ကောင်းသာ - မိန်းခလေးငယ်များအတွက်စမတ်ကျကျနေထိုင်မှုလမ်းညွှန်

a smart girl's

guide to manners

the secrets to grace, confidence, and being your best by Nancy Holyoke Illustrated by Cathi Mingus

                             ငါ့ကိုယ် ငါသာပထမဆုံး

ကျွန်ုပ်တို့ တစ်ဦးချင်းစီရဲ့ အတွင်းက ပြောလေ့ရှိတဲ့ စကားသံတစ်သံကတော့

                                  “ငါ့ကိုယ် ငါသာ ပထမဆုံး တဲ့။

“ ဒါ ကျွန်ုပ်တို့ ကိုယ်ကိုယ့်ကိုယ် ကျေနပ်နှစ်သိမ့်အောင် နေတတ်ဖို့ ပြောတာပါ။ ကျွန်ုပ်တို့ လုပ်ချင်ရာလုပ်ဖို့၊ ကြိုက်တာကို လုပ်ဖို့၊ တခြားလူအကြောင်းကို ဘယ်တော့မှ ခေါင်းထဲ မထည့်ဖို့ ဖြစ်တယ်။ တကယ်လို့ “ငါ့ကိုယ်ငါသာ ပထမဆုံး”ဆိုတဲ့ အတ္တအခြေစိုက်လမ်းကြောင်းအတိုင်းသာ ဆက်သွားရင်တော့ ကျွန်ုပ်တို့ နေ့ရက်တွေကို သူတစ်ပါးရဲ့ အခွင့်အရေးနဲ့ ခံစားမှုတွေကို ကျော်နင်းကြရင်းနဲ့ အချိန်ကုန်နေကြလိမ့်မယ်။ ကမ္ဘာလောကကြီးလည်း တစ်ခဏချင်း ရန်စောင်မာန်ဖီခြင်းများနဲ့ ရှုပ်ပွနေတော့မယ်။

 

                               သည်နေရာမှာပဲ နေမှုထိုင်မှုအမူအကျင့်က ဝင်လာပါတော့တယ်။

 

နေမှုထိုင်မှုနည်းတွေဟာ သင့်စတိုင်ကို တားဆီးပိတ်ဆို့စေတဲ့ ဖျာယာခတ်မှုဆိုး တွေ ဆူပွက်နေတဲ့ စည်းမျဉ်း အခိုင်အတွဲကြီးတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ အမူအကျင့်က လူတွေနဲ့ ဆက်ဆံရာမှာ အဆင်ပြေအောင် ကူညီပေးတယ်။ ကျွန်ုပ်တို့ကိုလည်း သားနားအောင် လုပ်ပေးတယ်။ သူတစ်ပါးနဲ့ အလိုက်အထိုက် ပြေပြစ်လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ဒီအမူ အကျင့်တွေက သင်ကြားပေးတယ်။ ။

ကောင်းမွန်တဲ့ အမူအကျင့်ကိုပဲ ရွေးချယ်လုပ်တဲ့ မိန်းကလေးဟာ တခြားလူရဲ့ အရေးကိစ္စကိုလည်း သူမကိစ္စလောက်နီးနီး အရေးထားတယ်လို့ ကမ္ဘာလောကကြီးကို

ပြောပြနေတာ ဖြစ်တယ်။ ဘဝဆိုတာ ကိုယ့်အတွက်ပဲ ကိုယ်လုပ်လေ့ရှိတဲ့ လူတွေရဲ့ အကြောင်းမဟုတ်ဘဲ ဘုံအကျိုးစီးပွားအတွက် အတူတူ ဝိုင်းလုပ်နိုင်တဲ့လူတွေအကြောင်း သာ ဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုလည်း သူမက ပြောနေပါတယ်။

ကဲ ... ဒီတော့ ယဉ်ကျေးတယ်၊ မယဉ်ကျေးဘူးဆိုတာ ဘယ်သူက ဆုံးဖြတ်တာ လဲ။ ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံးကပဲ ဆုံးဖြတ်တာပါ။

