ဒေါက်တာချမ်းမြေ့သူ - သိထားသင့်သောစိတ်ကျရောဂါဆိုင်ရာအမေးအဖြေများ

          စိတ်ကျရောဂါဆိုတာ အမျိုးအစားတွေ အများကြီး ကွဲပြားနေတဲ့အတွက် ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဝေါဟာရတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ အရိုးရှင်းဆုံးတွေ့ရတဲ့ ပုံစံကတော့ ကျွန်မတို့ မလွဲမသွေခံစားကြရတဲ့ စိတ်အားငယ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်လာရတဲ့ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဗီဇလက္ခဏာရပ်ဟာ ရက်သတ္တပတ် နှစ်ပတ်ထက် ပိုကြာခဲ့မယ်ဆိုရင် ပိုပြီးဆိုးရွားလာပါတယ်။ တချို့လက္ခဏာရပ် တွေတွဲပါလာပါမယ်။ ဒါမှမဟုတ် နေထိုင်မှုဘဝကိုပါ သိသိသာသာ နှောင့်ယှက် လာမယ်ဆိုရင်တော့ ကျွန်မတို့မှာ စိတ်ကျရောဂါ ဖြစ်နေပြီဆိုတာ သေချာနေ ပါပြီ။

စိတ်ကျရောဂါကို နားလည်ခြင်း

Understanding depression

• အမေး။ ။ လူဘယ်လောက်မှာ စိတ်ကျရောဂါရှိနေပါသလဲ။
• အဖြေ။ ။ အများကြီးပါပဲ။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အားလုံးရဲ့ ၅ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၁ဝရာခိုင်နှုန်းအထိဟာ သူတို့ရဲ့ ဘဝ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အချိန်တစ်ခုခု မှာ စိတ်ကျရောဂါရသူချည်းပါပဲ။ အခုဆိုရင် ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ရှိမယ်လို့တောင် ခန့်မှန်းထားကြပါတယ်။
• အမေး။ ။ ဘယ်အခြေအနေ အချိန်အခါမျိုးမှာ စိတ်ပျက် အားငယ်ရာကနေစိတ်ကျရောဂါ ဖြစ်သွားတတ်ပါသလဲ။ အဖြေ။ ။ စိတ်ပျက်အားငယ်ရာကနေ ဘာကိုမှ အာရုံမစိုက်နိုင်တော့ရင် (ဆိုလိုတာက) အလုပ်ထဲမှာရော၊ မိသားစုအရေးကိစ္စတွေမှာပါ စိတ်ဝင်စားမှု မရှိရင် (ဒါမှမဟုတ်) ကိုယ့်ကိုယ်ကို သတ်သေချင်စိတ် ပေါက်လာ ခဲ့ရင် ဒါဟာ စိတ်ကျရောဂါဖြစ်နေပါပြီ။ ဒီလိုမဟုတ်ဘဲ စိတ်ပျက် အားငယ်နေတာဟာ နှစ်ပတ်ထက် ပိုကြာပြီးတော့ အိပ်ချင်စိတ်၊ အစားစားချင်စိတ်၊ စွမ်းဆောင်ရည်နဲ့ စိတ်အာရုံ စတာတွေကို ထိခိုက်လာပြီဆိုရင်လည်း ဒါဟာ စိတ်ကျရောဂါဖြစ်နေတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
• အမေး။ ။ ဝမ်းနည်းမှုဟာ စိတ်ကျရောဂါရဲ့ လက္ခဏာတစ်ရပ်လား။
• အဖြေ။ ။ တစ်ခါတစ်ရံတော့ မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဝမ်းနည်းမှုနဲ့ စိတ်ကျရောဂါဟာ မတူပါဘူး။ ဝမ်းနည်းမှုဆိုတာ စိတ်ကျရောဂါလို စိတ် ဝင်စားမှု မဲ့နေတာမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ တကယ်တမ်းတော့ လူတစ်ယောက် ဝမ်းနည်းနေတယ်ဆိုတာ ၀မ်းနည်းစေတဲ့အကြောင်းတစ်ရပ် ရှိနေလို့ပါ။ ကြေကွဲတယ်ဆိုတာလည်း အတူတူပါပဲ။ ဒီကြေကွဲ ဝမ်းနည်းမှုတွေဟာ စိတ်ကျရောဂါ မဟုတ်ပါဘူး။ ကြေကွဲဝမ်းနည်း မှု ခံစားနေရသူတစ်ချို့မှာတော့ စိတ်ကျရောဂါ ဖြစ်လာနိုင်ပေမဲ့ ဒါဟာလည်း သိပ်တော့ အရေးမကြီးပါဘူး။ စိတ်ကျရောဂါအကြောင်း နားလည်ဖို့ဆိုတာ ဘယ်အရာတွေက စိတ်ကျရောဂါလဲလို့ သိရမယ့် အပြင် ဘယ်အရာတွေက စိတ်ကျရောဂါ မဟုတ်ဘူးလဲဆိုတာကိုလည်းသိဖို့လိုပါတယ်။
