ဦးသော်ဇင် - နန်းစဥ်ပုစ္ဆာ

ပဋိညာဉ်

သက္ကရာဇ် ၁၁၁၅ ခုနှစ်၊ ပထမ ဝါဆိုလ အတွင်း ကုန်းဘောင်ပြည် ရတနာသိင်္ခမြို့တော် ထီး ကနက်ကို တည်ရပ်မိလျှင်ပင် ပြည်တော်တည်စဦး မင်းတရားကြီးသည် ဆရာတော်ကို လျှောက်ထားသည်ကား- ဒကာတော် လျှောက်သည် ဆရာတော်-လူတို့တွင် ဖွား သက္ကရာဇ် ဇာတာ အမှတ်အသား မရှိသောသားကို သူကောင်းသား ပင် ဖြစ်သော်လည်း အမှတ်အသား အစွဲ မရှိသော အရိုင်းသား ကျွန့်သားဟူ၍ ထင်မှတ်သမုတ်ကြကုန်၏။ ရာဇဝင် သမိုင်း မော်ကွန်း စသော ထားမြဲထုံးစံ အစဉ်မရှိသော မြို့ပြည်ရွာတို့ကိုလည်း ထီးဆောင်းမင်း နေပြည်တော်ပင် ဖြစ်သော်လည်း မြို့ကြမ်း ပြည်ကြမ်း မင်းကြမ်းဟူ၍ သမုတ်ကြကုန်၏။ ဒကာတော့်ပြည် ဒကာတော့် မြို့ကိုလည်း သမိုင်းမော်ကွန်း မထားပါလျှင် နောင် မထင်မရှား လူသာမညတို့ ပြုမိပြုရာ ပြုလုပ်သည်ဟု သမုတ်လေတော့ မည်။ ရှေးသာသနာပြု ပြည်ထောင်မင်း ဧကရာဇ်တို့ မြို့ပြည်ရွာ ၌ ထုံးစံအစဉ်အတိုင်း မြို့သမိုင်း မော်ကွန်း သာသနာရောက် သာ သနာပြု မင်းဆက် အမေးပုံ အရေးပုံတို့ကို အကုန်အစင် စီရင်တော် မူပါကုန်-ဟု မဟာဒဏ် ဇေယျရန်အောင် အမိန့်တော်ပြန် လျှောက် လာသည် ဖြစ်၍ ဆရာတော် အမိန့်ရှိသည်မှာ- “အရေးတော်ပုံမှာလောကဝတ် သက်သက် စစ်မှုအရာဖြစ်ခဲ့သည်။ ဆရာတော် မစီရင် ချင်ပါ၊ သင့်ရာ ခိုင်းစေတော်မူပါတော့။ ကျန်သမျှတို့ကို ရှေးသူဟောင်းပညာရှိတို့ ထုံးစံအစဉ်အတိုင်း စီရင်တော်မူပါမည်” ဟု ဝန်ခံ ပြီးလျှင် ဝန်ခံသည့် အတိုင်း ကိုယ်တော်ရှိစဉ် မြို့သမိုင်း မော်ကွန်း နန်းစဉ် မင်းကျင့် ရာဇသတ် မင်းဆက် သာသနာဆက် ဆရာဆက် သံယိက အဆုံးအဖြတ်တို့ကို စီရင်၍ ဆက်သွင်းမိ၏။ မင်းဆက် သမိုင်းနှင့် နန်းစဉ်မေးတမ်း ပုစ္ဆာ ခုနစ်ရာတို့ကို မသွင်းမိ၍ သက္ကရာဇ် ၁၁၂၈ ခု သားတော်ကြီး ဆင်ဖြူရှင် လက်ထက်မှ စာကိုယ်ကို သွင်း မိ၏။ အဖြေကို မသွင်းမိ၍ သက္ကရာဇ် ၁၁၃ဝ ပြည့်နှစ်မှ အဖြေကို စီရင်သည်။

