မြသန်းတင့် - တောင်သမန်ရွှေအင်းကလေညှင်းဆော်တော့ (ဒု)

မျက်နှာဖုံးခံစားမှု

ဆရာမြသန်းတင့်၏ “တောင်သမန်ရွှေအင်းက လေညင်းဆော်တော့” ဒုတိယပိုင်း စာအုပ်မျက်နှာဖုံးပန်းချီ ရေးဆွဲပေးပါရန်(ယနေ့မန္တ လေးစာအုပ်တိုက်) မှ ကျွန်တော် အား တာဝန်ပေး အပ်နှံလာပါသည်။ စာနယ်ဇင်းသရုပ်ဖော်ပန်းချီနှင့် ရုပ်ရှင်ကြော်ငြာ ပိုစတာ ရုံတင်ပိုစတာ စသည်တို့ကို မရေးဆွဲ၊ ကင်းကွာခဲ့သည်မှာ ကာလအားဖြင့် အနှစ်နှစ်ဆယ်နီးပါး ရှိခဲ့ပါပြီ။

သို့သော် ဆရာမြသန်းတင့် လျှောက်လှမ်းခဲ့ရသော ဘဝကြမ်း၊ ဘဝလမ်းကို လည်းကောင်း၊ စာဖတ်ပရိသတ်ကို တလေးတစား ဖြည့်ဆည်းပေးအပ်လေ့ရှိသော ဆရာမြသန်းတင့်၏ စာပေစေတနာကို လည်းကောင်း ကြည်ညိုလေးစားစိတ်က ဆရာ့စာအုပ်မျက်နှာဖုံးကို ကြိုးစားရေးဖွဲ့ရန် တွန်းအားဖြစ်စေခဲ့ပါသည်။

တစ်ချိန်က ပုဂံစာအုပ်တိုက်ထုတ်ဆရာဘာသာပြန်ခဲ့သော“စစ်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး” စာအုပ်မျက်နှာဖုံးနှင့် “လေရူးသုန်သုန်” စာအုပ်မျက်နှာဖုံး နှစ်ခုကို ဆရာ သက်ရှိ ထင်ရှား ရှိစဉ်အချိန်က ရေးဆွဲပေးအပ်ခွင့် ရခဲ့ဖူးပါသည်။ ယခုတော့ ဆရာ ကွယ်လွန်ခဲ့လေပြီ။ သုံးနှစ်ပတ်လည်ပင် ကျော်ခဲ့လေပြီ။ ယခု “တောင်သမန်ရွှေအင်း က လေညင်းဆော်တော့” မျက်နှာဖုံးကိုတော့ ဆရာ ကြည့်ရှုခံစားခွင့် မရရှာတော့ပြီ။ သို့သော် ကျွန်တော် ကြိုးစားရေးဆွဲပါမည် ဆရာ။ ဆရာ့ကို ချစ်မြတ်နိုးတန်ဖိုး ထားကြသော စာပေချစ်သူများ၊ မိတ်ဆွေသင်္ဂဟများနှင့်ထပ်တူ ဝမ်းနည်းကြေကွဲ မိပါသည်။

ပထမ ဆရာ့စာမူကို ဂရုတစိုက်ဖတ်ပြီး မျက်နှာဖုံးရေးကွက် ရှာပါသည်။ ရသစာပေအမျိုးအစား မဟုတ်ဘဲ သမိုင်းတွင် အထင်အရှားရှိခဲ့ကြသော ဇာတ်ကောင် များ၏ လှုပ်ရှားရွေ့လျားခဲ့သော မှတ်တမ်းတင် ဇာတ်ကွက်ဇာတ်လမ်း ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့ရပါသည်။ ။

မြန်မာပဒေသရာဇ်ခေတ် ဆိတ်သုဉ်းပြီး တိုင်းတစ်ပါးလက်အောက် ကျရောက်ခဲ့ | ရသော ရတနာပုံ ခေတ်နှောင်း မြန်မာပြည်သမိုင်းကြောင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။

