ဒေါက်တာသန်းထွန်း - မြန်မာလောကွတ်၂၀၀၄စာစု

မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်း သုတေသန

          အာရှတိုက်က နိုင်ငံကြီးတွေဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယနဲ့ တရုတ်ကို ဥရောပတိုက်က လူမျိုးအသီးသီးဟာ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးအရ ရောက်လာကြတဲ့အခါရောက်ရာဒေသရဲ့ ပထဝီဝင်နဲ့ ရာဇဝင်ကို သိဖို့လိုတယ်။ သူတို့ လာရတဲ့ အကြောင်းကတော့ ...

(၁) ခရစ်ယာန်သာသနာပြုဖို့။

(၂) အာရှနိုင်ငံအသီးသီးက မင်းတွေဆီမှာ (ကြေးစားစစ်သားအဖြစ်နဲ့) အမှုထမ်းဖို့။

(၃) ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားဖို့။

(၄) နယ်မြေသိမ်းယူပြီး လက်နက်နိုင်ငံထူထောင်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။

          နယ်မြေသိမ်းမိရင် အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန်ကို ယူရတယ်။ အဲဒီတာဝန် ကို သူတို့ သိပ်ပြီးရှောင်ချင်တယ်။ လုပ်ငန်းသဘော ပြောရရင် အာရှတိုက် သားနဲ့ ဆက်သွယ်တဲ့အခါ အဲဒီလူတွေရဲ့ သမိုင်းနောက်ခံကို သိထားရင်၊ သူတို့ရဲ့ ဘာသာစကားကို တတ်ကျွမ်းရင်၊ ဆက်ဆံရေးအဝဝမှာ သိပ် အဆင်ပြေမယ်။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံသမိုင်းကို လေ့လာကြတယ်။ သူတို့လို နောက်ရောက်လာပြီး သူတို့လုပ်ငန်းကို ဆက်ခံမယ့်လူတွေကို သူတို့ သိ သမျှကို တစ်ဆင့်ပြောချင်တယ်။ အဲဒါကြောင့် အာရှတိုက်သားတွေရဲ့နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ ဓလေ့နဲ့ ယုံကြည်မှုတွေကို တတ်နိုင်သလောက် စုံအောင် လေ့လာပြီး သိသမျှ မှတ်တမ်းထားခဲ့တယ်။ အဲဒီအခါ လုပ်နေကျနည်းကတော့ ကျမ်းပြုတာ ဖြစ်ပါတယ်။

           ကျမ်းပြုပြီဆိုတဲ့အခါ ဒီကျမ်းဟာ ဘယ်သူ့အတွက် ရေးတာလဲလို့ သတ်မှတ်ဖို့လိုတယ်။

           (၁) ဗဟုသုတလိုလားလို့ အသင့်အတင့်သိရုံ ဖတ်ချင်တဲ့လူလား။

           (၂) သတ်မှတ်ပြီး ဒေသတစ်ခုကို စိတ်ဝင်စားပြီး အခြေခံအကြောင်း အချက်တွေကို သိပြီးဖြစ်ပေမဲ့ နည်းနည်း ထပ်သိချင်သေးတဲ့လူ အတွက်လား။

           (၃) ဒေသတစ်ခုကို နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနဲ့ သာသနာရေး ဝင်ရောက်ပြီး မိမိကိစ္စကို အထူးအောင်မြင်ဖို့ လိုလားသူလား။

           (၄) အထူးပြုပြီး လေ့လာချင်တဲ့ ပညာရှင်လားဆိုတာ သိမှ အပေါ့ အလေး အကဲဖြတ်ပြီး ရေးသားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