• အမေး။ ။ စိတ်ကျရောဂါရှင် တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် ဘာကြောင့် မတူတာပါလဲ။
• အဖြေ။ ။ စိတ်ကျရောဂါရဲ့ ပြင်းထန်ပုံ၊ ကာလအတိုအရှည်၊ ရောဂါလက္ခဏာစတာတွေအပေါ်မူတည်ပြီး စိတ်ကျရောဂါအမျိုးမျိုး ကွဲပြားနေတဲ့ အတွက် ရောဂါရှင်တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက်လည်း မတူနိုင်ပါဘူး။ တချို့စိတ်ကျရောဂါတွေက ဇီဝဖြစ်စဉ်တွေအပေါ်မှာ အခြေတည်ပြီး တစ်ချို့ကျတော့လည်း စိတ်ဖိစီးမှုများတဲ့ ဘဝအဖြစ်အပျက်တွေပေါ် မှာ မူတည်ပါတယ်။
• အမေး။ ။ စိတ်ကျရောဂါ အမျိုးအစားတွေက ဘာတွေလဲ။
• အဖြေ။ ။ ဘဝမှာ စိတ်ဖိစီးစရာ အဖြစ်အပျက်တစ်ခု ပေါ်ပေါက်သွားတဲ့အခါ(ဥပမာ၊ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်သွားတာမျိုး၊ ဆွေမျိုးတစ်ယောက်ယောက် ဆုံးပါးသွားတာမျိုး ဖြစ်ခဲ့ရင်) ခံစားရတဲ့ စိတ်ကျရောဂါကို တုံ့ပြန်ရောဂါဖြစ်တယ်လို့ ခေါ်ပါတယ်။ Reactivedisorderပါ။ ဒါမျိုးက စိတ်ထိန်းညှိနိုင်မှု လျော့နည်းသွားတာဖြစ်တဲ့အတွက် သိပ်ပြီး ဆိုးဆိုး ရွားရွား မဖြစ်တတ်ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ တစ်ခါတလေမှာတော့ ကိုယ့် ကိုယ်ကို သတ်သေတဲ့အဆင့်အထိ ဖြစ်သွားတတ်တာမို့ သတိထားဖို့ လိုပါတယ်။ နောက်တစ်မျိုးကတော့ ပြင်းထန်တဲ့ စိတ်ကျရောဂါ Major Depressive disorder ဖြစ်ပါတယ်။ ပြင်းထန်တဲ့ စိတ်ကျရောဂါဆိုတဲ့အတိုင်း သူ့ရဲ့ လက္ခဏာတွေဟာ တုံ့ပြန်ရောဂါ Reactive disorder ထက်ပိုပြင်းထန်ပါတယ် ။
• အမေး။ ။ တခြားအမျိုးစားတွေရော ရှိသေးသလား။
• အဖြေ။ ။ ပြင်းထန်တဲ့ လက္ခဏာရပ်တွေရှိတဲ့ တခြားအမျိုးအစားတွေလည်းရှိပါသေးတယ်။ ဒါတွေကတော့ စိတ်အတက်အကျရောဂါ Manicdepressive disease နဲ့ မီးတွင်းဖြစ်တတ်တဲ့ စိတ်ကျရောဂါ Postnataldepression တို့ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလို ပြင်းထန်တဲ့လက္ခဏာ ရပ်တွေနဲ့ စိတ်ကျရောဂါဟာ စိတ်ကျရောဂါ ဆန့်ကျင်ဆေးဝါးတွေ အပေါ်ပိုပြီး သက်ရောက်မှုရှိတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဆိုလိုတာကဆေးသောက်ပြီး ထိန်းထားလို့ရတာမျိုးပါ။
• အမေး။ ။ အများဆုံးတွေ့ရတာ ဘယ်လို စိတ်ကျရောဂါလဲ။
