တောင်တွင်းဆရာတော်ခင်ကြီးဖျော် - သဒ္ဒဗျူဟာကျမ်း

          သဒ္ဒဗျူဟာ ဟူသော ကျမ်း၏ အမည်တွင် ဗျူဟာသဒ္ဒါသည် စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခြင်းဟူသော အနက်ကို ဟောသည်ဖြစ်၍ စစ်မတိုက် မီ စစ်တိုက်ရာ၌ အလွန်အရေးပါအရာရောက်သော စစ်ရေးလေ့ကျင့် မှုကို ဦးစွာပထမ ပြုထားရသကဲ့သို့ သဒ္ဒါကို သင်လိုသော သူတို့ သည် သဒ္ဒါကျမ်းကြီးများကို မသင်ကြားမီ သဒ္ဒါအရာ၌ အလွန်အရေး ပါသော၊ အလွန်အသုံးဝင်သော၊ အလွန်သိသင့်သိထိုက်သော သဒ္ဒါ ရေးရာ အချက်အလက်တို့ကို ဦးစွာပထမ သင်ကြားလေ့ကျင့်ထားရန် လိုအပ်သောကြောင့် စစ်ဗျူဟာနှင့် အလားတူသော ဤသဒ္ဒဗျူဟာ ကျမ်းကို စာသင်သား သောတုဇဉ်တို့အတွက် တောင်တွင်းဆရာတော် ခင်ကြီးဖျော် ရေးသားပြုစုခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။

          သဒ္ဓါဝါကျ စီကုံးရာ၌ နာမ်ပုဒ်၊ ကြိယာပုဒ် ဤပုဒ်နှစ်ပုဒ် သည် မပါလျှင်မပြီးသော အခြေခံအထည်ကိုယ်များ ဖြစ်သည်။ ထိုနှစ်ပုဒ်တွင်လည်း ကြိယာပုဒ်သည် ဝါကျတစ်ခု၌ တစ်ပုဒ်မျှသာ ပါဝင်၍ နာမ်ပုဒ်မူကား များစွာပါဝင်ရလေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ကြိယာ ပုဒ်ထက် နာမ်ပုဒ်ကို ဦးစားပေးကာ သဒ္ဒဗျူဟာကျမ်း ရေးသားထား သည်ကို တွေ့ရပေသည်။

          သုံးပိုင်းသုံးကဏ္ဍ

          ဤသဒ္ဒဗျူဟာကျမ်းတွင် သန္တိပိုင်း၊ နာမ်ပိုင်း၊ ကာရကပိုင်း ဟူ၍ သုံးပိုင်းသုံးကဏ္ဍရှိသည်။ ပုဒ်တို့မည်သည် အက္ခရာတို့နှင့် မကင်း အက္ခရာတို့ကို စုပေါင်းမှ ပုဒ်ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ သန္ဓေပိုင်း ဖြင့် အက္ခရာတို့၏ အကြောင်းအရာကို ပြဆိုတော်မူသည်။

          အက္ခရာစုပေါင်း၍ ပုဒ်ဖြစ်လာလျှင်လည်း “သည်၊ ကို၊ အား၊ ၏””စသော ဝိဘတ်တို့နှင့် ကင်းကွာ၍ မရကောင်းပေ။ ဝါကျအလိုက်၊ ကြိယာအလိုက် သက်ဆိုင်ရာ ဝိဘတ်တို့နှင့် ပုဒ်တို့ ယှဉ်တွဲနေရသည်။ သို့ဖြစ်၍ နာမ်ပိုင်းဖြင့် ပုဒ်နှင့် ဝိဘတ်တို့ ယှဉ် တွဲနေပုံကို ပြဆိုတော်မူသည်။

          ဝိဘတ်ဟူသည် ဝေဖန်ပိုင်းခြားခြင်း အနက်ဟောဝိဘတ္တိ ဟူသော ပါဠိပုဒ်မှ ဝိဘတ်ဟု မြန်မာဝေါဟာရ ဖြစ်လာသည်။ “ဤကား ကတ္တားအနက်၊ ဤကား ကံအနက်၊ ဤကား ကရိုဏ်း အနက်၊ ဤကား ဧကဝုစ်၊ ဤကား ဗဟုဝုစ်” စသောအားဖြင့် ဝိဘတ်က ပိုင်းခြားဝေဖန် ညွှန်ပြရသည်။ သို့ဖြစ်၍ ကာရကပိုင်းဖြင့် မည်သည့်ဝိဘတ်သည် မည်သည့်အနက်ကို ဟောသည်ဟု ဝိဘတ်တို့ ၏ အနက်ဟောပုံကို ပြဆိုတော်မူသည်။

