လူထုစိန်ဝင်း - နန်းစကားမန်းစကား

ပျောက်ကွယ်လုနီးပါး မြန်မာစကားများ

နန်းစကား မန်းစကား

မြန်မာတို့ရဲ့ မြန်မာစကား - ၁

စကားချီး

'မနုဿတ္တဘာဝ ဒုလ္လဘ”လူ၏အဖြစ်သည် အလွန်ရခဲ၏လို့ အဆိုရှိပါ တယ်။

ရတောင့်ရခဲလူ့ဘဝကို ရလာပြန်ပါတော့သည်။ အသက်ရှည်စွာ အနာမဲ့ကြောင်း အနေကောင်းအောင် နေရဖို့ဆိုတာ အလွန်မလွယ်လှတဲ့ ဒုလ္လဘ တစ်ပါးပါပဲ။

ကျန်းမာပကတိ ချမ်းသာစွာရှိပြန်ပါသော်လည်း ခဏခေတ္တလေးရောက် လာရတဲ့ လူ့ဘဝမှာ ရောက်လာရကျိုးနပ်အောင် နေသွားနိုင်ဖို့ဆိုတာ သိပ်ကိုမလွယ်လှတဲ့အရာပါ။ “မဟာဒုလ္လဘ” လို့တောင် ဆိုနိုင်ပါတယ်။

လူ့လောကထဲမှာ အနမတဂ္ဂ လူပေါင်းများစွာတို့ဟာ လူ့ပြည်ရောက် လာပြီး အစာစားခြင်း၊ အိပ်စက်ခြင်း၊ အိမ်ထောင်သားမွေးပြုခြင်း ဆိုတဲ့ တိရစ္ဆာန်များလည်းပြုတဲ့ အမူ ၃ ရပ်’ ကို ပြုနေတာနဲ့ပဲ အချိန်တွေကုန်ဆုံး သွားကြရပါတယ်။ လူ့လောကထဲ ဝင်ရောက်လာချိန်ကနေပြန်ထွက်သွားတဲ့ အချိန်အထိ နှစ်ပေါင်း ခြောက်ဆယ်၊ ခုနစ်ဆယ်အထိ ကြာညောင်းခဲ့ပေမယ့် လူ့လောကထဲကို သူတို့ရောက်ရှိခဲ့ကြောင်း အမှတ်အသားအဖြစ် ခြေရာလေး တစ်ခုတောင် မထားနိုင်ခဲ့ကြပါဘူး။ သူတို့တစ်တွေဟာ ထမင်းစားဖို့၊ အိပ် စက်ဖို့၊ အိမ်ထောင်ပြုဖို့အတွက်သက်သက် လူ့ပြည်ကို အလည်ရောက်ကြတဲ့ ဧည့်သည် အာဂစ္ဆတွေလိုပါပဲ။ ရခဲလှတဲ့ လူ့ဘဝကလေး ရတုန်းရခိုက်မှာလူလို့ခေါ်ထိုက်အောင် နေသွားနိုင်သူ အင်မတန်ရှားပါတယ်။ အများစုကြီး ကတော့ လူလို့ အခေါ်ခံနေရသော်လည်း လူမပီသကြပါဘူး။ အမေရိကန်တွေ သုံးတဲ့ ဗန်းစကားတွေထဲမှာ manimal ဆိုတဲ့ စကားတစ်လုံး ရှိပါတယ်။ man ဆိုတဲ့စကားနဲ့ animal ဆိုတဲ့ စကားကို brunch (breakfast နဲ့ luncle ဆိုတဲ့ စကား ၂လုံးကို ပေါင်းစပ်တီထွင်လိုက်တာ)ဆိုတဲ့ စကားလုံး၊ talkthon (talk နဲ့ marathon တို့ကို ပေါင်းစပ်ထားတာ)ဆိုတဲ့ စကားလုံးများလို ပေါင်း စပ်သုံးစွဲလိုက်တာပါ။လူလို့ခေါ်သော်လည်း တိရစ္ဆာန်နဲ့ မခြားလှတဲ့သူများကို ဆိုလိုတာပါ။တိုတိုနဲ့လိုရင်းကို ကွက်ခနဲ မြင်သွားစေတာမို့ သိပ်နှစ်ခြိုက် မိပါတယ်။

