ဇော်ဇော်အောင် - စာပေသဘောတရားနှင့်စာပေ၀ေဖန်ရေးကျမ်း

စာပေသဘောတရားအတွက်

                                                    စကားဦး

          စကားဦး

          ဤကျမ်းသည် စာပေ (အနုပညာ) ကို စိတ်ဝင်စား၍ လေ့လာလိုက်စားလို သော စာဖတ်ပရိသတ်အတွက် ရည်ရွယ်ထားသောကျမ်း ဖြစ်ပါသည်။ အခြေခံ ကျမ်းဟု ခေါ်ဆိုထားသည့်အားလျော်စွာ အခြေခံအချက်အလက်များကိုသာ ဖော်ပြနိုင်ပါလိမ့်မည်။ စာပေအမျိုးအစားတစ်ရပ်ရပ်ကို သမိုင်းကြောင်းချီ၍ ကျယ်ပြန့်ပြည့်စုံစွာ ဖော်ပြနိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်ပါ။ ထို့အတူပင် စာပေအမျိုးအစား တစ်ရပ်ကို ဝေဖန်သုံးသပ် အကဲဖြတ်၍ ပြနိုင်လိမ့်မည်လည်း မဟုတ်ပါ။ ကျမ်း၏ သဘာဝအရ သာမန်စာဖတ်ပရိသတ် (သို့မဟုတ်) အထွေထွေ စာဖတ်ပရိသတ် အတွက် စာပေ၏ အကြောင်းခြင်းရာ လက္ခဏာတို့ကို ယေဘုယျသဘောမျှသာ ဖော်ပြသွားပါမည်ဟု ထပ်မံဆိုခဲ့ပါသည်။ အယူအဆ အတွေးအခေါ် တိမ်းပါး ချွတ်ချော်သည်များ မပြည့်စုံသည်များ ရှိခဲ့ပါလျှင် နောက်လူများ ပြင်ဆင်ဖြည့် စွက်ကြပါဟု ကျမ်းမစမီကပင် လေးနက်လှိုက်လှဲစွာ ရင်တွင်းစကား ဆိုခဲ့ပါသည်။

တာထွက်

စာပေအနုပညာ၏ အကြောင်းအရာသည် လွန်စွာ ကျယ်ဝန်းများပြားပါ သည်။ လွန်စွာလည်း ရှုပ်ထွေးသည်။ လွန်စွာလည်း သိမ်မွေ့ပါသည်။ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာ၏အလယ်တွင် ရောက်နေသူပမာ၊ အစမရှိ အဆုံးမရှိသောကြောင့် ဘယ်ကစ၍ ပြောရမှန်းမသိ၊ ဘယ်အချက်က စကိုင်တွယ်ရမှန်းမသိ ဖြစ်တတ်ပါသည်။ ရိုးရိုးပြောရလျှင် ပြောစရာတွေ များလွန်းသောကြောင့် ဘယ် ကစပြောမှန်းမသိ ဖြစ်တတ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် စာရေးသူများ (ဘယ်စာပေ အမျိုးအစား မဆို) မကြာခဏ ကိုယ်တွေ့ကြုံဖူးပါလိမ့်မည်။ ယခုလည်း ထို အဖြစ်မျိုး ကြုံရပါသည်။ ဘယ်ကစ၍ “တာထွက်” ရမည်လဲ။ အထွေထွေစာဖတ် ပရိသတ်အတွက် ရည်ရွယ်သည်ဖြစ်သောကြောင့် “ဝေါဟာရနှင့် ဖွင့်ဆိုသတ် မှတ်ချက်” များကစ၍ တာထွက်ပါမည်။

