ဒေါက်တာသန်းထွန်း - ဟာဗေ၏စာတမ်းသုံးစောင်

မုနီ၏ ဖခင်ထံ၌ အိန္ဒိယတပ်သား (စီဗွိုင်) တစ်ဦး၏ မန္တလေးသိမ်းပွဲအ

ကြောင်း စာတန်းတစ်ခုရှိရာ ထိုစာတန်းအရ အဆိုပါတပ်သား စီးနင်းလိုက်ပါ။ ရသောသင်္ဘောဦးတွင် သစ်သားပန်းပုရုပ်တစ်ခုရှိ၍ ထိုရုပ်ထုတွင် မင်းသား တို့ အဝတ်တန်ဆာအဆောင်အယောင် စုံလင်စွာ ဆင်ယင်ထားကြောင်း ဖော်ပြ ထားသည်ဟုသိရပါသည်။ ဟာဗေကလည်း မြန်မာနယ်တွင်းသို့ ခုတ်မောင်း ဝင်ရောက်လာသည့် သင်္ဘောအဖွဲ့၏ရှေ့ဆောင် သင်္ဘောဦး၌ မင်းသားအတု တစ်ပါးရပ်လျက်လိုက်စေကြောင်း ဦးဖေအောင်ပြောသဖြင့် သူကြားဖူးကြောင်း ရေးပါသည်။

           အဆိုပါစာတို့ကို ၁၉၅၃ တွင် ရေးသော်လည်း ဦးဖေအောင်မှာ ၁၉၂၆ တွင် သေဆုံးသူဖြစ်သဖြင့် ရှေးမဆွကပင် ဟာဗေသည် “မင်းသားတု” ဇာတ် ကြောင်းကို ကြားဖူးမည်ဟု ဆိုရပါမည်။

           ရုဒယကစ်ပလင်” သည် အဆိုပါ “ငြိမ်းချမ်းသာယာရှိရန်ဆောင်ရွက် ချက်” ကာလနှင့် ပတ်သက်သည့် အဖြစ်အပျက်အချို့ကို ကဗျာများစွာ စပ်ခဲ့ ရာ အသေးစိတ်ဖော်ပြချက်များစွာသည် ငြိမ်းချမ်းသာယာအောင်ဆောင်ရွက် သူ ဗြိတိသျှစစ်သားများကပင် သတင်းပေးခြင်းဖြစ်ရကား မှန်ကန်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ “ရာခေါင်းကျရာ” ကဗျာတွင် ကစ်ပလင်၏ အတွေ့အကြုံ ဖော်ပြချက်မှာ

ဆိတ်ငြိမ်ရာ ချက်စတာနေ့ မုဆိုးမ

တစ်ဦးတည်းသားအတွက် ငိုနေရ

ပေပင်မြစ်ကမ်းမှာ သင်္ချိုင်းဂူ

ဗမာမှန်သမျှ ရှောင်ရှားကြ

တပ်ကြပ် ပရပ်တေဝါရိ” ပြောတော့မှ

အဖြစ်စုံကို သိကြရ

တောချုံထဲက ပေါက်ကွဲသံ

ရယ်သံ ပြေးသံ

ပထမ ခြေရာကောက်တပ်သားတွေ

ဗိုလ်ကလေးအလောင်းကို ကောက်နေပြီ

သူ့နဖူးပေါ်မှာ မဲပြာနေတဲ့ ဒဏ်ရာကြီး

နောက်စေ့ဘက်ကတော့ ဟင်းလင်း

တပ်ကြပ်ကြီး “ပရပ်တေဝါရိ” နဲ့

တပ်ကြပ်ငယ် “ဟိရလား” တို့

သေနတ်ကိုင် နှစ်ဆယ်ပါတဲ့

တပ်ကို ကွပ်ကဲလာတယ်။

နေညိုစပြုပြီမို့

ချောင်းရိုးကို စုန်ပြီးလျှောက်ခဲ့ကြတယ်။

တပ်ကြပ်ကြီး ပရပ်တေဝါရိ”