လူလို့ခေါ်ထိုက်အောင် လူပီပီသသကြီး နေသွားနိုင်ကြသူများကို ကြံ တောင့်ကြုံခဲ တွေ့ရတဲ့အခါများမှာ ဘယ်လို အသားအရောင်ရှိတဲ့ ဘယ်လိုလူမျိုးကိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဘယ်လို အသက်အရွယ်ရှိတဲ့ (ကိုယ့်အောက် အသက်အားဖြင့် ငယ်သူပင်ဖြစ်ပါစေ) ဦးခိုက်ရှိခိုးချင်တဲ့စိတ်များ တဖွားဖွား ပေါ်ထွက်လာ တတ်ပါတယ်။ ဆရာ ဒေါက်တာသန်းထွန်းက ဒေါ်ဒေါ် (လူထု ဒေါ်အမာ)ရဲ့ ၈၀ ပြည့် မွေးနေ့မှာ စာအုပ်လေးတစ်အုပ်ပြုလုပ်ပြီး လက်ဆောင်ပေးမယ်။ 'လူထုပျိုးဥယျာဉ်ကြီးနဲ့ တစ်နွယ်ငင် တစ်စင်ပါဆိုသလို မကင်းကြတဲ့သူတွေ ၀ိုင်းရေးကြမယ်။ မိမိကိုယ်တိုင်မှာလည်း လူထုခြံထွက်” အပင်ငယ်တစ်ပင် အနေနဲ့ ဥယျာဉ်မှူးကြီးများကို ကျေးဇူးဆပ်ပါလို့ အဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ အခွင့် အရေးကြီးတစ်ရပ်ကို ပေးအပ်ခြင်းခံခဲ့ရပါတယ်။ ဆရာ့ကို အထူးကျေးဇူးတင် ရပါတယ်။

အဲဒီစာအုပ်ဟာ ဒေါ်ဒေါ်ရဲ့ အတ္ထုပ္ပတ္တိလည်း မဖြစ်စေချင်ဘူး။ ဒေါ်ဒေါ် ကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေး ချီးကျူးဂုဏ်ပြုတာလည်း မဖြစ်စေချင်ဘူး။ နှစ်ပေါင်း ၈ဝ တိုင်တိုင် လူသားတစ်ယောက်ရဲ့ ဂုဏ်၊ လူသားတစ်ယောက်ရဲ့ သိက္ခာကို မယိမ်းမယိုင် ကျောက်စာတိုင်ကြီးသဖွယ် ခိုင်ခိုင်မတ်မတ် စိုက်ထူနေနိုင်ခဲ့တဲ့ “မဟာလူသား တစ်ယောက်ကို တွေ့ ရလို့ ‘မုဒိတာ ပွားရ၊ ပီတိဖြစ်ရတဲ့ သဘော ဖြစ်စေချင်တယ်လို့လည်း ဆရာသန်းထွန်းက အမိန့်ရှိပါတယ်။

