ဆန်းထွန်း - ဗုဒ္ဓအမြင်

ဖြည့်စွက်စီစဉ်သူ၏အမှာစာ

ရာဟုလာသံကိစ္စည်းသည် စာအုပ်ပေါင်း နှစ်ရာနီးပါးမျှ ရေးသားသွားခဲ့လေ သည်။ ထိုစာအုပ်များ၌ ဗုဒ္ဓဘာသာသို့မဟုတ် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာနှင့် ပတ်သက် သောစာအုပ်များလည်း အများအပြားပါဝင်ပေ၏။ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ပတ်သက် သောစာအုပ်များအနက် အချို့မှာ ပိဋကတ်ဘာသာပြန်များဖြစ်ပြီး အချို့မှာ ပင်ကိုရေးများ ဖြစ်ကြလေသည်။ ပင်ကိုရေးစာအုပ်များအနက် ဗုဒ္ဓစရိယာ၊ ဗောဒ္ဓဒဿန(ဗုဒ္ဓအမြင်)၊ ဗုဒ္ဓယဉ်ကျေးမှုစသော ကျမ်းစာအုပ် များမှာ အထူးကျော်ကြားလူသိများသော ကျမ်းစာအုပ်များဖြစ်ကြပေသည်။

ရာဟုလာသံကိစ္စည်းသည် ကမ္ဘာ့အဘိဓမ္မာများ၏အကြောင်းကို စုပေါင်း ပြီး ကျမ်းစာအုပ်ကြီးတစ်အုပ်ရေးသားထားလေသည်။ ထိုစာအုပ်အမည်မှာ “ဒရရှန် ဒိဂ်ဒရရှန်"(အဘိဓမ္မာစံပြ)ဖြစ်လေသည်။ ထိုကမ္ဘာ့အဘိဓမ္မာစာအုပ် ကြီး၌ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာကို အိန္ဒိယအဘိဓမ္မာ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ်ဖြင့် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ထည့်သွင်းရေးသားထားလေသည်။ ထိုကမ္ဘာ့အဘိဓမ္မာ စာအုပ်ကြီး၏ ကဏ္ဍတစ်ခုဖြစ်သော ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာအပိုင်းကို ဗောဒ္ဓဒဿန ဟူသောအမည်ဖြင့် သီးခြားစာအုပ်တစ်အုပ်အဖြစ် ခွဲ၍ ရိုက်လေသည်။ ဤစာ အုပ်(ဗုဒ္ဓအမြင်)မှာ ထို “ဗောဒ္ဓ ဒဿန ကို မြန်မာပြန်ထားခြင်းဖြစ်လေသည်။  ဘာသာပြန်သူမှာ ယခု မန္တလေးတက္ကသိုလ်တွင် မြန်မာစာပြဆရာအဖြစ် ဆောင်ရွက်နေသော ဆရာ ဦးဆန်းထွန်းဖြစ်လေ၏။ ဗုဒ္ဓအမြင်ကို ၁၉၅၂ ခုနှစ်လောက်က ပထမအကြိမ် ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့လေသည်။ ယခု ဒုတိယ အကြိမ်ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေလိုက်ပါသည်။ ဤဒုတိယအကြိမ်ရိုက်တွင် ပထမ အကြိမ်ရိုက်စာအုပ်တွင်ပါဝင်သော “ဂေါတမဗုဒ္ဓ၏ မူလသဘောတရားများ” ဟူသော ပထမပရိစ္ဆေဒအခန်းကို ချန်ထားလိုက်ပါသည်။ အကြောင်းမူကား ထိုအခန်းမှာ မကြာခင်က ကျွန်တော်ဘာသာပြန်ထုတ်ဝေခဲ့သော “မဟာ လူသားဗုဒ္ဓ”တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အခြေခံသဘောတရားများဟူသော အမည် ဖြင့်ပါဝင်ပြီးဖြစ်သောကြောင့်ဖြစ်လေ၏။

အထူးမှာ ပထမအကြိမ်ရိုက်နှိပ်စဉ်က ဘာသာပြန်ဆရာသည် ဗောဒ္ဓ ဒဿနပါ အချက်အလက်အနည်းငယ်ခန့်ကို မပြန်ဆိုဘဲ ခြွင်းချန်ထားခဲ့ သည်။ ထိုအချက်အလက်များကို ယခု ဒုတိယအကြိမ်ရိုက်နှိပ်ရာတွင် ထည့် သွင်းရိုက်နှိပ်လိုက်ပါသည်။ ဤစာအုပ်အခန်း (၇) ရှိ အချို့သောစာကြောင်း များသည်လည်းကောင်း၊ အခန်း (၈) ရှိ အချို့သောပိုဒ်များသည်လည်းကောင်း ဦးဆန်းထွန်း မြန်မာပြန်သည့် ပထမအကြိမ်ရိုက်နှိပ်ခြင်းတွင် မပါသောအကြောင်းအရာများ ဖြစ်သည်။ ထိုအကြောင်းအရာများကို ယခု ဒုတိယအကြိမ် ရိုက်နှိပ်ခြင်းတွင် ကျွန်တော်က ဘာသာပြန်ပြီး ထည့်သွင်းလိုက်ပါသည်။

