ပါမောက္ခရဲမြင့်ကျော်(ဒေါက်တာရဲ) - အရောင်စုံ အသွေးစုံ ကလေးကျန်းမာရေး ဆောင်းပါးများ

သွေးကင်ဆာရောဂါဆိုတာ

          မဂ္ဂဇင်းပေါင်းစုံတွင် ကလေးကျန်းမာရေး ပညာပေးဆောင်းပါး ပေါင်း စုံကို ကျွန်တော် ရေးနေခဲ့သည်မှာ အတော် ကြာခဲ့ပြီ။ Leukaemia ခေါ် သွေးကင်ဆာ ရောဂါအကြောင်း တစ်ခါမှ မရေးခဲ့ စဖူး။ အကြောင်းရင်းကတော့ ရောဂါများအကြောင်းကိုဆေးကျောင်းသူ ကျောင်းသားများ စာသင်သလို အစအဆုံးရေးရန် ရည်ရွယ်ချက် မရှိဘဲ အဖြစ်များ၍ ကြိုတင် ကာကွယ်နိုင်သော ပြဿနာများကိုသာ မိဘများ အား အသိပေးလိုသည့် စေတနာရင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

          သွေးကင်ဆာ ရောဂါသည် ကလေး ဘဝတွင် ဖြစ်နိုင်သည့် ကင်ဆာရောဂါ အားလုံးထဲတွင်တော့ နံပါတ်တစ် ဖြစ်သော်လည်း ကလေးဘဝတွင် ကင်ဆာ ရောဂါက သိပ်မဖြစ်သဖြင့် လူထု ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ခု အဆင့်တော့ မရောက်သေး။ တိတိကျကျ ကာကွယ်၍လည်း မရသေး။

          သို့သော် ယခုတလောတွင်တော့ ကိုရီးယားဇာတ်လမ်းတွဲများတွင် မင်းသမီးနှင့် မင်းသား ပြဿနာများအားလုံး ပြေလည်၍ ပေါင်ရတော့မည်ဆိုလျှင် သည်သွေးကင်ဆာက ရှေးခေတ် မြန်မာ ရုပ်ရှင် ကားများထဲတွင်ပါသော မိဘ သဘောတူထားသည့် နိုင်ငံခြားပြန် ဆရာဝန်အဖြစ် ဗီလိန်လုပ်ကာ ဝင်ဝင်လာတတ်သည်။ ကိုရီးယား ဇာတ်လမ်းတွဲများ၏ အမာခံပရိသတ်ကလည်း ကလေးအမေများ ဖြစ်နေသည်မို့ မိမိကလေး နှာခေါင်းသွေး လျှံပြီဆိုတာနှင့် သွေးကင်ဆာ ဖြစ်မှာ ကြောက်လို့ ဟုဆိုကာ ဆရာဝန်ထံ ခေါ်လာကြတော့သည်။

          တကယ်တော့ သွေး ကင်ဆာ မဟုတ်ဘဲ နှာခေါင်းသွေးလျှံသည့် ကလေးတစ်သိန်းရှိလျှင် သွေးကင်ဆာကြောင့် လျှံသူက တစ်ယောက် ရှိမည် မထင်။ ကိုရီးယားကားထဲတွင် နှာခေါင်းသွေးလျှံပြီး သွေး ကင်ဆာ မဟုတ်တာ 'April Snow' တစ်ကားသာ တွေ့ဖူးသည်။

          နှာခေါင်းသွေးလျှံခြင်းအကြောင်းတွေက ကျွန်တော် ရေးခဲ့တာ များလှပြီ။ သည်တော့ သည်တစ်ခါ သည် “သွေးကင်ဆာ အကြောင်းပဲ တိုက်ရိုက် ရေးတော့မည်။

သွေးကင်ဆာဆိုတာ ဘာလဲ

          သွေးကင်ဆာဆိုသည်မှာ သွေးထဲတွင် သွေးဖြူဥ (White Blood Cell-WBC) များ အဆမတန် များပြား၍ ထိုများနေသော သွေးဖြူဥ များသည် ပုံမမှန်သော တစ်နည်းအားဖြင့် အရွယ်မရောက်၊ မရင့်ကျက် သေးသော သွေးဖြူဥများ (Blast Cell) တို့ ဖြစ်နေခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