ဆရာ့ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကို သိရတော့ အလွန်ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်ရပါ တယ်။ စာပေအနုပညာ ယဉ်ကျေးမှု နယ်ပယ်အသီးသီးမှာသာမက ပညာရေး နယ်ပယ်၊ နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်၊ လူမှုရေးနယ်ပယ် စတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့ အခြေခံ အုတ်မြစ် နယ်ပယ်အသီးသီးမှာ “လူထုပျိုးဥယျဉ်ကြီးက ပျိုးထောင် စိုက်ပျိုးပေးလိုက်လို့ ထီးထီးမားမားဖြစ်နေကြတဲ့ သီးပင်းပွင့်ပင်တွေ အများအပြား ရှိခဲ့ပါတယ်။ မိမိကိုယ်တိုင်လည်း “လူထုခြံ' ထွက်ပါ။ တက္ကသိုလ်ဝင်းတို့၊ တက္ကသိုလ် မောင်စောလွင်တို့၊ မောင်သာနိုး၊ မောင်သိန်းနိုင်၊ မောင်သစ်လွင် (လူထု)တို့၊ နတ်မောက်ဦးထွန်းရှိန်တို့၊ မောင်မိုးသူတို့၊ ပေါ်ဦးသက်တို့ တစ်တွေဟာ အပြိုင်းအရိုင်းနဲ့ လူထုခြံ ကြီးက ဝေစည်လာခဲ့ကြသူတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့အားလုံးဟာ သူတို့ ဗီဇမျိုးစေ့နဲ့သူတို့ အစို့အညှောက် ကလေး ပြူထွက်လာကြပြီးမှ လူထုပျိုးခြံကြီးထဲမှာ အခက်အလက် အရွက် တဝေဝေနဲ့ ရှင်သန်ကြီးထွားလာခဲ့ကြတာပါ။ မိမိအဖို့ကတော့ “လူထုဥယျာဉ် မှူးကြီး ၂ ဦးကိုယ်တိုင် မျိုးစေ့ချ၊ အညှောက်ဖောက်ပြီး ပျိုးထောင်စိုက်မွေးပေးခဲ့ကြတာပါ။

'လူထုခြံမှူးကြီး ၂ ဦးဟာ မိမိကို ပျိုးထောင် စိုက်မွေးပေးခဲ့ရုံမျှမက man ဆိုတာ ဘယ်လို၊ minimal ဆိုတာ ဘယ်သို့လို့ ညွှန်ပြပေးခဲ့ကြတဲ့ကံ့ကူလက်လှည့် ငယ်ဆရာများလည်း ဖြစ်ကြတယ်။ လွတ်လပ်ခြင်း၊ တရား မျှတခြင်းနဲ့ တန်းတူညီမျှခြင်း ဆိုတဲ့ လောကပါလတရား သုံးပါးနဲ့အညီ နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေး၊ ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး၊ အဓမ္မဝါဒ ဆန့်ကျင်ရေးဆိုတဲ့ သီလ ရက္ခိတ တရားသုံးပါးကို ကိုင်ခဲ့တဲ့ သတင်းစာသမားတစ်ဦး ဖြစ်လာစေ ရန် ဆစ်ထုပေးခဲ့တဲ့ စူးဆောက်ရှင်များလည်း ဖြစ်ကြတယ်၊ underdogs လို့ခေါ်ကြတဲ့ အဖိခံ၊ အနှိမ်ခံ၊ အညှဉ်းခံလူတန်းစားတွေဘက်က စွဲစွဲမြဲမြဲ ရပ်တည်တဲ့ ကလောင်သမားတစ်ဦးဖြစ်အောင် သွန်သင်ဆုံးမ နည်းလမ်းပြ ပေးတဲ့ မီးရှူးတန်ဆောင်ကြီးများလည်း ဖြစ်ကြတယ်။ ဒါပေမယ့် လူထုရဲ့ ဦးဆောင် ခြံမှူးကြီး အနိစ္စရောက်ပြီးနောက် စုဆောင်းထုတ်ဝေလိုက်တဲ့ “လူထုချစ်သမျှ လူထုဦးလှ' ဆိုတဲ့ စာအုပ်မှာ ပါဝင်ရေးသားခြင်း မပြုခဲ့ပါဘူး။ လူထုရဲ့ ငယ်မွေးခြံပေါက်တစ်ယောက်က လူထုရဲ့ ဦးဆောင်ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးတစ်ဦး ကို ဂုဏ်ပြုပူဇော်တယ်ဆိုရင် အများသူငါ ပညာရှိအပေါင်း ကဲ့ရဲ့ကြောင်းဖြစ် တန်ရာတယ်ဆိုပြီး မရေးဘဲနေခဲ့တာပါ။ အမိဘက်က ဆွေမျိုးတော်စပ်တဲ့ ဆရာကြီး ရွှေဥဒေါင်းအကြောင်းကို မရေးခဲ့ဖူးသလိုပဲ အဖဘက်က ဆွေမျိုးတော်စပ်တဲ့ ပထမမြန်မာဝတ္ထုရေးဆရာကြီး ဂျိမ်းစ်လှကျော် အကြောင်းကို လည်း မရေးခဲ့ဖူးပါဘူး။

