ဒဂုန်တာရာ - အလှဗေဒ

အလှအပနှင့် ကဗျာ

           အလှဗေဒ၊ ရသဗေဒ၊ ခံစားမှုဗေဒ ယင်းအနုပညာဝေါဟာရကို အလျဉ်းသင့် သလို သုံးခဲ့သည်။ ယင်းစကားလုံးကို စာပေရေးရာတွင်သာမဟုတ်။ ဂီတ၊ ပန်းချီ၊ ရုပ်ရှင်၊ ဇာတ်သဘင်စသော အနုပညာအကြောင်း ပြောရာတွင်လည်း သုံးခဲ့သည်။ ဂီတ၊ ပန်းချီရေးရာတို့နှင့်ပတ်သက်သော ခံစားမှုဗေဒအကြောင်း ဖော်ပြလျှင် ကျွန်တော် ၏ အတွေ့ အကြုံ (နည်းတော့ နည်းပါးပါသည်။) တို့မှ ကောက်နုတ်၍ ဖော်ပြခဲ့ သည်။ စာပေနှင့်ပတ်သက်လျှင်ကား အတွေ့အကြုံ၊ အသင့်အတင့်ဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် မိမိကဗျာအကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ယင်းကဗျာ၊ ဂီတ၊ ပန်းချီ စသော အနုပညာတို့သည် ဖန်တီးမှုလုပ်ငန်းတွင် တူကြသည်။ တစ်သဘောတည်း ဖြစ်ကြ သည်။ သဘောတရား ဖွဲ့စည်းရာတွင် အတူတူပင်ဖြစ်ကြသည်။ ကဗျာအကြောင်းဖော်ပြလျှင် ပန်းချီအကြောင်းဖော်ပြသည့် သဘောတရားဖြင့်ပင် ဖော်ပြရသည်။ ဂီတအကြောင်း ဖော်ပြလျှင် ယင်းအတိုင်းပင် ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရသည်။

( ၁ )

           ခံစားမှုဖြစ်ပေါ်လာလျှင် ကဗျာဖြင့် ဖွဲ့ရမည်လား၊ စကားပြေဖြင့် ဖွဲ့ ရမည်လား စ၍ စာပေပုံသဏ္ဌာန်ကို ပထမရွေးရသည်။ စကားပြေအကြောင်း ချန်ထားခဲ့ဦးမည်။ ခံစားမှုသည် ပတ်ဝန်းကျင်၏ ရိုက်ခတ်ခြင်းဖြစ်သည်။ တစ်နည်းဆိုရသော် ပတ်ဝန်း.ကျင် လူ့အဖွဲ့ အစည်း၏ ထင်ဟပ်မှုဟု ဆိုနိုင်သည်။