          သွေးဖြူဥ များနိုင်သော အကြောင်းရင်းကတော့ များစွာ ရှိသည်။ သာမန် အဖျားကလေး တစ်ခုသည်ပင်လျှင် သွေးဖြူဥများကို များ စေနိုင်သည်။ ကြက်ညှာချောင်းဆိုးလို ရောဂါမျိုး ဆိုလျှင် အဆမတန် ပင် များနိုင် သေးသည်။ အခန့်မသင့်လျှင် မရင့်ကျက် သေးသောသွေးဖြူဥ (Blast Cell) များကိုပင် တွေ့နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် အကြောင်း တစ်ခုခုကြောင့် သွေးစစ်ရာမှ သွေးဖြူဥ များနေသည်ကို တွေ့တိုင်းလည်း သွေးကင်ဆာဟု ထင်စရာမလို။ ဒါကကျွမ်းကျင်သူရောဂါဗေဒ သို့မဟုတ် သွေးဗေဒပါရဂူက စစ် ဆေး၍ ဆုံးဖြတ်ရမည့် ကိစ္စ။ သူတို့ပင်လျှင် မသေချာပါက ရိုးတွင်းခြင်ဆီကို ရင်ညွှန့်ရိုး သို့မဟုတ် ဒူးအောက်နား၊ သို့မဟုတ် တင်ပါးဆုံရိုး အပေါ်ပိုင်းမှ အနည်းငယ် စုပ်ယူပြီး ထို Blast Cell များ ရိုးတွင်းခြင်ဆီထဲတွင် ပွားနေသည်ကို အတည်ပြု နိုင်မှသာ သွေးကင်ဆာဟု သတ်မှတ် ကြမည် ဖြစ်သည်။ ။

          ၁၅ နှစ်အောက် ကလေး ၁ဝဝဝ တွင် တစ်ယောက်လောက်တော့ သွေးကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ ရှိသည်ဟု ယူကေနိုင်ငံ စစ်တမ်းများက ဆိုသည်။ တစ်နှစ်အတွင်းမှာ အသစ်တွေ့ရတာကတော့ တစ်သိန်းမှာ လေးယောက်သာရှိမည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖြစ်နှုန်းကို တွက်ချက်ရန် ခက်သေးသော်လည်း ထို့ထက်တော့ နည်းမည်ဟု ကျွန်တော်တို့ ခန့်မှန်းသည်။

          သွေးကင်ဆာက အကြမ်းဖျင်း လေးမျိုး ရှိသော်လည်း ကလေး တွင် အဖြစ်များသည့် သွေးကင်ဆာမှာ Acute Lymphoblostic Leukaemia (ALL) ဖြစ်သည်။ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ရှိသည်။ ကုသရ အလွယ် ကူဆုံး အမျိုးအစားလည်း ဖြစ်၍ ငါးနှစ် ရှင်နှုန်း ၈ဝ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ရှိသည်။ ကျွန်တော် စကော့တလန်တွင် အလုပ် လုပ်ခဲ့စဉ်က ကျွန်တော် လုပ်ခဲ့သောဆေးရုံ ကလေးကုသဆောင်၏ သူနာပြုအုပ် ဆရာမကြီး (sister) မှာ သူမ ၁၃ နှစ် သမီးက ထိုရောဂါ ဖြင့် ထိုအဆောင်တွင်ပင် ကုသခံခဲ့ရဖူးကြောင်း ပြောပြသည်။ ထိုစဉ်က သူမ အသက်က ၄ဝ ခန့် ဖြစ်၍ အားရစရာကြီးပင်။

သွေးကင်ဆာ ဘာကြောင့် ဖြစ်ရပါသလဲ

          အလွယ်ဆုံး၊ အရှင်းဆုံး ပြောရလျှင်တော့ ဘယ်သူမှ မသိပါ။

          ဒေါင်း ရောဂါစု (Down' syndrome) အစရှိသော မျိုးရိုး ဗီဇ ချို့တဲ့သော ကလေးများတွင်တော့ ဖြစ်နှုန်း ပိုများတာလည်း တွေ့ရသည်။ အလွန်စောစီးစွာ အသက် ခြောက်လအောက်တွင်ပါ ဖြစ်တာ လည်း တွေ့ရသည်။ လူတိုင်းတော့လည်း မဖြစ်။