ပါရဂူ

၂၈၊ ၁၁၊ ၆၄

ဒုတိယ ပရိစ္ဆေဒ

ဂေါတမဗုဒ္ဓ (၅၆၃- ၄၈၃ ဘီစီ)]

အနှစ် နှစ်ရာတိုင်တိုင် အိန္ဒိယအဘိဓမ္မာ ဆရာကြီးတို့၏ အသီးသီးသော ဦးနှောက်များ၏ အပြင်းအထန်ကြိုးပမ်းမှု နောက်ဆုံးအကျိုးကို ကျွန်ုပ်တို့သည် ဗုဒ္ဓ၏အမြင်-ခဏိကအနတ္တဝါဒ အဖြစ် တွေ့ရ၏။

အိန္ဒိယ အဘိဓမ္မာအစဉ်အဆက်များတွင် အချိန်ကြာမြင့်သည်တိုင်အောင် အသစ်အသစ် ရှာဖွေမှုများကို ဆက်လက်ပေးသွားသည့် အစဉ် အဆက်ကား ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာပင်တည်း။ နာဂဇ္ဇန၊ အသင်္ဂ၊ ၀သုဗန္ဓု၊ ဒိန္နာဂ၊ ဓမ္မကိတ္တိ အမည်ရှိကုန်သော ပြိုင်ဘက်ကင်းသော အဘိဓမ္မာဆရာကြီး များသည် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာအစဉ်အဆက်တွင် ပေါ် ပေါက်ထွန်းကားကုန်၏။

( ၁ အတ္ထုပ္ပတ္တိ

 သိဒ္ဓတ္ထဂေါတမဖွားမြင်တော်မူသော နှစ်မှာ ခရစ်မပေါ်မီ ၅၆၃ ခန့်ကဖြစ်၏။ သိဒ္ဓတ္ထ၏ ခမည်းတော် သုဒ္ဓေါဒနကို သကျတို့၏ရာဇာဟု ခေါ်တွင်၏။ သို့သော် သုဒ္ဓေါဒနအလားတူပင် ဘဒ္ဓိယ(ဝိနယ ပိဋက-စုလ္လဝဂ္ဂ-၇) နှင့် ဒဏ္ဍပါဏိ(မဇ္ဈိမနိကာယအဋ္ဌကထာ-၁၊ ၂၊ ၈)ကိုလည်း သကျတို့၏ ရာဇာ ဟုခေါ်ဆိုအပ်ကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့သိရ၏။ ထိုသို့သိရခြင်းအားဖြင့် သကျ တို့၏ ဒီမို ကရေစီနိုင်ငံတော် ဆီနိတ်၊ သို့ မဟုတ် ပါလီမန်အမတ်များကို လိစ္ဆဝီဂဏကဲ့သို့ “ရာဇာ” ဟုခေါ်တွင်ကြောင်း အနက်ထွက်လာ၏။

သိဒ္ဓတ္ထ၏မယ်တော် မာယာဒေဝီသည် သူ၏ မယ်တော်ထံသို့ သွားစဉ် ကပိလဝတ္ထုမှ မိုင်အနည်းငယ်ကွာသော လုမ္ဗိနီ(ယခုအခေါ် ရုမ္ဗိန်ဒေဤ၊ နေပါလ်ချိုင့်ဝှမ်း၊ နောက် တန္နဝါဘူတာမှ အနောက်ဘက် ၈ မိုင်ကွာ) အမည် ရှိသော အင်ကြင်းတောတွင် သိဒ္ဓတ္ထကို ဖွားမြင်ခဲ့၏။ သိဒ္ဓတ္ထမွေးဖွားသည် မှ နောက် ၃၁၈နှစ်၊ မိမိကိုယ်တိုင် ရဇ္ဇာဘိသေကခံယူပြီးနောက် အနှစ် ၂၀ မြောက်သောအခါ အသောကသည် သိဒ္ဓတ္ထမွေးဖွားရာဌာနတွင် ကျောက် တိုင်တစ်တိုင် ထူစိုက်ခဲ့၏။ ၎င်းကျောက်တိုင်သည်ယခုအထိ ထိုနေရာတွင် တည်ရှိ၏။