           အထူးပြု လေ့လာသူတွေအတွက် “သုတေသန လုပ်ပြီးမှ ရေးသင့်ပါ တယ်။ အရင်းအမြစ်ပေါ်အောင် ရှာဖွေလေ့လာပါဆိုတဲ့သဘော ဖြစ်ပါ တယ်။ ပုဂံခေတ် ကျောက်စာတွေထဲမှာ သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို “သိစပ်မြင်နှံ့” လို့ မြန်မာပြန်တယ်။ အခုတော့ သိမြင်နှံ့စပ်လို့ အထားအသို နည်းနည်း ပြင်တယ်။ အခုလိုပြင်တော့ အဓိပ္ပာယ်နည်းနည်းပေါ့သွားတယ်လို့ ထင်မိ ပါတယ်။ သိတယ်ဆိုရာမှာ အကြောင်းအကျိုး ဆက်စပ်သိရမယ်။ အဲဒါ အပြင် ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေနဲ့ ဘယ်လိုဆက်သွယ်လို့ ဘယ်လို အကျိုး ဆက် ရှိနိုင်မလဲလို့လည်း ဆင်ခြင်ရမယ်။ အဲဒါလောက် မကြီးကျယ်ပေမဲ့ တတ်နိုင်သလောက် ပြည့်စုံရမယ်ဆိုတဲ့ နှိုးဆော်တိုက်တွန်းချက် ပါတယ်။ အဲဒါလို ပြည့်စုံအောင်ရှာဖွေတာကို RESEARCH လို့ ခပ်လွယ်လွယ် ဝေါဟာရတစ်ခုကို သုံးလိုက်တယ်။ ပြန်ရှာတယ်”လို့ အဓိပ္ပာယ်ရတယ်။ အဲဒီဝေါဟာရကို နည်းနည်း ရှင်းရရင် ... ။

           (၁) ဖြစ်ပျက်ပြီးသား အကြောင်းအရာကို (၂) နှစ်ကာလကြာလို့ မေ့ပြီ၊ (၃) ဒါကို ပြန်ပြီးဖော်ထုတ်တာ ဖြစ်ရမယ်။ (၄) ဒီလို ဖော်ထုတ်တဲ့ အခါ တတ်နိုင်သလောက် ပြည့်စုံစေရမယ်။ (၅) ဒါမှ အခုလူတွေ သိပြီးသားအပေါ်မှာ ပိုသိလာမယ်။ (၆) အခုလူတွေ သိသမျှမှာ မှားတာကိုပြင်မယ်။ (၇) လိုတာကိုဖြည့်မယ်၊ (၈) ဒီလိုပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်တဲ့ အသိဉာဏ်ကို ဘယ်လိုအကျိုးရှိအောင် လက်တွေ့ အသုံးချမယ်၊ (၉) ရှာဖွေတဲ့ လူတွေထဲမှာ ဘယ်သူက အရင်အဦးဆုံး ဒီအသိကို ဖော်ထုတ်တယ်ဆိုတာကို မှတ်သား မယ်၊ (၁၀) သူရတဲ့နည်းပညာကို သူ့မူပိုင်လို့ သတ်မှတ်ပြီး ငွေကြေး၊ ရာထူး၊ စည်းစိမ်တွေကို ထိုက်သင့်သလောက် ဆုအဖြစ် ခံစားခွင့်ရအောင် လုပ်ပေး တယ်၊ (၁၁) အသစ်တွေ့ရှိချက်ကို အများတကာ အကျိုးရှိအောင် စာတမ်း၊ စာစောင်၊ စာအုပ် ရေးသားပုံနှိပ်ဖြန့်ဝေစေတယ်။ ဒီလို အကြောင်းအချက်တွေကြောင့် လူတွေဟာ သုတေသနလုပ်ဖို့ အားရှိလာတယ်။ ဒါပေမဲ့ ငါ သုတေ သနလုပ်တာ ငါ့အတွက် အကျိုးအမြတ်ရှိရမယ်လို့ စိတ်ထားမရှိကြပါ။ ငါ့အလုပ် အောင်မြင်တယ်ဆိုပြီး ကျေနပ်နှစ်သက်မှုဟာ အမြတ်ဖြစ်ပါတယ်။