                                ဝေါဟာရ၊ သတ်မှတ်ချက်၊ ဖွင့်ဆိုခြင်း

မည်သည့်အကြောင်းကိစ္စမဆို သာမန် အလွတ်သဘော ပြောဆိုရာတွင် လွယ်ကူသက်သာပါသည်။ အလေးအနက် သဘောထား၍ (သို့မဟုတ်) ပညာ ရပ်တစ်ခုအဖြစ် သဘောထား၍ ပြောဆိုသောအခါမျိုးတွင် သိပ်မလွယ်လှပါ။ မိမိပြောလိုသော အကြောင်းကိစ္စကို ဖော်ပြသုံးနှုန်းရာ အဓိပ္ပာယ် အနက်သဘော တို့၏ ပေါ်လွင်မှု၊ ရည်ရွယ်သော အဓိပ္ပာယ်ကို ရောက် မရောက်၊ ပရိသတ်၏ အဓိပ္ပာယ်ကောက်ယူပုံ၊ မိမိရည်ရွယ်သော အဓိပ္ပာယ်နှင့် ပရိသတ်ရလိုက်သော အဓိပ္ပာယ် စသည်ဖြင့် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ အလွန် များပြားရှုပ်ထွေးနိုင်ပါ သည်။ ဝေါဟာရတစ်လုံးကို တစ်နေရာတွင် ဤအဓိပ္ပာယ်နှင့် သုံးသော်လည်း နောက်တစ်နေရာတွင် အခြားအဓိပ္ပာယ်တစ်ခုဖြင့် သုံးရပြန်သည်။ သည်နေရာမှာ သည်လိုရှင်းသော်လည်း ထိုနေရာမှာ ထိုသို့ ရှုပ်နေတတ်ပြန်သည်။ အကြောင်း တစ်ခုကို ပြောပြပြီးသော်လည်း တစ်နေရာမှာ လိုအပ်၍ ထပ်ပြောရသည်လည်း ရှိပါသည်။ ပညာရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ ပြောကြဆိုကြ ရေးသားကြရာတွင် ထိုသို့ ဖြစ်တတ်သည်မှာ ဓမ္မတာပင် ဖြစ်၏။

တစ်ခါတစ်ရံမှာလည်း ဤသို့ ဖြစ်တတ်ပါသေးသည်။ ပြောသူရေးသူကိုယ် တိုင်က မိမိပြောလိုက် ရေးလိုက်သောအကြောင်း စာဖတ်သူထံ ရောက်မှ ရောက် ပါ့မလား၊ နားမှ လည်ပါ့မလားဟူသော စိုးရိမ်စိတ်ကြောင့် (ဝါ)နားလည်ရောက် ရှိစေလိုသော စေတနာကြောင့် တုံ့တုံ့ဆိုင်းဆိုင်း ထစ်ငေါ့၍ နေတတ်ပါသည်။

မိမိစာကို မိမိအားမရ၍ အကြိမ်ကြိမ် ဖျက်လိုက်ပြင်လိုက်ရေးခြင်းမျိုးသည် ထိုသို့ သောအခါမျိုးတွင် ကြုံတတ်ပါသည်။ ပြောလိုရင်းမှာ စာရေးရာတွင် ချောချောမွေ့မွေ့မဖြစ်၊ ခက်ခက်ခဲခဲ ရှုပ်ထွေးနေတတ်သည်ဆိုသော အချက် ဖြစ်ပါသည်။ အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သလို တစ်နေရာတွင် ရှင်းနေသော်လည်း တစ်နေရာတွင် ရှုပ်နေတတ်ပါသည်။ လိုရာမရောက် ခရီးမတွင် ဖြစ်တတ်ပါ သည်။

