ဆန်းလွင် - ဖြစ်တည်ခြင်းပဓာန၀ါဒ နှင့်လူသားပဓာန၀ါဒ

ဘုံစဉ်စံ ဒဿန စခဲ့တဲ့စိတ်ကူး

(ဘာသာပြန်သူရဲ့ အမှာစကား)

၁။ဘုံစဉ်စံ ဒဿနစာအုပ်ထွက်လာတော့ အကျွန်ုပ် စိတ်ထဲမှာ အားမလို အားမရဖြစ်မိတယ်။ ဘာကို အားမရတာလဲဆိုတော့ အဲဒီစာအုပ်မှာ ဖော်ပြ ထားတဲ့ “ဖြစ်တည်ခြင်းပဓာနဝါဒ” နဲ့ ပတ်သက်ပြီး အားမရတာ။ ဘာကြောင့်အားမရသလဲဆိုတော့ “ဖြစ်တည်ခြင်းပဓာနဝါဒ”ကို အပေါ်ရံရှပ်ကြည့်ပြီး မပီမပြင် တစ်စွန်းတစ်စပြောသလို ဖြစ်နေလို့ပါ။ ဖြစ်တည်ခြင်း ပဓာနဝါဒရဲ့ ရုပ်ပုံလွှာမပေါ်ဘူး။ မပီပြင်ဘူး။ အဲဒါကို အားမရဖြစ်မိတယ်။

၂။ဘုံစဉ်စံဒဿနကို လွန်ခဲ့တဲ့ (၁၀) နှစ်လောက်က ရေးခဲ့တာ၊ အဲဒီတုန်းက မြန်မာစာဖတ်ပရိသတ်

ကြားမှာ “ဖြစ်တည်ခြင်းပဓာနဝါဒ”ဟာ ရေပန်းစား စတော့ ပြုနေပါပြီ။ ဒါပေမယ့် ဘယ်သူမှက်နှိုက် နှိုက်   ချွတ်ချွတ် မသိသေးဘူး။ ကမ္ဘာမှာ လူကြိုက်များ ရေပန်းစားတဲ့မျက်မှောက်ခေတ်၊ ၂၈ရာစုဒဿန တစ်ခုဖြစ်နေတာရယ်၊ ဒီဝါဒဟာ ရသစာပေ၊ ဂီတ၊ အနုပညာနယ်တွေအထိ ကျယ်ပြန့်နေလို့ လူသိရှင် ကြားများတာပဲ ရှိတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီဝါဒ အကြောင်းကို ဂဃနဏ သိတဲ့လူတော့ မရှိဘူး။

၃။လောက်လောက်လားလား ပြောစရာဆိုလို့ အဲလ ဗယ်ကမူးရဲ့ “စည်းပြင်ဘက်ကလူ' The Stranger ဝတ္ထုဘာသာပြန်တစ်အုပ်ပဲ ရှိသေးတယ်။ ကာယကံရှင်ဒဿန ဆရာကြီး  Jean-Paill Sartre (ယန်းပေါဆာတ်)ရေးတဲ့ဒသနစာတို့၊ ရသစာတို့ ဝေဖန် ရေးစာတို့ ဘာဆိုဘာမှ မရှိသေးဘူး၊ (ခုထိလည်း မရှိသေးဘူး)။ အစကတော့ ဘယ်သူများဒီဒဿန အမြင်ကို မြန်မာစာပေထဲရောက်အောင်ပို့နိုင်မလဲ ဆိုပြီး စောင့်ကြည့်ခဲ့တယ်။ ကိုအေးကျော်(မောင် ကြည်သစ်) တစ်ယောက်တော့ အနည်းအကျဉ်း စွမ်းခဲ့ပါရဲ့။ ဒါပေမယ့် သူလည်း မူရင်းဒဿနစာတွေကို မကိုင်နိုင်ဘူး။ သူများပြောတဲ့ “ဖြစ်တည် ခြင်းပဓာနဝါဒသဘောအချို့ကိုပဲ တစ်စွန်းတစ်စ ပြောပြနိုင်တယ်။ ထိုက်ထိုက်တန်တန် အားမထုတ် နိုင်ဘူး။