သိရီပုည၊ ဂုဏ်ခေတ္တကို၊ ဖော်ပြမယုတ်၊ စီရင်ချုပ် အံ့၊ သရုပ်ကျယ်စွာ၊ မြစ်လဟာနှင့်၊ မမာပုံချင့်၊ နှိုင်းသော် သင့်လိမ့်၊ မပွင့်သိပ်သည်း၊ ဝိနည်းသုတ္တန်၊ ကျမ်းရိုးပြန် သား၊ ချိန်မှန်ပရမတ်၊ ပိဋကတ်လည်း၊ လေ့မှတ် ကျွမ်း ကျင်၊ ပုံပြင် နည်းနာ၊ အဖြာဖြာနှင့်၊ သဒ္ဒါ ဆန်းဂိုဏ်း၊ ဖြတ်ပိုင်းယတိ၊ နေတ္ထိကလာပ်၊ စာစပ်ကျမ်းရိုး၊ စုဒ်မျိုး ပရိယာယ်၊ ကျဉ်းကျယ်ပိုက်ကျုံး၊ စက်နှင့် ရုံးသို့၊ နိဂုံး စဏ္ဍိယ၊ ထုတ်ဖော်ပြလျက်၊ လောကတန်ဆာ၊ လူ့ဘာသာ လည်း၊ ရာဇဝင် သံပိုင်း၊ သမိုင်းမော်ကွန်း၊ သာခွန်းကဗျာ၊ ဖတ်စာ ဓမ္မသတ်၊ လေ့မှတ်ဝတ္ထု၊ ရတုသာချင်း၊ ရဲတင်း တိတ္တံ့၊ လုံခြုံဗေဒင်၊ သိမြင်မင်းခမ်း၊ ကျင့်ရိုးလမ်းနှင့်၊ ထုံးငြမ်းဥပဒေ၊ ခွဲဝေစိတ်ဖြာ၊ အရာရာ၌၊ ငယ်ခါသတိ၊ သွင်းယူမိ၍၊ သိရီခေါင်ထက်၊ ကျေးဇူးနက်သား၊ မိန့်ကြား ဒေသနာ၊ ပညတ်လာကို၊ တရာမယွင်း၊ နှလုံးသွင်း၍၊ရှင်ချင်းတကာ၊ မြတ်သံဃာဝယ်၊ ထွန်းကယ်သော်တာ၊ လပမာသို့ ၊ အညာတင်ထား၊ ထေရ်မြတ်ဖျားမူ၊ တရား မင်းကျော်၊ နတ်ရွာပျော်နောက်၊ ကျရောက် သက္ကရာဇ်၊ရောက်လစ် ထောင်ပေါ်၊ ရာကျော်သုံးဆယ်၊ ထိုနှစ်ဝယ် ၌၊ ထွန်းကယ်ဆန်းစ၊ ဝါခေါင်လတွင်၊ နေတြဟိ၊ နှစ် ကြိမ်ဖိက၊ ပေါင်းရှိစုံစီ၊ လေးပါးညီ၍၊ ဒဠိ ထောက်တွယ်၊ ပြုသည်ဝယ်၌၊ ပွင့်ကျယ်ရောင်ဝါ၊ နေစကြာလျှင်၊ ဒေဝါ သူရိန်၊ နတ်နှင့်ကြိမ်သို့ ၊ ဂုဏ်ရှိန်မလင်း၊ သတင်းမပျံ့၊ ရနံ့မသွား၊ လွန်နွမ်းပါးလည်း၊ တရားသံဝေ၊ ချယူဖြေမှ၊ စိတ်ကြေလန်းလန်း၊ ပွင့်သစ်ပန်းသို့ ၊ စွဲလမ်းသတိ၊ ထား လိုက်မိ၍၊ သိရီလှိုင်ပေါ်၊ ကျွန်းလုံးကျော်သား၊ နောင်တော် ဘုရင်၊ ဆင်ဖြူရှင်လျှင်၊ နန်းခွင်ရွှေအိမ်၊ စံတော်ချိန်၌၊ ဆက်လိုက်ပုစ္ဆာ၊ နန်းစဉ်စာကို၊ နောင်လာသိဿ၊ မျိုး သကျတို့၊ ဆရာ့နည်းယူ၊ မှတ်လေဟူလျက်၊ ယုတ်ယူဖော်ပြ၊ ဖြေလိုက်ဟရှင့်၊ သိင်္ခညွန့်လူ၊ မွှေးနံ့ကြူသား၊ မဉ္ဇူသက၊ သစ်ရုက္ခဝယ်၊ လိုတလုံခြုံ၊ ပန်းမျိုးစုံသို့ ၊ တူ ပုံနည်းနာ၊ အရာရာကို၊ ကြိုက်ရာစိတ်ဖြူ၊ စွဲလမ်းမူ၍၊ ရှင်လူများလယ်၊ တင့်စမ္ပယ်လျက်၊ ပွင့်ကျယ်ရနံ့၊ ကျေးဇူး ပျံ့သည်၊ နှံ့နှံ့သိကြစေကုန်သောဝ်။