           အင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရ RESEARCH ကို မြန်မာလို ဘယ်လိုရေးမလဲ လို့ ၁၉ဝဝ လောက်က စဉ်းစားကြတယ်။ မူလစကားမှာ ပြန်ရှာတယ်လို့ အဓိပ္ပာယ်ရှိလေတော့၊ DISCOVERY ပြန်တွေ့တယ်ဆိုတဲ့ သဘော မဟုတ်ပါ။ အသုံးချနည်းရှာတယ်၊ အရင်က အသုံးချပုံထက် ပိုပြီးအသုံးကျ တဲ့နည်းကို တွေ့အောင်ကြိုးစားတယ်ဆိုတဲ့ သဘော သက်ဝင်တယ်။ အဲဒါကြောင့် အကြောင်းခြင်းရာတစ်ခုကို အခြေတည်အသုံးချနည်းသစ်ကို ထွင် တယ်လို့ သဘောအဓိပ္ပာယ်ရအောင် ပေါင်းစပ်ပြီး တီထွင်တယ်လို့ ပြောရ မလား၊ စဉ်းစားကြည့်တယ်။ နောက်တစ်မျိုးပြောစရာက သိပြီးရှိပြီးကို တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် အသုံးချနိုင်ဖို့ စီစဉ်ရမယ်။ သုတေသနလုပ်တဲ့သူဟာကျောင်းဆရာဖြစ်ရင် အသုံးချဖြစ်ဖို့ အလွယ်နဲ့ လုပ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီအချက် တွေကို သိသာမြင်သာအောင် နမူနာနဲ့ ပြောပါရစေ။

           ကျွန်တော် လန်ဒန်တက္ကသိုလ်၊ အရှေ့တိုင်းနဲ့ အာဖရိကမှာသွားပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ပုဂံခေတ် ဗုဒ္ဓသာသနာဝင်ကို ရေးမယ်လို့ ဆုံးဖြတ်တယ်။

           ၁။ ရာဇသင်္ကြံရေးတဲ့ “သာသနာလင်္ကာရ စာတမ်း ရှိတယ်။

            ၂။ အဲဒီကျမ်းကို ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်မယ်။ ။

           ၃။ ပုဂံခေတ် ကျောက်စာတွေကို သုံးပြီး အလိုအပို၊ အဖြတ် အတောက်၊ အဖြည့်အစွက် လုပ်မယ်။

           ၄။ လုပ်ချိန်နှစ်နှစ်၊ အကြောင်းပြချက်ခိုင်လုံရင် အချိန်ပိုရနိုင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ နှစ်နှစ်ထက်ပိုပြီး မရနိုင်ပါ။

           ၅။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာနဲ့ ရေးမယ်၊ ကျမ်းဖြစ်အောင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နဲ့ ရေးနိုင်ပါ့မလား။