အမူအကျင့်အကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ ပြောတဲ့အခါ တစ်စုံတစ်ရာသော အချိန်နဲ့ နေရာတွေမှာ လူများစုတွေ ဘယ်လို ပြုမူသင့် ပြုမူထိုက်တယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ ပြောနေတာ ဖြစ်တယ်။ တိုင်းပြည်တစ်ပြည်တည်း ယဉ်ကျေးတယ်ဆိုတာဟာ တခြား တိုင်းပြည်ထဲမှာ အမြဲတမ်းတော့ ယဉ်ကျေးမှာ မဟုတ်ဘူး။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၅၀

လောက်က ရိုင်းစိုင်းတယ်ဆိုခဲ့တဲ့အရာတွေလည်း ဒီယနေ့မှာ မရိုင်းစိုင်းပြန်ဘူး။ ဒီသဘောက အမူအကျင့်က ဓလေ့ထုံးတမ်း အစဉ်အလာတွေအပေါ် များစွာ တည်မီ နေတယ်။ ကွဲပြားခြားနားတဲ့ ဓလေ့ထုံးစံတွေဟာလည်း မကြာခဏဆိုသလို ဘေးချင်းကပ် လျက် ရှိနေကြတာ ဖြစ်နေပါတယ်။

ဒီသဘောကို သင်ပိုနားလည်လေ၊ သင် ပိုစွမ်းဆောင်နိုင်လေလေပဲ ဖြစ်တယ်။ ၂ သင်ဟာ ယုံကြည်စိတ်ချလောက်ရဲ့လား။

သင်ဟာ မိတ်ဆွေကောင်းတစ်ယောက် ဒါမှမဟုတ် မိတ်ဆွေညံ့တစ်ယောက် ဖြစ်အောင် လုပ်မှာလား။

သင့်ရဲ့ အမူအကျင့်တွေကို လူတွေက စိုက်ကြည့်ပြီး သူတို့စိတ်ကြိုက် ဆုံးဖြတ် ကြပါလိမ့်မယ်။

 

 

                                                 သင့်ရဲ့ နောက်တော်ပါး

 

                        မြက်ခင်းပေါ်မှာ မိတ်ဆွေကောင်း၊ သူငယ်ချင်းတစ်ယောက်နဲ့အတူ ပြေးလွှား ခုန်ပေါက်နေရတာမျိုးဟာ ကျောင်းခန်းမအလယ် ကျောင်းအုပ်ဆရာကြီးရှေ့မှောက် ရပ် စကားပြောရတာနဲ့တော့ အတော်ကြီး ကွာခြားပါတယ်။ သင် ဘာမှ စဉ်းစားခြင်းမရှိဘဲ နဲ့ သင့်စတိုင်ဟာ ပြောင်းလဲသွားတယ် မဟုတ်လား။ ဒါဟာ ကောင်းပါတယ်။

အမူအကျင့်တွေက လူတွေ ကြားထဲက ခြားနားမှုတွေကို အသိအမှတ်ပြုပါတယ်။ “ရှင်က နံပါတ်တစ်ပါပဲ” တို့၊ ဒါမှမဟုတ် “ရှင့် လိုအပ်ချက်က အရင်ဆုံးလာတာပါ” လို့ လူတွေပြောရတဲ့အခါတွေ ရှိတာပါပဲ။ သည်လို လုပ်ရပ်တွေကို လိုက်လျောမှု၊ ဦးစား ပေးမှု လက္ခဏာတွေလို့ ခေါ်တယ်။ လူများစွာအတွက်ကတော့ ဒီ လုပ်ရပ်သဘောထားတွေကို အမူအကျင့်ကောင်းတွေလို့ သင်္ကေတ ပြုကြတယ်။ ဒါတွေက ရိုးရာအစဉ်အလာ တွေနဲ့ ကြင်နာမှု၊ ကရုဏာတွေကနေ မြစ်ဖျားခံလာတယ်။ လိုက်လျောမှု၊ ဦးစားပေးတတ် မှုက အမူအကျင့်တွေမှာ နည်းလမ်းမျိုးစုံနဲ့ ပေါ်လာတယ်။ ထပ်မံသိထားရမယ့် အချက်တွေကို ပြောပြပါမယ်။