ဥပစာ

          သဒ္ဒါပုဒ်များသည် အနက်ကို ဟောရသည်၊ အနက်ကို ညွှန် ပြရသည်၊ ဆိုလိုသည့် အဓိပ္ပာယ်ကို သိစေရသည်။ ယင်းသို့ ဟော ညွှန်သိစေရာ၌ တိုက်ရိုက်ဟောညွှန် သိစေသောပုဒ်များကို မုချသဒ္ဒါ ဟု ဆိုသည်။ သွယ်ဝိုက်သောအားဖြင့် တင်စားဟောညွှန် သိစေသော ပုဒ်များကို ဥပစာသဒ္ဒါဟု ဆိုသည်။

          မုချသဒ္ဒါ ဖြင့် အနက်အဓိပ္ပာယ် သိလွယ်သော်လည်း ဥပစာ သဒ္ဒါဖြင့်မူကား အနက်အဓိပ္ပာယ် အသိခက်သည်။ အနက်အဓိပ္ပာယ် အသိခက်သော ဥပစာသဒ္ဒါ ဆယ်ပါးကိုလည်း စာသင်သားတို့ အတော်အတန် ခေါက်မိစေရန် ရည်ရွယ်၍ ဤသဒ္ဒဗျူဟာကျမ်းတွင် ဥပစာဆယ်ပါးကို ထည့်သွင်းဖော်ပြခြင်း ဖြစ်သည်။

နည်းလေးဆယ်

          ဥပစာဆယ်ပါးနှင့် အလားတူသည့်နည်းပရိယာယ်များလည်း ရှိသေးသည်။ ““ယေဘုယျသဘောပါ၊ ပဓာနသဘောပါ”” စသည် ဖြင့် စကားပြောဆိုရာ၌ ထည့်သွင်း ပြောဆိုလေ့ရှိ၏။ အဆိုပါ ယေဘုယျ၊ ပဓာန ဟူသော စကားလုံးတို့မှာ နည်းလေးဆယ်မှ ယူငင်သုံးစွဲသော စကားလုံးများ ဖြစ်သည်။ ယင်း နည်းလေးဆယ်ကို လည်း တောင်တွင်းဆရာတော် ဘုရားကြီးပင် ရေးသားစီရင်တော်မူ ခဲ့၏။             

          နည်းပေါင်း ငါးဆယ်ကျော်ခန့် ရှိသော်လည်း တူရာကိုပေါင်း လိုက်လျှင် လေးဆယ်ခန့်သာ ရှိသဖြင့် နည်းလေးဆယ်ဟု ခေါ်ဝေါ် ခြင်းဖြစ်၏။ နည်းလေးဆယ်ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော နယမုခဒီပနီ ကျမ်းကိုလည်း နောက်ဆက်တွဲအနေဖြင့် ပူးတွဲ ရိုက်နှိပ်ထားပါသည်။ အဆိုပါ နည်း၊ ဥပစာတို့ကို သိရှိနားလည်ထားပါလျှင် သဒ္ဒါအရာ၊ စာပေအရာတွင် အထက်တန်းကျသူ တစ်ယောက်ဟု ခေါ်ဆိုလောက် ပေသည်။

          ကျမ်းပြုဆရာတော်

          ဤသဒ္ဒဗျူဟာကျမ်းကို ပြုစုတော်မူသော တောင်တွင်းဆရာ တော် ခင်ကြီးဖျော်မှာ တောင်တွင်းကြီးမြို့ မြောက်ဘက် မြို့လုလင်မြို့အနီး ပုတီးကုန်းရွာတွင် အဖ ဗိသုကာဆရာကြီး ဦးဖိုးပြေ၊ အမိ ဒေါ်ကြာတို့မှ သက္ကရာဇ် ၁ဝ၈၆ ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့် အင်္ဂါနေ့ နံနက်နေဝန်းပေါ်ချိန်အခါ ဖွားမြင်တော်မူ၍ ငယ်မည် မောင်ဖျော်ဟု ခေါ်တွင်လေသည်။