• အဖြေ။ ။ စိတ်ဓာတ်ကျပြီး ထိန်းချုပ်နိုင်မှုလျော့သွားတဲ့ တုံ့ပြန်ရောဂါမျိုးကိုအတွေ့ရများပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာ စိတ်ဖိစီးစရာတစ်ခုခု ရုတ်တရက် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့အခါ (ဥပမာ-အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်သွားတာ၊ လင်မယား ကွဲသွားတာ) ပေါ်လာတတ်ပါတယ်။ ချစ်ခင်ရတဲ့သူတစ်ဦးဦး သေဆုံး သွားတဲ့အခါမှာလည်း ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီကြေကွဲဝမ်းနည်း မှုတွေဟာ ပုံမှန်ဆိုရင် စိတ်ကျရောဂါ အဆင့်ကို မရောက်ဘဲ ဒီလိုပဲကျော်ဖြတ်သွားကြတာချည်းပါ။ အမေး။ ။ စိတ်ကျရောဂါ ဘယ်လိုလုပ်ဝင်လာတာလဲ။ အဖြေ။ ။ အကြောင်းရင်းကတော့ ပြောင်းလဲပစ်ရမယ့်အရာကို မပြောင်းလဲပစ်လို့ပါပဲ။ ပိုဆိုးဝါးစေတဲ့ အရာတွေရှိနေတာဟာလည်း အရေးပါတဲ့အချက်တွေပဲပေါ့။ တကယ်လို့ စိတ်ကျရောဂါ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသူဖြစ်ခဲ့ ရင် ဆိုးရွားစေတဲ့အရာဟာ သူ့အတွက်တော့ ပိုဆိုးလာစေပါလိမ့် မယ်။ ဥပမာ- မီးတွင်းမှာဖြစ်တဲ့ စိတ်ကျရောဂါ ဆိုပါစို့။ သူ့ရဲ့ ဇီဝဖြစ်စဉ်တွေ ပြောင်းလဲနေတဲ့အချိန်မှာ (ဗိုက်နာမယ်၊ မီးဖွားမယ်) လူမှုဘဝနဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုစတာတွေ ဖြစ်လာခဲ့ရင် ပိုမိုဆိုးရွားလာစေပြီး စိတ်ကျရောဂါ ဖြစ်သွားစေတော့တာပါပဲ။ စိတ်ကျရောဂါဟာ များသောအားဖြင့် အချိန်ကပဲ ကုစားပေးသွားတတ်ပါတယ်။ ဆေးဝါးနဲ့ လည်း ကုစားလို့ရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရောဂါဖြစ်ပွားစေတဲ့ ဘဝ အတွေ့အကြုံတွေ၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေ လျော့ပါးသွားချိန်မှာလည်း ပျောက် ကင်းသွားတတ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တစ်ခါတစ်ရံမှာ ဒီရောဂါလက္ခဏာ ရပ်တွေဟာ ပျောက်မသွားဘဲ နာတာရှည် ဖြစ်သွားတာမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။ သက်သာသွားလိုက်၊ ပြန်ဖောက်လာလိုက်နဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေ ကျန်နေတာမျိုးလည်း ဖြစ်တတ်ပါ သေးတယ်။
• အမေး။ ။ စိတ်ဖိစီးခြင်းကြောင့် စိတ်ကျရောဂါ အမြဲဖြစ်စေသလား။ ။
• အဖြေ။ ။ အမြဲမဖြစ်တတ်ပါဘူး။ စိတ်ဖိစီးမှုတစ်ခုအပေါ် လူတစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် တုံ့ပြန်ပုံချင်း မတူတဲ့အတွက် ပုံသေသတ်မှတ်လို့ မရ ပါဘူး။ တချို့က အကြီးစား စိတ်ဖိစီးမှုအပေါ် ပြင်းထန်တဲ့ စိတ်ကျ ရောဂါနဲ့ တုံ့ပြန်ပေမဲ့ တချို့ကျတော့ သာမန်တုံ့ပြန်ရောဂါအဆင့် လောက်ပဲ ရောက်ရှိတတ်ပါတယ်။ တချို့ဆိုရင် ရက်နည်းနည်းလေးပဲ စိတ်အားငယ်ပြီး ပြန်ကောင်းသွားတာမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။ ဒီလို တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် တုံ့ပြန်ပုံ မတူရတာဟာလည်း