           ၆။ လမ်းညွှန်ဖို့ဆရာ ဘယ်မှာလဲ။ သင်ဆရာ၊ မြင်ဆရာ၊ ကြား ဆရာမှာ သင်ဆရာမရှိ။ မြင်ဆရာရှိနိုင်တယ်။ သီဟိုဠ် ဗုဒ္ဓသာသနာ၊ ထိုင်း ဗုဒ္ဓသာသနာ၊ မဇ္ဈိမဒေသ ဗုဒ္ဓသာသနာ၊ တရုတ်ဗုဒ္ဓသာသနာ၊ တိဗက် ဗုဒ္ဓသာသနာ၊ ဂျပန်ဗုဒ္ဓသာသနာ၊ ကောရေယ (ကိုရီးယား) ဗုဒ္ဓသာသနာ တွေကို ဖတ်၊ ရေးဟန်ကို အတုခိုး၊ ခရစ်သာသနာ၊ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ၊ မူဆလင် တွေအတွက် မိုဟာမက် ဆိုဆုံးမချက်၊ ဒါတွေကို စံထားပြီး သူတို့ရေးပုံ၊ သူတို့ ဆွေးနွေးပုံ၊ သူတို့အကြောင်းအရာ လေးနက်အောင် တင်ပြပုံကို အတုခိုးရပါတယ်။ ၁၉၅၂ ကုန်ခါနီး ၂၂ အောက်တိုဘာက စတယ်။ ၁၉၅၆ ဇန်နဝါရီ ၄ မှာ ကျမ်းပြီးလို့ စာစစ်အဖွဲ့က စစ်ဆေးပြီး ပါရဂူဘွဲ့ ပေးလိုက် ပါတယ်။ ဆိုလိုတာက သိပ်အကောင်းကြီးမဟုတ်တောင် ပါရဂူဘွဲ့ အတွက် လက်ခံနိုင်တဲ့အဆင့် ရှိတယ်လို့ အသိအမှတ်ပြုလိုက်ပါတယ်။ စာစစ် အဖွဲ့က တင်သွင်းတဲ့အတိုင်း ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေဖို့ ထောက်ခံတယ်။ အဲဒီထောက် ခံချက်ဟာ အကောင်းဆုံးထောက်ခံချက်ဖြစ်လို့ မီရာမီးသင်္ဘောနဲ့ ရေလမ်း က မြန်မာနိုင်ငံကို ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ သီဟိုဠ်မှာ ဗုဒ္ဓသာသနာ ၂၅ဝဝ ပြည့် ဗုဒ္ဓဇယန္တီပွဲနဲ့ကြုံလို့ သင်္ဘောကျင်းအလုပ်သမားတွေ အလုပ်မလုပ်ကြလို့ ဆယ်ရက်ကြန့်ကြာတယ်။ အစုစု တစ်လနဲ့ ဆယ်ရက်ကြာတဲ့အခါ မြန်မာ နိုင်ငံ ရန်ကုန်ဆိပ်ကို ဝင်တယ်။ ကိုယ်ရေးခဲ့တဲ့ကျမ်းကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေဖို့ ကြိုးစားတဲ့အခါ မြန်မာနိုင်ငံသုတေသနအသင်း ဂျာနယ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၇၈၊ အတွဲ ၆၁၊ အတွဲ ၁ နဲ့ ၂၊ စာမျက်နှာ ၂၆၃ ရှိပါတယ်။