           မွန်းတိမ်းတစ်ညနေ မိုးရွာချလိုက်သည်။ ညနေစောင်းသောအခါ မိုးတိတ်သွား ၍ နေပင်ထွက်လာသည်။ မိုးသားတိမ်တိုက်တို့က ရွေ့လျားနေသော်လည်း မိုးမရွာ အိုက်စပ်စပ်ဖြစ်နေသည်။ နေရောင်ဝါဝါနီနီ အပြေးသည် မြန်ဆန်လာလေပြီ။ ညဘက် သို့ ကူးလာနေပြီ။ လမ်းပေါ်တွင် နီယွန်မီးများ ထွန်းညှိလိုက်ပြီ။ ပုရစ်အော်သံများ ဟိုကဒီက ကြားလာရသည်။ လူသံသူသံများ ကြားလာသည်။ ကျွန်တော် ခေတ္တ နေထိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင်မှ အသံများဖြစ်သည်။ အိမ်ဘေးတွင် လမ်း၊ လမ်းတစ်ဖက် တွင် ရေအိုင်ကြီး၊ မိုးတွင်းဆိုလျှင် ရေများ ပြည့်လျှံနေတတ်ပြီး နွေကျလျှင် ခန်းခြောက် တတ်မြဲ၊ စိမ်းသော သစ်ပင်၊ မြက်ခင်း၊ ရေစပ်ရေအိုင်။ ခပ်လှမ်းလှမ်းရှိ စက်ရုံမှ နီယွန်မီး လက်နေသည်။ လမ်းပေါ်တွင် နီယွန်မီးတို့က လက်နေသည်။ စိမ်းပြာ လဲ့လဲ့ နီယွန်မီးချောင်းတို့၏ အရောင်တို့သည် ရေအောက်တွင် ငုပ်လျှိုးနေကြသည်။ မှန်သားထူထူပေါ်တွင် ဖြိုးပြက်နေသည်။ ဤမြင်ကွင်းမှာ ကျွန်တော့်အတွက် ဘာမျှ မဆန်း၊ မြင်နေကျ အလှမြင်ကွင်းကားချပ်ပင်။ ပုရစ်အော်သံများ ကြားလာရသည်။ လမ်းဘေးမြက်ခင်းစပ်နား ဆီးဖြူပင်အောက်၊ လဲပင်အောက် နေရာတို့မှ ပုရစ်အော်သံ များ ကြားလာရသည်။ ရေအိုင်ကြီးဘက်မှ ဖားအော်သံများ သံပြိုင်ထွက်ပေါ်လာ ကြသည်။ ဖားအော်သံတို့မှာ အသံဩဩ၊ အတိုင်အဖောက် သံပြိုင်။ အဝေးရှိ ကားလမ်းမှ အမြန်ပြေးနေသော မော်တော်ကားတို့ ကတ္တရာလမ်းနှင့် ကားဘီးပွတ် တိုက်ပြေးသံက တရှဲရှဲ၊ တရွှီးရွှီး။ အသံကြီးကြီးသေးသေး ညာသံ၊ ဖားအော်သံကြီးကြီး ဩဩ ဘယ်သံ၊ ပုရစ်အော်သံက ပေါ်လိုက်ပျောက်လိုက် စီစီညံညံ၊ ကားဘီးပွတ်သံ တရှဲရှဲတို့ ပေါင်းစပ်ထားသော သံစုံတူရိယာသံ၊ ကြားနေကျအသံ၊ အလှသက်သက် ဤအသံ၊ ဤမြင်ကွင်း၊ ဤသည်တို့ကို ဖွဲ့ချင်စိတ်က ဖြစ်မလာ၊ ခံစားမှုက ပေါ်မလာ။

           ယင်းပုရစ်အော်သံ၊ ဖားအော်သံနှင့်အတူ လူသံသူသံများ ညံလာလေပြီ။ ဟောဒီမှာ တစ်ကောင်၊ ဟောဒီမှာ သုံးကောင်တွဲ။ ဒီကျင်းထဲမှာ အများကြီး၊ ဟာ... ပုရစ်ကိုက်တယ် နာလိုက်တာ၊ ကလေးသံများသာမက လူကြီးသံများပါ ကြားလာရ သည်။ ရေအိုင်ကြီးဘက်မှာလည်း အသံများ ကြားလာရသည်။

           ယင်းပုရစ်အော်သံ၊ ဖားအော်သံ၊ ပုရစ်ကောက်သံ၊ ဖားဖမ်းသံ၊ အသံဗလံတို့ သည်လည်း သန်းခေါင်ယံအထိ မစ်။ အိပ်ရာထဲမှပင် ကြားနေရသည်။ အိပ်တစ်ဝက် နိုးတစ်ဝက်တွင် ဤအသံတို့က ညဉ့်ယံကို လွှမ်းလျက်ရှိနေခဲ့သည်။ ကျွန်တော် ကဗျာဖွဲ့ ရန် စိတ်ကူးမရ၊ ခံစားမှုမရှိ။

           မနက်မိုးလင်းသောအခါ မျက်နှာသစ်ပြီး တံခါးဖွင့်လိုက်သောအခါ အသက် ကိုးနှစ်၊ ၁၀ နှစ်ခန့် ကလေးတစ်ယောက်ပင် ဆန်ကောလေးနှင့် အပေါက်ဝရပ်ကာ ဈေးလာရောင်းသည်။ ။