ထို့ကြောင့် အတတ်နိုင်ဆုံး ရှင်းလင်းအောင် (ဘာသာရပ် ခက်စေကာမူ) အတတ်နိုင်ဆုံး လွယ်ကူအောင် ကြိုးစားကြရပါမည်။ ဂရုဓမ္မစိုက်ကြရပါသည်။ ထိုသို့ ရှင်းအောင်လွယ်အောင် ကြိုးစားရာတွင် ဝေါဟာရများကို ရှေးဦးစွာ သတ်မှတ်ရပါသည်။ ဝေါဟာရဆိုသည်မှာ မိမိဘာသာရပ်တွင် အစဉ်တစိုက် အသုံးပြု ပြောဆိုရေးထားသည့် ဝေါဟာရကို ဆိုလိုသည်။ စာပေဝေါဟာရ (LITERARY TERM )op calquloqGolosspapendwasač 38:: သတ်မှတ်ချက်က ပါပြီးဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရပါမည်။ ဆိုလိုသည်မှာ “လူ” “ခွေး” “သစ်ပင်” “ကျောက်တုံး” “အိပ်သည်” “စားသည်” “သွားသည်” စသော သာမန်အဓိပ္ပာယ်နှင့် သုံးသည့် စကားလုံးများမဟုတ်။ ပညာရပ် ဘာသာ ရပ်နယ်တစ်ခုအတွင်းမှာ သီးခြားအဓိပ္ပာယ် အနက်သဘော သတ်မှတ်ချက် များဖြင့် ဤနေရာတွင် ဤအဓိပ္ပာယ်နှင့် သုံးသည်။ ထိုနေရာတွင် ထိုအဓိပ္ပာယ် နှင့် သုံး သည်ဟူ၍ သတ်မှတ်လိုက်သောသဘော ဖြစ်ပါသည်။ ယေဘုယျအသုံး၊ သာမန် ရပ်သုံးရွာသုံးနှင့် တူသည်လည်း ရှိမည်။ ကွဲပြားသည်လည်း ရှိမည်။ သီးခြားသတ်မှတ်ထားသည်ဆိုသောအချက်က ပေါ်လွင်နေရပါမည်။ ထို့ကြောင့် မိမိ ပြောလို ရေးလိုသော ဘာသာရပ်တွင် ဝေါဟာရနှင့် ဝေါဟာရသတ်မှတ်ချက် ကို အလေးထားရပါသည်။ ။

ဝေါဟာရများကို သတ်မှတ်ရုံနှင့် မပြီးပါ။ လိုအပ်လျှင် ရှင်းလင်းဖွင့်ဆိုရပါ သည်။ ရှင်းအောင်ရေးဖို့အတွက် ဖွင့်ဆိုချက်များ ပေးရသည့်အခါလည်း ရှိပါ သည်။ ဖွင့်ဆိုချက် (Defination )ဟု ခေါ်ရပါမည်။ ပုံစံအားဖြင့် နိမိတ်ပုံ (Image) ဆိုသော ဝေါဟာရကို ပြပါမည်။ စာပေအနုပညာတွင် နိမိတ်ပုံဆို သော ဝေါဟာရ၏ အဓိပ္ပာယ်အသုံးတို့ကို ကျယ်ပြန့်စွာရှင်းလင်းဖွင့်ဆိုရပါသည်။

မည်သည့် အဓိပ္ပာယ်ကို ရည်ရွယ်၍သုံးကြောင်း စသည်ဖြင့် ရှင်းပြရပါသည်။ ဖွင့်ဆိုချက်ဟု ဆိုလိုက်သည်နှင့် သတ်မှတ်သောသဘောက ပါပြီးဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရပါမည်။ ဆက်၍ စဉ်းစားကြည့်ပါမည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား "Image" ဟူသော ဝေါဟာရကို နိမိတ်ပုံဟု ပြန်ဆိုသုံးစွဲခဲ့ပါသည်။ (ဆရာ

ဇော်ဂျီ၏ ပြန်ဆိုချက်ဖြစ်ပါသည်။) ထိုအင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရကိုပင် အခြားသော ပညာရပ်နယ်များတွင် သုံးစွဲကြပါသည်။ ပမာအားဖြင့် ပို့စ်မော်ဒန် (Post Modern)စာပေသီဝရီများမှာပါရှိသော Image သည် နိမိတ်ပုံဟူသော အဓိပ္ပာယ်နှင့် အနည်းငယ်ကွဲလွဲသည်။ ဘာသာဗေဒ (Linguistics) မှာ ပါ ရှိသော (Word Image Sound Image) တို့နှင့် ပို၍နီးသည်။ (ထို့ကြောင့် ယခင်ဆောင်းပါးအချို့တွင် အာရုံရုပ်ဟု ပြန်ဆို သုံးစွဲဖူးပါသည်။) နိမိတ်ပုံကို မည်သည့်နေရာတွင် မည်သို့သုံးသည်၊ အာရုံရုပ်ကို မည်သည့်နေရာတွင် မည် သို့သုံးသည် စသည်ဖြင့် ရှင်းလင်းအောင်ဖွင့်ဆိုပေးရပါသည်။ သတ်မှတ်ပေးရပါ သည်။ ထို့ကြောင့် ဝေါဟာရများကို သတ်မှတ်သုံးစွဲရုံနှင့် မပြီးသေး။ လိုအပ် သလို ရှင်းလင်းဖွင့်ဆို၍လည်း သတ်မှတ်ပေးရပါသည်။

