ခင်နှင်းယု - ကြေးမုံရိပ်သွင်နှင့် အခြားဝတ္ထုတိုများ

နိဒါန်း

ဝတ္ထုတိုဟူသော ပုံအရေးအသားကို “ကာလပေါ်"ဟု သမုတ် ကာ မြန်မာများအတွက် အသစ်အဆန်းဖြစ်နေသည်။ သို့သော် ဝတ္ထုတို သဘောပါဝင်သည့်ပုံပြင်များကို ကျွန်ုပ်တို့ မြန်မာများသည် လူမျိုး အနေနှင့် ပေါ်ပေါက်လာသည့်အခါမှစ၍ပင် ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက် ပြောဟောကြားနာလာခဲ့ကြပေသည်။ ရှေးရှေးတုန်းက အစချီသည့်ပုံပြင်များ ကို အဖေ၊ အမေ၊ အဘိုး၊ အဘွားတို့သည် သားငယ်သမီးငယ် မြေးငယ်များအား ယခုတိုင်အောင် ပြောပြလျက်ရှိကြသည်။ ရွှေယုန်နှင့် ရွှေကျား သက်ကယ်ရိတ်သွားသည်မှအစ မဗေဒါရေခပ်သွားသည် အထိ နှစ်ခြိုက်စရာဇာတ်ကောင်များ၊ စိတ်ဝင်စားစရာအဖြစ်အပျက် များနှင့် ပြည့်နှက်လျက်ရှိသည့် ပုံပြင်ဘဏ္ဍာတိုက်ကြီးမှာ ကျွန်ုပ်တို့လူမျိုး ၏ ကိုယ်ပိုင်ရတနာသိုက်ကြီးတစ်ခုဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။

မြန်မာများ၏ ကိုယ်ပိုင်ပုံပြင်ဘဏ္ဍာတိုက်ဟု ဆိုနိုင်သော် လည်း မြန်မာများကိုယ်တိုင်ကသာ ကြံစည်တီထွင်ခဲ့သည့် ပုံပြင်များ သက်သက်ဖြစ်သည်ဟု မဆိုလိုပါ။ လူ့ယဉ်ကျေးမှုကိစ္စများသည် တစ်နေရာတစ်ဌာနတည်းတွင် ရပ်တည်နေသည်မဟုတ်။ သမိုင်းတွင် ခေတ်မပေါ်မီကပင် ကမ္ဘာ့လူမျိုးအချင်းချင်း ဆက်ဆံမှုရှိသည်နှင့်အမျှ၏ လူ့ယဉ်ကျေးမှုပစ္စည်းများ၊ ကြံစည်အားထုတ်မှုများ၊ ပညာရပ်များသည် လည်း ကူးလူးပြန့်နှံ့ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် လူ့စိတ်နှလုံးသားမှပေါ်ပေါက်ကြံဆဖန်တီးသမျှကို မည်သည့်လူမျိုးကမဆို စတင်ကြံစည်ခဲ့ သည်ဖြစ်စေကာမူ ကိုယ်ပိုင်တံဆိပ် ခက်နှိပ်ထားရန် ခဲယဉ်းလှပေသည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူပေါင်းများစွာ ယုံကြည်ကိုးကွယ်သည့် အယူဝါဒ ဘာသာကြီးများ ပြန့်နှံ့ခဲ့ပုံကိုကြည့်လျှင် ဤစကားမှန်ကြောင်းသိရ ပေမည်။ လူ့ယဉ်ကျေးမှုပစ္စည်းများ၏ သမိုင်းကိုပြန်ပြောကြည့်ပါ လျှင်လည်း ဤနည်းအတိုင်းပင် တွေ့ရမည်။ စက္ကူနှင့်ယမ်းမှုန့်သည် ရှေးခေတ်တရုတ်ပြည်တွင် စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့၏။ အနောက်နိုင်ငံဒေသ များသို့ တစ်စတစ်စပြန့်သွားပြီးလျှင် စက်မှုလက်မှုတိုးတက်ခဲ့သော အနောက်နိုင်ငံများက