ဇော်မြင့်ဦး - လူတိုင်းအတွက်အိမ်ခြံမြေလမ်းညွှန်

          ၁၉၇၃ ခုနှစ်၊ စကားရပ်များအနက် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရေး အက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၅-(က) အပိုဒ် (၂၀) အရ -

          မရွှေ့မပြောင်းနိုင်သော ပစ္စည်း ဆိုသော စကားရပ်တွင် မြေ၊ မြေမှ ဖြစ်ထွန်းလာသော အကျိုးခံစားခွင့်များ၊ မြေ၌စိုက်ထူထားသော အရာဝတ္ထု များအပြင် ယင်းအရာဝတ္ထုတို့တွင် အမြဲတပ်ဆင်ထားသည့် အရာဝတ္ထုများ လည်း ပါဝင်သည်။

          မှတ်ပုံတင်အက်ဥပဒေ (THE REGISTRATION ACT) ပုဒ်မ-၂ (၆)၌ -

          မရွှေ့မပြောင်းနိုင်သောပစ္စည်း တွင် မြေကြီး၊ အဆောက်အဦများ မိရိုးဖလာရရှိသော အခွင့်အရေး ခံစားခွင့်၊ လမ်းကြောင်း ဖြတ်သန်းခွင့် အလင်းရောင်၊ ကူးတို့၊ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်း၊ သို့မဟုတ် တခြားမြေမှရရှိသော အကျိုးအမြတ်နှင့် မြေကြီးကို စွဲကပ်သောအရာများ၊ သို့မဟုတ် မြေကြီးသို့ စွဲကပ်သော တစ်စုံတစ်ရာကို အမြဲတမ်း အသေတွယ်ကပ်ထားသော အရာ များပါဝင်သည်။ သို့ရာတွင် ပင်ထောင်သစ်၊ မရိတ်မသိမ်းသေးသည့် ကောက်ပဲသီးနှံများ၊ သို့မဟုတ် မြက်များမပါဝင်။

          မရွှေ့ပြောင်းနိုင်သောပစ္စည်း လွှဲပြောင်းခြင်းကို ကန့်သတ်သည့် ဥပဒေ (၁၉၈၇ ခုနှစ်၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဥပဒေ အမှတ် ၁) အပိုဒ်-၂(ဃ) အရ -

          မရွှေ့မပြောင်းနိုင်သော ပစ္စည်း ဆိုသည်မှာ မြေ၊ မြေမှ ဖြစ်ထွန်းသော အကျိုးခံစားခွင့်များ၊ မြေ၌ဆောက်လုပ်ထားသော၊ သို့မဟုတ် တည်ရှိသောအဆောက်အအုံနှင့် အရာဝတ္ထုများ၊ ယင်းအဆောက်အအုံ၌ တပ်ဆင် ထားသော အရာဝတ္ထုများကို ဆိုသည်။

လွတ်လပ်ရေးရပြီး ဖဆပလအုပ်ချုပ်ရေးခေတ်ကာလ

ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် မြေယာကဏ္ဍ

          လွတ်လပ်ရေးရပြီး ဖဆပလ အုပ်ချုပ်ရေးခေတ်ကာလအချိန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကိုလိုနီခေတ်ကကဲ့သို့ပင် အဝေးမြို့ရွာ အုပ်ချုပ်ရေးဖြစ်သော ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးကို တိုင်းမင်းကြီး၊ အရေးပိုင်၊ နယ်ပိုင်၊ မြို့ပိုင်၊ လက်ထောက်မြို့ပိုင်နှင့် သူကြီးဟူ၍ အဆင့်ဆင့် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။

          မြို့ကြီးများတွင် နယ်ပိုင်ဝန်ထောက် ထားရှိပြီး မြို့ငယ်များတွင် မြို့ပိုင်အဆင့်သာ ထားရှိသည်။ နယ်ပိုင်၏လက်အောက်တွင် မြို့ပိုင်တစ်ဦး၊ သို့မဟုတ် နှစ်ဦးရှိပြီး လက်ထောက်မြို့ပိုင် သုံးဦးရှိပါသည်။ လက်ထောက် မြို့ပိုင်များသည် မြို့နယ်ခွဲများကို တာဝန်ယူရသည်။ မြို့နယ်ခွဲဆိုသည်မှာ ကျေးရွာအုပ်စု ၁၆ အုပ်စုမှ ၂ဝ အုပ်စုအတွင်း စုပေါင်းထားသော ကျေးရွာ အုပ်စုများ ဖြစ်သည်။