ဦးလေးလှဟာ “တော်လှန်ရေးသမား သူတော်စင်လား၊ သူတော်စင် တော်လှန်ရေးသမားလား (Is he a saintly revolutionary or a revolutionary saunt?) ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ အက်ဆေးလေးတစ်ပုဒ်ရေးပြီး ဒေါ်ဒေါ် လက်ထဲသာ ပေးအပ်ခဲ့ပါတယ်။

အခုတော့ ဆရာသန်းထွန်းရဲ့ သြဝါဒကလည်း ဒေါ်ဒေါ်အကြောင်းတွေ မဖြစ်စေချင်ဘူး။ ဒေါ်ဒေါ်ထမ်းဆောင်ခဲ့တဲ့ လူ့တာဝန် အမျိုးမျိုးတွေကို ဆက်လက် သည်ပိုးထမ်းဆောင်ကြပါမယ်လို့ ဒေါ်ဒေါ်ကို ကျေးဇူးဆပ်တဲ့ အနေနဲ့ အာမဝန္တာခံကြဖို့သဘောဆိုတော့ အားရဝမ်းသာနဲ့ ရေးဖို့တာဝန်ယူ လိုက်ပါတယ်။

မိမိအနေနဲ့ ဒေါ်ဒေါ်ကျေးဇူးကို တတ်စွမ်းသမျှဆပ်တဲ့သဘော ဒေါ်ဒေါ် ကို ရည်ညွှန်းပြီး ၁၉၆၅ ခုနှစ်မှာ ဘာသာပြန်ပြီး ပုဂံစာအုပ်တိုက်က ထုတ်ခဲ့တဲ့ သတင်းစာဆရာကြီး Wilfred Burchett ရဲ့ အရှေ့တောင်အာရှမှ စစ်မီးလျှံ များ' ဆိုတဲ့ စာအုပ်မှာလည်း ဒီလို ရည်ညွှန်းခဲ့ဖူးပါတယ်။

အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး၊ နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေး၊ ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေး စိတ်ဓာတ်များ မျိုးစေ့ချပေးကာ အဖိနှိပ်ခံကမ္ဘာ့ပြည်သူများဘက်က အမြဲရပ်လိုသော သတင်းစာသမားတစ်ယောက် ဖြစ်လာစေရန် တဖွဖွ သွန်သင်ပြုပြင်ပေးခဲ့သော ဒေါ်ဒေါ်(လူထုဒေါ်အမာ)အား ဤစာအုပ်ဖြင့် ကျေးဇူးဆပ်ပါ၏'

အဲဒီအချိန်ကာလက ညာလက်နဲ့စာရေးပြီး ကန်တော့ခဲ့ ရတာပါ။ ခုတစ်ကြိမ်တော့ လေဖြတ်ပြီးကတည်းက ညာခြေ၊ ညာလက် မသန်စွမ်းတော့တာမို့ ဘယ်လက်နဲ့စာရေးပြီး ကန်တော့ရတာဆိုတော့ အများသူငါထက် ထူးခြားစွာ လက်နှစ်ဖက်စလုံးနဲ့ ကန်ခွင့်ရခြင်းဆိုပြီး အထူးကျေနပ် ကြည်နူးရပါတယ်။ လူထုဥယျာဉ်မှူးများ သွန်သင်ခဲ့တဲ့အတိုင်း သတင်းစာ သမားကောင်းတစ်ဦးရဲ့ သီလကို မညစ်ထေးစေပါဘူး။ မိမိရဲ့ ယုံကြည်ချက် ကို ဘယ်အခြေအနေမျိုးမှာမှ တစ်နပ်စာထမင်းမက တစ်သက်စာထမင်းနဲ့