၁-အဘိဓမ္မသာ မြတ်သလော

ဒကာတော် လျှောက်သည် ဆရာတော်- ဝိနည်း ဒေသနာ၊ သုတ္တန်ဒေသနာ၊ အဘိဓမ္မာဒေသနာ ဤဒေသနာ သုံးရပ်သည် ဘုရားရှင် ရွှေနှုတ်တော်ထွက် ဘုရားရှင်စကားတော်ချည်း ဖြစ်ပါလျက် အဘိဓမ္မာ ဒေသနာတော် သာလျှင် လွန်မြတ်သော ပရမတ္ထ ဒေသနာတော်ဟူ၍ ဆရာတို့ ဟောတော်မူကြ၏။ ဘုရားရှင် စကားတော်ပင် အယုတ် အလတ် အမြတ် ရှိသလော ဆရာတော်။

မေးတော်မူသည့် အချက်မှာ အနိမ့်ရှိလျှင် အမြင့်၊ အမြင့် ရှိလျှင် အနိမ့်၊ အယုတ်ရှိလျှင် အမြတ်၊ အမြတ်ရှိလျှင် အယုတ်ရှိ မြဲ ဓမ္မတာဖြစ်၍ အဘိဓမ္မာ ဒေသနာတော်သာလျှင် မြတ်၏ဆိုလျှင် ဝိနည်း သုတ္တန် ဒေသနာသည် ဗျတိရေက နည်းအားဖြင့် ယုတ်ရာရောက်သောကြောင့် မေးတော်မူသင့်လှပေသည်။ ဤအရာ၌ ဟီနာ ဓမ္မာ၊ ပဏီတာဓမ္မာတို့ကဲ့သို့ အပါယ်လေးပါးသို့ ကျရောက်စေ တတ်သော အကုသိုလ် အယုတ် တစ်ခု၊ နတ်ရွာသုဂတိသို့ သွား ရောက်စေတတ်သော ကုသိုလ် အမြတ် တစ်ခုတို့ကဲ့သို့ ဆိုလိုသည် မဟုတ်၊ ဝိနည်းဒေသနာ သုတ္တန်ဒေသနာတော်လည်း မြတ်၏။ ထိုဒေသနာ နှစ်ပါးထက်ပင် အဘိဓမ္မာ ဒေသနာတော် မြတ်၏ဟု ဆိုလိုသည်။

ဥပမာဆိုသည်ကား- လက်ဝဲအမှုထမ်း၊ လက်ယာအမှုထမ်း ၂ ဦးလုံးပင် ကောင်းကြလျက် အမှုထမ်းဆောင်သော သူအပေါင်း တို့တွင် ရဲဝံ့စွာ အာမခံ လွန်ကဲသောသူကို အမှုထမ်း ကောင်းသည် ဟု ဆိုသကဲ့သို့ မှတ်ရမည်။

