စာဆိုတော်ဦးနိုး - ၀ေဿန္တရာပျို့

နိဒါန်း

          မြန်မာစာပေလောကတွင် ဝေဿန္တရာပျို့* သုံးစောင်ရှိသည်ဟု ပိဋကတ် သမိုင်းနှင့်တကွ စာပေညွှန်းများတွင် ဖော်ပြခဲ့ကြလေသည်။ ထိုသို့ သုံးစောင်ရှိသည့်အနက် ဘိုးတော်ဘုရားလက်ထက် တွင်းသင်း တိုက်ဝန် မဟာစည်သူ ဦးထွန်းညို (၁၀၈၈-၁၁၇၁) ဖွဲ့ဆိုသော (မဟာကပ္ပ) အစချီ ဝေဿန္တရာပျို့ကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ဖူး၍ ကျန်ပျို့နှစ်စောင်မှာ ပျောက်ကွယ်နေခဲ့လေသည်။ ဦးထွန်းညို၏ ဝေဿန္တရာပျို့မှာ ၁၁၆ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ရေးသာဖွဲ့ဆိုခဲ့၍ ထိုထက်စောစွာ သက္ကရာဇ် ၉၅၄ ခုနှစ် ကပင် တောင်ဖီလာဆရာတော် အရှင်ဥပါလိf (၉၄ဝ-၁ဝ၁၃) ဖွဲ့ဆိုတော်မူခဲ့သော (သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ)အစချီ ဝေဿန္တရာပျို့ တစ်စောင် ပေါ်ထွက် ခဲ့လေသေးသည်။ ယင်းပျို့ကိုကား ရှာဖွေမတွေ့ရှိရသေးပေ။ ဝေါဟာရတ္ထ ပကာသနီနှင့် ကဝိလက္ခဏဒီပနီတို့တွင် တောင်ဖီလာဆရာတော်၏ပျို့မှထုတ်နုတ်ကိုးကားချက်များကို တွေ့ရှိရလေသည်။ ကျန်တစ်စောင်ဖြစ်သော ဝေဿန္တရာပျို့မှာကား စာဆိုတော်ဦးနိုးဖွဲ့ဆိုသည့် (ဇာတိဝံသ၊ မြတ်သေဋ္ဌဖြင့်) အစချီသောပျို့ပင် ဖြစ်လေသည်။ ယခု ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေ သော ဝေဿန္တရာမှာ ဦးနိုး၏ပျို့ပင် ဖြစ်လေသည်။

          ဦးနိုး၏ ဝေဿန္တရာပျို့ ကို ကျွန်ုပ်တို့သည် တောင်တွင်းကြီးမြို့၊ ရှေးဟောင်းစာပေထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့ ပိဋကတ်တိုက်တွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိ ခဲ့ရပေသည်။ ထိုပျို့စာမူတွင်ကား နိဂုံးပိုဒ် အပြည့်အစုံမပါရှိချေ။ သို့ရာ တွင် ထိုပျို့ကို စက်တင်ပုံနှိပ်နေဆဲတွင် မန္တလေးမြို့ အနောက်ခင်မကန် ပါဠိတက္ကသိုလ် ကျောက်ဆောက်ကျောင်း အရှင်ဝါသဝ၊ သာသနဓဇ သိရီပဝရဓမ္မာစရိယထံမှ ပေမူနှစ်စောင်ကို ချီးမြှင့်သနားခြင်းခံရသဖြင့် ပုံနှိပ်စာမူကြမ်း ပြင်ဆင်ရာတွင် အတော်အတန် တည်းဖြတ် ညှိနှိုင်းခွင့်ရရှိ သည့်ပြင် နိဂုံးပိုဒ်များကိုလည်း အပြည့်အစုံ ဖြည့်သွင်းနိုင်ခွင့်ရရှိခဲ့လေသည်။

          ပျို့နိဂုံးအရ ထိုပျို့ကို ၁၁၃၇ ခုနှစ်တွင် ရေးသားပြီးစီးကြောင်း သိရှိရလေသည်။တောင်တွင်းကြီးပေမူအဆုံးတွင် ထိုပျို့စာမူကို ၁၁၆၈ ခုနှစ်၊ ကဆုန်လဆန်း ၁ဝ ရက်၊ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် မူလကူးယူကြောင်းနှင့် ၁၂၁၁ ခုနှစ်၊ တော်သလင်းလပြည့်ကျော် ၇ ရက်၊ စနေနေ့တွင် ထပ်ဆင့်ကူးယူ ထားကြောင်းများကို ဖော်ပြထားလေသည်။ မန္တလေးမြို့မှပေမူမှာ ၁၂၀၂ ခုနှစ်၊ ဝါခေါင်လဆန်း ၆ ရက်၊ တနင်္လာနေ့ ကူးပြီးပေမူဖြစ်လေသည်။