မင်းသားဖွားမြင်ပြီးနောက် (၇)ရက်အကြာတွင် ၎င်း၏ မယ်တော် ကံကုန် ခဲ့၏။ ထို့နောက် မင်းသားအား စောင့်ရှောက်ပြုစုမှုတာဝန်သည် မင်းသား၏ မိထွေးတော်လည်းဖြစ်၊ ဖတူမိကွဲအမိလည်းဖြစ်သော ပဇာပတိဂေါတမီ၏  အပေါ်သို့ ကျရောက်ခဲ့လေသည်။

ငယ်ရွယ်သော မင်းသား၏ လောကကို အတန်ငယ်စိတ်ကုန်နေပုံ။ အတွေးလွန်နေပုံများကို မြင်ရသော သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးက တစ်နေ့နေ့တွင် သူ၏သားတော်ကလေးသည် ဆာဓူး (ဘုန်းကြီး)များ၏ ဖြားယောင်းရာပါ၍ ထီးနန်းကိုစွန့်ခွာလေမည်လားဟု စိုးရွံ့ကြောက်လန့်စပြုခဲ့လေသည်။ ထို့  ကြောင့် သုဒ္ဓေါဒနသည် နိုင်ငံနီးနားဖြစ်သော ကောလိယဂဏ(ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ) မှ ချောမောလှပသော သမီးကညာ ဘဒ္ဒကာပိလာနီ(ယသောဓရာ)နှင့် ထိမ်းမြားလက်ဆက်ပေးခဲ့၏။ မင်းသားသည် အနည်းငယ်ကြာသည့်တိုင်

အောင် အခြေမပျက် နေထိုင်သွားခဲ့လေသည်။ ထိုအတောအတွင်း မင်းသား တွင် သားတစ်ယောက်ဖွားမြင်ခဲ့၏။ သားတော်ကလေးအား သူ၏ ထွန်းပနေသော အတွေးလဝန်းကို ဖုံးအုပ်မျိုးဝါးသွားခြင်းအတွက် ရာဟု(ငပုပ်)ဟု အမှတ် အသားပြုကာ သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားက ရာဟုလဟု အမည်ပေးခဲ့လေသည်။

သူအို၊ သူနာ၊ သူသေနှင့် ရဟန်းတည်းဟူသော နိမိတ်ကြီးလေးပါးကိုမြင် ၍ မင်းသား၏လောကမှ စိတ်ကုန်ခန်းမှုသည် ရင့်ကျက်သွားခဲ့လေပြီ။ တစ်ည သ၌ မင်းသားသည် တိတ်ဆိတ်စွာ နန်းတော်မှ ထွက်ပြေးခဲ့၏။ ထိုသို့ ထွက် ပြေးခဲ့ခြင်း(တောထွက်ခြင်း)နှင့်ပတ်သက်၍ ဗုဒ္ဓက ကိုယ်တော်တိုင် သံသုမာရ ဂိရိဇနပုဒ်(ကျူနာရ်)တွင် ဝစ္ဆရာဇဥဒယ၏သားတော် ဗောဓိရာဇကုမာရအား ဟောကြားခဲ့၏။

(မဇ္ဈိမနိကာယ ၂၊ ၄၊ ၅)

“မင်းသား၊ ဗုဒ္ဓမဖြစ်မီ ငါလည်း ဤသို့ယူဆခဲ့ဖူး၏။ သုခဖြင့် သုခ ကိုမရနိုင်။ ဒုက္ခဖြင့်သာ သုခကို ရနိုင်၏။ ထို့ကြောင့် အလွန်မည်းနက်သော  ဆံပင်များရှိ၍ လှပနုပျိုမှုနှင့်တကွ ငယ်ရွယ်သော ငါသည် ပထမအရွယ်က ပင် မယ်တော် ခမည်းတော်များကို မျက်ရည်စက်လက်နှင့် စွန့်ခွာထားခဲ့ကာ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ (ပထမ)အာလာရကာလာမ ထံသို့ သွားခဲ့၏"

အာလာရကာလာမသည် ယောဂ(သမထ)နည်း အချို့ကို ပြောပြ၏။ သို့သော်လည်း သိဒ္ဓတ္ထ၏ စူးစမ်းရှာဖွေမှုသည် ထိုယောဂနည်းဖြင့် မပြည့်စုံ ခဲ့ပေ။ အာလာရကာလာမထံမှ ထွက်ခွာခဲ့၍ သိဒ္ဓတ္ထသည် ဥဒ္ဒကရာမပုတ္တထံ သို့ ချဉ်းကပ်လေ၏။ ဥဒ္ဒကထံတွင်လည်း ယောဂနည်းအချို့ကို သင်ကြား နိုင်၏။ သို့သော် ထိုနည်းများဖြင့် တင်းတိမ်မှုမဖြစ်ခဲ့ပေ။ ထိုမှတစ်ဆင့် သိဒ္ဓတ္ထသည် ဗောဓဂယာအနီးတွင် (၆)နှစ်ကျော်ခန့် ယောဂလုပ်ငန်းများနှင့် အစာ ဖြတ်သောလုပ်ငန်းများကို ကြောက်ခမန်းလိလိကျင့်ကြံခဲ့၏။ ထိုကဲ့သို့ ကျင့်ပုံ နှင့်ပတ်သက်၍ ဗုဒ္ဓကိုယ်တိုင်ဟောခဲ့၏။ (မဇ္ဈိမနိကာယ ၂၊ ၄၊ ၅)