          ဓာတ်ရောင်ခြည်သင့်မှု၊ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး အပြင်းစား ဝင်ရောက်မှု၊ ဆေးဝါးအချို့ အစရှိသည့် ပတ်ဝန်းကျင်ပယောဂများ အပေါ်တွင် လည်း ကောက်ချက်ချဖွယ်ရာ အချို့ရှိသည်။ သေချာပေါက် ပြော နိုင်တာ တစ်ခုကတော့ မိဘတွေ စိတ်ပူနေသလိုမျိုး တစ်နှစ်မှ အလွန် ဆုံး နှစ်ခါသုံးခါ ဓာတ်မှန်ရိုက်မိသောကလေးများတွင် သင့်သော ဓာတ်ရောင်ခြည်ကတော့ လူကို ဘာမှ ဥပါဒ်မပေးပါ။ ယူကေနိုင်ငံတွင် အသည်းအသန် လူနာခန်းထဲတွင် အသက်ရှူစက်တပ်ထားသော ကလေးများ တစ်နေ့ကို အနည်းဆုံး ဓာတ်မှန်တစ်ချပ် ရက် သတ္တပတ် နှင့် ချီ၍ ရိုက်ကြတာ ကျွန်တော်တို့တွေ့ခဲ့ဖူးပါသည်။

          သွေးကင်ဆာဖြစ်လျှင်

          ကလေးက နုံးချည့်၍ အစားအသောက် ပျက်လာမည်။ ဒါကလည်း ပုံမှန် ကလေးတွေမှာလည်း ဖြစ်နေတာပဲမို့ မသိသာ လှသေး။

          အသားက ဖြူဖပ်ဖြူရော် ဖြစ်လာမည်။ မကြာခဏဖျားမည်။ ချောင်းဆိုးမည်။ အရေပြားပေါ်တွင် အနီအစက် အပြောက်ကလေး များ သွေးခြည်ဥသည့် အပြာအကွက်ကြီးများ မကြာခဏ ပေါ်မည်။

          နှာခေါင်းသွေးလျှံမည်။ သည်နေရာတွင် မကြာခဏ ကျွန်တော် ရေးပြခဲ့ဖူးသည့် နှာခေါင်းကို လက်နှင့် မကြာခဏ နှိုက်ခြင်း၊ နေပြင်း ခြင်း၊ အဖျားတက်ခြင်း၊ နှာစေးလွန်းခြင်းတို့ကြောင့် နှာခေါင်း တစ် ဖက်ထဲရှိ နံရံမှ သွေးကြောကလေးများ ပေါက်ပြဲ၍ မကြာခဏ သွေး ထွက်ထွက် နေတတ်ခြင်းနှင့် မမှားကြစေလို။ ထို Local Cause ခေါ် နှာခေါင်း တစ်ဖက်တည်း သွေးထွက်ခြင်းက တော်တော်အဖြစ် များသည်။ ကျွန်တော် ကိုယ်တိုင်ပင် ငယ်စဉ်က ကျောင်းက ပြန်လာလျှင် အကျိဖြူ ပခုံးတစ်ဖက် ရွှဲအောင် ထွက်ထွက်လာတာ မှတ်မိသည်။ ကြီးမှ ပျောက် သွားသည်။ ဒါတောင် အသက် ၃၆ နှစ် မှာ ယူကေ နိုင်ငံကို တော်ဝင်သမားတော်ဘွဲ့ စာမေးပွဲ ဖြေရန်သွားတော့ 12-C ရှိ ရေခဲနေသော ရာသီဥတုနှင့် တန်းတိုးတော့ ပြန်လျှံသေးသည်။ ဒါကကြောက်စရာ မရှိ။ နှာခေါင်းကို လက်ညှိုး၊ လက်မနှင့် ညှစ်ကိုင်ထားပြီး ကလေးကို ပါးစပ်ဟ အသက်ရှူခိုင်းလျက် သုံးမိနစ်ခန့်ထားလျှင် တိတ်သွားသည်။ ဂွမ်းဆို့ရန်မလို။ ရေခဲကပ်ရန်မလို။ သွေးကင်ဆာ တွင် လျှံတာကတော့ များနိုင်သည်။ သို့သော် ကလေးက သည်လိုပဲ နှာခေါင်းသွေး လျှံလျှံနေတာ နှစ်နှင့်ချီနေပြီ။ နှာခေါင်းသွေးလျှံတာက လွဲလျှင် အခြားရောဂါလက္ခဏာ ဘာမှမပေါ်ဟု ဆိုပါလျှင် သွေး ကင်ဆာ သိပ်မဖြစ်နိုင်။

