နေဇင်လတ် - လုပ်ခွင့်ရသူလုပ်နိုင်သူ

          အစွန်း(၂)ပါးကိုလူတိုင်းနားလည်ကြသော်လည်း၊အမြဲတမ်းတစ်ဝက်ချသောအလယ်အလတ်လမ်းစဉ်ကိုလည်းတရားသေဆုပ်ကိုင်မထားရန် ဗုဒ္ဓကအသိ ထားခဲ့သည်။ အသိနှင့်မယှဉ်သော တရားသေ အလယ်အလတ်လမ်းစဉ်ကိုလည်း ပုံသေနည်းတစ်ခုလို ဖက်တွယ်မထားရန် အဆုံးအမသည် အမြော်အမြင် ကြီးမား လွန်းလှသည်။ မျက်ကန်းမဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် အသိကိုပါးနပ်စွာအသုံးချတတ်ရန် ဖြစ် သည်။ အလယ်စွန်းကိုရှောင်ရှားနိုင်ရန်ဖြစ်၏။

           အရာရာသည်သူဘောင်သူစည်းနှင့်ဖြစ်သည်။. Low "God never play with dice" ဟူသော သိပ္ပံပညာရှင်ကြီး အိုင်းစတိုင်း၏မှတ်ချက်သည် အရာတိုင်းမက စကြဝဠာကြီးတစ်ခုလုံးပင် သူ့စည်းသူ့ကမ်းနှင့် စနစ်တကျဖြစ်ကြောင်းကို ထင်ရှားရန် မှတ်ချက်ပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ 

သက်ရှိ၊ သက်မဲ့တိုင်းသည် အတိုင်းအတာတစ်ခုထက် ကျော်လွန်မကောင်းခြင်းကို သွယ်ဝိုက်စွာပြောခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

သက်ရှိ၊ သက်မဲ့

          လောကတွင် သက်ရှိ၊ သက်မဲ့နှစ်ပါးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ သက်ရှိအားလုံး ကို သတ္တဝါဟုသိကြပြီး သက်မဲ့အားလုံးကို ဝတ္ထု၊ အရာဟု နားလည်ကြသည်။ သက်မဲ့တိုင်းမှာ အသိမရှိတတ်ကြသော်လည်း၊ သက်ရှိတိုင်းမှာ သတ္တဝါတို့၏ အဆင့်အတန်းလိုက် အသိရှိကြရသည်။ အသိမဲ့သောသတ္တဝါ ရှိနိုင်ကောင်းသော် လည်း အလုံးစုံကို ဓာတ်ကြီးလေးပါးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားကြောင်း ဗုဒ္ဓကဟောခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ပုံသဏ္ဌာန်ကွဲပြားစွာ တည်ဆောက်ထားသော်လည်း သဘောအရ ပထဝီ၊ တေဇော၊ အာပေါ၊ ဝါယောဟူသော (၄) မျိုးသော ဓာတ်များဖြင့် မကင်းကြပေ။

Bio-Engineering တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ထိုဓာတ်သဘောကို သိပ္ပံပညာ ရှင်များ တစ်စတစ်စလက်ခံလာကြပြီလည်းဖြစ်သည်။ ထိုဓာတ် (၄) ပါး၏ အချိုး အစားအရ သက်မဲ့၊ သက်ရှိအားလုံးတို့ ပုံသဏ္ဌာန်၊ သဘာဝကွဲပြားလာကြရသည် လည်း ဖြစ်သည်။

အသိရှိ၊ အသိမဲ့

           အရာဝတ္ထုများမှာ အသိမရှိတတ်ကြသော်လည်း၊ သတ္တဝါများတွင် အသိရှိ တတ်ကြသည်။ နောက်ဆုံးတွေ့ရှိချက်အရ သစ်ပင်စသည်တို့တွင်ပင် အသိရှိကြောင်း ကိုတွေ့ရပြီဟု သိပ္ပံပညာရှင်များက ထုတ်ဖော်ကြသည်။ သစ်ပင်များ ငိုတတ်ကြ၊ ညည်းတတ်ကြသည်ဟုဆိုသည်။ သက်ရှိအားလုံးတွင် အသိအမြင့်ဆုံးသတ္တဝါကို လူဟုတစ်တန်းထားပြီး၊ ကျန်အားလုံးကို တိရစ္ဆာန်ဟုခွဲခြားထားခြင်းမှာ ပုံပန်းသဏ္ဌာန်