          ခရိုင်ဝန်၏ တာဝန်ပေးချက်အရ နယ်ပိုင်သည် ကျေးရွာအုပ်စု တစ်ခုစီအတွက် သူကြီးခန့်ထားပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ သူကြီးရာထူးအတွက် သင့်လျော်သူ ဦးရေများနေပါက ဆန္ဒမဲခံယူပြီး ခန့်ထားရသည်။အခွန်ကောက်ခံရာတွင် မြို့နယ်၏ မြေခွန်၊ ယစ်မျိုးခွန်၊ ဓာတ် သတ္တုခွန်၊ အင်းအိုင် ခွန်များကို ကောက်ခံရန်အတွက် အခွန်တော်အရာရှိအဖြစ် နယ်ပိုင် ဝန်ထောက်က တာဝန်ယူရသည်။ ကိုလိုနီခေတ်မှ ၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ စနစ်သစ် အုပ်ချုပ်ရေး အကောင်အထည်ဖော်သည်အထိ မြေခွန်တော် ကောက်ခံရေး များသည် နယ်ပိုင် ဝန်ထောက်များ၏ အဓိကလုပ်ငန်းတာဝန်ဖြစ်သည်။

           မြို့တွင်းရှိ မြေများတွင် လူနေထိုင်ရန်၊ သို့မဟုတ် စက်မှုလက်မှု လုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်ရန်အတွက် အစိုးရက နှစ်တိုနှစ်ရှည် မြေငှားဂရန်ထုတ် ပေးသော မြေများအပေါ် ကောက်ခံသည့် မြေငှားခွန်ဟူ၍ ရှိသည်။

          မြေခွန်များကောက်ခံရာတွင် ပြက္ခဒိန်နှစ်အလိုက် မြေစာရင်းဌာနမှ ကွင်းဆင်းစစ်ဆေးပြီး စိုက်ပျိုးမှု၊ သီးနှံဖြစ်ထွန်းမှုအပေါ် အခြေခံ၍ ကျသင့် သည့် အခွန်ငွေများကို ပြေစာပေါ်၌ ဖြည့်စွက်ရေးသား၍ ခရိုင်ဝန်က စစ်ဆေး လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးမှသာ အခွန်စည်းကြပ်ကောက်ခံရသည်။

          မြေစာရင်းဌာနသည် မြေခွန်ပြေစာများကို ဆည်ရေသောက် လယ်များအတွက် ဇန်နဝါရီလ ငါးရက်၊ ဆည်ရေသောက် မဟုတ်သော လယ်များအတွက် ဖေဖော်ဝါရီလ ငါးရက်ထက် နောက်မကျစေဘဲ နယ်ပိုင် ဝန်ထောက်မှတစ်ဆင့် သက်ဆိုင်ရာ သူကြီးထံပေးပို့ရသည်။ နယ်ပိုင်သည် မြို့မြေများကိုလည်း ယာယီဂရန်ထုတ်ပေးပြီး ငှားရမ်းခ သတ်မှတ်ပေးသည်။ မြို့တွင်းနေအိမ်များကို လူနေအိမ်ဆောက်လုပ် နေထိုင်ရန်အတွက်ဖြစ်စေ၊ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်ရန်အတွက် ယာယီအဆောက်အအုံ

ဆောက်လုပ်ရန်အတွက်ဖြစ်စေ၊ နယ်ပိုင်ဝန်ထောက်သည် သုံးနှစ်သက်တမ်း ထက်မပိုသည့် ယာယီလိုင်စင်ကို ထုတ်ပေးခွင့် ရှိသည်။

          ကျေးရွာများတွင်လည်း ကျေးရွာနယ်နိမိတ် တိုးချဲ့သတ်မှတ်ခြင်း၊ ကျေးရွာနယ်နိမိတ် တိုးချဲ့ရန်အတွက် မြေသိမ်းခြင်း စသည့်ကိစ္စများ ကိုလည်းဆောင်ရွက်ပိုင်ခွင့်ရှိသည်။