သင်နဲ့ သင့် သူငယ်ချင်းတစ်ယောက် တံခါးပေါက်တစ်ပေါက်ကို ဖြတ်ဝင်တဲ့အခါ သူငယ်ချင်းကို သင့်ရှေ့မှ ကြိုဝင်ပါစေ။

ဧည့်သည်ဖြစ်သူသာ ပထမ သွားပါစေ။ လိမ္မော်ရည်ခွက်ကို သင် င့်တဲ့အခါ သင့်ခွက်ကို မင့်ခင် သူငယ်ချင်းရဲ့ ခွက်ကို အရင်ကဲ့ပါ။ ကစားပွဲတစ်ခု စတင်တဲ့အခါလည်း သူ့ကိုသာ ပထမ အလှည့်ပေးပါ။ စားပွဲပေါ်မှာ ကွတ်ကီး ဘီစကစ်တစ်ခုပဲ ကျန်နေရင် ရောတဲ့။ ဘယ်သူ့အတွက်ဆိုတာ သင် သိမှာပါ။

( အကယ်၍ လူထူထပ်တဲ့ ဘတ်စ်ကား (သို့) မြေအောက်ရထားပေါ် သင်လိုက်ပါ -ရရင် သင့်ထက် ပိုပြီး ထိုင်သင့် ထိုင်ထိုက်သူကိုကြည့်ပြီး နေရာပေးသင့်တယ်။ ပေးသင့် တာက သက်ကြီးရွယ်အို၊ အဘိုးကြီး၊ အဘွားကြီး၊ ဒုက္ခိတ မသန်မစွမ်းဖြစ်စေ၊ လူမမယ်အခန်းထဲ လူကြီး လူကြီး ဧည့်သည်များ ဝင်လာရင် ငယ်ရွယ်သူများက မတ်တတ် ရပ်ပေးရမယ်။ ဒါဟာ သင့်ရဲ့ ဂရုစိုက်မှု အပြည့်အဝကို ထိုလူအား ပြသရာ ရောက်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

 

 

                                               မိန်းမနဲ့ ယောက်ျား

 

အမူအကျင့်အကြောင်း ရောက်လာရင် မိန်းမများဟာ ပြုစုယုယ ထောက်ထားမှု အထူးတလည် ရတတ်ကြတယ်။ ယောက်ျားများစွာက မိန်းမသားတွေဆို ဦးဦးဖျားဖျား တံခါးဖွင့်ပေးတတ်တယ်။ စားသောက်ဆိုင်တွေ၊ ပါတီတွေမှာလည်း မိန်းမတွေကိုသာ ယေဘုယျ ပထမဦးစားပေး ဧည့်ခံတတ်ပါတယ်။ ခုလို ခေတ်မှာ ယောက်ျား၊ မိန်းမ တန်းတူထားတဲ့ သဘောထားရှိလာပေမယ့် ဒီအစဉ်အလာကို ဆက်လက်သယ်ဆောင် နေကြတာလည်း ရှိပါတယ်။

 

                                         ကောင်းမြတ်တဲ့ ထင်မြင်ချက်များ

 

စာအုပ်တစ်အုပ်ကို အဖုံးလေးကြည့်ရုံနဲ့ မဆုံးဖြတ်သင့်ဘူးဆိုတာ ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံးသိကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ့် လက်တွေ့အချက်က ကျွန်ုပ်တို့ အများစုဟာ တခြားသူတွေအပေါ်မှာတော့ သူတို့ရဲ့ အပေါ်ယံကြော ကြည့်ပုံရှုပုံ၊ စကားပြောပုံတွေ | အပေါ် အခြေခံပြီး ဆုံးဖြတ်ချက် ချတတ်ကြတယ်။ ဒါဟာ တစ်စုံတစ်ယောက်ကို ပထမဆုံး အကြိမ် စတွေ့ မိစဉ်မှာ အထူးသဖြင့် မှန်ကန်တတ်ပါတယ်။

