ဒဂုန်တာရာ - စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးမျက်နှာစာများ

          ကျွန်တော် ရန်ကုန်ရောက်ပြီးနောက် လန်ကက်စတာလမ်း (ယခု နဝဒေးလမ်း) ရှိ ခရစ်ယာန်ထရစ်စီတီ အမျိုးသမီးဆောင်တွင် သွားတည်းခိုလိုက်သည်။ ကျွန်တော်၏ကျောင်းနေဖက် ကိုထွန်းလှက ခေါ်ထား၍ဖြစ်သည်။ ကျွန်တော့်နေရာတွင် စန္ဒရား တစ်လုံးကို ချပေးထားသည်။ စန္ဒရားဘယ်ကရမည်နည်း။ အနီးအပါးရှိအိမ်များမှ သယ်ယူလာခြင်း၊ ကျွန်တော်အိပ်သောခုတင်သည် ထို့အတူပင်။ အနီးအနားရှိ အိမ် များကို ကျွန်တော် တက်ကြည့်သည်။ ခြင်ထောင်သွားရှာခြင်းဖြစ်သည်။

          အိမ်များပေါ်တွင် လူများ တက်မွှေနှောက်ထား၍ ပစ္စည်းများကြဲပုံနေသည်။ ထိုလမ်းမှာ လူကုံထံများ၊ အင်္ဂလိပ်များနေသော လမ်းဖြစ်၍ ပစ္စည်းကောင်းများရှိသည်။ သူတို့က စန္ဒရားကို မသယ်နိုင်ကြပေ။

          ထိုအခါက ကျွန်တော်သည် အသက် ၂၂ နှစ်အရွယ်။ ကျွန်တော်သည်ပင်လျှင် စစ်နှင့်ပတ်သက်တန်သလောက် ပတ်သက်နေခဲ့သည်။ ဂျပန်က မြန်မာတစ်ပြည်လုံး မသိမ်းနိုင်ပေ။ ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်က အထက်သို့ချီတက်၍ အထက်မြန်မာ ပြည်တစ်ဝန်း သိမ်းရန်ဆောင်ရွက်နေကြသည်။ ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် ခေါင်းဆောင်များမှာ ကျွန်တော်နှင့် ကျောင်းသားသမဂ္ဂတွင် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် မိတ်ဆွေ ရင်းများဖြစ်နေသည်။ သူတို့ကခိုင်း၍ ကျွန်တော်သည် လေယာဉ်ပျံပေါ်မှ ကြဲချရန် “တို့ဗမာအပေါင်းတို့” ဟူသောခေါင်းစဉ်ဖြင့် စာတမ်းတစ်ခုကို ရေးပေးခဲ့ရဖူးသည်။ ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် ချီတက်လာသောအခါ ပြည်သူလူထုက ကူညီကြရန် ပန်ကြားထားသော ကြေညာစာတမ်းပင်ဖြစ်သည်။ ဒါတင်မကသေး၊ ရန်ကုန်မြို့တော် ခန်းမတွင် ထိုအခါက ဂျပန်ဘုရင့်တပ်မတော်၏ စစ်သေနာပတိဗိုလ်ချုပ်ကြီး အီဒါး ဧည့်ခံပွဲတွင် ကျွန်တော်က သီချင်းတစ်ပုဒ်စပ်၍ စန္ဒရားနှင့်ပင်တီးပေးရသည်။ ကိုထွန်းလှက ယူ ယူလာတတ်သည်။ အလိုက်ကိုတော့ မမှတ်မိတော့ပေ။ ရှိပြီးသား အလိုက်ကို စာသွားထည့်သွားခြင်းဖြစ်သည်။ ကြည့်၊ ကျွန်တော် စစ်နှင့် ပတ်သက် နေပြီကော။

          သို့သော် စစ်ကိုတော့ စိတ်ပျက်စပြုလာပြီ။ ထို့ကြောင့်ပင် ကျွန်တော် ဂျပန် တစ်ခေတ်လုံး သူတို့နှင့်နေထိုင်ခဲ့သော်လည်း မည်သည့်အလုပ်နေရာကိုမှ ကျွန်တော် ဝင်မလုပ်ခဲ့။ သူတို့ပေးသော်လည်း ကျွန်တော် လက်မခံခဲ့။ စီးပွားရေးအရ ပျက်စီး နေချိန်။ သူခိုးတွေပေါနေပြီ။ အရက်သောက်သူတွေ ပေါနေပြီ။ အကျင့်စာရိတ္တ ကောင်းကောင်းပျက်စီးနေပြီဟု ကျွန်တော်၏ဉာဏ်အမြင်ကလေးနှင့် ခံစားနေခဲ့ရသည်။