          ဤဝေဿန္တရာပျို့ကို ဦးနိုးရေးသားကြောင်း အထောက်အထား ကား ဤပျို့ “ရဟန်းစင်စစ်၊ မဖြစ်တုံပါ” ချီအပိုဒ်တွင် “ရဟန်းစင်စစ်၊ မဖြစ်တုံပါ၊ ဤသည်စာကို၊ လင်္ကာလုပ်လျက်၊ တောမထွက်မူ၊ အိမ်ဝက် ရွှံ့တွင်၊ လူးသောသွင်သို့၊ လူတွင်ငနိုး၊ မိုက်လှဆိုးဟု၊ အမျိုးလေးပါး၊ ကျွန်ုပ်အားကို အများကဲ့ရဲ့၊ ဖွယ်ဖြစ်ခဲ့လည်း” စသည့်စကားရပ်ပင်ဖြစ်လေသည်။ ဦးနိုး၏ပျို့သည် ဝေဿန္တရာဇာတ်တော်ကြီး စကားပြေ ထက်ပင် ဇာတ်ကြောင်း ပြည့်စုံလှ၍ အလင်္ကာဂုဏ်အားဖြင့်လည်းပြောင်မြောက် အဆင့်အတန်းမီလေသည်။ ဦးနိုးသည် ဇာတ်တော်ပါဠိ နိဿယနှင့် အဋ္ဌကထာကို မူတည်၍ လင်္ကာသွားဖြင့် ပြန်ဆိုခြင်းပင်ဖြစ်၍ ဇာတ်တော်တစ်စောင်လုံး ခြုံငုံမိအောင် ပြည့်ပြည့်စုံစုံ ရေးသားနိုင်သည် မှာ ချီးမွမ်းဖွယ်ပင်ဖြစ်လေသည်။ ဝေဿန္တရာဇာတ်တော်ကြီး စကားပြေ သည် ၁၁၄၅ ခု၊ တပေါင်းလတွင် ပေါ်ထွက်ခဲ့ရာ ဦးနိုး၏ ဝေဿန္တရာပျို့ သည် ဇာတ်တော်ကြီးစကားပြေထက်ပင် ရှစ်နှစ်စာကြောင်း သိရှိရလေ သည်။

          ပျို့စာဆိုဦးနိုးကား ဘိုးတော်ဘုရားလက်ထက်တွင် ထင်ရှားသော စာဆိုတော်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်လေသည်။ သို့ရာတွင် ဦးနိုး၏အတ္ထုပ္ပတ္တိကို စုံလင်ကျနစွာ ရှာဖွေမရရှိနိုင်ခဲ့ပေ။ ကျွန်ုပ်တို့ ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်သမျှမှာ ဦးနိုး၏စာပေများမှ ရှာဖွေမွှေနှောက် ရရှိသည့်အချက်အလက်အချို့မျှသာ ဖြစ်ပေရာ ထိုသို့ရမိသမျှသော် အောက်ပါအတိုင်း မှတ်သားရလေသည်။

          ပိဋကတ်သမိုင်းတွင် ဦးနိုးရေးသားခဲ့သော စာပေများအဖြစ်ဝေဿန္တရာပျို့ ဇနကပျို့ ဘုရားကြီးသမိုင်းပျို့ ပဋာစာရီပျို့ရှင်မာလဲပေါ့ ဟူ၍ ပျို့ ၅ စောင်ကို ဖော်ပြခဲ့လေသည်။

          ထိုပျို့များအနက် ရှင်မာလဲပျို့ကို မြန်မာစာညွန့်ပေါင်းကျမ်းတွင်ဖော်ပြရာ၌ ဦးနိုး၏အကြောင်းကို အမရပူရ ပထမနန်းတည်မင်းတရား (ဘိုးတော်ဘုရား) လက်ထက် ၁၁၆၆ ခုနှစ်ပြီး၊ ကုလားလူမျိုးမောင်နိုးရေး ရှင်မာလဲပေါ့ဟူ၍ ဖော်ပြထားလေသည်။ နိုင်ငံတော်စာကြည့်တိုက်ရှိ ရှင်မာလဲပျို့ပေမူတွင်ကား နိဂုံးကြွင်းကျန်နေသဖြင့် တိုက်ဆိုင်ကြည့်ရှုခွင့် မရပေ။ ကုလားလူမျိုးဟူသောစကားကို အဘယ်သို့ မြန်မာစာညွန့်ပေါင်း ဆရာ ရသည်ကားမသိရချေ။

