ဇဝန - စာပေဆွေးနွေးပွဲ

 အဲဒါ ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်နဲ့ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်အကြားမှာ စကားပြေ အရေးအသား တိုးတက်မှုအတွက် ဆောင်ရွက်ခဲ့ ကြတဲ့ဟာပါ။

ဒါနဲ့ အားမရသေးလို့ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်းမှာ စာပေလှုပ်ရှားမှု တစ်ရပ်အဖြစ်နဲ့ တက္ကသိုလ်ကပဲ ခေတ်စမ်း စာပေဆိုတာ အစဖော်ခဲ့ကြတယ်။ အဲဒါဟာလည်း စကားပြေ အရေးအသား တိုးတက်ဖို့ ၊ ကျစ်လျစ်ဖို့ ၊ အကြောင်းအရာ ရှာဖွေရေးသားရာမှာလည်း ဆန်းသစ်တဲ့အမြင်နဲ့ ရေးဖို့ ဖြစ် ပါတယ်။

အဲသလို တစ်ခေတ်ထက်တစ်ခေတ် စကားပြေအရေး အသား တိုးတက်အောင် ကြိုးစားခဲ့ကြလို့ ယခုအခါမှာ အများကြီး တိုးတက်လာတာ တွေ့ရပါတယ်။

ယခုအခါမှာတော့ စကားပြေအရေးအသားကနေပြီး စကားပြောနဲ့ ရေးတာမျိုးကိုတောင် တီထွင်လာကြပြန်တယ်။ စတာကတော့ မန္တလေးကပဲ။

အားလုံးက စကားပြေကို စာရေးသလိုရေးကြတယ်။ မန္တလေးကတော့ စကားပြောသလို ရေးတယ်။ ကျွန်တော့် အမြင်အရတော့ စကားပြေနဲ့ ရေးသင့်တာ ရှိသလို၊ စကား ပြောနဲ့ မရေးသင့်တာလည်း ရှိတယ်လို့ ပြောချင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်ဆိုရင် “ဦးလေးပြောမယ်” တို့၊ “ဟဲလို ဗမာ့ခေတ်” တို့ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ ရေးတဲ့ ဆောင်းပါးတွေမှာ ခေါင်းစဉ် ကိုက စကားပြောမယ့်အကြောင်းကို ဖော်ထားတဲ့အတိုင်း စကား ပြောဟန်နဲ့ပဲ ရေးခဲ့တယ်။ အခြားဆောင်းပါးတွေကျတော့ စကားပြေနဲ့ပဲ ရေးတယ်။

အဲသလိုပဲ သူ့နေရာနဲ့သူ သုံးသင့်တယ်။ ရေးသင့် တယ်လို့ ကျွန်တော် ယူဆတာပဲ။

ဥပမာ စာအုပ်တစ်အုပ် ကြော်ငြာမယ်ဆိုပါတော့။ လူထုဦးလှရေးသားသော၊ သို့မဟုတ် လူထုဦးလှ၏ အရက် သမား အမှားတစ်ထောင် ထွက်တော့မည်။ ကြီးပွားရေး ပုံနှိပ်တိုက်မှ ရိုက်နှိပ်သည်ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ ဖတ်လို့ရ တယ်။ ဒီလိုမဟုတ်ဘဲ လူထုဦးလှရဲ့ အရက်သမား အမှား တစ်ထောင် ထွက်တော့မယ်။ ကြီးပွားရေးပုံနှိပ်တိုက်က ရိုက်နှိပ်တယ်ဆိုရင် နားထဲမှာ သိပ်ပြီးတော့ လျှောခနဲမဝင် ချင်ဘူး။ မောက်မောက်မာမာပြောသလို ဖြစ်နေတယ်။ နောင် ကို အားလုံးက ဒီလိုလိုက်ပြီး ရေးလာကြရင်တော့ မျက်စိယဉ် နားပါးသွားမလား မပြောတတ်ဘူး။