ဒီသဘောက မိမိကိုယ်ကို တစ္ဆေခြောက်သလို မခြောက်မိပါစေနဲ့။ယခု ဆွေးနွေးချက်တွေကိုသာ ကြိုးစားလုပ်ကြည့်ပါ။ သင့် ပုံစံက ယုံကြည်ချက်ပိုရှိလာပုံ ပေါ်လွင်လာမယ်။ သင် ပိုပြီးလေ့ကျင့်လေလေ သူတို့အမြင်မှာ ပိုသဘာဝကျသလို ဖြစ်လာ လေလေပဲ။ ပြင်ပသဏ္ဌာန်မှာ အလုပ်နည်းနည်းလေး လုပ်ကြည့်လိုက်ရုံနဲ့ မိန်းကလေးရဲ့ အတွင်းသန္တာန်က ပိုတောက်ပလာလေလေပဲ။

           မားမားမတ်မတ်ရပ်ပါ

သင့် ခန္ဓာကိုယ်က သင့်ကိုယ်သင် ဘယ်လိုထင်သလဲဆိုတာ အများကြီး ပြောပြ လိမ့်မယ်။ ခေါင်းကို မတ်မတ်ထောင်ထားပါ။ ပခုံးကို ပစ်ပြီး စကားကို အားရှိရှိ သန်သန်မာမာ ပြောပါ။ လမ်းလျှောက်တဲ့အခါ ကမ္ဘာလောကကြီးကို ရင်ဆိုင်ဖို့ အဆင်သင့် ဖြစ်တဲ့ မိန်းကလေးတစ်ယောက်လို လျှောက်ပါ။ သင်ကိုယ်တိုင် ထိုကဲ့သို့ စတင် ခံစား လာရပြီး တခြားသူများကလည်း သင့်ကို ထိုအတိုင်း တွေ့မြင်လာကြမှာပါ။

မျက်လုံးချင်းတေ့တေ့ဆိုင်ဆိုင် ကြည့်ပါ

လူတွေကို မျက်လုံးချင်း တေ့ဆိုင်ကြည့်ပါ။ ဒါက သင် ရင်းနှီးဖော်ရွေကြောင်း နဲ့ ရိုးသားကြောင်းကို ပြနေတယ်။ ဒီအကြည့်က တခြားသူတွေကို သူတို့နဲ့ သူတို့ ပြောသမျှ စိတ်ဝင်စားနေကြောင်းကိုလည်း ပြလိမ့်မယ်။

“ဟဲလို” “ဟိုင်း” လို့ ပြောပါ

“ဟိုင်း” ဆိုတာ “မင်းကို ငါသိတယ်။ ငါတို့ ရပ်ပြီး စကားမပြောတဲ့တိုင်အောင်” လို့ ဆိုလိုတယ်။ တိတ်ဆိတ် ခပ်မဆိတ်နေခြင်းကတော့ ဘာကို ဆိုလိုကြောင်း ဘယ်သူ

သိနိုင်ပါ့မလဲ။ “ငါ မင်းကို စိတ်ညစ်တယ်” “ငါ မင်းကို မကြိုက်ဘူး” လို့ ဆိုလိုရာ | ရောက်သွားနိုင်တယ်။