အင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရများ

           ဤကျမ်းနှင့်ပတ်သက်၍ ကြိုတင်ပြောထားရန် တစ်ချက်ရှိပါသေးသည်။ ထိုအချက်မှာ “အင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရ” များကို ထည့်သွင်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ အချို့သော ကေစိတို့က အင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရများ ထည့်သွင်းဖော်ပြသည်ကို ပြစ် တင် ရှုတ်ချကြပါသည်။ ကေစိများ၏ ပြစ်တင်ရှုတ်ချခြင်းသည် အရေးမကြီးပါ။ သို့သော် ဘာကြောင့် ထည့်သွင်းဖော်ပြရကြောင်း အထွေထွေစာဖတ်ပရိသတ်/ လေ့လာလိုသူများကို ရှင်းပြဖို့ လိုအပ်ပါလိမ့်မည်။ အဓိကအကြောင်းမှာ ပညာရပ် ဝေါဟာရ၊ ဘာသာရပ်ဝေါဟာရအဖြစ် တိတိကျကျ သတ်မှတ်ပြန်ဆိုထားခြင်း မရှိသေးသောကြောင့် (ဝါ) နည်းပါးသေးသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ အင်္ဂလိပ် ဝေါဟာရများမှာ အသုံးတွင်၍ အတည်တကျရှိပြီးသား ဖြစ်နေပါသည်။ အခြား

သော ဘာသာစကား (ပြင်သစ်၊ ဂျာမန်စသည်) များနှင့်စာလျှင် အင်္ဂလိပ်ဘာ သာစကားက နီးစပ်ယဉ်ပါးပါသည်။ ပမာအားဖြင့် Allegory ဆိုသောဝေါဟာရသည် အတည်တကျ သတ်သတ်မှတ်မှတ် မရှိသေးပါ။ ယင်းတွင် အလင်္ကာ၊ တင်စားချက်၊ သင်္ကေတ၊ ဝင်္ကဝုတ္တိသဘောများ ရောယှက်ပါဝင် နေပါသည်။ ယင်းကို ဤနေရာတွင် ဤအဓိပ္ပာယ်နှင့်သုံးသည်။ ဤအနက် သဘောနှင့်သုံးသည်ဟု ဖွင့်ဆိုရှင်းလင်းပြရသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားမှာ အကျယ်ရှင်းဖို့ မလိုအပ်။ ဤစကားလုံးသုံးသည်နှင့် ဤနေရာတွင် ဤအဓိပ္ပာယ် ဟု သိပြီးဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရများ ယှဉ်တွဲထည့်သွင်း ရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဤ ကျမ်းတွင်လည်း ထည့်သွင်းဖော်ပြထားပါသည်။