ကြောင့်မဟုတ်ဘဲ၊ အသိဉာဏ်အဆင့်အတန်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်လျှင် အသိ အဆင့်မြင့်သည်ဟူသောလူတို့တွင် အသိအဆင့်အနိမ့်ဆုံး မည်မျှရှိသင့်သနည်း၊ (သို့မဟုတ်) အခြေခံအသိ မည်မျှရှိသင့်သနည်းဟူသောမေးခွန်းသည် မေးရန်ကောင်း သောမေးခွန်းတစ်ခွန်း ဖြစ်သင့်လာသည်။

အိမ်ထောင်ပြု သားမွေး

          ခြင်္သေ့အထီးတစ်ကောင်သည် ခြင်္သေ့အမများစွာနှင့်ပေါင်းဖက်သော်လည်း၊ ကျားသစ်များမှာတစ်လင်တစ်မယား စနစ်ကျင့်သုံးသည်။ တစ်ကောင်နှင့်တစ်ကောင် နှစ်ပေါင်းကွဲကွာကြသော်လည်း မိတ်လိုက်ချိန်တွင် ခင်ပွန်းဟောင်း၊ ဇနီးဟောင်းကို ရအောင်ပြန်ရှာလေ့ရှိသည်။

ခွေးများမှာမူ သခင်အပေါ်သစ္စာစောင့်သိမှုကြီးမားသော်လည်း အိမ်ထောင်ပြု သားမွေးရာမှာ စည်းကမ်းမရှိတတ်ကြချေ။ သားအရွယ်ရောက်သော်လည်း အမေနှင့် ကလေးပြန်မွေးတတ်သလို၊ သမီးအရွယ်ရောက်လျှင်လည်း ဖခင်နှင့်သား ပြန်မွေး တတ်ကြသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း မြန်မာမှုနယ်ပယ်တွင် ခွေးလိုကျင့်ကြံသည်”ဟု ပြောစမှတ်ပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်ဟန်ရှိသည်။ 

တာဝန်၊ ဝတ္တရား

          အသိရှိသောလူသားတိုင်းတွင် တာဝန်နှင့်ဝတ္တရားဟူ၍ ရှိသည်။ တာဝန်သည် မဖြစ်မနေလုပ်ရမည့် အလုပ်မျိုးဖြစ်ပြီး၊ ဝတ္တရားသည် လုပ်သင့်သောအလုပ်မျိုး ဖြစ် သည်။ မွေးပြီးလျှင် ကျွေးရခြင်းသည် မိဘများ၏ တာဝန်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆရာများ ကျောင်းသားကို စာသင်ရခြင်းသည်လည်း လုပ်ကိုလုပ်ရမည့်တာဝန် ဖြစ်သည်။ ပို၍ လိမ္မာရေးခြားရှိအောင်၊ သုတများအောင် ကျောင်းချိန်ပြင်ပ ဆိုဆုံးမခြင်းသည် တာဝန်ထက်ပိုသောဝတ္တရားများ ဖြစ်သည်။

          ပထွေးတစ်ဦးက မယားပါသားကို ငယ်စဉ်ကာလအတွက် ကျွေးမွေးစောင့် ရှောက်ခြင်းသည် တာဝန်ဖြစ်သော်လည်း၊ ထိုသားသမီးများ အရွယ်ရောက် အိမ်ထောင်ပြု မြေးများရသည်အထိ ဆက်လက်ကျွေးမွေး၊ ဆုံးမခြင်းသည် တာဝန်ထက် လွန်သော ဝတ္တရားတစ်ခုကို ထမ်းဆောင်နေခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့သောပထွေးများလောကတွင် ရှိနေကြသေးသော်လည်း၊ မိဘအရင်းက သားသမီးအပေါ် ကျွေးမွေးမှု ပျက်ပြားနေကြသည်ဆိုလျှင် တာဝန်မကျေသောမိဘ ဖြစ်လာပါမည်။ အဖေ၊ အမေဟု ခေါ်လျှင် ရနိုင်သော်လည်း မိဘဟူသောဂုဏ်နှင့် ထိုက်တန်မည်မဟုတ်။

          အလွယ်တကူ ရှင်ဘုရင်” ဖြစ်နိုင်ခဲ့သော ဘုရင့်နောင်သည် မှူးမတ်များ ကမ်းလှမ်းသည်ကိုပင် ကျေးဇူးနှင့်သစ္စာတရားကို စောင့်ထိန်းခြင်းဖြင့် ငြင်းပယ် ခဲ့ဖူးသည်။ “မင်း” စည်းစိမ်ကို ဘုရင့်နောင်က ကျေးဇူးတရားနှင့် လဲလှယ်ခဲ့သော် လည်း၊ အမွေရလို၍ မိဘပြန်သတ်သောသားသမီးများလည်း ရှိခဲ့ဖူးဖြစ်သည်။ ငယ်စဉ်က မြန်မာစာသင်ခဲ့သော ဆရာကြီးတစ်ဦးမှာ သားသမီး (၄) ဦးကို ရုန်းကန်

ကျော်လွှား ကျွေးမွေးခဲ့သော်လည်း၊ ထိုဆရာကြီး အရွယ်လွန်သည့်အခါ ထိုသား သမီးများ ပြန်မကြည့်ကြ၍ ဘိုးဘွားရိပ်သာမှာနေရင်း ဆုံးခဲ့ရဖူးသည်။ သားသမီး များက မိဘကိုသိတတ်ခြင်းမှာ 'ရေဆန်” မဟုတ်ပါ။ “တာဝန်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ “ကံ”ကိုယုံကြည်သော ဗုဒ္ဓဘာသာများအဖို့ မိဘကိုမသိတတ်သော သားသမီးများ၊ ၎င်းတို့ မိဘပြန်ဖြစ်လာကြသည့်အခါ သူတို့၏ သားသမီးများကလည်း ပြန်၍သိ တတ် ကြမည် မဟုတ်ချေ။ “ကံ”သည် တူညီသောတုံ့ပြန်မှုတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။

အခြေခံအသိ

          မျှတစွာတွေးခေါ်တတ်လျှင်ပင် အခြေခံအသိရပြီဖြစ်သည်။ ဘယ်အရာမှာ ဖြစ် ဖြစ် ငါ့ဖို့” သာ တစ်ကိုယ်ကောင်းဆန်စွာစဉ်းစားလျှင် လူမှုဝန်းကျင်နှင့် တဖြည်းဖြည်း ဝေးကွာလာမည် ဖြစ်သည်။ အထက်တန်းကျသောခေတ်ပညာကို ဘဝကုသိုလ်ကြောင့် သင်ကြားနိုင်ခြင်းမရှိ၍ ကြီးကျယ်သောလုပ်ငန်းများကို မလုပ်နိုင်သူအား အပြစ်ဆိုဖွယ်မရှိသော်လည်း၊ အချိန်မရွေး ပြင်ယူလျှင်ရသော ကိုယ်ပိုင်ဆိုင်သည့် စိတ်ဓာတ်ကို အများနှင့်အပ်စပ်ရန် မပြုပြင်နိုင်သူတို့မှာ ဝမ်းနည်းဖွယ်ရာ ကောင်းလှ ပါသည်။ တော်တော်ညံ့သောလူချာများဟုလည်း ကင်ပွန်းတတ်လိုသည်။