အကြောင်း ရင်း ရှိပါသေးတယ်။ အဲဒါကတော့ ဘဝအခြေအနေကြောင့်ပါပဲ။ ဥပမာ- ငယ်ငယ်ကတည်းက မိဘနှစ်ပါးဆုံးရှုံးမှု ခံရဖူးတဲ့ ကလေး ဟာ ဘာမှ မဆုံးရှုံးဖူးတဲ့ ကလေးထက်စာရင် ဆုံးရှုံးမှုကို ပိုပြီး ခံနိုင်ရည်ရှိတတ်တယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် စိတ်ကျရောဂါ လက္ခဏာ ရပ်တွေ ပေါ်မလာခင်အထိတော့ စိတ်ကျရောဂါဖြစ်နေပြီလို့ ပြောလို့မရပါဘူး။ "
• အမေး။ ။ နာတာရှည် စိတ်ကျရောဂါဆိုတာ ကြားဖူးတယ်၊ အဲဒါဘာများပါလဲ။
• အဖြေ။ ။ တုံ့ပြန်ရောဂါနဲ့ ပြင်းထန်စိတ်ကျရောဂါကြားက အဆင့်ကို နာတာရှည်စိတ်ရောဂါ Dysthymia လို့ခေါ်ပါတယ်။ ပြင်းထန်စိတ်ကျရောဂါလောက်လည်းမဆိုးဝါးပါဘူး။ ရောဂါလက္ခဏာလည်း အတွေ့ရနည်း ပါတယ်။ ရောဂါလက္ခဏာတွေကို နှစ်နှစ်လောက် တွေ့နေရပြီဆို ရင် ဒါကို Dysthymia လို့ပြောလို့ရပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာ ပြင်း ထန်စိတ်ကျရောဂါလို ဇီဝဖြစ်စဉ်ပေါ်မှာ အခြေတည်တာမျိုး မဟုတ် ပါဘူး။ စိတ်ကျရောဂါ ဆန့်ကျင်ဆေးဝါးတွေအပေါ်မှာလည်း တုံ့ပြန်နိုင်မှု မရှိတဲ့အတွက် ဆေးကုရခက်ပါတယ်။ ။
• အမေး။ ။ စိတ်ကျရောဂါဟာ မျိုးရိုးမလိုက်တတ်ပါဘူးနော်။
• အဖြေ။ ။ မိသားစုထဲမှာ လိုက်ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ တချို့သုတေသနပြုချက်တွေကဆိုရင် မျိုးရိုးလိုက်တယ်လို့တောင် ဗီဇသစ်ပင်ဆွဲပြီး အသေး စိတ် ရှင်းပြနေကြပါပြီ။ မျိုးရိုးဗီဇပါလာတဲ့ သူဆိုရင် စိတ်ဖိစီးစရာ ရှိရှိမရှိရှိ စိတ်ကျရောဂါ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိပါတယ်။ ရှိလာခဲ့ရင်တော့ ဆေးမကုမချင်း တစ်သက်လုံး ရောဂါဖြစ်သွားတတ်ပါတယ်။ ဆရာဝန် အများစုကတော့ ပြင်းထန်စိတ်ကျရောဂါ၊ စိတ်အတက်အကျရောဂါ နဲ့ တခြားဇီဝဖြစ်စဉ်နဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ စိတ်ကျရောဂါဆိုတာတွေဟာ မျိုးရိုးလိုက်တယ်လို့ ယူဆကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တုံ့ပြန်ရောဂါ မျိုးဟာလည်း မျိုးရိုးလိုက်တတ်တယ်လို့ ယူဆလို့ရတာပါပဲ။ မိသားစု ဝင်တွေလိုက် ဖြစ်တတ်လာပါတယ်။ ဘာကြောင့် ဒီလိုဖြစ်တယ်ဆို တာတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မပြောနိုင်ပါဘူး။ ဥပမာ- ပြောရရင် ကလေးတစ်ယောက်ကို မွေးစားလိုက်တဲ့အခါ မိသားစု ဝင်တွေအားလုံး တုံ့ပြန်ရောဂါရကြတာပဲလေ။ သတိထားရမှာက မိသားစုဝင်တွေလိုက် ဖြစ်တာနဲ့ မျိုးရိုးလိုက်တာ မတူဘူးဆိုတဲ့ အချက်ပါပဲ။ ဥပမာဆင်းရဲချို့တဲ့တာဟာလည်း မိသားစုတွေထဲမှာ လိုက် ဖြစ်တာပဲလေ။ပြောရရင်တော့ စိတ်ကျရောဂါနဲ့ပတ်သတ်တဲ့ မျိုးရိုးဗီဇဟာ မျက်လုံး အရောင် ခွဲခြားရတာလောက် ရှင်းပြရမလွယ် ကူလှပါဘူး။ ရှုပ်ထွေး နက်နဲပါတယ်။