၄။ ဒါနဲ့ နောက်ဆုံးတော့ ဒီလုပ်ငန်းကြီးကို မိမိကိုယ် တိုင်လုပ်မှ ဖြစ်တော့မယ်ဆိုပြီး စိတ်ကူးရလာတယ်။

၅။ လုပ်မယ်ကြံတော့ ဒီကိစ္စကို ဒဿနပညာအခြေခံ ကောင်းကောင်းမရှိတဲ့ စာဖတ်ပရိသတ်ကို ပြော ရင် နားဝေနေဦးမယ်ဆိုတာ သိမြင်လာတယ်။ ဒါ ဘာကြောင့် ပြောရသလဲဆိုတော့ အောက်ပါ

အကြောင်းတွေကြောင့် ပြောရတာပါ။

၆။ (က) အကျွန်ုပ် မှတ်မိသလောက် ၁၉၆၀ခုနှစ်ဦးပိုင်းလောက်တုန်းက စာရေးသူ ပိဇ္ဇာတန်း နောက်ဆုံးနှစ်လောက်မှာ အမေရိကန်ပြည် ဆေးတက္ကသိုလ်က ဆရာမကြီး ဒေါ်ခင် ဆက်ရီ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကို ပြန်ရောက် လာတယ်။ သူနဲ့အတူ “ဖြစ်တည်ခြင်း၊ ပဓာနဝါဒ' ပါလာတယ်လို့ ဆိုနိုင်တယ်။ ဆရာမကြီးက ဒီဝါဒကို တော်တော်စိတ်ဝင် စားဟန်တူတယ်။ သူ့မှာ စာအုပ်စာတမ်းတွေလည်း ပြည့်ပြည့်စုံစုံပါလာတယ်။ ဒီမတိုင်ခင်ကတော့ မြန်မာစာရေးဆရာတွေ ထဲမှာတောင် ရသစာပေအနေနဲ့ “ဖြစ်တည် ခြင်းပဓာနဝါဒ”ကို လူသိရှင်ကြားမဖြစ်သေး ပါဘူး။

(ခ)အကျွန်ုပ် မဟာဝိဇ္ဇာတန်းရောက်တော့ MORTON WHITE မော်တန်ဗိုက် စုစည်း ထင်ပြတဲ့ THE AGE OF ANALYSIS (ဝါအဇ္ဇဒဿနခေတ်)ဆိုတဲ့စာအုပ်ကို သင် ကြရတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ “ဖြစ်တည်ခြင်း၊  ၊ ပဓာနဝါဒ'  (EXISTENTIALISM) ပါတယ်။ပီပီ ပြင်ပြင် မဟုတ်ပါဘူး။ ကောက် နှုတ်ချက်ကလေးပဲ။ ဒါပေမယ့် စုစည်းတင် ပြသူ မော်တန်ဝှိုက်က ဒီဝါဒပေါ်ပေါက်လာပုံ နောက်ခံဒဿနသမိုင်းကြောင်းကိုဖော်ပြပြီး၊ သူ့ရှေ့က သူ့ကိုလမ်းခင်းပေးခဲ့တဲ့ ကီးကဲ ဂတ်၊ ဟိုက်ဒဂ္ဂါးမာဆဲလ်တို့ရဲ့ ဒဿနအမြင်တွေကိုပါပြထားလို့၊ ဒီဝါဒရဲ့ သဘောကို ခန့်မှန်းရရုံလောက်တော့ ကျေးဇူးများတယ်။