           အခု ကျွန်တော့်အသက်ကလည်း ရှစ်ဆယ်ကျော်ပြီ။ သက်ကြီးပူဇော် ပွဲတွေလည်း ခေတ်ထနေလို့၊ စတိုင်တင်းတင်းနဲ့ တောင်ကြီးတက္ကသိုလ်၊ ဖွင့်စပင်လုံတက္ကသိုလ်၊ မကွေးတက္ကသိုလ်၊ မန္တလေးတက္ကသိုလ်၊ မိတ္ထီလာ တက္ကသိုလ်၊ မုံရွာတက္ကသိုလ်၊ အမျိုးသား မော်ကွန်းတိုက်ဆိုတာတွေကို ရောက်သွားတယ်။ ကျွန်တော်က စစ်ပြီးစ မဂိုလမ်း (ရွှေဘုံသာလမ်း) အရေးပေါ် တက္ကသိုလ်က သမိုင်းဝိဇ္ဇာဘွဲ့ ကို ၁၉၄၆၊ ဥပဒေ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ ကို ၁၉၄၈၊ ၁၉၅ဝ မှာ သမိုင်း မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့၊ ၁၉၅၆ မှာ လန်ဒန်တက္ကသိုလ်က Ph.D ဘွဲ့၊ ၁၉၈၅ မှာ လန်ဒန်တက္ကသိုလ်ကပေးတဲ့ D.Litဘွဲ့ ကို မြန်မာ့ခေတ်ဟောင်း သမိုင်းကို သုတေသနပြုရင်း၊ စာတမ်းရေးရင်း၊ ကျမ်းရေးရင်း မြန်မာ၊ ဂျပန်၊ အင်္ဂလိပ်၊ အမေရိက၊ ကနေဒါက မြန်မာရာဇဝင်ကို စိတ်ဝင်စားတဲ့ သူတွေကို မြန်မာကျောက်စာ သင်ပေးရင်း၊ မြန်မာသမိုင်းနဲ့ လုပ်ကိုင်စားတဲ့ လူလည် လူရှုပ်တစ်ယောက် ဖြစ်လာပါတယ်။ အခုလည်း ကျောင်းဆရာ လုပ်ဆဲ၊ ခေတ်ဟောင်း မြန်မာသမိုင်းတွေ သုတေသနလုပ်ရင်း၊ အခု Ph.D ဘွဲ့ အတွက် ကျမ်းရေးဖို့ ဟန်ပြင်နေတဲ့လူတွေကို ဟန်မပျက် သုတေသန လုပ်နည်း သင်ပေးရင်း၊ ကိုယ့်လောက်မတတ်တဲ့လူတွေကို ဆရာလုပ်ရင်း၊ နှစ်အစုစု ငါးဆယ့်လေးနှစ်ရှိနေပြီဖြစ်တော့ “ဘယ်သူ့ကိုတွေ့တွေ့ ငါ့ တပည့်”လို့ပဲ ထင်တယ်။ ဒီကောင်တွေ လုပ်ပုံကိုင်ပုံ မဟန်လိုက်လို့ ဒေါသ လည်း ထွက်တယ်။ “ဆရာ နေကောင်းတယ်နော်”လို့ နှုတ်ဆက်တဲ့လူကို “လူကတော့ ကောင်းပါတယ်၊ စိတ်မကောင်းဘူး”လို့ပဲ ဖြေပါတယ်။ ဒါကို “ဒီလူကြီး ၈ဝ ကျော်ပြီဆိုတော့ သူငယ်ပြန်ပြီပေါ့” “ရူးပြီ” အဲဒီလို အဓိပ္ပာယ်ကောက်ချင် ကောက်နိုင်ပါတယ်။ ဂရုမစိုက်ပါ။ အော်ဟစ်ပြီး ဆဲချင်စိတ် ဖြစ်တာတော့ အမှန်ပါ။ ကျွန်တော့်အသက်နဲ့ သူတို့အသက်က အနည်းဆုံး ၂၅ နှစ် ကွာတာဆိုတော့ ကျွန်တော်ဆဲရင်လည်း သူတို့စိတ်ဆိုးမယ် မဟုတ် ပါ။ မဆဲတဲ့အပြင် ရှေးဟောင်းမြန်မာသမိုင်း သုတေသနလုပ်နည်းကိုတော့ အခွင့်သင့်ရင် ပြောလိုက်ချင်သေးတယ်။ ဆဲလို့အရာမရောက်ဘူး၊ သုတေ သနဆိုတာ ဘာရယ်လို့ နည်းနည်းသိလည်း အမြတ်ပဲ၊ ပြောလေဦးမှပဲလို့ သတိရတယ်။ ကျွန်တော်တို့ရေးတဲ့ စာမျိုးကို သုတေသနဂျာနယ်လိုမှာ ထည့်သင့်တာပေါ့ ။ သုတေသနဂျာနယ်ကလည်း မရှိတော့ဘူးဆိုတော့ ရုပ်ရှင်တေးကဗျာလို စာအုပ်မှာပဲ ရေးပေးနေရတယ်။ ဉာဏ်ပူဇော်ခဆိုတာ လည်း အရင်က ငွေ ၅ ကျပ်၊ အခု ငွေနှစ်ထောင်၊ ထမင်းကောင်းကောင်း တစ်နပ်မစားလောက်ပါ။ အဲဒါက မရဏာနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း။ မပြတ် သရဇ္ဈာယ်ရပါတယ်ပေါ့။ အခု မြန်မာရှေးဟောင်းသမိုင်း သုတေသန အကြောင်း ပြောပါတော့မယ်။ ခပ်ကျဉ်းကျဉ်းပြောမှာပါ။ ကျောင်းသားတွေကိုတော့ “ငါ့အသံ ငါပြန်ကြားရတာ စိတ်ညစ်လိုက်တာ”ဆိုတာမျိုးလည်း ပြောပါတယ်။

           ၁။ ဘယ်သူမှမသိသေးတဲ့ အကြောင်းအရာတစ်ခုကို ရွေးပါ။

           ၂။ အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်တဲ့အထောက်အထားကို ရှာပါ။