          မောင်ဖျော် ၇ နှစ်အရွယ်ရှိသောအခါ မြို့လုလင်မြို့ ကန်ဦး ကျောင်း ဘုန်းတော်ကြီးထံတွင် စာပေသင်ကြားရာ သင်ပုန်းကြီးကို နေ့ချင်းကုန်၍ ၃ လအတွင်း ပရိတ်ကြီးကို အပြီးတိုင်မြောက်ပေါက် ရောက်လေသည်။ ထို့ပြင် ကျောင်းသားသူငယ် အဖြစ်နှင့်ပင် ဇာတ် ကြီး ၁၀ ဘွဲ့ ပါဌ်အနက်ကို နှုတ်တက်ဆောင်နိုင်၏။ ၁၀ နှစ်သား အရွယ်တွင် သာမဏေဘောင်သို့ ဝင်သောအခါ “မောင်ရှင်ဉာဏ” ဟူသော ဘွဲ့ကို ရရှိသည်။ တစ် မှု သာမဏေဘဝကပင် ခဲရာခဲဆစ်တို့ကို ရုတ်တရက် ချက်ချင်း ဖြေစွမ်းနိုင်သောကြောင့် အမည်သတင်းကျော်စောခြင်း ရှိလာသည်။ အသက် ၂၀ သို့ ရောက်သောအခါ ရဟန်းအဖြစ်သို့ရောက်၍တောင်တွင်းကြီးမြို့နေ ဆရာတော်များထံတွင် ပညာဆက်လက် သင်ကြားပြန်ရာ ပညာသိပ္ပ အဝဝကို ခဏလွယ်ကူ တတ်မြောက်တော်မူသဖြင့် တိုးတက်ကျော်စောလာရာ ရဟန်းဘွဲ့တော်ဖြင့် မကျော်စောဘဲ ငယ်မည် ခင်ကြီးဖျော် ဟူ၍သာ ကျော်စောထင်ရှား လာလေ၏။

          မတစ်လုံးကျေ

          ခင်ကြီးဖျော်မှာ ပညာသိပ္ပ အဝဝကို အလွန်တတ်မြောက်နေ သော်လည်း အားရတင်းတိမ်ခြင်း မရှိသေးသဖြင့် ရဟန်းငါးဝါမြောက်

နိဒါန်း

သဒ္ဒဗျူဟာ

          သဒ္ဒဗျူဟာ ဟူသော ကျမ်း၏ အမည်တွင် ဗျူဟာသဒ္ဒါသည် စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခြင်းဟူသော အနက်ကို ဟောသည်ဖြစ်၍ စစ်မတိုက် မီ စစ်တိုက်ရာ၌ အလွန်အရေးပါအရာရောက်သော စစ်ရေးလေ့ကျင့် မှုကို ဦးစွာပထမ ပြုထားရသကဲ့သို့ သဒ္ဒါကို သင်လိုသော သူတို့ သည် သဒ္ဒါကျမ်းကြီးများကို မသင်ကြားမီ သဒ္ဒါအရာ၌ အလွန်အရေး ပါသော၊ အလွန်အသုံးဝင်သော၊ အလွန်သိသင့်သိထိုက်သော သဒ္ဒါ ရေးရာ အချက်အလက်တို့ကို ဦးစွာပထမ သင်ကြားလေ့ကျင့်ထားရန် လိုအပ်သောကြောင့် စစ်ဗျူဟာနှင့် အလားတူသော ဤသဒ္ဒဗျူဟာ ကျမ်းကို စာသင်သား သောတုဇဉ်တို့အတွက် တောင်တွင်းဆရာတော် ခင်ကြီးဖျော် ရေးသားပြုစုခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။

          သဒ္ဓါဝါကျ စီကုံးရာ၌ နာမ်ပုဒ်၊ ကြိယာပုဒ် ဤပုဒ်နှစ်ပုဒ် သည် မပါလျှင်မပြီးသော အခြေခံအထည်ကိုယ်များ ဖြစ်သည်။ ထိုနှစ်ပုဒ်တွင်လည်း ကြိယာပုဒ်သည် ဝါကျတစ်ခု၌ တစ်ပုဒ်မျှသာ ပါဝင်၍ နာမ်ပုဒ်မူကား များစွာပါဝင်ရလေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ကြိယာ ပုဒ်ထက် နာမ်ပုဒ်ကို ဦးစားပေးကာ သဒ္ဒဗျူဟာကျမ်း ရေးသားထား သည်ကို တွေ့ရပေသည်။