(ဂ) ဒါပေမယ့် မော်တင်ဝှိုက်က အရေးအကြီး ဆုံးအချက်တစ်ချက်ကို ပမာဒဖြစ်သွားသ

လား မသိ၊ ချန်ထားခဲ့တာတွေ့ရတယ်။ အဲ ဒါကတော့ တခြားမဟုတ်ဘူး။ ပြင်သစ် ဒဿနဆရာများရဲ့ ဖခင်ကြီးလို့ ကမ္ဘာက အသိအမှတ်ပြုထားရတဲ့ ဒဿနဆရာကြီး “ဒေကား ရဲ့ Cogeto သဘောတရား "I think, therefore I am" အကြောင်းမပါလာဘူး။ ဒါပါမလာတော့ ယန်းပေါဆောတ်ရဲ့ ဒဿနအမြင်မှာ အခြေခံအုတ်မြစ်မပါသလို ဖြစ်နေတယ်။ ဘာကြောင့် ဒီလိုပြောရသလဲ ဆိုတော့ ယန်းပေါဆာတ်ရဲ့ ဖြစ်တည်ခြင်း၊ ပဓာနဝါဒဟာ ဒီ Cogato သဘောတရားကို ဘုရားဟောတရားလောက်မက မှန်တဲ့ သစ္စာတရား Truth လို့ ယူဆပြီး နက်နက်နဲနဲ ခံယူထားလို့ပဲ ဖြစ်တယ်။

(ဃ) ထပ်ပြီးဆင့်ကဲ ပြောသင့်တာက ဒီ Cogeto သဘောတရားကို ယန်းပေါဆာတ်လို

ထူးထူးခြားခြား ထွင်းဖောက်ပြီ။ ရှုမြင်နိုင်သူ ကမ္ဘာ ဒဿနသမိုင်းမှာ ဘယ်သူမှ မရှိဘူး။ ဘာထရန်ရပ်ဆယ်လ်လည်း သူ့လိုမသိဘူး။ ယန်းပေါဆားတ်ကတော့ တကယ့်ကိုပဲ နှိုက် နှုတ်ချွတ်ချွတ် ထိုးထိုးထွင်းထွင်း သိမြင်သူ ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် ဒီ Cogeto သဘော တရားကို သူမြင်သလိုမမြင်တတ်ရင် အဲဒီ အမြင်ပေါ်မှာ အခြေခံထားတဲ့ သူ့ရဲ့ဖြစ်တည် ခြင်းပဓာနဝါဒထဲက မိမိကိုယ်မိမိဖြစ် တည်ခြင်းကို သိနားလည်ခြင်း (SelfAwareness)သဘောကိုလည်း နားမလည်နိုင် ဘူး၊ လူမှာ အာရုံသိစိတ် ဝိညာဉ်ဖြစ်ပေါ်ပုံ 'စိတ္တုပ္ပါဒ”ကိုလည်း သူနားလည်သလို နား မလည်နိုင်ဘူး။ ပြီးတော့ လူသားရဲ့ဖြစ်တည် မှုဟာ လွတ်လပ်စွာ ရွေးချယ်မှုအပေါ်မှာ လုံးလုံးလျားလျား တည်နေတယ်ဆိုတာ ကိုပြတဲ့၊ လွတ်လပ်ခွင့်ကို နားလည်ခြင်း (awareness of freedom)  ကိုလည်: နား မလည်နိုင်ဘူး၊ လူရဲ့ ဖြစ်တည်ခြင်းမှာ မလွှဲသာမရှောင်သာ ပါဝင်နေတဲ့၊ ဆင်းရဲ ခြင်းဒုက္ခရောက်ခြင်း (anguish) သဘော တရား ဖြစ်တည်ခြင်းဆိုတာ “ကံ" အားလုံးပဲ ဆိုတဲ့ သဘောတရားတွေကို နားလည်ဖို့ သိပ်ခက် တယ်။

(င) သူ့ရဲ့ ဒဿနအမြင်ဟာ သူ့အရင်က ပေါ် ပေါက်ခဲ့တဲ့ ဘယ်ဒဿနအမြင်မှ မတူဘူး။ သူက လူ့ဘ၀ဖြစ်တည်နေခြင်းကိုသာ ထိုး ထွင်းပြီး လူတွေခံစားနေရတဲ့ ဆင်းရဲဒုက္ခ တွေက သက်သာရာရကြောင်းကို ပဓာန ထားပြီး သေစာပေ၊ အနုပညာ၊ နည်းပေါင်းစုံနဲ့ ဖော်ပြတာ ဖြစ်တယ်။