တောင် လဲမစားပါဘူး။ လူက မစွမ်းမသန် ဒုက္ခိတဖြစ်ရပေမယ့် စိတ်ကတော့ အညံ့မခံ၊ အရှုံးမပေးဘဲ အမြဲစွမ်းသန်နေပါစေမယ်၊ ညာလက်ကျိုးလည်း ဘယ်လက်နဲ့ လူ့လောက အရှုံးသမားဘက်က အမြဲရပ်တည်သွားပါဦးမယ်လို့ ထပ်လောင်း ကတိပြုလိုက်ပါတယ်။

ဒေါ်ဒေါ်ဟာ သတင်းစာဆရာမကြီးတစ်ဦး၊ စာရေးဆရာမကြီးတစ်ဦး အနေနဲ့ စာပေယဉ်ကျေးမှု အနုပညာအရေးတွေသာမက လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေး ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေး စတဲ့ 'လူ့တာဝန်တွေ အားလုံးကို တစ်သက်တာလုံး ထမ်း ရွက်ခဲ့၊ ထမ်းရွက်ဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီ တာဝန်တွေထဲက တစ်ခုကတော့နယ်ချဲ့ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ထိုးဖောက်မှုကို ခုခံတိုက်ခိုက်ပြီး အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှု ကို စောင့်ရှောက်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ်လို့ ဒေါ်ဒေါ်ရဲ့ လက်ထဲက ထန်းလက်ကလေးဟာ ဘက်ပေါင်းစုံက အရှိန်အဟုန်ကြီးမားစွာ လှိမ့်ဝင်လာနေတဲ့ လှိုင်းလုံးကြီးတွေကို အရှုံးပေးနေရပါပြီ။ ဒေါ်ဒေါ် ချစ်မြတ်နိုးလှတဲ့ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေရဲ့နေရာမှာ နယ်ချဲ့ယဉ်ကျေးမှုရဲ့ အဆွယ်အပွားတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဒစ္စကိုယဉ်ကျေးမှု က ဝင်ရောက်အခြေချနေပါပြီ'ဒေါ်ဒေါ် ချစ်မြတ်နိုးလှတဲ့ မြန်မာစကားတွေလည်း ဖြည်းဖြည်းချင်း 'လုံးပါးပါးလိုက်နေပါပြီ။ အခု ဒီစာတမ်းငယ်မှာ အဲဒီလို လုံးပါးပါးလိုက်ရာက ပျောက်ကွယ်လုနီးပါး ဖြစ်နေ တဲ့ မြန်မာ့အသုံးအနှုန်း၊ မြန်မာစကားလုံးများကို ရှာဖွေတင်ပြလိုက်ရပါ တယ်။ ဒီကိစ္စဟာ အမှန်တော့ မြန်မာစာပေပညာရှင်များ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လုပ်သင့်တဲ့ ကိစ္စမျိုးပါ။ အချိန်အများကြီးယူပြီးကို လုပ်ရမှာမျိုးပါး ဒီစာတမ်း ကတော့ နှစ်ပတ်အတွင်း အပြီးလုပ်ရတာမို့ မိတ်ဆက်သဘောမျှသာ ဖြစ်ပါ တယ်။ လူထုပျိုးဥယျာဉ်ကြီးရဲ့ ဦးစီးများဖြစ်ကြတဲ့ ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းနဲ့ ဦးလေး၊ ဒေါ်ဒေါ်တို့ရဲ့ စာများထဲကပဲ ထုတ်နုတ်တင်ပြနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ရှေ့ ဆက်ပြီး ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လေ့လာရှာဖွေ တင်ပြသွားရန်လည်း ရည်ရွယ် ထားပါတယ်။ ပထမဆုံးပြောချင်တာကတော့ ကွယ်ပျောက်လုနီးပါးဖြစ်နေ တဲ့၊ မြန်မာလူမျိုးတို့ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲပြောဆိုနေကြတဲ့ 'ရှင်၊ ကျွန်မ၊ ခင်ဗျား၊ ကျွန်တော် စတဲ့ အသုံးအနှုန်းတွေအကြောင်းပါ။