           ၃။ အထောက်အထားကို ကိုယ်သုံးနိုင်ဖို့ ကိုယ့်အရည်အချင်းကို တိုးတက်အောင် လုပ်ပါ။ ဆိုလိုတာက ပြင်သစ်စာတတ်မှ၊ တရုတ်စကား တတ်မှ၊ အင်္ဂလိပ်စကားတတ်မှ အထောက်အထားကို ဖတ်ပြီး မှတ်စုထုတ် နိုင်မယ်။ မှတ်စုတွေကို စီစဉ်ပြီး ဘာကို အရင်၊ ဘာကိုနောက် ရေးမယ်ဆို ပြီး စတင်ပေါ်ပေါက်ပုံ၊ ဖြစ်ပျက်ပုံနဲ့ အကျိုးအပြစ် ဘယ်ပုံဖြစ်တယ်ဆိုတာ ကို ရေးနိုင်ဖို့ ဆိုတာမျိုးတွေကို ပြောတာဖြစ်ပါတယ်။

           ၄။ သူများရေးပြီးသား အကြောင်းအရာဖြစ်ရင်လည်း သူ့စာကို အခြေခံပြီး သူမှားတာကိုပြင်၊ သူ့မှာလိုနေတာကို ဖြည့်၊ သူများထက် ကောင်းအောင် လုပ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

           အဲဒီအချက်တွေကို ကိုယ်တိုင်လုပ်ဖူးတာကို နမူနာထားပြီး ပြောချင် ပါတယ်။

           Ph.Dဘွဲ့ အတွက် လန်ဒန်တက္ကသိုလ်ကို မြန်မာနိုင်ငံကလွှတ်တဲ့ အစိုးရပညာတော်သင်အဖြစ်နဲ့ သွားရတယ်။ ကျွန်တော့်ကို လွှတ်လိုက်ပေမဲ့ သိပ်မယုံပါ။ အင်္ဂလန်အရောက်မှာ ယူဂိုစလားဗီးယား ရောက်သွားပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို ပြန်မလာတော့ဘူးဆိုတာမျိုးလည်း ရှေ့ကရှိနေလို့ ဖြစ်ပါ တယ်။ ကျွန်တော်ကလည်း မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂမှာ ဥက္ကဋ္ဌလုပ်ခဲ့ဖူးတဲ့ သန်းထွန်း ကွန်မြူနစ်ပါတီမှာ ပါဖူးတယ်။ ဖဆပလ ဆန့်ကျင်ရေးတွေကို ကိုယ့်မြို့ကိုယ့်ရွာမှာလည်း လုပ်တယ်။ ဖက်ဆစ် ဆန့်ကျင်ရေးမှာ နယ်ခေါင်းဆောင် လုပ်ဖူးတယ်။ ဒီတော့ ကျွန်တော် ပညာ ရေးမှာ ခေတ္တအယောင်ဆောင် ဟန်ပြဝင်နေတာ၊ နိုင်ငံရေးက သူ့ဝါသနာ၊ သူ့စိတ်ကြိုက်ဖြစ်လို့ နိုင်ငံရေး ပြန်လုပ်မှာပဲလို့ တွက်ထားပြီးသား ဖြစ်ပါ တယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော် မလုပ်ပါ။ ဒါတွေက ကျွန်တော် အသက် နှစ်ဆယ်ကျော်က ကိစ္စတွေပါ။ အခု အသက်ရှစ်ဆယ်ကျော်မှာ နိုင်ငံရေးကို မလုပ်ပါ။ ငါပိုင်တဲ့ဘက်က တိုင်းပြည်အကျိုးကို လုပ်တာပဲဆိုရင်တော့ဟုတ်ပါတယ်။ Ph.D အတွက် ကျွန်တော်ရွေးတဲ့အကြောင်းအရာက “မြန်မာနိုင်ငံ ဗုဒ္ဓသာသနာဝင်”ဖြစ်ပါတယ်။ ရာဇသင်္ကြံရေးတဲ့ “သာသနာ လင်္ကာရကျမ်း”ရှိပြီး အင်္ဂလိပ်လို Mabel Bode ရေးတဲ့ "Pali Literature of Burma" 16:1 sargscą Niharajam Ray 697:09 “မြန်မာနိုင်ငံ ပါဠိဗုဒ္ဓသာသနာ”၊ “သက္ကတ ဗုဒ္ဓသာသနာ”ရှိပြီး၊ မြန်မာ ရှေးဟောင်းသမိုင်းမှာ သိပ်နာမည်ထွက်ပြီး အကျော်အမော်ဖြစ်တဲ့ ဦးဖေမောင်တင်တို့၊ ဆရာဖေရဲ့ ယောက်ဖ GH.Luce တို့ ရှိပြီး မင်းက သူတို့ထက် သာနိုင်ပါ့မလားလို့ မေးပါ။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်လည်း ဒီမေးခွန်း မေးပါတယ်။ ဆရာ Luceက လမ်းစဖွင့်ပေးပါတယ်။ မြန်မာရှေးဟောင်းကျောက်စာတွေ အရေအတွက်အားဖြင့် ခြောက်ရာ့တစ်ဆယ့်နီးပါး ရှိတယ်။ သူတို့ရေးတာတွေထဲမှာ မပါတဲ့အချက်ရေးတာ အခုပြောတဲ့ “တိုင်းရင်း မြန်မာကျောက်စာ”အတွဲငါးတွဲမှာ ပါတယ်။ အဲဒါတွေဖတ်ဖူးဖို့၊ နားလည် ဖို့ မလွယ်ပေမဲ့ C.0. Blagdon လိုလူက ကြိုးစားပြီး ခရစ်တစ်ရာစုနှစ်လောက်က ရေးထိုးခဲ့တဲ့ ပျူအရိုးအိုးလေးလုံးက စာကို ဖတ်ပြီး အဓိပ္ပာယ် ဖော်တယ်။ Ray က ဗုဒ္ဓဝင်နှစ်အုပ်ရေးပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ဆဋ္ဌသင်္ဂါယနာပွဲမှာ အကြံပေးအရာရှိအဖြစ်နဲ့ တစ်နှစ်ကျော်၊ နှစ်နှစ် လာပြီး အထက်ဆရာကြီး လုပ်သွားသေးတယ်။