          ဦးနိုးရေး ၁၁၄၈ ခုနှစ်၊ ဝါဆိုလပြီး ဘုရားကြီးသမိုင်းပျို့ခေါ် မဟာမြတ်မုနိသမိုင်းပျို့တွင်ကား ဦးနိုးသည် မိမိအကြောင်းကို အတန်ငယ် ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသဖြင့် အတ္ထုပ္ပတ္တိအချက်အလက်တချို့ကို ရရှိနိုင် ပေသည်။ ယင်းပျို့ အပိုဒ် ၉ တွင်မှတ်သိစေငှာ၊ သမိုင်းစာတွင်၊ လာသည့်တိုင်းကို၊ လင်္ကာဆို၏။ နောက်ကိုနောင်ဖွား၊ အမျိုးသားတို့၊ စကားတီးတိုး၊ မောင်နိုးဆရာ၊ လင်္ကာဆန်းပြား၊ စကားမပြေ၊ စာဆိုလေဟု၊ မချေငါ့အား၊စကားနောင်လျှင်၊ ပြစ်မတင်နှင့် - ဟူ၍လည်းကောင်း

          ယင်းပျို့ အပိုဒ် ၄၉ တွင်အမရပူရာ၊ ရွှေပြည်သာမှ၊ ဖြောင့်စွာဖြူးဖြူး၊ နောက်စူးစူးဝယ်၊ ကြူးတာသော်၊ နှစ်သောင်းကျော်၌၊ ထင်ပေါ်ကျေးသီး၊ မြင်း စီး လယ်စား၊ မှည့်ငြားနာမာ၊ မုံရွေးရွာ၏၊ မြောက်သာအပါး၊ လမ်းမခြားလျက်၊ လေးပါးစက်စုံ၊ ရွာကြေးမုံဟု၊ ခေါ်တုံပညတ်၊တောင်စွန်ရပ်တွင်၊ ပျော်ချင်မှန်စွာ၊ နေစဉ်ခါတွင် - ဟူ၍လည်းကောင်း၊ပန်းလျှင်ကဲ့သို့၊ သိမ်းကျုံးသံချို၊ လင်္ကာဆိုသား၊ ကျွန်ုပ်အားမူ၊ အများခေါ်ကြ၊ ပဉ္စင်းဖဟု၊ ဘောဂဒါယကာ၊ ရုက္ခာသိရိ၊ မြတ်လှဘိ၍၊ မြတိအဆင်း၊ ထင်ခြင်းတော်ဘိ၊ ဗောဓိဒါယကာ၊ ပလ္လင် ပါလျက်၊ ရွှေသာညီညီ၊ ဘုရားကြီးဒါယကာ၊ ငယ်မည်မှာမူ၊ ဝေါဟာခေါ်ငြား၊ ကျော်ထင်ရှားသည်၊ အများခေါ်ကြ မောင်နိုး တည်းဟူ၍လည်းကောင်း ရေးသားထားသဖြင့် ဦးနိုးသည် မုံရွေးရွာ မြောက်၊ ကြေးမုံရွာ၊ တောင်စွန်ရပ်တွင်နေထိုင်၍ ပဉ္စင်းဒါယကာ၊ ဗောဓိ ပင်ဒါယကာ၊ ဘုရားကြီးဒါယကာဖြစ်ကြောင်း သိရှိရလေသည်။ ကဗျာ သင်္ဂဟမေဒနီ၌လည်း မုံရွေးရွာဇာတိ ဦးနိုးဟုပင် ဖော်ပြလေသည်။