          အရိုးအဆစ် ကလေးတွေကလည်း အကိုင် မခံနိုင်အောင် နာတတ်သည်။ အသည်း၊ ဘေလုံးတို့ ကြီးလာသဖြင့် ဗိုက်ကလေး လည်း ဖောင်းလာတတ်သည်။

          အကျိတ်ကလေးတွေလည်း ထွက်လာတတ်သည်။ လည်ပင်းနှင့် ပေါင်ခြံ အကျိတ်ကတော့ ကလေးတိုင်း အနည်းနှင့်အများ ရှိနေ တတ်သည်မို့ သိပ်မသေချာ။ သွေးကင်ဆာ တွင်တော့ တံတောင် ဆစ်အထက်နား ချိုင်းကြားတို့တွင်ပါ (ပတ်ဝန်းကျင်တွင်လည်း အနာ မရှိဘဲ) အကျိတ်များ ထွက်လာတတ်သည်။

          ရှားရှားပါးပါး အချို့ကလေးများတွင် တော့ ဦးနှောက်ထဲသို့ ပျံ့နှံ့ပြီး ခေါင်းမထူနိုင်အောင် ကိုက်ခဲ၍ ထိုးအန်နေတတ်သည်။ ယောက်ျား ကလေးများတွင် ဝှေးစေ့ကကြီးလာတတ်သည်။

သွေးကင်ဆာရောဂါ မသင်္ကာလျှင်

           ကျွမ်းကျင်သည့် ဆရာဝန်ကြီးများနှင့် တိုင်ပင်ပါ။ ယခုအခါ ရန် တွင်ရော မန္တလေးတွင်ပါ ကလေးသွေးရောဂါနှင့် ကလေးကင်ဆာရောဂါ အထူးကုဌာနကြီးများနှင့် အထူးကုဆရာဝန်များ ရှိနေပါပြီ။ သူတို့ ညွှန်ကြားထားတာ နားထောင်ပါ။

          များသောအားဖြင့်တော့ သွေးကင်ဆာရောဂါကို တော်တော် မသင်္ကာဖွယ်ရာတွေ့ရလျှင် စောစောက ကျွန်တော်ရေးခဲ့သည့် ခြင်ဆီ စစ်ဆေးမှုမျိုး ပြုလုပ်ရတတ်သည်။ သွေးနီ၊ သွေးရည်ကြည်တို့ မကြာ ခဏ သွင်းရတတ်သည်။ ကင်ဆာ ဆေးများ သွင်းရတတ်သည်။ ကင်ဆာဆေးများမှာ အထိုက်အလျောက် ပြင်းသဖြင့် ဆံပင် ကျွတ် ခြင်း၊ ပါးစပ် အနာ ပေါက်ခြင်း၊ အစားအသောက် ပျက်ခြင်း၊ ကိုယ်ခံအား ကျဆင်းခြင်းတို့တော့ ရှိနိုင်သည်။

          စောစောက ရှင်းပြခဲ့သည့် အဆင့်အားလုံး ကိုယ့်ကလေးတွင် လုပ်သင့် မလုပ်သင့်နှင့်ပတ်သက်၍ ကျွမ်းကျင်သည့် ပါရဂူများနှင့်သာ တိုင်ပင်၍ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ဆွေးနွေးပါ။ သည်ရောဂါမျိုးတွင် ပါရဂူ များက လူနာရှင်ကို ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် အမြဲဖွင့်ပေးလေ့ ရှိပါသည်။

          ပတ်ဝန်းကျင်မှ ဆရာဝန် မဟုတ်သည့် ဆွေမျိုး မိတ်ဆွေများနှင့် မတိုင်ပင် ပါနှင့်။ အလွန်ရှုပ်ထွေးနက်နဲသော ရောဂါနှင့် ကုထုံးများ ဖြစ်ပါသည်။ မည်သူမျှ တတ်ယောင်ကား ဝင်အကြံပေးတာ လက်ခံ၍ မဖြစ်ပါ။ အကြံပေးကြသူများကလည်း ဆရာဝန်တွေ ပြောသမျှကို သံသယထား၍ငြင်းကြရန် အကြံပေးတတ်ကြသလို သိပ္ပံနည်းမကျ သော ကုထုံးများ စမ်းသပ်ခိုင်းတတ်ကြပါသည်။