ထုတ်လုပ်မှု စွမ်းဆောင်နိုင်ခြင်းကြောင့် ယင်း စက္ကူနှင့်ယမ်းမှုန့်ပင် ခေတ်သစ်တရုတ်ပြည်သို့ အသွင်သစ်ဖြင့်ပြန် ရောက်လာခဲ့သည်။ “ကာလပေါ်စက္ကူချောနှင့်တန်ခိုးအင်အား ကြီးမား လှသည့်ယမ်းမှုန့်မှာ တရုတ်တို့အတွက် အသစ်အဆန်း ဖြစ်လာရသည်။ နက္ခတ်ပညာ၊ သင်္ချာပညာများမှာ အရှေ့တိုင်းမှ အနောက်တိုင်းသို့ပြန် ရောက်ခဲ့သည်။ တိုးတက်ဖန်တီးတီထွင်မှုအမျိုးမျိုးကြောင့် အသွင်သစ် ဖြင့် အရှေ့တိုင်းသို့ပြန်ရောက်သည်။ အရှေ့တိုင်းသားများက အနောက် တိုင်းသားများထံ တပည့်ခံ၍ နက်နဲသည့်ပညာရပ်များအနေနှင့် သင်ကြားယူကြရပြန်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့မြန်မာသုံးနေသည့် ၁ ၂၊ ၃၊ မှ ၁၀ အထိ ဂဏန်းသင်္ကေတအမှတ်များသည် အင်္ဂလိပ်တို့၏ 1, 2, 3 မှ 10 အထိ ဂဏန်းများနှင့်မူလက အတူတူပင်ဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယဒေသမှအရှေ့ဘက်မြန်မာနိုင်ငံသို့ လည်း ဤဂဏန်းအရေးအသားသည်ပြန့်ခဲ့သည်။ အာရပ်လူမျိုးများမှတစ်ဆင့် အနောက်တိုင်း သို့လည်းပြန့်ခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့ ကလက်ခံသုံးစွဲကြသောအခါ အင်္ဂလိပ်ဂဏန်းဖြစ်သွားသည်။ အနောက်တိုင်းသားများ ကမ္ဘာအနှံ့ စိုးမိုးသော ခေတ်ရောက်လာသောအခါ အရှေ့တိုင်းသားများသည် 1, 2, 3 ဟုရေးရမှ မြင်ရမှအရသာရှိသလို ထင်မိကြသည်။

အိန္ဒိယဒေသနှင့် တရုတ်ဒေသများသည် လူ့ယဉ်ကျေးမှု အဆောင်အယောင်များ၊ ပညာရပ်များကိုသာ မွေးထုတ်ရာဒေသ ကြီးများမဟုတ်၊ ပုံပြင်များကိုလည်း ဖန်တီးတီထွင်ခဲ့သည့်ဌာနကြီး များဖြစ်ခဲ့သည်။ အိန္ဒိယပုံပြင်များသည် အရှေ့ဘက်သို့လည်းကောင်း၊ အနောက်ဖက်သို့ လည်းကောင်း ပြန့်စက်သွားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ရှင်မွေ့နွန်း၊ မင်းနန္ဒာလိုပုံမျိုး ရှေးဟိန္ဒူပုံပြင်ရှိသည်။ အနောက်သို့ ပြန့်သွားကာ ဂရိလူမျိုးတို့၏စာပေတွင် ဟီးရိုးမင်းသမီးနှင့်လီယန်ဒါ မင်းသားပုံပြင်ဟု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်များသည်လည်း အိန္ဒိယဒေသမှ အရှေ့အနောက်ပြန်ခဲ့သည်။ မြန်မာတို့၏ ရှေးပုံပြင်များတွင်ပါဝင်နေသည်။ တစ်ပတ်ကျော့ကာ အင်္ဂလိပ်စာနှင့်ရေးသားပုံနှိပ် ၍မြန်မာတို့ထံ ပြန်ရောက်ရာ အီစွပ်၏ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်များဟု ဖတ်ရပြန် သည်။