သူ့အမိန့်နဲ့ သေနတ်ယမ်းထိုးကြပြီ။

တပ်သားတစ်ဒါဇင် ရွာခြံစည်းရိုးဒီဘက်ကနေ

တပ်ကြပ်ငယ် “ဟိရလား” က

ကျန်တပ်သားခေါ်ပြီး

ရွာကို တစ်ဘက်ကပန်းဝင်

ပထမခြေရာကောက် တပ်သားတွေ

ဟစ်အော် ခုတ်သတ်

ဆူညံနေတဲ့လူအုပ်ထဲ

“စိန်ငယ်” ကို ဟိုလှဲဒီထဲ့ပစ်

တစ်ဘက်ရွာပေါက်က ပြေးထွက်လာသူတွေကို

 တပ်ကြပ်ငယ်အဖွဲ့က ဆီးသတ်

တစ်မနက်လုံး မပြီးနိုင်အောင်သတ်

သေစာရင်းကလည်း မဆုံးနိုင်အောင်ရှည်

ဖြတ်ရတဲ့ခေါင်းက တစ်ရာ

ခေါင်းဆယ်ကျိပ်၊ ပြီးတော့ နှစ်ခေါင်း

သူတို့ဗိုလ်ရဲ့ သင်္ချိုင်းကို ပြန်သွားကြပြီ။

ပထမခြေရာကောက် တပ်သားတွေ

တပ်သားတိုင်း တောင်းကိုသယ်လို့။

လက်တွေလည်း နီရဲရဲ

ရွာမှာလည်း မီးတောက်နီရဲရဲ။

 “ပေပင်မော်” ရွာ

တောင်းက တစက်စက်

လမ်းတစ်လျှောက်မြက်နီနီ

အမှတ်ရစရာ ယူခဲ့တဲ့ ပစ္စည်းအပုံ

ခပ်မြင့်မြင့် လူတစ်ရပ်လောက် ရှိမယ်။

တစ်ခေါင်းပေါ် တစ်ခေါင်းထပ်

သွားကြဲကြဲ မျက်စေ့ကြောင်တောင်

ဒေါသဝေဒနာ အထိတ်တလန့်

မီးလောင်မှိုင်းစွဲတဲ့ အသားပေါ်မှာပဲ

မြင်သာတယ်။

တပ်ကြပ်ကြီး “ပရပ်တေဝါရေ”

အောင်ပွဲခေါင်းပုံကြီးပေါ်မှာ သူ့ဗိုလ်ခေါင်းကိုတင်

သူ့သားခေါင်းကို အောက်ကခံ

ဓားတစ်လက် ဒေါင်းလံတစ်ခုကိုလည်း ချထား

ဘယ်သူ့ပွဲလည်း ကမ္ဘာသိစေ မြင်စေ။

          ဤမျှ ကြောက်လန့်ဖွယ်ကောင်းသော ကဗျာကို အပြည့်အစုံကိုးကား ရသည်ကို စိတ်မကောင်းလှပါ။ သို့သော် မြန်မာအင်္ဂလိပ်ဆက်ဆံရေးသမိုင်း၏ အဆိုးဝါးဆုံးကာလဟု ခေါ်ရမည့် ၁၈၈၆ မှ ၁၈၉ဝ ကာလနှင့် ပတ်သက်သော အသေးစိတ်ကိစ္စတို့ကို ဟာဗေသည် တမင်သက်သက်ထိန်ချန်ထားကြောင်း ထင်ရှားစေလို၍သာ ဖော်ပြရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ပုသိမ်အရေးပိုင်ထံသို့ ၇ နိုဝင်ဘာ ၁၉၂၆ ရက်စွဲနှင့် ဟာဗေရေးသောစာတွင် အိန္ဒိယမြေတိုင်းဌာနမှ ဗိုလ်ကြီး ‘လဲရောက်”၏ အကူအညီဖြင့် ကဗျာထဲက ရွာကို ရှာ၍တွေ့ကြောင်း သိရပါသည်။ ကံဆိုးလှသောရွာမှာ ငဝန်မြစ်တွင်းသို့ ပေပင်ချောင်းစီးဝင် ရာ မြစ်ဆုံတွင်ရှိသော ပေပင်မော်ရွာဖြစ်၍ ထိုရွာမှ သက်ကြီးရွယ်အိုတစ်ဦး ၏ ကျမ်းကျိန်၍ ထွက်ဆိုချက်မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

           ဘုရားပျက်နဲ့ သစ်အုပ်နေရာမှာ ရွာငယ်တစ်ရွာရှိဖူးပါတယ်။ ကုလား ကြီးတက်တော့ ဗမာတပ်က အဲဒီက ခံတိုက်ဖူးတယ်။ ဒီစီဗွိုင်” တွေကို ကွပ်ကဲ ရင်း ရွာကို အတိုက်မှာ အင်္ဂလိပ်စစ်ဗိုလ်ကျဆုံးသွားပါတယ်။ အဲဒီအခါမှာ စီဗွိုင်တွေဟာ အမျက်ဒေါသ မထိန်းနိုင်ဘဲ ရွာကို ဗုံး၊ သေနတ်တွေနဲ့ တရစပ်ပစ်ခတ်ပါတယ်။ ရွာတစ်ဖက်ပေါက်က ပြေးထွက်လာတဲ့ ရွာသားတွေကို ရှိုထဲက ချုံခိုစောင့်နေတဲ့ စီဗွိုင်တွေက မိန်းမနဲ့ကလေးသာ ချန်ပြီး အားလုံး ကို သတ်ပစ်ပါတယ်။ ဗိုလ်ရဲ့ သင်္ချိုင်းမြေပုံပေါ်မှာ သေသူတွေရဲ့ ခေါင်းတွေကိုဖြတ်ပြီး တင်ပစ် ခဲ့ကြပါတယ်။