အခုအထိတော့ ဒီလိုစကားပြောရေးဟန်မျိုး လိုက်ပြီး ရေးကြတာ နည်းနေသေးတယ်။

ဒီလိုဖြစ်လာတာက နိုင်ငံခြားမှာ မြန်မာစာသင်ကြား ပေးနေရသူတွေထဲက လမ်းခင်းပေးခဲ့တာလို့ ကျွန်တော် နားလည်မိတယ်။ ဟုတ်ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားသားတွေမှာတော့ ပြောစကားနဲ့ ရေးစကား ခြားနားမှု သိပ်မရှိပါဘူး။ အထူးသဖြင့် “ဘုရင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား”ဆိုတဲ့ ပါလီ မန်မှာပြောတဲ့ အင်္ဂလိပ်စကားနဲ့ စကားပြေ အရေးအသားဟာ အတူတူပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ ဆင်းရဲသား အောက်တန်းလွှာတွေ

ပြောတဲ့ စကားနဲ့ အင်္ဂလိပ်စကားပြေဟာ တခြားစီပဲ။ သူတို့ စကားနဲ့ရေးရင် တခြားဘယ်သူမှ ဖတ်လို့ရမှာ မဟုတ်ဘူး။

မြန်မာမှာတော့ စာနဲ့ စကားဟာ တခြားစီဖြစ်နေတဲ့အတွက် စာရေးသလို စကားပြောရင် ရယ်စရာဖြစ်နေလို့ လူမျိုးခြားတွေဟာ မြန်မာစာသင်ရင် ပြောစကားနဲ့ သင်နေ ရတယ်။ အဲဒါကြောင့် စကားပြောနဲ့ရေးတာဟာ စကားပြေ အရေးအသား တိုးတက်မှုလည်း မဖြစ်၊ စကားအပြောအဆို လိမ္မာကျွမ်းကျင်မှုလည်းမဖြစ်စေဘဲ မြန်မာ့နားထဲမှာ မဝင် ဘူး။ မြန်မာစာသင်တဲ့ လူမျိုးခြားတွေအဖို့လည်း ကောင်း

တယ်လို့ မြင်ပါတယ်။

                          ပြောစကား၊ ရေးစကားနဲ့ ပတ်သက်၍ ထင်မြင် ချက်ပေးပါရန်။

                                                                          ကိုသောင်းဟန်၊ စကားဝါပင်တန်း 

စကားပြေနဲ့ စကားပြောရေးဟန်ကို ရှေးက ပြောပြီးလို့ ထပ်ပြောစရာ လိုတော့မယ်မဟုတ်ပါဘူး။

အခုမေးခွန်းက စကားကို နှုတ်နဲ့ပြောတာနဲ့ စကားကို စာနဲ့ရေးတဲ့အပေါ်မှာ ထင်မြင်ချက်ပေးဖို့ ဖြစ်ရင်တော့ တစ်မျိုး ဖြေရမှာပါပဲ။

ပါးစပ်ပြောမှာ နှစ်မျိုးရှိပါတယ်။ အရပ်ပြောနဲ့ ဇာတ် ပြော၊ သို့မဟုတ် အခမ်းအနားဝင်အပြော။ အရပ်ပြော ကတော့ ထမင်းစားရေသောက် ပြောနည်းမျိုးစုံပဲ။ ဇာတ်

ပြော၊ သို့မဟုတ် အခမ်းအနားဝင်ပြောကတော့ “ကျွန်တော် များအနေဖြင့် အများပြည်သူတို့၏ မေတ္တာရိပ်ကို ခိုလှုံရပါ သောကြောင့်” ဆိုတာကို စာသံပေသံတွေ ပါတယ်။ အဲဒါ ကို အရပ်ပြောနဲ့ ပြောင်းပြီး ပြောမယ်ဆိုရင် “ကျွန်တော်တို့ကတော့ ပြည်သူ့မေတ္တာကို ခံယူကြရတာမို့” လို့ ပြင် ပြောရလိမ့်မယ်။