ဆရာ အမရပူမြို့ တောင်သမန်အင်းကို ရောက်ရှိခဲ့စဉ်က လေညင်းမှတစ်ဆင့် အကြားအမြင် ရရှိခဲ့ဟန်တူပါသည်။ ယခုတော့ ပေတစ်ထုပ် စာတစ်အုပ်အဖြစ် ထားရစ်ခဲ့ပြီ။ ခုနှစ်သက္ကရာဇ်၊ ဇာတ်ကောင် ဇာတ်ကွက်၊ အသေးစိတ်အချက်အလက် တိကျမှန်ကန်စေရန် ပြည်တွင်းပြည်ပ၊ ကျမ်းကိုးကျမ်းကား မြောက်များစွာဖြင့် ရည်ညွှန်းပြထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ကျမ်းကိုးများ၏ တစ်ခုနှင့် တစ်ခု မူကွဲ၊ အယူကွဲများကိုပင် ဆရာက တင်ပြပေးသွားခဲ့ပါသည်။

တိုင်းပြည်တစ်ပြည်၏ (နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး) အလှည့်အပြောင်းတစ်ခု သို့မဟုတ် တိုင်းပြည်တစ်ပြည်၏ ကြမ္မာရဟတ် တစ်ပတ်လည်ရသည့် တကယ့်သမိုင်း ဖြစ်ရပ်မို့ ကျွန်တော့်အတွက် သံဝေဂ ဓမ္မရသကို ရရှိလိုက်ပါသည်။

မြန်မာဘုရင် သီပေါမင်း၊ မိဖုရား စုဖုရားလတ်နှင့် တော်ဝင်မိသားစုအပေါင်း တို့ကို အိန္ဒိယပြည်၊ ရတနာဂီရိသို့ နန်းချပို့ဆောင်ပြီး အောင်နိုင်သူ ဗြိတိသျှတို့ မင်းလုပ်အုပ်ချုပ်မှုကို မလိုလားသော မြန်မာမျိုးချစ်တို့က ရရာလက်နက်ဖြင့် ပြောက်ကျားတော်လှန်ရေးတစ်ရပ်ကို ထင်ဟပ်စေခဲ့ပါသည်။

တိုင်းရင်းသားပေါင်းစုံပါဝင်ခဲ့ကြသော အန္ဒီ သူ့ကျွန်မခံလိုသူတို့သည် လက်နက် အင်အားခြင်း မမျှသော်လည်း မလျော့သောဇွဲ၊ မလှဲသောအလံဖြင့် ဖီဆန်အန်တုခဲ့ကြ ပုံများကို ကျွန်တော်၏ စက္ခုဝိညာဉ်မှသည် ဆရာမြသန်းတင့်၏ “တောင်သမန် ရွှေအင်းကလေညင်းဆော်တော့” စာအုပ်မျက်နှာဖုံးအဖြစ် ရောက်ရှိလာရပါတော့သည်။

တစ်ခါက...

တိုင်းပြည်အတွက် လူမျိုးအတွက် မှန်ကန်သော လွတ်မြောက်ရေးတိုက်ပွဲအတွက် စွန့်လွှတ် စွန့်စားခဲ့ကြသော အညှင်းခံ၊ အကျဉ်းစံ၊ စတေးခံ အာဇာနည် မျိုးချစ်သူရဲကောင်းတို့၏ ဇာတိဂုဏ်ကို ဦးစိုက်လျှက်