ယုံမှတ်ခြင်း

          စိတ်ပျက်အားငယ်ခြင်းသည် စိတ်ကျရောဂါကို ဖြစ်လာစေသည်။

အဖြစ်မှန်

          ပြင်းထန်စိတ်ကျရောဂါ ရှိနေသူ မှာတောင် စိတ်ပျက်အားငယ်တာ မရှိပါဘူး။ စိတ်ပျက်အားငယ်ခြင်းဟာ စိတ်ကျရောဂါလို့ အမည် တပ်နိုင်ဖို့လို အပ်တဲ့ အချက်နှစ်ချက်တည်းက တစ်ချက်ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ကျန်တဲ့အချက်ကတော့ စိတ်ဝင်စားမှုမရှိခြင်းပါ။ ဒီအချက်နဲ့တင် ပြင်းထန်စိတ်ကျရောဂါလို့ သတ်မှတ် လို့ရပါပြီ။ ဆိုလိုတာက ဒီနှစ်ချက်တည်းက တစ်ချက်ချက်ပြည့်စုံရင် လုံလောက် နေပါပြီ။ အခြား အရေးသိပ်မပါတဲ့ အချက်သုံးချက်ထက် မနည်းလည်း ရှိရ ပါ့မယ်။ အဲဒါတွေကတော့ စွမ်းရည် လျော့နည်းသွားခြင်း၊ အိပ်စက်မှုပုံစံပြောင်းလာခြင်း၊ အစားအသောက် ပျက်လာခြင်း၊ လှုပ်ရှားမှုပြောင်းလဲလာခြင်း၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုလျော့နည်းလာခြင်း၊ အာရုံစူးစိုက်နိုင်မှု နည်းလာခြင်း၊ အလုပ်မလုပ်ခင် ပင်ပန်းနေခြင်းတို့ ဖြစ်ပါတယ်။