          သုံးပိုင်းသုံးကဏ္ဍ

          ဤသဒ္ဒဗျူဟာကျမ်းတွင် သန္တိပိုင်း၊ နာမ်ပိုင်း၊ ကာရကပိုင်း ဟူ၍ သုံးပိုင်းသုံးကဏ္ဍရှိသည်။ ပုဒ်တို့မည်သည် အက္ခရာတို့နှင့် မကင်း အက္ခရာတို့ကို စုပေါင်းမှ ပုဒ်ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ သန္ဓေပိုင်း ဖြင့် အက္ခရာတို့၏ အကြောင်းအရာကို ပြဆိုတော်မူသည်။

          အက္ခရာစုပေါင်း၍ ပုဒ်ဖြစ်လာလျှင်လည်း “သည်၊ ကို၊ အား၊ ၏””စသော ဝိဘတ်တို့နှင့် ကင်းကွာ၍ မရကောင်းပေ။ ဝါကျအလိုက်၊ ကြိယာအလိုက် သက်ဆိုင်ရာ ဝိဘတ်တို့နှင့် ပုဒ်တို့ ယှဉ်တွဲနေရသည်။ သို့ဖြစ်၍ နာမ်ပိုင်းဖြင့် ပုဒ်နှင့် ဝိဘတ်တို့ ယှဉ် တွဲနေပုံကို ပြဆိုတော်မူသည်။

          ဝိဘတ်ဟူသည် ဝေဖန်ပိုင်းခြားခြင်း အနက်ဟောဝိဘတ္တိ ဟူသော ပါဠိပုဒ်မှ ဝိဘတ်ဟု မြန်မာဝေါဟာရ ဖြစ်လာသည်။ “ဤကား ကတ္တားအနက်၊ ဤကား ကံအနက်၊ ဤကား ကရိုဏ်း အနက်၊ ဤကား ဧကဝုစ်၊ ဤကား ဗဟုဝုစ်” စသောအားဖြင့် ဝိဘတ်က ပိုင်းခြားဝေဖန် ညွှန်ပြရသည်။ သို့ဖြစ်၍ ကာရကပိုင်းဖြင့် မည်သည့်ဝိဘတ်သည် မည်သည့်အနက်ကို ဟောသည်ဟု ဝိဘတ်တို့ ၏ အနက်ဟောပုံကို ပြဆိုတော်မူသည်။

ဥပစာ

          သဒ္ဒါပုဒ်များသည် အနက်ကို ဟောရသည်၊ အနက်ကို ညွှန် ပြရသည်၊ ဆိုလိုသည့် အဓိပ္ပာယ်ကို သိစေရသည်။ ယင်းသို့ ဟော ညွှန်သိစေရာ၌ တိုက်ရိုက်ဟောညွှန် သိစေသောပုဒ်များကို မုချသဒ္ဒါ ဟု ဆိုသည်။ သွယ်ဝိုက်သောအားဖြင့် တင်စားဟောညွှန် သိစေသော ပုဒ်များကို ဥပစာသဒ္ဒါဟု ဆိုသည်။

          မုချသဒ္ဒါ ဖြင့် အနက်အဓိပ္ပာယ် သိလွယ်သော်လည်း ဥပစာ သဒ္ဒါဖြင့်မူကား အနက်အဓိပ္ပာယ် အသိခက်သည်။ အနက်အဓိပ္ပာယ် အသိခက်သော ဥပစာသဒ္ဒါ ဆယ်ပါးကိုလည်း စာသင်သားတို့ အတော်အတန် ခေါက်မိစေရန် ရည်ရွယ်၍ ဤသဒ္ဒဗျူဟာကျမ်းတွင် ဥပစာဆယ်ပါးကို ထည့်သွင်းဖော်ပြခြင်း ဖြစ်သည်။

နည်းလေးဆယ်

          ဥပစာဆယ်ပါးနှင့် အလားတူသည့်နည်းပရိယာယ်များလည်း ရှိသေးသည်။ ““ယေဘုယျသဘောပါ၊ ပဓာနသဘောပါ”” စသည် ဖြင့် စကားပြောဆိုရာ၌ ထည့်သွင်း ပြောဆိုလေ့ရှိ၏။ အဆိုပါ ယေဘုယျ၊ ပဓာန ဟူသော စကားလုံးတို့မှာ နည်းလေးဆယ်မှ ယူငင်သုံးစွဲသော စကားလုံးများ ဖြစ်သည်။ ယင်း နည်းလေးဆယ်ကို လည်း တောင်တွင်းဆရာတော် ဘုရားကြီးပင် ရေးသားစီရင်တော်မူ ခဲ့၏။             