          ဂျပန်ခေတ်၌ စာအုပ်ကတော့ တော်တော်ဖတ်ဖြစ်သွားသည်။ ဖက်ဆစ် ဆန့်ကျင်ရေး မြေအောက်လုပ်ငန်းများ လုပ်နေသည်ကို ကျွန်တော်သိသည်။ တော်လှန် ရေးခေါင်းဆောင်တစ်ယောက် ရန်ကုန်တစ်နေရာတွင် ပုန်းအောင်းနေသည်။ သူ့ထံသို့ ရေခဲမုန့်သွားပေးရသည်။ သူက ရေခဲမုန့်စားချင်သည်ဆို၍ သွားပေးရကြောင်း ကျွန်တော့်မိတ်ဆွေ သခင်တစ်ဦးကပြော၍ သိရသည်။ ကျွန်တော်ကတော့ စိတ် ခပ်ပျက်ပျက်။

          ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေးလုပ်ခါနီး စစ်တိုင်းများသို့ ဗမာ့တပ်မတော်မှ တာဝန် ပေးသော အမိန့်ပြန်တမ်းကြီးကို ထိုည မီးပျက်၍ ရေနံဆီမီးဖြင့် ကျွန်တော် ဖတ်ခဲ့ရ သည်။ ထိုအခါက ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးဆောင်ရွက်သော အဖွဲ့ အစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များမှာ ကျွန်တော်၏မိတ်ဆွေကြီးများဖြစ်နေသည်။ စစ်သေနာပတိ၊ ဒုတိယ စစ်သေနာပတိ၊ စစ်ဦးစီးဌာနချုပ်မှူး၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်တို့မှာ ကျွန်တော်တို့နှင့်ကျောင်းနေဖက် သမဂ္ဂမိတ်ဆွေများ ဖြစ်နေကြသည်။ နိုင်ငံရေးမှူးများမှာလည်း ကျွန်တော်တို့နှင့်သိသော မိတ်ဆွေအတော်ပါသည်။ သူတို့သည် စစ်အတွင်းမှာပင် လွတ်လပ်ရေးအတွက် တော်လှန်ရေး (အနောက်နိုင်ငံကတော့ ခုခံရေးဟုသာ သုံးနှုန်း သည်။) ဆောင်ရွက်နေပါကလားဟု ခံစားသိရှိနေခဲ့ရသည်။ ထိုအခါက ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးကို ပါတီစုံ၊ အဖွဲ့စုံပါဝင်သော ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့ အစည်းကြီး အနေဖြင့် ဆောင်ရွက်ကြသည်။ ရွှေတိဂုံဘုရားအနောက်ဘက် မြေကွက်လပ် (ယခု အခေါ် တော်လှန်ရေးပန်းခြံနေရာတွင်) စစ်ထွက်မိန့်ခွန်းပြောကြားသည့် အခမ်းအနား သို့ ကျွန်တော် ရွှေတောင်ကြားရှိအိမ်မှ လမ်းလျှောက်၍လာကာ ကြည့်ခဲ့သည်။ လူထု က သပြေပန်းကမ်းလှမ်း၍ စစ်သည်တော်များကို ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။ သူတို့သည် လွတ်လပ်ရေးအတွက် ဆောင်ရွက်သူများဟုခံစား၍ သူတို့စိတ်နှင့်သူတို့ လာရောက် အားပေးကြခြင်းဖြစ်သည်။ ကောင်းကင်ပေါ်မှ လေယာဉ်ပျံများက ထိုးစိုက်ဝဲပျံကာ စစ်ထွက်အခမ်းအနားကို ဂုဏ်ပြု နေကြသည်။