           ပုရစ်တစ်ကောင် ငါးပြား၊ ဖားသားအစိတ်သား လေးကျပ်။

           ကျွန်တော် ကဗျာဖွဲ့ချင်လာတော့သည်။ ခံစားမှုက ထိန်းချုပ်၍မရတော့။ ီကဗျာတစ်ပုဒ်ဖြစ်လာလေပြီ။ စကားလုံးကို သက်စေ့နှက် သုံးချက်ညီစည်းဖြင့် ချုပ်၍မရတော့။ ကဗျာခံစားမှုက ကာရန်ကို ဆုံးဖြတ်နေတော့သည်။

           ကဗျာပြီးသွားသောအခါ အမည်ကို “ပုရစ်ပွဲတော်” ဟုပေးရန် ဖျတ်ခနဲ ပေါ်လာသည်။ ချက်ချင်းပယ်လိုက်သည်။ ပုရစ်တွေ သေရသည်ကို ပွဲတော်ဟု မသုံး ချင်၊ ရက်စက်ရာရောက်သည်။ ကျွန်တော်က လူပျော့၊ စိတ်ကနုနု။ ပွဲတော်ဟူသော စကားလုံးပေါ်လာသည်ကိုပင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် မကျေနပ်။

           နောက်ဆုံးတွင် “မုတ်သုံ ဈေး” ဟူသောအမည် ပေးလိုက်သည်။

           ပတ်ဝန်းကျင်ဖြစ်သော ပုရစ်အော်သံ၊ ဖားအော်သံတို့ တည်ရှိရာ ရေမြေအလှ အပတို့ကို ခံစားမိသည့်အတိုင်း ဖွဲ့ပြီး ကဗျာအဆုံးတွင် ပုရစ်တစ်ကောင် ငါးပြား၊ ဖားအစိတ်သားလေးကျပ်ဟူသော ဈေးခေါ်သံဖြင့် အနားသတ်ထားလိုက်သည်။ ကျွန်တော်ကြိုက်သော အလှလည်းပါ၊ ပတ်ဝန်းကျင် လူ့အဖွဲ့ အစည်း၏ ထင်ဟပ်မှု လည်းပါသောအမည်ဖြစ်၍ အတည်ပြုလိုက်သည်။

           မုတ်သုံဈေးခံစားမှုကို ကဗျာပုံသဏ္ဌာန်ဖြင့် ဖွဲ့ ချင်လာ၍ ဖွဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အကယ်၍ စကားပြေသမားသက်သက်တစ်ယောက်ဆိုလျှင် ဝတ္ထု၊ ပြဇာတ် စသည့် စာပေပုံသဏ္ဌာန်တစ်ခုခုဖြင့် ဖွဲ့ချင်ဖွဲ့ ဖြစ်မည်ထင်သည်။ သို့မဟုတ် ယင်းမြင်ကွင်း၊ အသံအာရုံတို့ကို စိတ်ဝင်စားမှုမရှိ၊ ခံစားမှုမရှိဘဲ ရေးစရာအကြောင်း မဟုတ်ဟု ယူဆ ကာ ဘာစာမျှမဖွဲ့ဘဲ နေချင်လည်းနေမည်။ လူပုဂ္ဂိုလ် တစ်ဦးချင်း တစ်ယောက်နှင့် တစ်ယောက် တူကြသည်မဟုတ်ပေ၊ ခံစားမှုချင်း တူကြသည်ထား။ ခံစားမှုဖော်ပြရာ စာပေ အနုပညာ ပုံသဏ္ဌာန်ချင်းလည်း တူကြမည်မထင်ပေ။ အထူးသဖြင့် လူငယ် ကဗျာဆရာတို့သည် တောဘွဲ့၊ တောင်ဘွဲ့၊ တောလား၊ ရေလား သက်သက် မဖွဲ့ကြတော့ဘဲ သူတို့၏ပတ်ဝန်းကျင် လူ့အဖွဲ့ အစည်း၏ ထင်ဟပ်ချက် အသံဗလံမြင်ကွင်း တို့ကို ရေးဖွဲ့ လာကြသည်။ ခေတ်ပြိုင်ခံစားမှုတို့ကို ဖွဲ့နွဲ့ချင်ကြသည်။ ယင်းသဘော ကို လူမှုအလှဗေဒ၊ လူမှုရသဗေဒဟု ဖော်ပြကြသည်။ ယင်းလူမှုရသဗေဒကို Socio' Aesthetics ဟုခေါ်သည်။