ယနေ့ မြန်မာကလေးသူငယ်တွေရော လူငယ်၊ လူလတ်တွေပါ အချင်း ချင်း စကားပြောဆိုကြရာမှာ 'နင်'' ဆိုတဲ့နာမ်စားတွေကို မြိန်ရေရှက်ရေ" ကြီး ပြောဆိုနေကြပါတယ်။ ကလေးတွေမှ မဟုတ်ပါဘူး။ ကောလိပ်က ဆရာမလေးတွေ၊ ဆရာဝန်မလေးတွေ၊ အင်ဂျင်နီယာမလေးတွေလို ပညာ တတ်တွေတောင်မှ အဲဒီ နင် ငါ ဆိုတဲ့အသုံးကို အားရပါးရကြီး ပြောပြော နေကြပါတယ်။ 'နင်' 'ငါ'ဆိုတဲ့အသုံးဟာ ရိုင်းပျတဲ့ အသုံးဖြစ်ကြောင်း ငယ်စဉ်က အဆုံးအမခံခဲ့ရဖူးတဲ့ ‘နားများအဖို့တော့ ဒီအသုံးကိုကြားရလေ တိုင်း နားမအီမသာဖြစ်ရပါတယ်။ ရှေးရှေးကလည်း သူငယ်ချင်းအချင်းချင်း 'နင်'၊ 'ငါ'ခေါ်ပြီး ပြောကြပါတယ် ဒါပေမယ့် ကိုယ့်အချင်းချင်းသာ ပြောကြတာပါ။ လူရှေ့သူရှေ့မှာ အားရပါးရကြီးပြောတာမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ လူ မှာဆိုရင် ခင်ဗျား' 'ကျွန်တော်' 'ရှင်' 'ကျွန်မ” စတဲ့ စကားများကို သုံးပြီး ပြောကြပါတယ်။ အဲဒီလိုမှ မပြောချင်ကြရင် နင်-ငါဆိုတာထက် ယဉ်ကျေး

ဖွယ်ရာ ဖြစ်တယ်လို့ယူဆတဲ့ “မင်း” 'ကိုယ်'ဆိုတာမျိုးကို သုံးလေ့ရှိပါတယ်။ ဒီအတိုင်းသာ ဆက်သွားနေရင် “ရှင်၊ ကျွန်မ၊ ခင်ဗျား၊ ကျွန်တော် ဆိုတဲ့ အသုံးတွေ မြန်မာစကားထဲက ကွယ်ပျောက်သွားပါလိမ့်မယ်။

နောက်တစ်ခုကတော့ အမှန်တကယ် ကွယ်ပျောက်လုနီးပါးဖြစ်နေတဲ့ မြန်မာ့ဆွေမျိုးဆက် အခေါ်အဝေါ်များအကြောင်းပါး ခုခေတ်မှာ ယောက်ျား လေးတွေဟာ သူတို့နောက်မှ အမေကမွေးပေးလိုက်တဲ့ မိန်းကလေးကို 'ညီမလေး'လို့ ခေါ်နေကြပါတယ်။ သူက ကျွန်တော့်ညီမလေးပါလို့လည်း ပြောလေ့ရှိပါတယ်။ မြန်မာတို့ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းဟာ ခေတ်ပြိုင် အနောက်နိုင်ငံတွေနဲ့ ယှဉ်လိုက်ရင် မနိမ့်ကျခဲ့ပါဘူး။ ယဉ်ကျေးမှုအဆင့် အတန်း မြင့်မားတာနဲ့အမျှ မြန်မာစကားဟာလည်း အင်မတန် ဝေါဟာရ ကြွယ်ဝပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်စကားမှာ 'ဘရားသား' 'စစ္စတား' လို့ဆိုလိုက်ရင် အစ်ကိုလား၊ ညီလား၊ အစ်မလား၊ နှမ-ညီမလားကိုတာ ခွဲလို့မရပါဘူး။ မြန်မာစကားမှာ အစ်ကို၊ ညီ၊ နှမ၊ ညီမ၊ အစ်မလို့ ခေါ်လိုက်တာနဲ့ အကြီး၊ အငယ် တစ်ခါတည်း ခွဲသိကြရပါတယ်။ ယောက်ျားလေးနှစ်ယောက်မှာ ကြီးသူကို အစ်ကို၊ ငယ်သူကို ညီပေါ့။ ယောက်ျားလေးရဲ့ အထက်က မိန်း ကလေး အစ်မ၊ အငယ်က နှမပေါ့။ မိန်းကလေးရဲ့ အထက်က သူကို အစ်ကို၊