စိတ်ကျရောဂါကို သိမြင်လာခြင်း

Recognizing depression

• အမေး။ ။ စိတ်ကျရောဂါဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ အပြုအမူအပေါ် ဘယ်လို သက်ရောက်နိုင်စွမ်းရှိသလဲ။
• အဖြေ။ ။ စိတ်ကျရောဂါ နည်းလမ်းမျိုးစုံနဲ့ ကိုယ်ရဲ့ အပြုအမူတွေအပေါ် သက်ရောက်နိုင်ပါတယ်။ အချိန်သိပ်မကြာတဲ့ စိတ်ကျရောဂါမျိုးဆိုရင် အထီးကျန်ဆန်တယ်လို့ ခံစားရတယ်။ အိမ်မှာနေတဲ့အခါနဲ့ အိပ်ရာ ထဲက အချိန်တော်တော်များတွေမှာ အဲဒီလို ခံစားလာရနိုင်ပါတယ်။ အချိန်အတော်အသင့်ကြာသွားပြီ ဆိုရင်တော့ ကိုယ်ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေ ကိုယ်တောင် ရယူချင်စိတ်မရှိတော့ဘဲ ဘယ်အရာမှ တန်ဖိုးမရှိပါဘူး ဆိုတဲ့ ခံစားမှုမျိုး ခံစားလာရလိမ့်မယ်။ အချိန်ကြာသွားပြီဆိုရင် တော့ ကျောင်းပြီးအောင် မတက်နိုင်တာတွေ၊ အလုပ်ခွင်မှာ အလုပ် ကောင်းကောင်း မလုပ်နိုင်တာတွေဖြစ်လာပြီး ကျောင်းထုတ်၊ အလုပ် ပြုတ်တာတွေ၊ မိသားစုပြိုကွဲ တာတွေ၊ အိမ်ထောင်ပျက်တာတွေ၊ အထိဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ခြုံပြောရရင် စိတ်ကျရောဂါဟာ လူကို တက်တက်ကြွကြွ မရှိစေတော့ဘဲ၊ ရည်မှန်းချက်တွေ မရှိစေတော့ဘဲ အခါတိုင်းထက်ပိုပြီး စိတ်ဝင်စားမှု နည်းသွားစေပါလိမ့်မယ်။ ဒီအကြောင်းအရာတွေဟာ စိတ်ကျအတွေးတွေနဲ့ ခံစားမှုတွေကြောင့်ဖြစ်လာရတဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာတွေပါ ဥပမာ-ဘယ်အရာ မှ မကောင်းဘူးလို့ ယူဆနေမှတော့ ဘာကြောင့် `အလုပ်လုပ်ချင်တော့မလဲ။ အရာရာတိုင်း စိတ်ထိခိုက်စရာတွေချည်း မြင်နေတော့ လည်း ဆေးကုသဖို့ ဆိုတာလည်း မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ထင်လာတော့တာပေါ့။
• အမေး။ ။ စိတ်ကျရောဂါဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ အတွေးတွေအပေါ် ဘယ်လိုသက်ရောက်နိုင်သလဲ။
• အဖြေ။ ။ စိတ်ကျရောဂါရှိတဲ့ သူတွေဟာ မကြာခဏ ဆိုသလို အာရုံစူးစိုက်မှုမှာ အခက်အခဲ တွေ့တတ်ကြတယ်။ တကယ်လို့ အဲဒီလိုမဖြစ်ဘူး ဆိုရင်တောင် သူတို့ဟာ အဆိုးမြင်ဝါဒီတွေတော့ ဖြစ်သွားတတ် ကြတယ်။ သူတို့အတွက်ဆိုရင် ဖန်ခွက်ထဲမှာ ရေတစ်ဝက်ပဲ ရှိ တယ်ဆိုတဲ့အမြင်ဟာ ရေတစ်ဝက်လျော့နေတယ်ဆိုတဲ့ အမြင်မျိုး ဖြစ်နေတာပေါ့။ ဥပမာ - စိတ်ကျရောဂါရှိတဲ့ လူတစ်ယောက်ဟာ ပိုက်ဆံအင်မတန် နှမြောနေတတ်တယ်။ သုံးဖို့တကယ်လိုအပ်နေတာတောင်မှ သုံးပစ်လိုက်မိလို့ ဒေဝါလီခံရမှာကို သိပ်ကြောက်ကြ တယ်။ စိတ်ကျရောဂါသည်တွေဟာ မကြာခဏဆိုသလို သူတို့နဲ့ သူတို့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရှိတဲ့လူတွေအပေါ် အရေးမပါတဲ့ လူတွေလို့ ထင်တတ်ကြတယ်။ နောက်ပြီး ဘယ်အရာမှ တန်ဖိုးမရှိဘူးလို့လည်း မြင်တတ်ကြတယ်။ သူတို့ရဲ့ ဘဝဟာ အကောင်းမမြင်ခြင်းတွေ၊ ပျင်းရိစရာတွေနဲ့ ဖုံးလွှမ်းနေပြီး အနာဂတ်ဆိုတာလည်း ပိုင်ပိုင်နိုင် နိုင် မရှိတတ်ကြဘူး။ တစ်နေ့ပြီးတစ်နေ့ တွေ့လို့ နှုတ်ဆက်တဲ့အခါ အမြဲကြုံရတာ တစ်ခုက ဘယ်လိုနေလဲလို့မေးရင် ဒီလိုပါပဲလို့ပြန်ဖြေတတ်ကြတယ်လေ။
• အမေး။ ။ ကျွန်မတို့နဲ့ နီးကပ်တဲ့သူ တစ်ယောက်ယောက်မှာ စိတ်ကျရောဂါရှိမရှိ ဘယ်လိုသိမြင်နိုင်မလဲ။
• အဖြေ။ ။ ယေဘုယျ ပြောရရင်တော့ အမြဲ တမ်း မမှန်နိုင်ရင်တောင် စိတ်ကျရောဂါရှိသူ တစ်တွေဟာ လှုပ်ရှားမှု လျော့နည်းတတ်တယ်လို့ ဆိုရ မှာပါ။ တစ်နေကုန် ထိုင်ချင်ထိုင်နေမယ်၊ အိပ်ရာထဲမှာ လှဲချင် လှဲနေမယ်။ အဘယ်အကြောင်းအရာအပေါ်မှာမှ စိတ်ဝင်စားမှုမရှိတဲ့ အတွက် အင်္ကျီအဝတ်အစား ဝတ်တဲ့အခါမှာလည်း လိုက်လိုက်မလိုက်လိုက်၊ တော်တော် မတော်တော် ဝတ်တတ်ကြတယ်။ အချိန် တော်တော်များများမှာ သူများတွေက ဟာသပြောလည်း လိုက်မယ် တတ်ကြဘူး။ တစ်ယောက်တည်းပဲ သီးသန့် နေလိုတတ်ကြတယ်။ ခြုံပြောရရင် လူတစ်ယောက်ဟာ စိတ်ဝင်စားမှု လျော့နည်းလာပြီး တစ်ယောက်တည်း သီးသန့်ခွဲထွက်နေဖို့ကြိုးစားတယ်ဆိုရင် ဒီလူဟာစိတ်ကျရောဂါဖြစ်ဖို့ ဦးတည်နေပြီလို့ ဆိုရပါမယ်။
• အမေး။ ။ တခြားလူတွေမှာ စိတ်ကျရောဂါရှိ မရှိကို အလွယ်တကူ သိမြင်နိုင်ပါ့မလား။
• အဖြေ။ ။ ယေဘုယျပြောရရင် စိတ်ကျရောဂါရဲ့ ဖြစ်စဉ်ဟာ သိမြင်နိုင်ဖို့ခက်ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ သူတို့တွေဟာ သီးသန့်ခွဲထွက်နေ ကြပြီး သူတို့ရဲ့ အတွင်းစိတ်ကို ဖုံးကွယ်ထားကြလို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အာရုံစူးစိုက်မှုလျော့နည်းလာတဲ့ စိတ်ကျရောဂါရဲ့ ကနဦးလက္ခဏာ မျိုးဖြစ်လာတဲ့အခါ လူကြီးတွေကတော့ အဲဒီလက္ခဏာကို အလွယ် တကူ ဖုံးကွယ်ပစ်နိုင်တာ တွေ့ရပါတယ်။ သူတို့ဟာ အရင်ကလောက် စာဖတ်ချင်စိတ်လည်း မရှိတော့ဘဲ စကားလက်ဆုံပြောဆို မူတွေမှာလည်း ပါဝင်မှုနည်းလာတာ တွေ့ရပါတယ်။ မြီးကောင် ပေါက်တွေမှာ ဆိုရင်ကျောင်းလုပ်ငန်းတွေ ကောင်းကောင်း မလုပ်နိုင် တော့ဘူးပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ဒီအကြောင်း သူတို့မိဘတွေ မသိအောင် ကောင်းကောင်း ဖုံးထားကြတာတွေ့ရတယ်။ နေ့စဉ် စိတ်ဖိစီးမှု တွေပေါ်ဟာပြီး အိပ်လို့မရတဲ့ စိတ်ကျရောဂါရဲ့ ကနဦးလက္ခဏာ မျိုးပေါ်လာပြီဆိုရင်လည်း အာရုံစူးစိုက်ပေမဲ့ အမှားတွေလုပ်တတ် လာကြတာ တွေ့ရပြန်ပါတယ်။ တချို့လူတွေမှာ ကျတော့ အဲဒီလို လက္ခဏာမျိုးတွေ မတွေ့ရပြန်တဲ့အတွက် စိတ်ကျရောဂါရဲ့ ဖြစ်စဉ်ကို မသိနိုင်ဘူး။ အစားသောက်ပျက်တာ၊ ကိုယ်အလေးချိန် ကျလာတာ၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုနည်းလာတာ၊ အပြင်အဆင် မရှိဖြစ်သလို ရိုးရိုးကုပ်ကုပ် နေတာမျိုးကိုတော့ တွေ့ရတတ်ပါတယ်။ တခြားရောဂါ လက္ခဏာတွေလည်း ရှိတတ်ပါတယ်။ စိတ်မဝင်စားတော့ခြင်း၊ စိတ်မပါခြင်း၊ လှုပ်ရှားမှုပုံစံ ပြောင်းလဲလာခြင်း၊ စိတ်မသန့်ခြင်း၊ လိပ်ပြာမလုံခြင်း၊ သေကြောင်းတွေကို တဖြည်းဖြည်း ပိုမိုတွေးတော လာတတ်ခြင်း၊ လူတစ်ယောက်ရဲ့ ကျိုးကြောင်းညီညွတ်တဲ့ ညွှန်ကြားချက်ကို လက်ခံဖို့ ခဲယဉ်းလာတတ်ခြင်းတွေပါ။ အခြေအနေအများ စုမှာဆိုရင် သိပ်မဆိုးတဲ့ စိတ်ကျရောဂါမျိုးဟာ ထောက်ပြဖို့ တော်တော် ခက်ပါတယ်။ ရောဂါဖြစ်နေတဲ့သူရော၊ သူ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရှိတဲ့လူတွေ ရောဟာ သူတို့ကိုယ်တိုင် သူတို့ရဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေအပေါ် ဂရုမပြုမိဘဲ မျက်စိရှမ်းနေတတ်ပါတယ်။