နာမည်များကို သုံးပါ

ကျော်ကြားသူတိုင်း နာမည်တစ်လုံး ရှိတတ်ကြတယ်။

တကယ်လို့ နာမည်တွေ မှတ်ရမှာ သင် ဒုက္ခရောက်နေရင် နာမည်သစ်တစ်ခု ခေါင်းထဲ လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်ဝင်လာစဉ် ပါးစပ်က အသံထွက် လိုက်ရွတ်ပါ။ ဥပမာ သင့်ကို မိန်းကလေး လူသစ်တစ်ယောက်နဲ့ စတင် မိတ်ဆက်ပေးစဉ် သူမ နာမည်ကို တန်းရွတ်ပါ။ (နာမည် မရေရာ မသဲမကွဲဖြစ်နေပါက ကာယကံရှင်ကို ထပ်ပြောပြဖို့ မေတ္တာရပ်ခံပါ) သူမနဲ့ စကားလက်ဆုံမကျခင်မှာ သူမ နာမည်ကို အကြိမ်များစွာ သုံးပါ။ တွေ့တွေ့ချင်း သူ့နာမည်ကို အကြိမ်များစွာ သုံးထားပါမှ မနက်ဖြန် ဒီနာမည်ကို မှတ်မိနေ မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

လက်ဆွဲ နှုတ်ဆက်ပါ

ကြီးသူတစ်ဦးကို “ဟဲလို” လို့ နှုတ်ဆက်တဲ့အခါမှာ ရှေ့ထွက် လှမ်းတက်လို့လက်ဆွဲ နှုတ်ဆက်ပါ။ အထူးသဖြင့် အခြေအနေက ပုံမှန် ဖြစ်နေတဲ့တိုင်အောင် ဒီလို လက်ဆွဲ နှုတ်ဆက်ပါ။ သင့် ညာဘက်လက်ကို ကမ်းပေး (ဘယ်လက်ဖြစ်လည်း ရတယ်) ပြီး “ဟိုင်း မစ်ပတ်တင့်”လို့ နာမည် ထည့်ပြောပါ။ သူမ လက်ကို သင် ဆုပ်ကိုင်မိရင် သူမလက်ကို ကျစ်ကျစ်ပါအောင် အားရပါးရဆုပ်ပြီး ခိုင်မာစွာ မလွှတ်တမ်း လျင်လျင် မြန်မြန် လှုပ်ယမ်းပါ။

 

Hi

Miss

Puptent,

                         စကားလုံးများကို ရွေးချယ်သုံး

Please

Thank     you

                 လူတွေ အချင်းချင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြတဲ့အခါ “တစ်ဆိတ်ကျေးဇူးပြု၍” | ကို သုံးတတ်တယ်။ “ကျေးဇူးတင်ပါတယ်” လို့ပြောပြီး အပြုံးတစ်ချက်ရယူလိုက်ပါ။ ဒီစကားလုံးလေးများက အရာရာကို ပိုလွယ်ကူအောင်၊ ပိုပျော်ရွှင်အောင် သင့်အတွက်ရော အခြားသူများအတွက်ပါ လုပ်ပေးပါလိမ့်မယ်။

တခြား စကားလုံးတွေကတော့ လုံးဝရှောင်ကြဉ်လေ ပိုကောင်းလေပါပဲ။ဒီစကား လုံးတွေဟာ သင်သိနိုင်တဲ့ ဝါကျရဲ့ အနှစ်သာရ အဓိပ္ပာယ်ပေါ် ဘာမှအထောက်အကူမပြုတဲ့ | အပြင် သိပ်အနှောင့်အယှက်ပေးလိုက်တာမှ ပုံသေအသုံးများလေ စိတ်သိပ်ညစ်နောက်ကို ရလေလေပါပဲ။ ဒါ့ကြောင့် မသုံးပါနဲ့။

ပြက်ချော်ချော် တောင်စဉ်ရေမရ ညည်းညူညူ စကားထောက်တွေကလည်းစိတ်ညစ်စရာ ရှိသေးတယ်။

ဒီစကားထောက်တွေ ဝေနေအောင်သုံးရင် သင်တစ်ဖက်သားပြောတာ စိတ်မ ဝင်စားဘဲ သံယောင်လိုက်နေတာ ပေါ်လွင်ရုံမက ကြားပါများတော့ ကိုယ့်ဟာကိုယ် ပျင်းပျင်းရိရိ အိပ်ရာပေါ် နှစ်နှစ်ခြိုက်ခြိုက် အိပ်မောကျသလို ငိုက်မျည်းသွားတတ်တယ်။