          နိုင်ငံခြား သွားကုသင့်ပါသလား

          မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း သည်ရောဂါနှင့် ပတ်သက်၍ ကျွမ်းကျင်သည့် ပညာရှင်ကြီးများနှင့် ပစ္စည်းကိရိယာများ အနည်းဆုံးတော့ ရန်ကုန်နှင့် မန္တလေးတွင် ရှိနေကြပြီ။ ကုလည်း ကုပေးနေကြသည်။

          ရိုးတွင်းခြင်ဆီအစားထိုးခြင်းကိုတော့ မလုပ်ဆောင်နိုင်သေး။ ရိုးတွင်း ခြင်ဆီ အစားထိုးခြင်းကလည်း သွေးကင်ဆာ အားလုံးတွင်လိုအပ်သည်တော့ မဟုတ်။ အထူးသဖြင့် ကလေးသူငယ်များတွင် salgonp:com cam?2096opol Acute Lymphoblastic Leukaemia က ရိုးတွင်းခြင်ဆီ အစားထိုးရန် လိုအပ်လေ့ မရှိ။ တကယ်လိုအပ်ပြီဆိုပါကလည်း ချွတ်စွပ်တူသော အမွှာ (identical twin) မရှိသူများအတွက် ခြင်ဆီတူသော သူက မောင်နှမအရင်းထဲ တွင် ရှာလျှင်ပင် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိသည်။ မိဘကတော့ တစ်ဝက်ပဲ တူနိုင်မည်။ ဘယ်တော့မှ အပြည့်မတူ။ ထို့ကြောင့် မောင်နှမ အရင်းထဲ တွင် ခြင်ဆီတူသူ ရှာမတွေ့ပါက နိုင်ငံခြားတွင်ပင် တော်တော် ရွာလည်သည်။

          မြန်မာပြည်တွင်ပဲ ကုကု၊ နိုင်ငံခြား သွားကုကု၊ ဆေးဝါးများနှင့် စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုများ၏ စရိတ်စက ကတော့ မသေးလှ။ နိုင်ငံခြား သွားကုလို့ကတော့ အဆ ပေါင်းများစွာ ထပ်၍ ကုန်ကျမည်။ ခွဲစိတ် ကုသတာမျိုးလို တစ်ခေါက်တည်းနှင့် ဖြတ်လိုက်လို့ရသည့် ကိစ္စမျိုး မဟုတ်။ အနည်းဆုံး နှစ်နှစ်ကျော်ကျော် အကြိမ်ကြိမ် ကုသရမည်။

          သည်တော့ ကိုယ့်အင် ကိုယ့်အားနှင့် နိုင်၊ မနိုင် တကယ်ရော အကျိုးရှိနိုင်၊ မရှိနိုင် ပြည်တွင်းက ပညာရှင်များနှင့် အကျေအလည် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ဆွေးနွေးပြီးမှ ဆုံးဖြတ်ကြစေချင်သည်။

          ဒေါက်တာရဲနှင့် တော့ ဆွေးနွေး၍ မရ။ ဒေါက်တာရဲက အထွေထွေ ရောဂါကု ကလေး အထူးကု ဆရာဝန်နှင့် ကလေး နှလုံးရောဂါ နည်းနည်းပါးပါးကို ကလေး အထူးကုဆရာဝန်သာ ဖြစ်သည်။ ပြီးတော့ အညာရောက်နေသည်။ ရင်သွေးတို့ သွေးကင်ဆာဘေး ကင်းဝေးကြပါစေ။

ပိုလီယိုရောဂါ အကြောင်း

          နှစ်စဉ် နှစ်တိုင်းလိုပင် သည်နှစ်တွင်လည်း အမျိုးသားကာကွယ်ဆေး တိုက်နေ့များကို ၃-၁၁-ဝ၇ နှင့် ၂-၁၂-၀၇ တို့တွင် နှစ်ကြိမ် ကျင်းပ ခဲ့သည်။ ပိုလီယိုရောဂါအမြစ်ပြတ် နှိမ်နင်းရေး စီမံကိန်းကြီး၏ တစ် စိတ်တစ်ပိုင်းပါ။