အောက်ကသူက မောင်၊ အောက်ကမိန်းကလေးက ညီမပါ၊ အဲဒီတော့ ညီမ” ဆိုတာ မိန်းကလေးချင်းတော်စပ်မှု အသုံးစကားပါ။ ယောက်ျားလေးနဲ့ မိန်း ကလေးတော်စပ်မှုအသုံးစကား မဟုတ်ပါဘူး။ အခုတော့ လူတိုင်းလိုလိုပဲ 'ကျွန်တော့်ညီမ' ဆိုတဲ့စကားကို သုံးနေကြပါတော့တယ်။ အစ်ကိုက အဲဒီတော့ အလိုလို မိန်းမလျာဖြစ်သွားပါရော။ ဘာသာစကားဆိုတာ ယဉ်ကျေးမှု အဆင့်အတန်း မြင့်မားတိုးတက်လာတာနဲ့အမျှ ဝေါဟာရတွေ တိုးပွားစည်ပင် လာရမြဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အခု ကျွန်တော်တို့မှာတော့ တိုးပွားလာရမယ့်အစား ရှိရင်းစွဲ စကားလုံးတွေတောင် လုံးပါးပါး လိုက်နေပါတော့တယ်။

အင်္ဂလိပ်စကားမှာ 'အန်ကယ်' 'အန်တီလို့ပြောလိုက်ရင် ဘယ်ဘက်က ဘယ်လို တော်စပ်တယ်။ မိမိရဲ့ မိဘများထက် ကြီးသူလား၊ ငယ်သူလားဆို

တာကို မသိနိုင်ပါဘူး။ မြန်မာစကားမှာတော့ အဖေရဲ့ အစ်ကိုဆိုရင် ဘကြီး၊အမေရဲ့ အစ်ကို ဆို ရင် ဦးကြီးလို့ ခွဲခြားခေါ်လေတော့ ခေါ်သံကြားတာနဲ့ဆွေမျိုးစပ်ပေးပြီးသား ဖြစ်နေပါပြီ။ အဖေရဲ့ညီဆိုရင် ဘထွေး၊ အမေရဲ့ မောင် ဆိုရင် ဦးလေး၊ အဖေရဲ့ အစ်မဆိုရင် အရီးကြီး၊ အဖေရဲ့နှမကို အရီးလေး၊

အမေရဲ့ အစ်မဆို ရင် ကြီးတော်(ဂျီးဒေါ်)၊ အမေရဲ့ညီမဆို ရင် ထွေးလေး (ဒွေးလေး)၊ဒေါ်လေး သဖြင့် ကြွယ်ဝလိုက်တဲ့ ဝေါဟာရတွေ။