           ပန်းချီကားတွင်ကား ကျွန်တော်သည် ကဗျာကဲ့သို့မဖြစ်၊ ကားများများပင် မရေးဘူး၊ အကြောင်းအရာကလည်း မများ၊ ပန်းပွင့်နှင့် တောတောင်ရှုခင်းမျှသာ။ အလှသက်သက်သာ ဖြစ်ကြသည်။ မိမိမြင်တွေ့ရသည့် မြင်ကွင်းကို နှစ်သက်ကာ ရေးချလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ရှုမျှော်ခင်းအလှ ခံစားချက်ကို ဆေးရောင်ဖြင့် ပြန်လည် ဖော်ပြခြင်း သဘောဖြစ်သည်။ လူ့အကြောင်းမပါ၊ လူ့အဖွဲ့ အစည်းက မိမိအား ရိုက် ခတ်ချက်မပါ။ အလှသက်သက်သာဖြစ်သည်။ တစ်နည်းဆိုရသော် လူမှုအခန်းမပါ၊ လူမှုအလှ၊ လူမှုရသမဟုတ်။

           ပန်းချီကား ကောင်းချင်မှ ကောင်းမည်။ သို့သော် စိတ်ကူးဖြင့်ကား ဖန်တီး ဖွဲ့နွဲ့ သည်။ စိတ်ကူးဖြင့် ဖန်တီးဖွဲ့နွဲ့ သည့်အရာတွင် ကဗျာဖွဲ့ ရခြင်းနှင့် သဘောတရား တူသည်။ နည်းနာချင်းတူသည်။

           စက်ရုံကျေးလက်၏ မုတ်သုံဈေး

မိုးကြိုးထစ်သံ

လေဟုန်ထန်ပြင်း၊ မိုးယံပြိုလဲ

တိမ်မှောင်မည်းမည်း၊ လျှပ်ကြောင်းအက်ကွဲ

ကောင်းကင်ကိုခွဲ၊ သစ်ပင်ဆုတ်ဖြဲ

သစ်ကိုင်းတွဲလွဲ၊ ဝါးထရံလွင့်ဝဲ

မိုးထဲလေထဲ၊ အကုန်စိုရွဲ

အကြိုမုတ်သုံ မိတ်ဆက်ပွဲ။

နေ့လယ်ပူလွန်း

မွန်းတိမ်းလေထန်၊ ဝေါဝေါမြည်သံ

မိုးရောရိုက်စဉ်၊ ညနေတွင်ကား

မိုးလည်းပါးလာ၊ လွင့်ပါးတိမ်လွှာ

ဆည်းဆာဝင်းပ ရွှေရောင်ကြွ..။

ရွှေရောင်ကြွတွင်

ပတ္တမြားစ၊ မဟူရာစ

မြစ၊ နီလာစ၊ ဖန်စ၊ မှန်စ

မှောင်စ၊ ပြာစ၊ ညရည်မှုန်စ

စက်ရုံရှေ့တွင်၊ ရေပြင်ပြည့်လွှမ်း

မြစ်ကမ်းကျယ်လား၊ မြမှန်သားတွင်

အရိပ်ထင်သည်၊ နီယွန်စိမ်းပွင့်

ကြယ်နှင့်ယိုးမှား၊ ရေသားအောက်တွင်း

နီယွန်လင်းပြောက်၊ စိမ်းရောင်တောက်စ

စက်ရုံကား စိမ်းမှုန်လှပါ...။

နီယွန်ဝင်းပ

ထိုညတွင်ကား၊ စည်ကားဆူညံ

လူသံသူသံ၊ ဖားအော်သံ ပုရစ်အော်သံ

ရယ်သံမောသံ၊ သောသောညံသည်

နက်ဖြန်နံနက်၊ နေထွက်စတွင်

အိမ်ပေါက်ဝမှ၊ ကလေးငယ်က

ဖားသား အစိတ်သား လေးကျပ်

ပုရစ်တစ်ကောင် ငါးပြား.....။

။

ဒဂုန်တာရာ

(ပန်မဂ္ဂဇင်း၊ ဇူလိုင်၊ ၁၉၈၄)