          ကျွန်တော်သည် ထိုညနေပင်လျှင် နေရပ်ကျိုက်လတ်သို့ ညသင်္ဘောစီး၍ ပြန်လာခဲ့သည်။ ဂျပန်များထွက်ခွာကြတော့မည်။ မထွက်ခွာခင် ဆုတ်ကန်ကန်သည့် သဘောဖြင့် ဂျပန်ကချွေးတပ်ဆွဲနေ၍ ကျွန်တော်တို့သည် ဘုရားထဲတွင် သွားရောက် ပုန်းအောင်းနေခဲ့ရသည်။ ထိုအတွင်း ကျွန်တော်တို့ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မှာ ကျွန်တော်တို့မိတ်ဆွေများ၏ တော်လှန်ရေးစခန်းမှ ကျွန်တော့်အား ဆက်သားနှင့်လွှတ်၍ အခေါ် ခိုင်းသည်။ ကျွန်တော် လိုက်မသွား။ နောက်မှ သူတို့ကပြောသည်။ “ခင်ဗျား လက်နက် မကိုင်ဘူးဆိုတာ သိသားပဲဗျ။ ခင်ဗျားကိုခေါ်တာ တိုက်ဖို့ခေါ်တာမဟုတ်ဘူး၊ ကရင် ဗမာ ချစ်ကြည်ရေးစာစောင်ထုတ်ဖို့ သခင်စိုးကခေါ်ခိုင်းလို့ လွှတ်လိုက်တာဗျ”ဟု ရယ်မောကာပြောသည်။ ကျွန်တော်လည်း ပြုံးမိသည်။ မတတ်နိုင်။

          စစ်ပြီးသောအခါ ကျွန်တော်၏ဘဝသည် ကြည်လင်ပြတ်သားသွားသည်။ စောစောကကဲ့သို့ နိုင်ငံရေးနှင့် စာပေနယ်နိမိတ်မျဉ်းကြောင်းပေါ်တွင် မရှိတော့။ စာပေ နယ်နိမိတ်ထဲ အတော်လေးဝင်မိသွားသည်။ ကျွန်တော်က “တာရာမဂ္ဂဇင်း” ထုတ်ဝေ လိုက်တော့ လုံးလုံးလျားလျား စာပေနှင့်ဆက်မိသွားခဲ့သည်။ တစ်ဖက်သော မိတ်ဆွေ များကတော့ ကျွန်တော့်အား ခေါ်ကြသေးသည်။ အလုပ်သမားသမဂ္ဂ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ လုပ်ရန်၊ အမျိုးသမီးကွန်ဂရက်မှ ထုတ်ဝေသောစာစောင်တွင် အယ်ဒီတာလုပ်ရန်၊ ဖဆပလ ပြန်ကြားရေးဌာနတွင်လုပ်ရန် ဖိတ်ခေါ်ကြသည်။ နှစ်ဖက်စလုံးမှာ ကျွန်တော် နှင့်လည်း ကျောင်းသားသမဂ္ဂ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များ ဖြစ်ကြသည်။ ကျွန်တော် ဘယ် ဘက်မှ မဝင်။ မဂ္ဂဇင်းမှာလည်း တစ်လပြီးတစ်လ အချိန်မီထွက်အောင် လုံးပန်းနေရ သည်။ သိပ်မအားလပ်။ ယင်းမိတ်ဆွေများနှင့်လည်း သိပ်မတွေ့ရ။ ကျဲသွားသည်။

ကျွန်တော်က စာဖတ်သောပြည်သူနှင့် ဆက်သွယ်မိနေပြီ မဟုတ်ပါလား။ စာဖတ်သောအတွေ့အကြုံ၊ စစ်နှင့်တော်လှန်ရေးကို ဖြတ်သန်းခဲ့သော အတွေ့ အကြုံ များကရှိနေပြီ။ တွေးစရာတွေကိုလည်း စိတ်ထဲရှင်းရှင်းနှင့် တွေးနိုင်ပြီ။ သည်တော့ စစ်ကို ဘယ်လိုတားဆီးနိုင်မည်လဲ ဟူသောအတွေးစများက ဝင်ရောက်ကပ်ငြိလာနေပြီ။

        ယခင်ကကဲ့သို့ လေယာဉ်ပျံဖြင့်ကြဲချမည့် ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်မှ ကြေညာစာတမ်းမျိုး၊ ဂျပန်ဘုရင့်တပ်မတော် စစ်သေနာပတိ ဧည့်ခံပွဲတွင် စန္ဒရားဖြင့် တီး၍ သီချင်းစပ်ရန်ဟူသော အလုပ်မျိုးကတော့ လုပ်ရန် စိတ်ကူးလုံးဝမရှိတော့ပေ။

          ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ပြီးသွားသော်လည်း နောက်ထပ် စစ်ဖြစ်နိုင်မည့်အခြင်း အရာများကလည်း ဟိုတစ်စ သည်တစ်စ ကျန်ရှိနေသေးသည်။

          ရေဒီယိုမှလာသော စစ်သတင်းနားထောင်ရင်း သိရှိခံစားနေရသည်။ စစ် ဘယ်လိုတားကြမလဲ။ ထိုအခါ စစ်တားဆီးရေး (ဝါ) ငြိမ်းချမ်းရေးလှုပ်ရှားမှုက စတင်နေပြီ။ ကျွန်တော်က ငြိမ်းချမ်းရေးလှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ သတင်းများကို မျက်ခြည်မပြတ် လိုက်ဖတ်နေသည်။ ကျွန်တော်ထုတ်ဝေခဲ့သော မဂ္ဂဇင်းတွင် တတ်နိုင်သမျှထည့်သည်။

          ပိုလန်ပြည် ဝရိုကလောမြို့ဟောင်းတွင် ကျင်းပသော ကမ္ဘာ့ပညာရှင်များ၏ ညီလာခံမိန့်ခွန်းများကို တစ်ခုမကျန်ဖတ်သည်။ တတ်နိုင်သမျှ ဘာသာပြန်၍ မဂ္ဂဇင်း တွင်ထည့်သည်။ ကျွန်တော့်စိတ်က ငြိမ်းချမ်းရေးသည် လုပ်နိုင်သောကိစ္စတစ်ရပ်ဟု သိရှိစပြုလာပြီ။ အဏုမြူလက်နက်တားဆီးရေးကို ယုံကြည်လာမိပြီ။ ထို့အပြင် “စတော့ ဟုမ်း ကြေညာချက်”ဟု ထင်ရှားသော အဏုမြူလက်နက်ပိတ်ပင်ရေး ဆန္ဒပြလက်မှတ် ကောက်သော လှုပ်ရှားမှုတွင် ကျွန်တော့်မဂ္ဂဇင်းအနေဖြင့် ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမှန်က ကျွန်တော် အဖွဲ့ အစည်းများမလုပ်တော့ဟု စစ်အပြီးတွင် ခံစားနေခဲ့သည်။ မတတ်နိုင်။ စိတ်က ပတ်ဝန်းကျင်ရိုက်ခတ်မှုကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေးလှုပ်ရှားမှုတွင် မပါဝင်ဘဲ မနေ နိုင်တော့။

(ဃ)

          ထိုအခါက “စစ်အေး” ဟု မခံစားမိ။ ငြိမ်းချမ်းရေးအင်အားစုက တစ်ဖက်၊ စစ်အင်အားစုက တစ်ဖက် ရှိနေသည်ဟု ခံစားနေမိသည်။ ကျွန်တော် ဖတ်မှတ်ထား ခဲ့သမျှအရ ဤသို့ပင်တွေးခေါ်ယုံကြည်နေမိသည်။ ထိုအခါက စစ်အေးဟူသော ဝေါဟာရပင် မပေါ်သေး။

          ခက်သည်က ကျွန်တော်က နိုင်ငံရေးအတွင်းဘက်သို့ ရောက်သည်မဟုတ်။ နိုင်ငံရေးအတွင်းဘက်မှ မိတ်ဆွေများနှင့် ရင်းနှီးချစ်ခင်သော်လည်း သူတို့နှင့် အလုံးစုံ အယူအဆချင်းတူသည်ဟူ၍တော့ မပြောနိုင်။ သူတို့နှင့်လည်း အတူ သိပ်လုပ်လာ သည်မဟုတ်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံရေးပရိယာယ်ကိုတော့ ကျွန်တော် နားမလည်။