“ငါ၏ ကိုယ်ကာယသည်(အားနည်းမှု)၏ အဆုံးစွန်သို့တိုင် ရောက်ခဲ့ ၏။ အနှစ်(၈၀)မျှ ကြာခဲ့ပြီးသော သစ်ပင်၏ အဖုအထစ်များကဲ့သို့ ငါ၏ အင်္ဂါကြီးငယ်များလည်း ယိုယွင်းခဲ့လေပြီ။ ကုလားအုပ်၏ခြေထောက်ကဲ့သို့ ငါ၏တင်ပါးရိုးများလည်း ပေါ်ကုန်လေပြီ။ လက်ပွတ်စူးများကို(အနိမ့်အမြင့်) တန်းထားသကဲ့သို့(ရက်ဖောက်များကို တန်းထားသကဲ့သို့)ကျောရိုးများလည်း အဆူးထကုန်ကြလေပြီ။ တဲအိုပျက်၏ အချင်ရနယ်များ ဖရိုဖရဲဖြစ်ကုန်သကဲ့ သို့ ငါ၏နံရိုးများလည်း ဖရိုဖရဲ ကျဲကုန်ကြလေပြီ။ နက်ရှိုင်းသော ရေ တွင်းထဲက ကြယ်တာရာများကဲ့သို့ ငါ၏မျက်လုံးများလည်း ဟောက်ပက် နက်ရှိုင်းစွာ ဝင်နေခဲ့ပြီ။ အစိမ်းလိုက် ဖြတ်ထားသော ဘူးခါးပင်သည် လေ၊ နေပူကြောင့် ရွှံ့ကွညှိုးနွမ်းဘိသကဲ့သို့ ငါ၏ ဦးရေများလည်း ရှုံ့တွညှိုးနွမ်း ခဲ့လေပြီ။ ထိုကဲ့သို့ အစာဖြတ်ထားခြင်းအားဖြင့် ငါ၏ ကျောရိုးများနှင့် ဝမ်းရေများ လုံးဝကပ်နေကြလေပြီ။ ငါသည် အကယ်၍ ကျင်ကြီး သို့မဟုတ်  ကျင်ငယ်စွန့်ရန် (ထလိုက်လျှင်) နေရာမှာပင် မှောက်လျက်သား လဲကျ၏။ ကိုယ်ကို သက်သာအောင်မှေး၍ လက်ဖြင့် ကိုယ်ကိုပွတ်လိုက်လျှင် ကိုယ်မှဆွေးမြည့်နေသော အမွေးများ အမြစ်ပါကျွတ်ကျ၏။ လူများက ပြောကြ၏။ “ရဟန်းဂေါတမသည် အသားမည်းနက်၏ "အချို့က “အမည်းမဟုတ်၊ ညို ပြာပြာအရောင်ရှိသည်ဟု ပြောကြ၏။ အချို့က “ငါးခူရောင်ရှိသည်” ဟု ပြော ကြ၏။ ငါ၏ နဂိုဖြူဖြူဖွေးဖွေးအရောင်သည် ပျောက်ကွယ်ခဲ့လေပြီ။

“သို့သော်လည်း ငါသည် ဤ(ပူပန်သော) အကျင့်ဖြင့် ထိုနောက်ဆုံး အမြင်ကို မရခဲ့ပေ။ (ထိုအခါ စဉ်းစားမိ၏) ဗောဓိ(ဉာဏ်)အတွက် အခြား လမ်းတစ်ခု ရှိပါသေး၏လော”ထိုနောက် စဉ်းစားမိပြန်၏ 'ငါသည် ခမည်းတော်(သုဒ္ဓေါဒန)သကျ၏ လယ်ထဲတွင် သပြေပင်၏ အေးရိပ်သာအောက်၌ ထိုင်လျက် ပထမဈာန်ကို ၀င်စားခဲ့ဖူး၏။ ထိုလမ်းကြောင်းသည် ဗောဓိ၏ လမ်းကြောင်း ဖြစ်ကောင်းဖြစ်လေမည်လော(သို့သော်လည်း) ဤပုံ အလွန် အကြူးပိန်ကြုံချည့်နဲ့နေသော ကိုယ်ကာယဖြင့် ပထမဈာန် သုခကို ရဖို့ရာမလွယ် ကူပေ။