           မည်သည့်အနုပညာပင်ဖြစ်စေ လူ့လောက လူ့ဘဝမှ ပြန်လည်ကူး ယူ ဖော်ပြကြရသည်ချည်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုရမည်။ စာလုံးဆေးစက်၊ တေးသံ စသော အနုပညာပုံသဏ္ဌာန်တို့သာ ခြားနားကြသည်။ ကဗျာတွင် စာလုံးတို့ဖြင့် စပ်ဟပ် ရသကဲ့သို့ ပန်းချီတွင်လည်း ဆေးရောင်ဖြင့် စပ်ဟပ်ရသည်။ စာလုံးအစပ်အဟပ်များ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံရှိသကဲ့သို့ ဆေးရောင်အစပ်အဟပ်များ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ ရှိသည်။ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံနည်းနာဖြင့်သာ မိမိတို့စိတ်ကူးရုပ်ပုံကို ဖော်ပြရသည်။

           ဤနေရာတွင် ပန်းချီက ကဗျာထက် လက်ဝင်လာသည်။ စိတ်ကူးအားကို ပိုမိုသုံးလာရသည်ဟု ထင်မိသည်။ စာလုံးများမှာ နဂိုကတည်းက မိမိ၌ သိုမှီးထားပြီး သား ရှိနေပြီးဖြစ်သည်။ နေ့စဉ်လည်း စာလုံးများကို ကြားနေရသည်၊ ဖတ်နေရသည်။ ပြောနေရသည်။ ရေးဖွဲ့ သောအခါ စကားလုံးများကို တွေးဆကာ ယူသုံးသည်။ ဆေး ရောင်ကတော့ ဆေးဘူးတောင့်ထဲ၌သာရှိသည်။ ပန်းချီကား ရေးမည်ရှိသောအခါ ဆေးဘူးတောင့်ထဲမှ စုတ်တံဖြင့်ယူကာ ဆေးစပ်ပျဉ်ချပ်ပေါ်တွင် စပ်ရသည်။ မိမိ လိုချင်သော စိတ်ကူးအရောင်အတိုင်း စပ်ရသည်။ စိတ်ကူးသုံးရသည်၊ စိတ်ရှည်ရ သည်။ ကဗျာတွင် စာလုံးအသစ်များ တီထွင်ပုံနှင့် ဆေးစပ်ပုံတူနေသည်။ စကားလုံးဟောင်းများဖြင့်သာ သုံး၍ ဖွဲ့မည်ဆိုက စပ်ဟပ်ရန် သိပ်မလို။ မြန်မာစကားမှာ တစ်သံတစ်လုံး၊ အဓိပ္ပာယ်အသစ်ဖြင့် တစ်ခုထွက်သော ဧကဝဏ္ဏ ဘာသာစကားမျိုး ဖြစ်ရာ အဓိပ္ပာယ်အသစ်သုံးလိုလျှင် စကားလုံးများ စပ်တွဲ၍ စကားလုံးသစ် တီထွင် ကြရသည်။ ကဗျာသာမဟုတ်၊ စကားပြေတွင်လည်း အဓိပ္ပာယ်သစ်ဖြင့် သုံးလိုလျှင် စကားလုံးထွင်ရမည်သာဖြစ်သည်။ ကဗျာကတော့ စကားလုံးများ အမြဲသစ်လွင်နေ ရမည်ဖြစ်ရာ ပို၍ စကားလုံးများ သစ်လွင်လိုလျှင် တီထွင်ကြရသည်။