ဝတ္ထုတိုဟူသည်ကို မြန်မာတို့အတွက် အသစ်အဆန်းကာလ - ပေါ်အနေဖြင့် ဖတ်ကြရ၊ ရေးကြရသော်လည်း မြန်မာတို့၏ သွေးတွင် ရှေးကတည်းကပင် ဝတ္ထုတိုပိုးကလေးများ ဝင်ရောက်စွဲကပ်လျက်ရှိခဲ့ပါသည်။ ဝတ္ထုတိုဟုအမည်မှည့်ခေါ်ခြင်း၊ အသိအမှတ်ပြုခြင်းမခံရသော်လည်း ဝတ္ထုတိုသဘောပါဝင်သည့် စာပေများကို မြန်မာတို့သည် ဗုဒ္ဓဘာသာရောက်လာသည့်အချိန်၊ စာပေအက္ခရာတင်သည့်အချိန်မှစ၍ ဖတ်လား မှတ်လာ၊ နှစ်ခြိုက်လာခဲ့ကြသည်။ ငါးရာ့ငါးဆယ်နိပါတ် များကို ဘာသာရေးအမြင်ဖြင့် မကြည့်ပဲ၊ စာပေအမြင်ဖြင့်ကြည့်ပါက ဝတ္ထုတိုများဟု ခေါ်နိုင်ပေသည်။ ငါးရာ့ငါးဆယ် ဇာတ်နိပါတ်များကို ဝတ္ထုတိုဟုသမုတ်ခြင်းဖြင့် နှိမ့်ချစော်ကားလိုက်သည်ဟု မယူဆစေလိုပါ။ ဝတ္ထုတိုဟုခေါ်ဆိုလိုက်ခြင်းဖြင့် ငါးရာ့ငါးဆယ်နိပါတ်များ ဘုရားဟော မဟုတ် စိတ်ကူးသက်သက်ပုံပြင်များဟု အဓိပ္ပာယ်မရောက်စေလိုပါ။ တရားစာပင်ဖြစ်သော်လည်း အသွင်သဏ္ဌာန်နှင့်သဘောကို ကြည့်ပါက ဝတ္ထုတိုပုံသဏ္ဌာန်ကို တွေ့ရပေမည်။ မြန်မာတို့၏စိတ်ထဲတွင် ဝတ္ထုဆို လျှင်တိုသည်ဖြစ်စေ၊ ရှည်သည်ဖြစ်စေ ရောက်တတ်ရာရာ ချစ်ခန်း ကြိုက်ခန်းများကို ဖွဲ့နွဲ့ရေးထားသည့်စာဟု အစွဲအလန်းရှိတတ်သည်။ ကာမဂုဏ်လှုံ့ဆော်သည့် လောကီစာပေများကိုသာ ဝတ္ထုဟုခေါ်ရမလို ယူဆတတ်ကြသည်။ တရားစာကိုဝတ္ထုဟု မသမုတ်ရဟု တားမြစ်လို ကြသည်။ ဤအယူအဆ မမှန်ကန်ကြောင်း စလေဦးပုည၏ဝတ္ထု များကသက်သေပြလျက်ရှိသည်။ ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းဝတ္ထု၊ ကာကဝိလ္လိယ ဝတ္ထုအစရှိသည့် ဦးပုညဝတ္ထုများမှာ ရည်ရွယ်ချက်အားဖြင့် ဘာသာရေး သင်ခန်းစာပေးလိုသည့် တရားစာများဖြစ်သော်လည်း သဘောအား ဖြင့်ဝတ္ထုတိုများဖြစ်သည်။ မြန်မာတို့၏ စာပေသမိုင်းတွင် ဤငါးရာငါးဆယ်ဇာတ်တော်များနှင့် ဦးပုည၏ဝတ္ထုများမှအပ ဝတ္ထုတို ခေါ်နိုင်သည့် စာပေများရှားပါးခဲ့သည်။ ငါးရာ့ငါးဆယ်ဖတ်နိပါတ်များ သည် ပုဂံခေတ်၊ အင်းဝခေတ်မှစတင်၍ ပေပုရပိုက်များနှင့် ပေါ်ပေါက် " လာခဲ့ပါသည်။ ပါဠိမြန်မာရောနှောရေးသားခဲ့သည်။ ဦးပုညသည် ကုန်းဘောင်ခေတ်နောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဤခေတ်များ ကြားထဲတွင် ဝတ္ထုတိုဟူ၍ မယ်မယ်ရရပြရာမှာ ကျွန်တော်သိ သလောက်ဆိုလျှင် တောင်ငူခေတ်တွင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် ဇင်းမယ် ပဏ္ဏာသတွင်သာတွေ့ရှိနိုင်သည်။ ဇင်းမယ်ယက္ကာသမှာ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ဇင်းမယ်ဘက်မှရောက်ခဲ့သော်လည်း မူရင်းမှာတိဘက်မှသက္ကဋဘာသာ ဖြင့်ရေးထားသည့် ဒွိယာဒနကျမ်းစာဖြစ်သည်။ ဤဝတ္ထုတို ပေါင်းချုပ်ဟု ခေါ်ဆိုနိုင်သည့် ဇင်းမယ်ပဏ္ဏာသသည် တစ်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံသို့၊ • ဘာသာစကားတစ်ခုမှတစ်ခုသို့ စာပေကူးလူး ပြန့်သွားတတ်ခြင်း၏ သာဓကတစ်ရပ်ဖြစ်ပေသည်။ ကျွန်တော်ယခုဖော်ပြသည့် စာပေများ အပြင် အင်္ဂလိပ်ခေတ်အထိ မြန်မာစာပေသမိုင်းတွင် ဝတ္ထုတိုဟုခေါ် ဆိုနိုင်သည့် အရေးအသားများ ရှိချင်မှရှိပေမည်။ ဥပမာ-ကြမ္မာဒိုက် မင်းကြီးဝတ္ထုသည် ဝတ္ထုတိုပေါင်းချုပ်ဟုခေါ်မည်ဆိုက ခေါ်နိုင်ပါသည်။ မြန်မာစာပေအသွင်နှင့် နှံ့စပ်သူမဟုတ်သဖြင့် ကျွန်တော့်အနေနှင့် ဤမျှသာသိပါသည်။ ခုံတော်မောင်ကျဘမ်း ဖြတ်ထုံးစသည့် ဖြတ်ထုံး များကိုလည်းဝတ္ထုတိုဟု ခေါ်ဆိုလိုက ခေါ်ဆိုနိုင်ပါသည်။ သို့ရာတွင် ခြုံ၍ကြည့်ပါက မြန်မာစာပေကို ပျို့၊ ကဗျာ၊ လင်္ကာ၊ ပြဇာတ်၊ရာဇဝင်သမိုင်းနှင့် တရားစာများအသွင်ဖြင့်သာ အများအားဖြင့် တွေ့ရှိ ရပေသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်အဆုံး အလိပ်အစပိုင်းတွင် ခြောက်ပြား တန်ပြဇာတ်များ အလွန်ခေတ်စားခဲ့ရာ တစ်နည်းအားဖြင့် ဝတ္ထုတို၏ ရှေ့ပြေးများဟု ခေါ်ဆိုနိုင်ပါသည်။

အင်္ဂလိပ်ခေတ်တွင် အင်္ဂလိပ်စာဖတ်သူများသည် အင်္ဂလိပ် ဝတ္ထုတိုများကို ဖတ်ကြသည်။ တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်ခြင်း၊ ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ခြင်းများ ပြုလုပ်လာကြသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာ ပြန်ဝတ္ထုတိုများထဲတွင် ဒဂုန်ဦးဘတင်၏ ဖခင်ပြန်ဆိုသော ပသီပုံပြင် များမှာ အဦးဆုံးဖြစ်သည်ဟုယူဆရပေမည်။ ၁၉၁၀-ပြည့်နှစ်က ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေသော စာအုပ်ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ၁၉၂၀-ပြည့်နှစ်လောက်မှစ၍ သူရိယမဂ္ဂဇင်း၊ ဒဂုန်မဂ္ဂဇင်းနှင့်တိုင်းကျိုးသတင်းစာ စသည့် စာ-နယ်ဇင်းများထွက်ပေါ်လာရာ ဝတ္ထုတိုရေးလိုသူများ အတွက်အခွင့်ကောင်းရရှိလာလေသည်။ ပီမိုးနင်း၊ ရွှေဥဒေါင်း၊ ညာဏ၊ ဇေယျ သစ္စာ၊ ဒဂုန်ရွှေမျှားဟူသော ကလောင်အမည်များမှာ ထိုခေတ် ကထင်ရှားလာသည့် ဝတ္ထုတိုရေးဆရာများဖြစ်သည်။ မြန်မာဝတ္ထုတို အရေးအသားတွင် ရှေ့ဆောင်ကျေးဇူးရှင်ကြီးများဟု ဆိုနိုင်သည်။ ယင်းတို့နောက် မဟာဆွေ၊ ဇဝန၊ သုခ၊ သခါ၊ ဒဂုန်ခင်ခင်လေး စသည့် စာရေးဆရာကြီးများလည်းပေါ်ထွက်လာကာ ဝတ္ထုတိုကို မြန်မာ တို့နှစ်ခြိုက်စွဲလန်းသည်ထက် စွဲလန်းအောင်ဖန်တီးခဲ့ကြသည်။ ပီမိုးနင်းမှ အစ ယင်းစာရေးဆရာကြီးများရေးဖွဲ့သည့် ဝတ္ထုတိုများတွင် ကိုယ်ပိုင်စိတ်ကူးဖြင့် တီထွင်ခဲ့သည်များလည်းပါရှိသည်။ အင်္ဂလိပ်ဝတ္ထုတိုများ ကိုမြန်မာအကြိုက်နှင့်ဆီလျော်အောင် ပြောင်းလဲပြုပြင်ရေးသားထား သည်လည်းပါရှိသည်။ ဤနေရာ၌ အင်္ဂလိပ်ဝတ္ထုတိုများကို ဆီလျော်အောင်ဘာသာပြန်ခဲ့သည်ဟုဆိုက မှားရာရောက်ပေလိမ့်မည်။ ဘာသာ ပြန်ခြင်းဟူသည် မူရင်းစကားကို လုံးစေ့ပတ်စေ့ဖြစ်စေ၊ ချွင်းချန်ကျဉ်းချုံ့၍ဖြစ်စေ၊ အခြားဘာသာစကားသို့ ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဆိုခဲ့သည့် ဝတ္ထုရေးဆရာများသည် ဤသို့ဘာသာပြန်ခြင်း သို့မဟုတ် အင်္ဂလိပ် ဝတ္ထုတို၏ဇာတ်ကြောင်းဇာတ်ကွက်ကိုသာယူ၍ မြန်မာအမည်၊ မြန်မာ ဇာတ်ကောင်၊ မြန်မာ့ပတ်ဝန်းကျင်း မြန်မာ့အမူအရာ အပြောအဆို များနှင့်တစ်ဖြစ်လဲ ဖန်တီးရေးသားထားခြင်းဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်ဝတ္ထုတို . များကိုမှီး၍ ရေးခဲ့သည်ဟုဆိုက ပိုမိုမှန်ကန်တိကျပေမည်။

၁၉၃၀-ပြည့်နှစ်လောက်ကစ၍ စစ်ဖြစ်သည်အထိ ခေတ်စမ်း စာပေများပေါ်ပေါက်ခဲ့ရာ သိပ္ပံမောင်ဝ၊ တက္ကသိုလ်မောင်သန့်စင်၊ ဇော်ဂျီ၊ မင်းသုဝဏ်၊ သိန်းနေနွယ်(ဦးသိန်းဖေမြင့်)၊ သိပ္ပံစိုးလှတို့မှာ ကျော်ကြားလာပြီးလျှင် မြန်မာဝတ္ထုတို အရေးအသားတွင် တစ်မူတိုး လာစေသည်။ အခန်းသစ်တစ်ရပ် ဖွင့်လိုက်သည်ဟူ၍လည်း ဆိုနိုင်ပေ မည်။ အင်္ဂလိပ်ဝတ္ထုများကို မမှီပဲ ကိုယ်ပိုင်စိတ်ကူးဖြင့် ရေးသားခြင်း " ပိုမိုများပြားလာသည့်အပြင် ဝတ္ထုတိုရေးရာ၌ စာရှုသူအား ဖြေဖျော်မှု၊ စိတ်အာရုံရှင်လန်းစေခြင်းကို အဓိကမထားပဲ စာပေသဘောသက်ဝင် ခြင်း၊ အစအလယ်အဆုံး အချိုးအစားကို တိကျသပ်ရပ်ခြင်းတို့ကို