၇။ ဒီအချက်တွေအားလုံးကို အကျွန်ုပ် ခေါင်းထဲထည့်ပြီး စဉ်းစားလိုက်တယ်။ ဒီအယူဝါဒဟာ တချို့ ကိစ္စတွေမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝါဒနဲ့ အတော် နီးစပ်နေ တယ်။ လူ့ဘဝကိုအခြေခံပြီး လူသားရဲ့ဆင်းရဲဒုက္ခ သဘောတွေကို ရှုမြင်တာတွေ၊ ဆင်းရဲကင်းအောင် ဘယ်လိုလုပ်သင့်တယ်ဆိုတဲ့ ပြဿနာတွေကို စဉ်းစားတာ (ဗုဒ္ဓဝါဒနဲ့ အဖြေတူသော်လည်) မြတ်ဗုဒ္ဓ စဉ်းစားတဲ့ပြဿနာတွေကို ဘာ သူ့နည်းနဲ့ သူ စဉ်းစားတယ်။ တစ်ခုပဲရှိတယ်၊ သုက မြတ်ဗုဒ္ဓရဲ့ “စိတ္ထုပ္ပါဒ” သဘောတရားတွေ၊ ပဋိစ္စ သမုပ္ပါဒ်တရားတွေ၊ ကမ္မနိယာမအမြင်တွေကို နားမ လည်ခဲ့လို့သာ တလွဲတချော်ဖြစ်သွားတာဖြစ်တယ်။ ဒါတွေကို မြန်မာပညာရှင်တွေ၊ ပရိယတ္တိဖက်က အား သန်ကြတဲ့ သံဃာတော်တွေ သိမြင်စေချင်တယ်။ ဒါမှသာ ဒီဝါဒ ဘယ်နေရာမှာ မှန်ပြီး ဘယ်နေရာ မှာ မှားသွားသလဲဆိုတာကို သိမြင်ကြမယ်။

၈။ ပိုပြီး အရေးတကြီး သိစေချင်တာက ဖြစ်တည်ခြင်း ပဓာနဝါဒရဲ့ လူ့ဘဝကိုချဉ်းကပ်ပုံပဲ ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ဒီဝါဒဟာ တောမီးလောင်သလို ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဩဇာကြီးမားစွာ ပြန်နှံ့သွားတာ ဖြစ် တယ်။ ဗုဒ္ဓဘာသာမြန်မာများအနေနဲ့ ကိုယ့်ဘာသာ ကိုယ့်အယူဝါဒဟာ ဖြစ်တည်ခြင်း ပဓာနဝါဒထက် လူ့ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းရာမှာ ပိုပြီး ထိရောက်ပါ လျက် ဘာကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးအကျယ် မပြန်နှံ့ဘဲ ပွဲမတိုးဖြစ်နေရတာလဲ ဆိုတာတွေကိုပါ သိစေချင်တယ်။

၉။ ဒီစကားကို ဘာကြောင့် ပြောရသလဲဆိုတော့ ယန်းပေါဆေားတ်ရဲ့ အဓိကကျတဲ့ “ဖြစ်တည်ခြင်း ပဓာနဝါဒ ́ကျမ်းဟာ “ဖြစ်တည်ခြင်းနဲ့အနတ္တ” Being and Nothingess ကျမ်း ဖြစ်နေတာကြောင့်ပါ။ ဒီကနေ့ မျက်မှောက်ကာလကမ္ဘာပေါ်မှာ ထေရဝါဒ ကို ခေတ်စားအောင်လုပ်ချင်ရင် ဘာတွေကို ထည့် သွင်းစဉ်းစားရမလဲ၊ ဘယ်လိုချဉ်ကပ်ပုံနဲ့ ချဉ်း ကပ်ရ မလဲ ဆိုတာတွေကို မြန်မာလူမျိုးပညာရှင် တွေ စဉ်းစားမိကြအောင်လို့၊ ဒီ “ဖြစ်တည်ခြင်းပဓါနဝါဒ' ရဲ့မူရင်းသဘောတရားတွေကို မြန်မာစာပေထဲ ရောက်အောင် အကျွန်ုပ်အနေနဲ့ ဆက်လက်ကြိုးပမ်း သင့်သေးတယ်လို့စိတ်ကူးရလာပါတယ်။