ရေးစကားဆိုတာမှာတော့ ဝတ္ထုထဲမှာ၊ သို့မဟုတ် ကော်လံဆောင်းပါးထဲမှာ တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် စကားပြောတဲ့ စကားမျိုးဆိုရင် အရပ်ပြောနဲ့ ရေးကြတာပဲ။ ဒီလိုမဟုတ်ဘဲ ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်၊ အကြောင်းအရာတစ်ခုကို စကားပြောနဲ့ ရေးပြတဲ့အခါကျတော့ အခမ်းအနားဝင် အပြောမျိုးလည်း မဟုတ်၊ အရပ်ပြောမျိုးလည်း မဟုတ်ဘဲ၊ အရပ်ပြောကို စာပေဆန်အောင် နည်းနည်းကလေး ပြုပြင် ရေးကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ သည်၊ ၏၊ ၍၊ ၌၊ သော၊ ကြောင့် ဆိုတာတွေကို ရှောင်တယ်။ “မရှိကြဘူးလို့ ဆိုမယ့်အစား “မရှိကြပါ” လို့ နည်းနည်းပြင်တယ်။ ရေးရတဲ့နေရာမှာ စကားပြေထက် စကားပြောလို ရေးရတာက လွယ်တယ်။ စကားပြော ကောင်းသလောက် ပေါ်လွင်အောင် ရေးနိုင် တယ်။ ဒါပေမဲ့ ခြွင်းချက်နဲ့ပဲ လက်ခံနိုင်မယ်။

ကာရန်မဲ့ကဗျာနှင့် ပတ်သက်၍ ဆရာ့ထင်မြင် ချက်ကို ရှင်းလင်းပြောပြပါရန်။

မောင်သက်ဝင်း၊ ကမ္ဘာအေးလမ်း

 ကာရန်မဲ့ကဗျာကတော့ ဥပမာ (...) အစရှိတဲ့ နိုင်ငံ ခြား တိုင်းပြည်တွေမှာ ခေတ်စားနေတာ အတော်ကြာပါပြီ။ ဒီအယူအဆ၊ ဒါမှမဟုတ်၊ ဒီရောဂါဟာ မြန်မာစာပေနယ်ထဲ ကူးလာတာ မကြာသေးပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ ကတော့ရှေးကျတယ်ပဲပြောပြော၊ ခေတ်နောက်ကျတယ်ပဲဆိုဆို၊ သမားရိုးကျ ရေးပုံရေးနည်းပဲကြိုက်တယ်။

ကဗျာမှာ ကျွန်တော်တို့ သင်ကြား မှတ်သားခဲ့ရတဲ့ အတိုင်းပြောရရင် သီချင်းရယ်၊ လင်္ကာရယ်လို့ ရှိတယ်။ ဒီနှစ်မျိုးစလုံးဟာ ကာရန်နဲ့ဖွဲ့မှ နားမှာ သာယာတယ်။ လင်္ကာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဝိဂြိုဟ်ကျင်းထားတာလည်း ရှိတယ် မဟုတ်လား။ အများလည်း သိကြပါတယ်လေ။ ကဏ္ဏ အလင်္ကရောတိတိ၊ အလင်္ကာဆိုတာ ကဏ္ဏသုခ *ဖြစ်အောင် နားကို တန်ဆာဆင်တဲ့ဟာပဲ။ ကာရန်နဲ့မဟုတ်ဘဲ၊ စာနုနု ကို ကဗျာဆိုရင်တော့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ မနှစ်သက်ဘူး။ စာနုဟာ စာနုပဲ။ ကဗျာဟာ ကဗျာပဲ။

ကဗျာဟာ ကာရန်နဲ့ စပ်မှ၊ ဆိုမှ နားမှာစွဲတယ်၊ မှတ်မိတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ရှေးက ပျို့၊ လင်္ကာကအစ ဆေးကျမ်းအထိ ကာရန် လင်္ကာနဲ့ ဖွဲ့ခဲ့ကြတာပဲ။ အဲသလို ရေးဖွဲ့ ခဲ့ကြလို့လည်း နားမှာ စွဲတယ်။ မှတ်မိတယ်။