          စာရွက်ပေါ်တွင် ကမ္ပည်းထိုးထားသော စာလုံးများကိုတော့ ကျွန်တော် ယုံသည်။ ယင်းစာလုံးများ၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ကျွန်တော်ကောက်သည်။ ကျွန်တော် အဓိပ္ပာယ်ကောက်ထားသလောက် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ထင်ရှားပေါ်လွင် ပြင်းထန် လာသော အုပ်စုကြီးနှစ်ခုအနက် ဆိုရှယ်လစ်အုပ်စုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုလားသည်။ အရင်းရှင်အုပ်စုသည် စစ်ကိုလိုလားသည်ဟု နားလည်နေသည်။ ထိုအုပ်စုနှစ်စု ယှဉ်ပြိုင်လျက် ရှိသည်ကိုလည်း နားလည်နေသည်။ ထိုအခါ ၁၉၅ဝ တွင် ကိုရီးယား ကျွန်းဆွယ်၌ ကိုရီးယားမြောက်နှင့် တောင်တို့ စစ်ဖြစ်ကြသည်။ ကိုရီးယားစစ်ပွဲဟုထင်ရှားသောစစ်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် စိုးရိမ်ဖွယ်ပင်။ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီက မြောက်ကိုရီးယားကို ကျူးကျော်သူအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီးလျှင် ကုလသမဂ္ဂဝင်နိုင်ငံများမှ စစ်တပ်များကို ပါဝင်ရန်ပန်ကြားလိုက်သည်။ နိုင်ငံအချို့မှ တပ်များ ကိုရီးယားသို့စေလွှတ်သည်။ ထိုအခါ ဖဆပလအစိုးရက ကုလသမဂ္ဂ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို သဘောတူသည်။ စစ်တပ်တော့မလွှတ်။ ထိုအရေးကိစ္စတွင် ကျွန်တော် က မြောက်ကိုရီးယားသည် ကျူးကျော်သူမဟုတ်ဟု ခံစားလိုက်သည်။ ကိုရီးယား၏ လူထုတော်လှန်ရေးဟူသော အမည်ဖြင့် လင်းယုန်ဂျာနယ်တွင် ဆောင်းပါးရေးလိုက် သည်။

          ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်တွင် ဆိုရှယ်လစ်အုပ်စုနှင့် အရင်းရှင်အုပ်စုတို့ ဖြစ်ပွား သော ပြည်တွင်းစစ်ဟု ကျွန်တော်က ရေးလိုက်သည်။ ယင်းပြည်တွင်းရေးကို ကုလ သမဂ္ဂမှ ဝင်၍စွက်ဖက်သည်၊ ကျူးကျော်သည်ဟု ဆောင်းပါးရေးလိုက်သည်။ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်တွင် ဖြစ်ပွားနေသည်မှာ ပြည်တွင်းရေး၊ လူထုတော်လှန်ရေးဟု ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းဆောင်းပါးကို ပထမမြန်မာ့အလင်း သတင်းစာတိုက်သို့ ပို့သည်။ ကျွန်တော့်မိတ်ဆွေ ရွှေပိန်သောင်းက အယ်ဒီတာချုပ်။ သူက မထည့်ပေ။ ထို့ကြောင့် ကျွန်တော်သည် လင်းယုန်ဂျာနယ်တွင် ဖော်ပြလိုက်ခြင်းသာလျှင် ဖြစ်သည်။ ကလောင်အမည်မှာ မောင်သစ္စာ။ ယင်းလုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးတွင် ဗီတို အာဏာပိုင်သော အမြဲတမ်းကော်မတီဝင်ငါးဦးအနက် ဆိုဗီယက်ယူနီယံသည် လုံခြုံရေးကောင်စီတွင် သပိတ်မှောက်ထားသောအခါ နှင့် ကြုံကြိုက်နေသဖြင့် ယင်း ကိုရီးယား ရေးရာဆုံးဖြတ်ချက်ကို အတည်ပြုသွားနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု နားလည်မိသည်။ ကျွန်တော် စိတ်ဝင်စားသွားသည်။ သို့သော် ငြိမ်းချမ်းရေးအဖွဲ့အစည်းများတွင် ဝင် ရောက်ဆောင်ရွက်ရန်ကိုတော့ စိတ်ကမပါသေးပေ။ ၁၉၅၁ က တရုတ်ပြည်သို့ သွား ရောက်သောအခါ ကျွန်တော့်စိတ် ပြောင်းလဲသွားရသည်။

တော်ဝင်ဂျာနယ်၊ ဇူလိုင်၊ ၁၉၉၄။