          တစ်ဖန် ဦးနိုးရေး ဝေဿန္တရာပျို့တွင်လည်းရဟန်းစင်စစ်၊ မဖြစ်တုံပါ၊ ဤသည်စာကို၊ လင်္ကာလုပ်လျက်၊တောမထွက်မူ၊ အိမ်ဝက်ရွံ့တွင်၊ လူးသောသွင်သို့၊ လူတွင်ငနိုး၊ မိုက်လှဆိုးဟု၊ အမျိုးလေးပါး၊ ကျွန်ုပ်အားကို အများကဲ့ရဲ့ဖွယ်ဖြစ်ခဲ့လည်း ဟူ၍ဖော်ပြထားရာ ဝေဿန္တရာမင်းကြီး တောထွက်ခန်းကို ကဗျာလင်္ကာ ရေးဖွဲ့မြှောက်ချီးငြားသော်လည်း စာဆိုဆရာကား ရဟန်းလည်းမဟုတ်၊ အိမ်မှုကိစ္စ ဃရာဝါသတွင် နစ်မြုပ်လျက်ပင် တောမထွက်နိုင်ဘဲ ရှိပေရ ကား မိမိကိုယ်တိုင် တောမထွက်နိုင်ဘဲလျက် သူတစ်ပါး တောထွက်ရန် ရေးသည်မှာ လျော်ကန်အံ့လောဟု လူအများကဲ့ရဲ့ဖွယ်ဖြစ်သော်လည်း... စသည်ဖြင့် မိမိအပြစ်လွတ်အောင် အဖြေကိုးကား ရေးသားခဲ့လေသည်။ ထိုအချက်ဖြင့် ဦးနိုးသည် လူဝတ်ကြောင်ဖြစ်၍ အိုးအိမ် ထူထောင်နေထိုင် သူဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း ထင်ရှားသိရပြန်လေသည်။ ထိုမှတစ်ပါး ထိုပျို့ မှာပင်လင်္ကာဆိုသူ၊ ကျွန်ုပ်မူကား၊ မြန်လူတခွင်၊ သိတင်ခေါ်ကြ၊ ပဉ္စင်းဖဟု၊ ဘောဂဒကာ၊ ငယ်မည်မှာမူ၊ မေတ္တာမောက်ဖြိုး၊မောင်မြတ်နိုးသည်၊ မညှိုးဂုဏ်အင် ဟူ၍လည်းကောင်း၊ရတနာပူရ၊ ရွှေအင်းဝသည်၊ ဌာနအစစ်၊ ချက်မြှုပ်ဖြစ်၍၊ xxx ငါသာတစ်ဖန်၊ ပြောင်းလဲပြန်၍၊ အမှန်ရှေးက၊ လှူကြွေးချသည်။ ဒါနပြုရာ၊ မုံရွေးရွာဟု၊ ရတနာပူရ၊ ရွှေအင်းဝက၊ နောက်မျှမစွန်း၊ မြောက်ခပ်ယွန်းတွင်၊ ခန့်ချင်တာသော်၊ နှစ်သောင်းကျော်၌၊ ရွာသော် ကျေးသီး၊ မြင်းစီးလယ်စား၊ မည်ငြားသညာ၊ ရွှေရွေးရွာဟု ဟူ၍လည်းကောင်း ဖော်ပြထားသေးသဖြင့် ပဉ္စင်းဒါယကာဖြစ်၍ ငယ်မည် မောင်မြတ်နိုးဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း အခိုင်အမာ သိရှိရလေသေးသည်။

          သို့ရာတွင် ဝေါဟာရလိနတ္ထဒီပနီ၌ ကတိုးကူတော်ရွာ၊ ဒွါရ ကျော်ထင်ယောက်ဖ၊ စကုမြို့ဇာတိ၊ ကျမ်းဂန်တတ် ရဟန်းလူထွက် မောင်နိုးရေး ၁၁၂၃ ခုနှစ်ပြီး ရွှေတိုးဂါမံချီမြင်းကြန်လင်္ကာ ဟူ၍ ဖော်ပြ ထားသည်ကို တွေ့ရပြန်ရာ သက္ကရာဇ်အားဖြင့် မဟာမုနိသမိုင်းပြီးချိန် နှင့် များစွာမကွာခြားသဖြင့် ထိုဦးနိုးသည်လည်း ပျို့ဆရာ ဦးနိုးပင်ဖြစ် သည်ဟု အမှတ်မဲ့ယူဆစရာရှိလေသည်။ သို့ပါသော်လည်း အကြောင်း အရာမှာကား မုံရွေး၊ ကြေးမုံရွာကိုလည်းကောင်း၊ ပဉ္စင်းဒါယကာကိုလည်းကောင်း၊ ပျို့ဆရာအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း ဖော်ပြပါရှိခြင်းမရှိဘဲ စကုမြို့ ဇာတိဟူ၍လည်းကောင်း၊ ရဟန်းလူထွက်ဟူ၍လည်းကောင်း ဖော်ပြထား ရာ တိုက်ဆိုင်သောအချက်အလက် နည်းပါးနေလေသည်။ လူဝတ်ကြောင် ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ကျမ်းဂန်တတ်ဖြစ်ကြောင်းမျှလောက်သာပင် တူညီနေလေသည်။ ထိုအချက်များမှာ အရေးကြီးလှသောအချက်များ မဟုတ်ဘဲ အမည်ကို ထောက်သဖြင့်လည်းကောင်း၊ ရေးသားသောအရည်အချင်းကိုထောက်သဖြင့်လည်းကောင်း အကြမ်းအားဖြင့် ကောက်ချက်ချယူ၍ ရနိုင်သောအချက်မျှပင် ဖြစ်လေသည်။