နောက်အကြောင်းတစ်ခုလည်း ရှိပါသည်။ ဘာသာစကား၏ သဘာဝ အရ ဝေါဟာရစကားလုံးများ၏ အဓိပ္ပာယ်မတိကျမှု၊ မရေရာ မသေချာမှုကို လည်း ထည့်သွင်းစဉ်းစားရပါမည်။ ဝေါဟာရတစ်ခုကို ပညာရှင်များက မိမိတို့ မူလ အယူအဆအရ အမျိုးမျိုး ပြန်ဆိုတတ်ကြပါသည်။ ပုံစံအားဖြင့် RHYTHM ကို “နရီ” “စည်းဝါး” “သံစဉ်လှိုင်း” စသည်ဖြင့် ပြန်ကြပါသည်။ မူရင်း ဝေါဟာရ၏ နယ်ကလည်း လွန်စွာ ကျယ်ပြန့်ပါသည်။ “ထူးအိမ်သင်” ၏ သီ ချင်းတစ်ပုဒ်မှာလည်း RHYTHMရှိသည်။ “ပုဂံ အာနန္ဒာ” မှာလည်း ရှိသည်။ “ဒဂုန်တာရာ”၏ ကဗျာတစ်ပုဒ်မှာလည်း ရှိသည်။ “သိန်းဖေမြင့်”၏ စကားပြေ မှာလည်း ရှိသည်။ “ယိုးဒယားပြန် အမာစိန်” ၏ အကမှာလည်းရှိသည်။ “ဗဂျီအောင်စိုး” ၏ ကားတစ်ချပ်မှာလည်း ရှိသည်။ အနုပညာအမျိုးအစား ကွဲပြား သည်ကို ထားလိုက်တော့။ မျိုးတူတစ်ခုတည်းမှာကိုက အမျိုးမျိုး ပြန်ဆိုသုံးစွဲ နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် လေ့လာလိုက်စားလိုသော ပရိသတ်အတွက် အတည်ဖြစ်ပြီး

သော အင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရကို ထည့်သွင်းအသုံးပြုရပါသည်။ လေ့လာသူများ ဆက်လက်လေ့လာလိုက်စားကြရန်သာ ရှိပါသည်။ ကိုလိုနီခေတ်က အင်္ဂလိပ် စာတတ်များ ဗမာစကားပြောရာတွင် အင်္ဂလိပ်စကား “ညှပ်” ၍ ပြောခြင်းနှင့် မတူကြောင်း၊ ပညာရပ်သဘာဝကို ဆင်ခြင်ကြည့်လျှင် သိနိုင်ပါလိမ့်မည်။

နောက်တစ်ချက်မှာ အချို့သော စာပေဝေါဟာရများကို ဘာသာမပြန်ဘဲ တိုက်ရိုက်အသံလှယ်၍ သုံးထားပါသည်။ ထိုကိစ္စကို ပြောရပါမည်။ ပုံစံအားဖြင့်မော်ဒန် ဟူသော ဝေါဟာရကို “ခေတ်ပေါ်” “ခေတ်ပြိုင် ” “ခေတ်သစ်” “ကာလပေါ်” စသည်ဖြင့် သုံးတတ်ကြပါသည်။ (ထိုအကြောင်းကို ယခင်စာများ

တွင် အတော်များများ ပြောခဲ့ပြီးပါပြီ။) မတိကျပါ။ မတိကျသော်လည်း ယေဘု ယျ ခြုံ၍ ပြောဆိုသုံးစွဲရသော အခါများလည်း ရှိတတ်ပါသည်။ ဤသို့သော ဝေါဟာရမျိုးကို အသံလှယ်၍ တိုက်ရိုက်ယူလိုက်လျှင် ပိုကောင်းမည်ဟု ထင်ပါ သည်။ အထွေထွေအပြားပြား မဖြစ်စေရန် ရည်ရွယ်သည်ဟု မှတ်ယူသင့်ပါ သည်။ မြန်မာပြန်ဝေါဟာရရှိလျှင် မကောင်းဘူးလားဟု မေးစရာရှိလာပါသည်။

ကောင်းပါသည်။ ကျွမ်းကျင်သော ပညာရှင်အဖွဲ့ကြီးများ အကယ်ဒမီကြီးများက ပြန်ဆိုသတ်မှတ်ပေးလိုက်လျှင် အလွန်ကောင်းပါမည်။ အခိုက်အတန့်အားဖြင့် မူရင်းအတိုင်း အသံလှယ်၍ အချို့ကို သုံးစွဲသွားပါမည်။ အချို့ကို အင်္ဂလိပ် ဝေါဟာရများ ထည့်သွင်းယှဉ်တွဲ၍ ဖော်ပြသွားပါမည်။