စိတ်ကျရောဂါ၏ သက်ရောက်မှုများ

The Effrets of Depression

          စိတ်ကျရောဂါဟာ သင့်အပေါ် နည်းလမ်းမျိုးစုံနဲ့ သက်ရောက်မှုရှိနိုင် ပါတယ်။ အခုဖော်ပြထားတဲ့ အချက်တွေကတော့ သင့်စိတ်နဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ပေါ် သက်ရောက်နိုင်ခြေများရဲ့ အတိုချုပ် အချက်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။

          အကယ်၍ သင် (ဒါမှမဟုတ်) သင့်မိသားစုဝင်တစ်ယောက် စိတ်ကျ ရောဂါ ခံစားနေရတယ်လို့ ယုံကြည်ပြီဆိုရင်တော့ ဆရာဝန်တစ်ယောက်ရဲ့ တွေ့ဆုံပြီး ရောဂါအမည်တပ်နိုင်ဖို့ ကြိုးစားပါ။

အတွေးများအပေါ်သက်ရောက်မှု

• အကြောင်းအရာတွေအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှုလျော့နည်းလာမယ်
• အာရုံစူးစိုက်နိုင်မှု စွမ်းရည်ကျဆင်းလာမယ်
• ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာမှာ အခက်အခဲ တွေ ပိုတွေ့လာမယ်
• အကောင်းမြင်ဝါဒ လျော့နည်းလာမယ်
• အဆိုးမြင်ဝါဒ ပိုများလာမယ် ။
• ပါဝင်လှုပ်ရှားမှု အားပျော့လာမယ်

• မိမိကိုယ်မိမိ ယုံကြည်မှုအားနည်းလာမယ်။

စိတ်ခံစားမှုအပေါ် သက်ရောက်မှု

• စိတ်ဓာတ်ကျလာမယ်
• ပိုမိုပူပန်လာမယ်
• စိတ်ပိုတိုလာမယ်
• အသက်ရှည်ချင်စိတ် နည်းပါးလာမယ် (သက်သေပစ်ချင်တဲ့ စိတ်အထိ ပေါက်လာတတ်တယ်။)