၁၀။ ဒါကြောင့် ဒီဝါဒကို မူရင်းအတိုင်း မြန်မာစာပေနယ်ထဲကိုပို့ ဆောင်မယ်ဆိုရင် ဘယ် စာအုပ်ကစပြီး ဘာသာပြန်သင့်သလဲဆိုတာ စဉ်းစားရပြန်တယ်။ “ဖြစ်တည်ခြင်းနဲ့အနတ္တ”ကို ချက်ချင်းဘာသာပြန်လို့ မဖြစ်ဘူး။ အခြေခံသဘောတရားတွေကို မြန်မာပရိ သတ်မသိကြသေးဘူး။ ဒါကြောင့် ယန်းပေါဆားတ်ဟောတဲ့ ခု ဒီစာအုပ်ကို ပထမဘာသာပြန်တာက ပိုပြီး ခရီးရောက်လိမ့်မယ် တွေးမိခဲ့ပါတယ်။

၁၁။ “ဖြစ်တည်ခြင်းပဓါနဝါဒ' နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဝတ္ထုရသ စာပေအဖွဲ့ကတော့ များပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျမ်း စာအနေနဲ့ကတော့ ယန်ပေါဆားတ် ကိုယ်တိုင်ရေး တွေပဲရှိတယ်။ သူ့အရင်ကတော့ ဖန်ဆင်းရှင် ရှိ တယ်ဆိုတဲ့ ခရစ်ယာန်အရိုးစွဲဝါဒအပေါ် အခြေခံတဲ့ “ဖြစ်တည်ခြင်းပဓါနဝါဒ' ကျမ်းတွေတော့ရှိတယ်။ ဒါတွေကမြန်မာပရိသတ်နဲ့မအပ်စပ်ပါဘူး။ ယန်းပေါဆားတ်ကတော့ မြတ်ဗုဒ္ဓအတိုင်းပဲ ဖန်ဆင်းရှင်ဘုရား သခင်ရှိတယ်ဆိုတာကို လုံးဝလက်မခံဘူး။ မယုံ ကြည်ဘူး။ ဒါကြောင့် သူ့အတွေးအခေါ်တွေဟာ ဗုဒ္ဓရဲ့အတွေးအခေါ်တွေနဲ့ အတော်နီးစပ်ပါတယ်။ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုပုံမတူလို့ ကွဲပြားခြားနားရတယ် ထင်ရ ပေမယ့် အနှစ်အရသာတူနေတာတွေကို တွေ့ရတယ်။ အမှန်ကတော့ သူဟာ သဗ္ဗညုတဉာဏ်ရထားတဲ့ ဒဿနဆရာ မဟုတ်လို့ သူ့အမြင်တွေဟာ အကန့် အသတ်ရှိနေတာ လုံးလုံးလျားလျားသစ္စာ မဆိုက်သေးတာပဲ ဖြစ်တယ်။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ခု ဘာသာပြန် လိုက်တဲ့ ကျမ်းစာကလေးကို ဖတ်ပြီးရင် သူဟာ ဘယ်ကိစ္စတွေမှာ အားနည်းနေတယ် ဆိုတာ ပညာရှင်စာဖတ်ပရိတ်သတ် သိမြင်သဘောပေါက်လာ ပါလိမ့်မယ်။ အကျွန်ုပ်သည် ယခုအခါ လူ့ဘောင်ကို စွန့်ခွာပြီး ရဟန်းဘဝကို ရောက်နေတာကြောင့်၊ ရဟန်းကိစ္စ တွေကို ဦးစားပေးလုပ်နေရပါတယ်။ ဒါပေမယ့်ရတဲ့ အချိန်ကလေးမှာ (အသက်မသေခင်) မြန်မာစာပေ နယ် ကျယ်ပြန့်ရေးအတွက် ဒဿနစာပေကဏ္ဍ အတွက်လည်း စွမ်းနိုင်သလောက် လုပ်ထားခဲ့ဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားပါတယ်။ တတ်နိုင်သမျှပေါ့။ မြန်မာစာဖတ်ပရိတ်သတ်များ နှစ်သက်ကြလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။

ဘာသာပြန်သူ