           ပန်းချီဆရာသည် မိမိလိုချင်သော ဆေးရောင် ရပြီးလျှင် ပိတ်ကားပေါ်တွင် အထူအပါးခြယ်ရသည်။ “လက်ရာ” ဟူသော တစ်ယောက်ချင်း၏ အနုပညာ ဖြစ်ပေါ် လာတော့သည်။ ဖန်တီးမှု၊ စိတ်ကူးလက်ရာ စသည်တို့သည် ပန်းချီတွင် ဝိသေသ များဖြစ်ကြသည်။ ကဗျာတွင်လည်း ယင်းဖန်တီးမှု၊ စိတ်ကူး၊ လက်ရာ (ကဗျာ ဟန် ဟု ခေါ်မည်ထင်သည်။) တို့ရှိသည်သာဖြစ်သည်။ သို့သော် ပန်းချီလောက် ထင်ရှား စွာ မသိရ၊ မမြင်ရပေ။

(ဃ)

           ပန်းချီနှင့် ဂီတ ဖန်တီးပုံ တူသည်များ ရှိပြန်သည်။ ဆေးရောင်များ ဆေးဘူး တောင့်ထဲရှိသကဲ့သို့ တေးသံများသည်လည်း စန္ဒရားခလုတ်ထဲတွင်ရှိသည်။ မိမိဖွဲ့ နွဲ့ လိုသောအခါ ခလုတ်များထဲမှယူ၍ အသံများ စပ်ဟပ်ရေးဖွဲ့ ရသည်။ ပန်းချီတွင် လက်ရာ ရှိသကဲ့သို့ စန္ဒရားတွင် လက်သံ ရှိသည်။ အခေါ်အဝေါ်သာ ကွဲသည်။ တစ်သဘောတည်းပင် ဖြစ်သည်။ စန္ဒရားလက်သံကောင်းဖို့ အမြဲတမ်းလေ့ကျင့် ရသည်။ လေ့ကျင့်နိုင်မှ တီးကွက်များ၊ အသံကျများ အမှားမရှိ၊ မှန်ကန်မည်။ တီးကွက် များ မှန်ကန်ရုံနှင့်မပြီး။ လက်အကျ၊ အတို့အထိ၊ အလေးအပေါ့ စသည်တို့ ထူးခြား ခြင်းရှိမှ လက်သံဟု ပြောနိုင်တော့သည်။ ဤတွင် ကဗျာ၌ ဟန်၊ ပန်းချီအဖွဲ့ အနွဲ့ ၌ လက်ရာ၊ ဂီတအဖွဲ့ အနွဲ့၌ လက်သံ တို့သည် အခေါ်အဝေါ်ကွဲသော်လည်း တစ်သဘောတည်းဖြစ်သည်။ စန္ဒရားတွင် တီးကွက်များ တူလင့်ကစား လက်ကျ လက်န အတို့အပင့် ထူးခြားခြင်းပေါ်တွင် မူတည်၍ လက်သံဟု ပြောကြရခြင်းဖြစ် သည်။ ပန်းချီတွင် ဆေးရောင်စပ်ဟပ်ပုံချင်းသာမက စုတ်၏ အထူအပါး၊ အစေ့ အဝိုက် စသည်တို့အပေါ်တွင် တည်၍ လက်ရာဟု ပြောကြရခြင်းဖြစ်သည်။

           ယင်းသို့ ကဗျာတွင် ဟန်၊ ပန်းချီတွင် လက်ရာ၊ စန္ဒရားတွင် လက်သံတို့သည် တစ်ယောက်နှင့်တစ်ယောက် မတူကြ။ ယင်းသို့ မတူကြခြင်းမှာ အနုပညာရှင်တို့၏ ခံစားမှုချင်း၊ စိတ်ကူးချင်း မတူကြသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ယင်းအနုပညာဖွဲ့နွဲ့မှုတို့ကို လေ့လာသော အနုပညာသည် အလှဗေဒ၊ ရသဗေဒ၊ ခံစားမှုဗေဒပညာပင် ဖြစ်သည်။