်းနေပြီဖြစ်သည့် အသက်အရွယ်ကလည်း မဟန့်တားနိုင်ပေ။ တော အတန်တန်၊ တောင်အထပ်ထပ်၊ သဲကန္တာရ အသွယ်သွယ်၊ အန္တရာယ်