          နည်းပေါင်း ငါးဆယ်ကျော်ခန့် ရှိသော်လည်း တူရာကိုပေါင်း လိုက်လျှင် လေးဆယ်ခန့်သာ ရှိသဖြင့် နည်းလေးဆယ်ဟု ခေါ်ဝေါ် ခြင်းဖြစ်၏။ နည်းလေးဆယ်ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော နယမုခဒီပနီ ကျမ်းကိုလည်း နောက်ဆက်တွဲအနေဖြင့် ပူးတွဲ ရိုက်နှိပ်ထားပါသည်။ အဆိုပါ နည်း၊ ဥပစာတို့ကို သိရှိနားလည်ထားပါလျှင် သဒ္ဒါအရာ၊ စာပေအရာတွင် အထက်တန်းကျသူ တစ်ယောက်ဟု ခေါ်ဆိုလောက် ပေသည်။

          ကျမ်းပြုဆရာတော်

          ဤသဒ္ဒဗျူဟာကျမ်းကို ပြုစုတော်မူသော တောင်တွင်းဆရာ တော် ခင်ကြီးဖျော်မှာ တောင်တွင်းကြီးမြို့ မြောက်ဘက် မြို့လုလင်မြို့အနီး ပုတီးကုန်းရွာတွင် အဖ ဗိသုကာဆရာကြီး ဦးဖိုးပြေ၊ အမိ ဒေါ်ကြာတို့မှ သက္ကရာဇ် ၁ဝ၈၆ ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့် အင်္ဂါနေ့ နံနက်နေဝန်းပေါ်ချိန်အခါ ဖွားမြင်တော်မူ၍ ငယ်မည် မောင်ဖျော်ဟု ခေါ်တွင်လေသည်။

          မောင်ဖျော် ၇ နှစ်အရွယ်ရှိသောအခါ မြို့လုလင်မြို့ ကန်ဦး ကျောင်း ဘုန်းတော်ကြီးထံတွင် စာပေသင်ကြားရာ သင်ပုန်းကြီးကို နေ့ချင်းကုန်၍ ၃ လအတွင်း ပရိတ်ကြီးကို အပြီးတိုင်မြောက်ပေါက် ရောက်လေသည်။ ထို့ပြင် ကျောင်းသားသူငယ် အဖြစ်နှင့်ပင် ဇာတ် ကြီး ၁၀ ဘွဲ့ ပါဌ်အနက်ကို နှုတ်တက်ဆောင်နိုင်၏။ ၁၀ နှစ်သား အရွယ်တွင် သာမဏေဘောင်သို့ ဝင်သောအခါ “မောင်ရှင်ဉာဏ” ဟူသော ဘွဲ့ကို ရရှိသည်။ တစ် မှု သာမဏေဘဝကပင် ခဲရာခဲဆစ်တို့ကို ရုတ်တရက် ချက်ချင်း ဖြေစွမ်းနိုင်သောကြောင့် အမည်သတင်းကျော်စောခြင်း ရှိလာသည်။ အသက် ၂၀ သို့ ရောက်သောအခါ ရဟန်းအဖြစ်သို့ရောက်၍တောင်တွင်းကြီးမြို့နေ ဆရာတော်များထံတွင် ပညာဆက်လက် သင်ကြားပြန်ရာ ပညာသိပ္ပ အဝဝကို ခဏလွယ်ကူ တတ်မြောက်တော်မူသဖြင့် တိုးတက်ကျော်စောလာရာ ရဟန်းဘွဲ့တော်ဖြင့် မကျော်စောဘဲ ငယ်မည် ခင်ကြီးဖျော် ဟူ၍သာ ကျော်စောထင်ရှား လာလေ၏။

          မတစ်လုံးကျေ

          ခင်ကြီးဖျော်မှာ ပညာသိပ္ပ အဝဝကို အလွန်တတ်မြောက်နေ သော်လည်း အားရတင်းတိမ်ခြင်း မရှိသေးသဖြင့် ရဟန်းငါးဝါမြောက်