          မြေကွက်ပေါ်တွင် ၂၄ လအထိ တစ်ဆက်တည်း အိမ်မဆောက်ဘဲ ထားခြင်း၊ အမွေဆက်ခံထိုက်သူမှတစ်ပါး တခြားသူတစ်ဦးဦးကို ခွင့်ပြုချက် မရှိဘဲ မြေကိုလွှဲပြောင်းပေးခြင်း၊ မြေငှားခအပါအဝင် တခြား မည်သည့် အခွန်အခကိုမဆို ပေးဆောင်ရန် ပျက်ကွက်ခဲ့ခြင်း၊ လူနေထိုင်ခွင့် မပြုဘဲ တခြားကိစ္စရပ်များအတွက် အသုံးပြုခြင်း၊ စက်မှုလက်မှု လုပ်ငန်းများ အတွက် အဖီချထားခြင်း၊ ဘေးအဆွယ်ချထားခြင်း၊ စသည်တို့ကို ပြလုပ် ခဲ့ပါက ယင်းမြေများကို နယ်ပိုင်ဝန်ထောက်က ပြန်လည်သိမ်းယူခွင့် ရှိသည်။

          မြေများကို လူမှုရေးနှင့်ဆိုင်သော ကိစ္စများဖြစ်သည့် ကျောင်း၊ ဆေးရုံနှင့် သာသနာရေးနှင့်ဆိုင်သော ကိစ္စများဖြစ်သည့် ဘုန်းကြီးကျောင်း၊သိမ်ဇရပ်များ ဆောက်လုပ်ရာတွင် အခွန်လွတ်ဂရန်များအဖြစ် နယ်ပိုင် ဝန်ထောက်က သတ်မှတ်ကင်းလွတ်ခွင့် ပြုနိုင်သည်။ သို့သော် မြေတန်ဖိုး သည် ၂၅ဝိ/- ကျပ်ထက် မကျော်လွန်ရပေ။ ၂၅ဝိ/- ကျပ်ထက် ပို၍ တန်ဖိုးရှိသောမြေများကို အရေးပိုင်၊ တိုင်းမင်းကြီးတို့ထံ တင်ပြပြီး ခွင့်ပြုချက် တောင်းခံရသည်။

          အုတ်ဖုတ်ခြင်း၊ ဆားချက်ခြင်း၊ ထုံးဖုတ်ခြင်း စသည့် အုတ်သဲ ကျောက် လုပ်ငန်းများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ကောက်ခံသည့်အခွန်ကို သတ္တုခွန် ဟု ခေါ်သည်။ ယင်းလုပ်ငန်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး အခွန်ကောက်ခံခွင့်၊ လုပ်ငန်း လိုင်စင် ထုတ်ပေးပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ ယင်းလုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်ရာတွင် အဓိက လမ်းမကြီးများမှ ပေ ၆ဝဝ အတွင်း၊ အဆောက်အဦများ၏ ပေ ၃၀၀ အတွင်း လုပ်ကိုင်ခွင့် မပြုပေ။

          အောက်မြန်မာနိုင်ငံ မြေနှင့် အခွန်နည်းဥပဒေ ၁၀၇ (ဃ) နှင့် အထက်မြန်မာနိုင်ငံမြေနှင့် အခွန်နည်းဥပဒေ ၉၁ (ဆ) အရ နယ်ပိုင် ဝန်ထောက်သည် ဓာတ်သတ္တုတူးဖော်ခွင့်လိုင်စင်ကို အများဆုံး ၁၀ နှစ် အထိပေးနိုင်သည်။ သို့ သော် မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းသည် တစ်မိုင် ပတ်လည်ထက် ပို၍ ခွင့်မပြုနိုင်ပေ။ နယ်ပိုင်ဝန်ထောက်သည် မိမိစီရင် ပိုင်ခွင့် မြို့နယ်အတွင်းရှိ အင်း၊ ချောင်း၊ မြစ်များအတွင်း ငါးဖမ်းခွင့် လိုင်စင်ကို လေလံတင်ရောင်းချခွင့် ရှိသည်။ ငါးဖမ်းကိရိယာ လိုင်စင်များကို လည်း နယ်ပိုင်ဝန်ထောက်က ထုတ်ပေးပိုင်ခွင့်ရှိသည်။