တစ်ခုတော့ရှိပါတယ်။ ကာရန်ပါရင် ပြီးရောဆိုပြီး အဓိပ္ပာယ်ရှိရှိ၊ မရှိရှိ နဘေထပ်တွေ များနေတာကတော့ မကောင်းဘူးပေါ့။ တချို့က ဆန်းတွေ၊ ဂိုဏ်းတွေ၊ ကာရန်တွေ ငဲ့နေရရင် ကိုယ့်အတွေးအခေါ် စိတ်ကူး စိတ်သန်းရှိ သမျှ မဖော်ထုတ်နိုင်ဘူး။ စာရေးရတာ မလွတ်လပ်ဘူးလို့

ဆိုကြတယ်။

ဒီလိုဆိုရင် ရှေးကစာရေးဆရာကြီးတွေဟာ ဘာ ကြောင့် ဒီလို အချုပ်အချယ်တွေကြားထဲက စာကြီးပေကြီး၊ စာကောင်းပေကောင်းတွေ ရေးနိုင်ကြသလဲလို့ မေးစရာဖြစ် နေတယ်။

ဘာနဲ့တူသလဲဆိုတော့ ရှေးပန်းချီဆရာကြီးတွေရဲ့ လက်ရာကို အမီ မလိုက်နိုင်ကြတော့ ပန်းချီအဆန်းထွင် ရေးကြတာလို ဖြစ်နေတယ်။

တချို့က ကာရန်ကို တမင်ချိုးဖျက်ပြီး ရေးကြတယ်။ တချို့ကတော့ ကာရန် မပါဘဲ မပါလေဟန် ရေးကြတယ်။ ဥပမာ ဟိုအနားက၊ ယဉ်စစနဲ့၊ အသားဝါလေး၊ ငါမွှေး လိုက်ချင်လို့ဆိုရင် “က”နဲ့ “စ”နဲ့ “အ” နဲ့ဟာ ကာရန်သင့် နေတာပဲ။ ဒါပေမဲ့ ဆိုလိုက်တဲ့အခါကျတော့ ကာရန်မပါ သလို၊ မကြာမပြည့်သလို ဖြစ်နေတယ်။

ပြီးတော့ အခုကဗျာရေးနေကြတာတွေဟာ တိုလွန်း လှတယ်။ ဆိုမယ်မှ မကြံရသေးဘူး ဆုံးနေပြီ။ နောက်ပြီး ကျွန်တော်တော့ဖြင့် တချို့ကဗျာတွေကို ဖတ်ကြည့်ရတာ အဓိပ္ပာယ်ကို မပေါ်ဘူး။ ဒီနေရာမှာ ကျွန်တော်ကတော့ ပန်းချီ ကိုအောင်စိုးကို ချီးကျူးချင်တယ်ဗျာ။ သူပဲ နားလည်၊ သူပဲ သရုပ်ဖော်တတ်တယ်။ သူနားလည်တာသာ ပြောတာ၊ သူရေးတဲ့အရုပ်လည်း ကျွန်တော် နားမလည်ဘူး။ သူရေး တဲ့အရုပ်နဲ့ ကဗျာတွေနဲ့ တော့ ဟပ်မိသဗျာ။

အခုရေးနေကြတာက သစ်ကိုင်းပေါ် ငှက်ကလေး လာ နားသည်၊ ငှက်ကလေး ပျံသွားတော့ သစ်ကိုင်းလှုပ်ကျန်ခဲ့ သည်ဆိုသလို တိုတိုပဲ။ အဓိပ္ပာယ်ကတော့ ကိုယ်ကြိုက် သလို တွေးယူကြပေါ့လေ။ အချစ်သမားတွေကတော့ ငှက် ကို ချစ်သူနဲ့တင်စားတာပဲလို့ တွေးယူကြတာပဲ။ ငှက်ကလေး