          သည်နှစ်တွင်တော့ အမျိုးသား ကာကွယ်ဆေးတိုက်နေ့ (ဒုတိယအကြိမ်) ပြီးခါစတွင် ကျွန်တော် မန္တလေးမြို့ကြီးသို့ ရောက် သွားခဲ့သည်။ မန္တလေးဆေးတက္ကသိုလ် နောက်ဆုံးနှစ် အမ်ဘီဘီ အက်စ် အပိုင်း(ခ) ကျောင်းသား ကျောင်းသူများကို ကလေး ကျန်းမာရေး ပညာ ဘာသာရပ် ဆေးလက်တွေ့ စာမေးပွဲ စစ်ဆေးရန်အတွက်ပါ။ ရောက်တုန်းရောက်ခိုက် ဆိုသလိုပင် မြန်မာနိုင်ငံ ဆရာဝန်များအသင်း (မန္တလေး အသင်းခွဲ) တွင်လည်း မန္တလေးရှိ ကလေးအထူးကု ဆရာဝန်များနှင့် ဟောပြောဆွေးနွေးပွဲ ကလေးတစ်ခု လုပ်ဖြစ်သည်။

          ဟောပြောပွဲတွင် ကျွန်တော် ပြောသော အကြောင်းအရာ ကလည်း Update on Immunization (ကာကွယ်ဆေးထိုး၊ ဆေးတိုက် လုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍နောက်ဆုံး သိရှိရချက်များ) ဖြစ်တော့သည်။

          ပိုလီယိုအကြောင်းကလေးကလည်း ထည့်ပြောဖြစ်သည်။ သဘာပတိ လည်း ကျွန်တော့် ဆောင်းပါးများတွင် နှစ်ပေါင်း အတော် ကြာအောင် ကိုးကားခဲ့ရသည့် ကျွန်တော့်အစ်ကိုကြီးသဖွယ် လေးစားချစ်ခင်ရသူ ပါမောက္ခ ဖေသက်ခင် ဖြစ်သည်။ ယခုတော့ ဌာနမှူးဖြစ်နေပြီ။ သူကလည်း သည် ပိုလီယို အကြောင်းကလေးတွေ တော်တော် ဖြည့်စွက် ရှင်းပြသွား သည်။

          အဲသည် အချိန်မှာပင် Wellness က ဖုန်းဆက်၍ ဆောင်းပါး ပူဆာတော့သည်။ ပိုလီယို အကြောင်းပင် ခေါင်းထဲရောက်နေခိုက်မို့ ပိုလီယိုရောဂါ အကြောင်း၊ ကာကွယ်ဆေး အကြောင်း၊ ပိုလီယို တိုက်ဖျက်ရေး အကြောင်းကလေးတွေ နည်းနည်း ရေးပြချင်လာသည်။

ပိုလီယိုရောဂါ ဆိုတာ

          ပိုလီယိုဗိုင်းရပ်စ် ဟုခေါ်သော ဗိုင်းရပ်စ် ပိုးတစ်မျိုး ဝင်ရောက်ရာမှ တစ်ဆင့် လက်ခြေ၊ အာရုံကြောများ မသန်စွမ်းဖြစ်သော ရောဂါကို ပိုလီယိုရောဂါဟု ခေါ်သည်။ ပိုလီယို ဗိုင်းရပ်စ်သုံးမျိုးရှိသော်လည်း ၈၅% သော ပိုလီယို ရောဂါတို့မှာ ပထမ အမျိုးအစား (Type 1) ကြောင့် ဖြစ်ရခြင်း ဖြစ်သည်။

          မသန့်ရှင်းသော ရေ၊ အစားအသောက်တို့မှ ဝင်ရောက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ခန္ဓာကိုယ် အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီးလျှင် ရက်သတ္တ တစ်ပတ်မှ သုံးပတ်ခန့် အစာလမ်းကြောင်း၊ အူနှင့် အာခေါင်နံရံတို့တွင် “ပွား” နေတတ်သည်။ တံတွေးမှ ဗိုင်းရပ်စ် ထွက်လာသည်မှာ နှစ်ရက် သုံးရက်ခန့်သာ ကြာတတ်သော်လည်း ဝမ်းထဲတွင်တော့ နှစ်ပတ်မှ သုံးပတ်ပါတတ်သည်။ ကူးစက်လွယ် သည်။ ၉၅% သော ပိုလီယိုကူးစက်ခံရသူတို့မှာ ရောဂါလက္ခဏာ ထင်ထင် ရှားရှား မပြဘဲ သို့မဟုတ် သာမန် တုပ်ကွေးပုံစံမျှသာပြပြီး ပြီးသွားလေ့ ရှိသည်။ အချို့သော ကလေးများတွင်တော့ ဒုတိယအဆင့်အထိ ဆက်တက် သွားသည်။