          ဈေးကွက်စီးပွားရေးတွင် နိုင်ငံတကာနှင့် ဆက်ဆံရသောလုပ်ငန်းများ ပေါ်ထွန်း လာသည်နှင့်အမျှ ပုဂ္ဂလိကအရည်အချင်းများ ပိုမိုတိုးတက်လာသင့်သည်။ လူတို့၏ အရည်အချင်းပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ကုန်ပစ္စည်းဆိုင်ရာ အရည်အသွေးတို့တွင် စိန်ခေါ်မှုများ လာသည်နှင့်အမျှ အတတ်ဆိုင်ရာ၊ အသိဆိုင်ရာကို မရပ်မနား ရှာဖွေနေရသော အချိန်လည်းဖြစ်သည်။ နိုင်ငံသေး၍ ပိုမိုကြိုးစားရသော စင်ကာပူလိုနိုင်ငံမျိုးတွင် ဝန်ထမ်းတို့သည် တာဝန်ကျေရုံဖြင့် မပြီးတော့ချေ။ ဝတ္တရားဟု ဆိုနိုင်သော ထက်မြက် သည့်အကြံဉာဏ်” မပေးနိုင်လျှင် အလုပ်မြဲရန်အာမခံချက်မရှိ။ ဟိုးယခင်က သက်တော်ရှည်”“လုပ်သက်ရင့်” စသော သံယောဇဉ်များကို မညှာမတာ၊ မထောက်မထား ဖြတ်တောက်ပစ်ကြသည်။ ကုမ္ပဏီရှင်သန်ရေး၊ နိုင်ငံတိုးတက်ရေး၊ လူမျိုးမြင့်မားရေး အတွက် ရက်ရက်စက်စက် ကြိုးစားနေရသောအချိန်တွင် တချို့ဝန်ထမ်းများသည် “မလုပ်၊ မရှုပ်၊ မပြုတ်'ဟူသော နွံထဲကထွက်နိုင်ရန် မကြိုးစားကြသေးချေ။

          နေ့စဉ် သက်သာခိုလိုစိတ်သည် စွမ်းရည်ကိုပေးသည် မဟုတ်ချေ။ အနာဂတ် အတွက် ပြင်ဆင်ခြင်းလည်းမမည်။ တစ်ချိန် “သက်သာမှု”ကို ကြိုတင်သုံးစွဲသူဖြစ် သဖြင့် ဒုက္ခတွေ့လျှင် ရင်ဆိုင်နိုင်စွမ်း ရှိမည်မဟုတ်။ ။

မိုက်တယ်ဆိုတာ တကယ်လွယ်တာပါ

          စိတ်ထိန်းချုပ်မှုကိုလွှတ်လိုက်လျှင် “မိုက်”ရန် လွယ်ကူပါသည်။ လူတို့တွင် ကောင်းသောစိတ်အရေအတွက်များသော်လည်း၊ စိတ်၏သဘောမှာ မကောင်းမှု၌ သာယာတတ်၍ မည်မျှထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းအပေါ် တန်ဖိုးကွာကြခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်က သူဌေးကြီးတစ်ဦးမှာ တစ်နယ်၌အိမ်ထောင်တစ်ခုပြု၍ အိမ်တစ်ဆောင် မီးတစ်ပြောင်နှင့် ထားခဲ့ဖူးသည်။ သူ့ဇာတ်သူနိုင်၍ မပူပင်မကြောင့်ကြ၍ ဖြစ်သည်။

          တချို့ ငွေကြေးမပြည့်စုံသော်လည်း အပျော်အပါးများချင်သည်။ အသောက် အစားဖက်ချင်သည်။ ဆန်အိုးထဲမှာ ဆန်မရှိ၊ ကလေးတွေကျောင်းစရိတ်မပြည့်စုံ၊ မိသားစုစားဝတ်နေရေး မပြေလည်သည်ကိုတွေ့သော်လည်း စီးကရက်လက်ကြား မချသော၊ “ကိုယ့်ရှိဝှက်ထား” “မယားဆီကလုစား” သောခင်ပွန်းများ ဒုနှင့်ဒေး ရှိနေကြပါသည်။ မိန်းမက ပင်ပန်းကြီးစွာမလောက်မင၊ အနိုင်နိုင်ရှာဖွေနေရသော် လည်း ဂေါက်သီးရိုက်မပျက်သော မိတ်ဆွေကိုတွေ့ခဲ့ရဖူးသည်။ သားသမီးများ လူပျိုပေါက်ဖြစ်သည်အထိ ငွေတစ်ကျပ်မှမရှာခဲ့ဘူးသော “အရှက်ကင်းမဲ့သော ယောက္ခမအားကိုးသားမက်မျိုးလည်း အများအပြား၊ သူဌေးသမီးယူပြီး၊ ထိုင်စားရုံ တင်မက မိန်းမကိုမညှာမတာခိုင်း၍ အလေလိုက်သော သားမက်များလည်း လက်