အဘိ အတိရေကော ဓမ္မာ-အဘိဓမ္မာ။

အဘိ အတိရေကော-သုတ္တန် ဝိနည်းတို့ထက် လွန်မြတ် သော ဓမ္မာ-တရားတည်း။ အဘိဓမ္မာ-သုတ္တန် ဝိနည်းတို့ထက် လွန်မြတ်သော တရား၊ ဤသို့ ဝစနတ္ထ ဆိုသည်ကို ထောက်၍ သုတ္တန် ဝိနည်းတို့ထက် လွန်မြတ်သော အနက် သဒ္ဒါ နာနာနယစသော နည်းတို့ရှိသည်ကို ထောက်၍ အဘိဓမ္မာကို အမြတ်ဟု ဆိုပါသည်။ သုတ္တန် ဝိနည်းတို့သည် ယုတ်သောကြောင့် အဘိဓမ္မာ ကို အမြတ်ဟု မဆို မှတ်တော်မူရမည်။

တစ်နည်းလည်း-သုတ္တန်ဒေသနာ ဝိနည်းဒေသနာတော် သည် ဒါန သီလတို့၏ အကြောင်း အကျိုးတို့ကို ပြဆိုခြင်း၊ ရှေး ရှေးသော ဘဝတို့၌ ဖြစ်ခဲ့ဖူးသည့် အနိမ့် အမြင့်၊ ဆင်းရဲ ချမ်းသာ တို့ကို ပြဆိုခြင်းမျှကိုသာလျှင် ဟောတော်မူသည်။ သုတ္တန်ဒေသနာ ဝိနည်းဒေသနာတော်သည်ကား သစ်ပင် သစ်ပွင့်နှင့် တူ၏။ အဘိ ဓမ္မာ ဒေသနာတော်သည်ကား ခန္ဓာ၊ အာယတန၊ ဓာတ်၊ သစ္စာ၊ ဣန္ဒြေ၊ အာရုံ၊ အာရမ္မဏိက၊ ရုပ်၊ နာမ်တရားတို့ကို ခွဲခြမ်း စိတ်ဖြာ စီစဉ်၍ ဟောတော်မူသောကြောင့် ထုပ်၍ ထားသော ဝတ္ထုကို ဖြေ ၍ ပြသကဲ့သို့ မိမိ ခန္ဓာကိုယ်၌ ရုပ် နာမ်အပေါင်း ပရမတ္ထသဘော ကို နှလုံးသွင်းမိရာတွင် သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ၊ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနတ္တာ ဟူ၍ လက္ခဏာရေး သုံးပါးတို့ကို ရှုဆင်ခြင်သဖြင့် မဂ်ဖိုလ်ကို ရ၍ အကျွတ်တရား ရထိုက်သော သတ္တဝါတို့သည် ဝဋ်သုံးပါးမှ လွတ်၍ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြကုန် သည်ဖြစ်၍ အဘိဓမ္မာ ဒေသနာတော်သည် သစ်သီးနှင့် တူ၏။ သစ်ပင် သစ်ပွင့် သစ်သီး သုံးပါးတို့တွင်လည်း သစ်သီးသာလျှင် အမြတ် ဖြစ်သကဲ့သို့ အဘိဓမ္မာ ဒေသနာတော်သည်သာလျှင် ဝဋ် သုံးပါးမှ ထွက်မြောက်၍ အဆုံးစွန်ဖြစ်သောကြောင့် အဘိဓမ္မာ ဒေသနာတော်သည်သာလျှင် ဝိနည်း သုတ္တန်တို့ထက် လွန်မြတ်၏ ဟု ဟောတော်မူသည်။ ဝိနည်း သုတ္တန် ဒေသနာ ယုတ်၍ အဘိ ဓမ္မာ ဒေသနာတော်သည်သာ မြတ်သောကြောင့် ဟောတော်မူသည် မဟုတ်ဟု မှတ်တော်မူရမည်။