မြေနှင့်အခွန်ဥပဒေကျင့်သုံးမှု ပြောင်းလဲခြင်း

          အထက်ပါမြေနှင့် အခွန်ဥပဒေများကျင့်သုံးမှုကို ခေတ်ကာလ အလိုက် အဖွဲ့အစည်းအမျိုးမျိုး ပြောင်းလဲကျင့်သုံးမှုများ ရှိခဲ့ပါသည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအစိုးရအဖွဲ့ ကာလတွင် ၁၉၈၉-၉ဝ ပြည့်နှစ်မှစ၍ မြေနှင့်အခွန်ဥပဒေ ဆက်ခံကျင့်သုံးမှုကို အောက် ပါအတိုင်း ပြောင်းလဲကြောင်း တွေ့ရပါသည်။ 

           (က)  ၁၈၈၉ ခုနှစ်၊ အထက်မြန်မာနိုင်ငံ မြေနှင့်အခွန်စည်းမျဉ်း

                   ဥပဒေပုဒ်မ ၄(၂)အရ ၄င်းဥပဒေနှင့် နည်းဥပဒေများပါ

                   ဘဏ္ဍာတော်မင်းကြီး၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်များကိုလည်းကောင်း၊

                   ၁၈၇၆ ခုနှစ်၊ အောက်မြန်မာနိုင်ငံ မြေနှင့် အခွန်အက်ဥပဒေ

                   ပုဒ်မ ၃(ခ)အရ ၄င်းဥပဒေနှင့် နည်းဥပဒေများပါ ဘဏ္ဍာ

                   တော်မင်းကြီး၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်များကိုလည်းကောင်း၊ အထွေထွေ

                   အုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်သို့ ပြည်ထဲရေး

                  ဝန်ကြီးဌာန၏ ၁၉-၅-၇၉ ရက်စွဲပါ အမိန့်ကြော်ငြာစာ အမှတ်

                  ၄၃/၄၄ ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ၄င်းဥပဒေနှင့် နည်းဥပဒေ များပါ

                  တိုင်းမင်းကြီး၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်များကို ပြည်နယ်/တိုင်း အထွေထွေ

                  အုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနမှူး (ပြည်နယ်၊ တိုင်း အုပ်ချုပ်ရေးမှူး)

                  သို့လည်းကောင်း၊ နယ်ပိုင်ဝန်ထောက်နှင့် မြို့ပိုင်တို့၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်

                  ကို မြို့နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာနမှူး (မြို့နယ်အုပ်ချုပ်

                  ရေးမှူး) သို့လည်းကောင်း၊ ၁၉၈၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ တစ်ရက်နေ့မှစ၍

                  ပြည်ထဲရေးနှင့် သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ၁၉-၅-၈၉ ရက်စွဲပါ အမိန့်

                  ကြော်ငြာစာဖြင့် အပ်နှင်းထားပါသည်။

           (ခ)  ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်းရှိ ရန်ကုန်

                  မြို့တော်စည်ပင်သာယာရေး နယ်နိမိတ်မှ မြို့နယ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍

                  ရန်ကုန်မြို့တော် စည်ပင်သာယာရေးဥပဒေ (၁၁/၉၀) ၏ ပုဒ်မ ၁၀ တွင်

                  အပ်နှင်းသော လုပ်ပိုင်ခွင့်များနှင့်အညီ ပုဒ်မ ၃၃ ကို ရည်ညွှန်း ထုတ်

                   ပြန်သော ရန်ကုန်မြို့တော် စည်ပင်သာယာရေးကော် မတီ၏ အမိန့်

                   ကြော်ငြာစာအမှတ် ၃/ ၂၀၀၁ ဖြင့် မြို့ပြ စီမံကိန်းနှင့် မြေစီမံခန့်ခွဲရေး

                   နည်းဥပဒေအရ အောက်ပါမြေ များမှအပ မြေများကို ရန်ကုန်မြို့

                   တော်စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီက စီမံခန့်ခွဲပိုင်ခွင့်ရှိပါသည်။