           H.L.Shorto က ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးက မဟာမိတ်တပ်တွေနဲ့ ပါလာပြီး ခေတ်ဟောင်းမွန်၊ ခေတ်လယ်မွန် စာတွေကို လေ့လာပြီး မွန်အင်္ဂလိပ် အဘိဓာန်ကို လုပ်နေပြီ။ W.Dunn, H.F.Searlတို့က မြန်မာအင်္ဂလိပ် အဘိဓာန်ရေးနေပြီ။ မင်းက မြန်မာလူမျိုးပဲ။ သူတို့ထက် သာနိုင် တယ်။ သူတို့ရေးတဲ့ စာတမ်းတွေ၊ ကျမ်းတွေက ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မဖြစ်မီနဲ့ စစ်ပြီး တစ်နှစ်၊ နှစ်နှစ်က ရေးတာ။ မင်းက စစ်ကြီးပြီးလို့ ဆယ်နှစ်ကြာမှ ရေးတာ။ သူတို့မှားတာကို မင်း ပြင်နိုင်ရမယ်။ သူတို့ရေးတဲ့ ကျမ်းထဲမှာ မပါတာကို ဖြည့်နိုင်ရမယ်။ ကျမ်းကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာနဲ့ ရေးတာကလည်း သိပ်မကြီးကျယ်ပါဘူးကွာ။ သူတို့က မွေးကတည်းက အင်္ဂလိပ်စကား တတ်တယ်။ မင်းက ခြောက်နှစ်သားမှာ အင်္ဂလိပ်စကား စသင်တယ်။ ခြောက်နှစ်ပဲ ကွာတယ်။ အဲဒီ ခြောက်နှစ်ကွာဟချက်ကို မင်း တကယ်