ခုခေတ်ကလေးငယ်လေးတွေက အစ်ကိုအရွယ်၊ အစ်မအရွယ်တွေကို အစ်ကို၊ အစ်မထည့်ပြီး မလေ့ကြတော့ပါဘူး၊ ဖြူဖြူကို သူ့အောက်အများ ကြီးငယ်တဲ့ ကလေးလေးက မဖြူလို့ပဲ ခေါ်လေ့ရှိပါတယ်။ ဝါဝါကို မဝါ ပေါ့။ အစ်ကိုအရွယ် ဦးအရွယ်ကျတော့လည်း ခေါ်ပုံက ဦးဖြူ၊ ဦးနီတဲ့။ ဦးကြီးဖြူးဦးလေး မဟုတ်ဘူးလေးကလေးတွေ သူတို့ကိုယ်သူတို့ သမီး ကသားကလို့ ထည့်ထည့်ပြောကြတာလည်း သုံးလေးနှစ်အရွယ် ကလေး တွေဆို နားထောင်ကောင်းသလိုရှိပေမယ်လို့ ကောလိပ်ကျောင်းသူ၊ ကျောင်း သားအရွယ်ကြီးတွေ သူတို့ကိုယ်သူတို့ ပြောပြောနေကြတာကတော့ တယ်ပြီး နားမသောယာလှပါဘူး။ ပိုဆိုးတာက ဆယ့်သုံးလေးနှစ်အရွယ် ကလေးများက သူတို့အောက် မောင်လေး၊ ညီမလေး၊ နှမလေးတွေကို သားသားတို့ သမီးတို့ ခေါ်ဝေါ်နေကြတာကို ကြားရခြင်းပါ။

အဲဒီလို အခေါ်အဝေါ် အမြီးအမောက် မတည့်ပုံတွေကြောင့် မိမိ ကိုယ်တိုင် တုန်လှုပ်ချောက်ချား ဖြစ်သွားရတာမျိုးလည်း ကြုံဖူးပါတယ်။ အသက်အစိတ်အရွယ်သာသာ လူထုသတင်းစာ အယ်ဒီတာ အဖွဲ့သားတစ်ဦး ဘဝမှာ ထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရဖူးပါတယ်။ ၁၀ နှစ်လောက်အကြာ ထောင်ကလွတ် လာတော့ ကလေးတွေက 'ဘဘ၊ ဘဘ နဲ့ ခေါ်ကြတာကို ပထမဆုံးကြားရဖူး ပါတယ်။ အစ်ကိုလို့တောင် အခေါ်မခံရဖူးသေးဘဲနဲ့ နတ်ရေကန်ထဲက တက် လာသလို တစ်ခါတည်း 'ဘဘ'အခေါ်ခံလိုက်ရတော့ တကယ်ကို တုန်လှုပ် ချောက်ချား ခံစားလိုက်ရတာပါ။ ကျောင်းသားဘဝမှာလည်း အသက်ကငယ် နေတော့ အစ်ကိုခေါ်တာ မခံရဖူးပါဘူး။ ကျောင်းကထွက်တာနဲ့တန်းပြီး သတင်းစာလောကထဲ ရောက်သွားပြန်တော့လည်း ကိုယ်က လူငယ်ကလေး ဖြစ်နေတော့ တွေ့သမျှ ကိုယ်ကပဲ ဦးကြီး၊ ဘကြီး ခေါ်ရတာချည်းပဲ။ ကိုယ့်ကို အစ်ကို ခေါ်မယ့်သူဆိုလို့ လူထုသတင်းစာ ရန်ကုန်တိုက်ခွဲ လှေကားရင်းက ကွမ်းယာ ရောင်းတဲ့ကုလားနဲ့ လူထုစာအုပ်ထုပ်တွေ သယ်ပို့နေကျ တိုက်ရှေ့ က ချယ်ဂါရီဆွဲတဲ့ကုလားပဲ ရှိခဲ့ဖူးတယ်။ ဦးလေးတို့၊ ဦးကြီးတို့၊ လေးလေး တို့ ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရတွေ ကွယ်ပျောက်လုနီးရှိနေတော့လည်း 'မောင်စိန်ဝင်း၊ ကိုစိန်ဝင်းဘဝကနေ တိုက်ရိုက်ကြီးကို ဘဘဦးစိန်ဝင်း ဘဝရောက်သွား ရတော့တာပါ။