          ဟာဗေ၏ ကျောင်းသုံး မြန်မာသမိုင်းစာအုပ်သည် သူရည်မှန်းသည့် အတိုင်း (၁၉၂၀/၃၄) အတွင်း ပညာရေးအစီရင်ခံစာများ၌ သုံးစွဲသည့် ဝေါဟာရ အတိုင်း အင်ပါယာစွဲကို ဖြန့်ရန်” အလွန်အသုံးဝင်အောင်မြင်လျက် ရှိပါသည်။ ယခင်ပညာဝန်တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သော “အက်စ်ဒဗလျူ ဘောက်” ရေးသည့် ကျောင်း သုံးသမိုင်းစာအုပ်တွင် နယ်ချဲ့ဝါဒဖြန့်ပုံ မကျစ်လစ်သဖြင့် ရှစ်တန်းကျောင်း သားလောက်ကပင်မဟုတ် မတရားတစ်ဖက်စွန်း ပုတ်ခတ် ရေးသားမှန်း သိသာလွန်းသဖြင့် ယင်းကို ပယ်၍ ဟာဗေ၏စာအုပ်ကို အစား ထိုးသည်။

         ဟာဗေ၏ စာအုပ်မှာ ရေးသားပုံစေ့စပ်ခြင်း၊ ပညာရှင်လက်ရာပုံပေါ် ခြင်း၊ ကြည့်ချင်စဖွယ် ရုပ်ပုံမြေပုံဓာတ်ပုံများ ပါခြင်းကြောင့် တက္ကသိုလ် ဝင်အဆင့်သို့ ရောက်လာသော ကျောင်းသားများ လက်ဝယ်သို့ ခြံတွင်းဝံပုလွေ သွင်းပေးလိုက်ဘိသကဲ့သို့ ရှိပါတော့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ကျောင်းများတွင် အနှစ်အစိတ်ပြန့်အောင်ပင် ထိုစာအုပ်ကို သုံးစွဲခဲ့ကြရာ၊ ကျောင်းသားတစ် သုတ်ပြီး တစ်သုတ် မြန်မာသမိုင်းနှင့်ဆိုင်သမျှကို ထိုစာအုပ်ဖြင့် နယ်ချဲ့ အကြိုက်ပုံစံသွင်းပေးခြင်း ခံခဲ့ကြရပါသည်။

          ဦးဖိုးကျားနှင့် ဦးဘသန်းတို့က ရဲဝံ့စွာ မြန်မာသမိုင်းကျောင်းသုံး စာအုပ်များကို ရေးသား၍ ပုံမှန်မြင်ကြစေရန် ကြိုးစားဖော်ထုတ်သော်လည်း သူတို့ကိုယ်တိုင် နေရာများစွာ၌ ဟာဗေ၏ အမှောင့်ပယောဂဝင်နေသည်ကို တွေ့ရ၍ ထိုစာအုပ်များမှာ မြန်မာဘာသာဖြင့် ရေးသားလျက် အမျိုးသားကျောင်းများ၌သာ သုံးကြရသောကြောင့် (ဟာဗေ၏ စာအုပ်ကဲ့သို့ ဖတ်ဖူးသူ မများနိုင်သဖြင့်) မြန်မာပညာတတ် လူငယ်တို့ အတွေးသန္တာန်၌ ငါတို့ တယ်ဖျင်းခဲ့ပါကလားဟူသော အစွဲမှာ ကြီးထွားနေမည်သာ ဖြစ်ပါသည်။ “ဟော” နှင့် “ကေဒီ” တို့ကမူ ယင်းကိုပင် အကျယ်ချဲ့ပြန်လျက် သီပေါမင်းနှင့် သနားဖွယ်ဖြစ်သော မွန်စီယာဟတ်စ်”တို့ကိုပင် ရင့်သီးသော စကားလုံးတို့ ဖြင့် ထုကြထောင်းကြပါတော့သည်။