များစွာသော ကလေးငယ်တွေ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ နောက်ပြောင်ရွှတ်နောက်နေစဉ် တစ်ဦးကို တစ်ဦးနှိမ့်ချသလို “မှိုချိုးမျှစ်ချိုး စကားမျိုး” ပြောတတ်ကြတယ်။ ဒီတော့ ဘာဖြစ်လဲ”၊ “ဘယ်သူ့ ဂရုစိုက်ရမလဲ”၊ “တိတ်စမ်း”ဆိုတာမျိုးတွေပေါ့။ ဒီတော့ ချိုးနှိမ်တဲ့ စကား” တွေကရယ်စရာတော့ ကောင်းပါရဲ့။ ဒါပေမဲ့ သူငယ်ချင်းမဟုတ်တဲ့ ရိုးရိုးသာမန်အသိ သူစိမ်းတစ်ရံကို ဒီအသုံးမျိုးသုံးမိရင်တော့ မသုံးခင်ကထက် ပိုထိခိုက် ခံစားရနိုင်တယ်။ သင်သုံးတဲ့ စကားက နှင့်နှင့်သီးသီးပိုနိုင် လေ ကြားရသူရင်ထဲ အောင့် သက်သက်နဲ့ မခံမရပ်နိုင် ရင်ထဲအငြိုးအတေး အမှတ်ထားတဲ့အထိ ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။

လူတစ်ယောက်နဲ့ အဆင်ပြေနိုင်တဲ့ စကားအသုံးအနှုန်းဟာ နောက်လူတစ်ယောက် နဲ့ကျ အဆင်မပြေနိုင်ဘူးဆိုတာလည်း ခေါင်းထဲထည့်ထားရမယ်။ ဥပမာ သင်နဲ့အရင်းနှီး အချစ်ဆုံးသူငယ်ချင်းမရဲ့ ကြားမှာ သုံးနေကျ အားမနာတမ်း “ညည်း” ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းမျိုးက ကိုယ့်အချင်းချင်းကြားမှာ ရယ်စရာသက်သက် နှုတ်ကျိုးနေပေမယ့် မရင်းနှီးတဲ့ ရိုးရိုးအသိ တစ်ယောက်ကို သုံးကြည့်ရင် သူ့ကိုအပေါ်စည်းက ဆက်ဆံတယ်၊ ကိုယ့်ကို ရိုင်းတယ်လို့ ထင်သွားလိမ့်မယ်။ ကိုယ့်ထက်ကြီးသူကို ဒီလိုသွားခေါ်ကြည့် စော်စော်ကားကားနိုင်တဲ့ ကောင်မလေးလို့တောင် ထင်သွားဦးမယ်။

                                  ကျိန်စာတိုက် စာလုံးများ

ဒီအသုံးမျိုးသင် လိုကိုမလိုအပ်ဘူး။ အင်္ဂလိပ်စကားထဲက ဖြစ်ဖြစ်၊ မြန်မာစကား ထဲက ဖြစ်ဖြစ် စကားလုံးတွေ ထောင်သောင်းချီ ရွေးသုံးလို့ရနေပါလျက် ဒီကျိန်စာတိုက်တဲ့ တစ်ပါးသူထိပါး အကျိုးယုတ်အောင် ထိုးနှက်တဲ့ မကောင်းတဲ့သဘော ဒီအသုံးမျိုး ဘာ့ကြောင့် သုံးရမှာတဲ့လဲ။

နောက်ဆုံးအနေနဲ့ ကျေနပ်ဖွယ် စာလုံးကိုတောင် ပြောပုံဆိုပုံ သင့်အသံနေ အသံထား ကတစ်မျိုးမူကွဲနေရင် စာရင်းမဝင်နိုင်ပြန်ဘူး။ “ကျွန်မ စိတ်မကောင်းပါဘူး”

ပြောပြီး ကိုယ်အတွင်းမှာ ဖိုးကျိုင်းတုတ်ဖြစ်နေရင် ကိုယ့်ရဲ့ မကောင်းတဲ့ စိတ်ထားလေသံပဲ ပေါ်လွင် သွားပေမယ်။