ပန်းချီ မောင်ညိုဝင်း ဇန်နဝါရီ ၂၀၀၂

“မျက်နာဖုံးအဓိပ္ပာယ် ရှင်းလင်းချက် “

ယနေ့မန္တ လေး စာအုပ်တိုက်ကြီးက ကျွန်တော့်ကို “တောင်သမန်ရွှေအင်းက လေညင်း ဆော်တော့” ဆရာမြသန်းတင့်၏ ဒုတိယပိုင်းကို တာဝန်ပေးပြီးတော့ အဖုံးရေးဆွဲခွင့် ကြုံကြိုက်ခဲ့ရပါတယ်။ အဖုံးရေးဆွဲတဲ့နေရာမှာ ဆရာမြသန်းတင့်ရဲ့ ပထမတွဲကို အရင်ဆုံး ပေးဖတ်ထားပါတယ်။

ဒုတိယတွဲရိုက်မယ့်စာမူရဲ့ Proof ထုတ်ထားတယ်၊ မိတ္တူအကြမ်းကို ကျွန်တော် ဖတ်ရပါတယ်။ ဆိုလိုတာက ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဒီဆရာမြသန်းတင့်အဖုံးကို အကြောင်းအရာပိုင်းကို တင်ပြချင်တဲ့ အဖြစ်သနစ်တွေအားလုံး ကျွန်တော် မလစ်ဟင်း ရအောင် ပထမတွဲနဲ့ ဒုတိယတွဲကို ကျွန်တော် ရိုသေလေးစားစွာ ဖတ်ရပါတယ်။ ပထမဆုံး လုပ်ရတဲ့ အလုပ်ပါပဲ။

ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဆရာမြသန်းတင့်ရဲ့ အမှတ်တရဖြစ်စေတဲ့ ကုန်းဘောင် ခေတ် နောက်ဆုံးသမိုင်းကြီး ဖြစ်တဲ့အတွက် အားလုံးအကျိုးရှိစေမယ့် သီပေါမင်း ပါတော်မူပြီးနောက်ပိုင်း အခြေအနေတွေ ပါဝင်တဲ့အပိုင်းကို ရေးဆွဲထားတဲ့အတွက် ပထမအဖုံးကို ပန်းချီ ကိုဝသုန် သရုပ်ဖော်ခဲ့ပြီး အခု ဒုတိယအဖုံးကို ဆရာမြသန်းတင့် ဆုံးပြီးတဲ့နောက် ကျွန်တော့်လက်ရာနဲ့ အမှတ်တရ ဖြစ်စေချင်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းပေါ်မှာ ကျွန်တော် လုံးဝ လေးစားစွာ တာဝန်ယူပြီးတော့ တရိုတသေလုပ်ပါတယ်။ လုပ်တဲ့အခါမှာ စိစစ်ရေးမှူးဘက်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီးတော့ စိစစ်ရ လွယ်ကူအောင် အကြောင်းအရာပိုင်းမိအောင်၊ ဆရာမြသန်းတင့် ဖော်ပြချင်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေလည်း ခြုံမိအောင်၊ ကျွန်တော့်စိတ်ကြိုက်လည်းဖြစ်အောင် ကြိုးစား ပြီးတော့ နောက်ဆုံး အဲဒီခေတ်က မြန်မာလူမျိုးတွေရဲ့ ရုန်းကန်လှုပ်ရှားရတဲ့ အစိတ် အပိုင်းတွေကို တင်ပြဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါသည်။

မြန်မာမျိုးချစ်တွေရဲ့ ရုံးကန်လှုပ်ရှားခဲ့ပြီးတော့ သီပေါမင်း ပါတော်မူပုံ အခန်း ကဏ္ဍကို သရုပ်ဖော်ရမှာဖြစ်လို့ စူးစိုက်မိလိုက်တယ်။ အကြောင်းအရာကတော့ မျိုးချစ်အာဇာနည် သူရဲကောင်းတွေကို ဓားပြတွေပါ၊ သူတို့ဟာ သူပုန်တွေပါ။ လူဆိုးတွေပါ ဆိုပြီးတော့ ထောင်သွင်းအကျဉ်းချပြီး နှိပ်စက်ခဲ့တယ်။ ဒီအခန်း ကဏ္ဍကို သရုပ်ဖော်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။ အဲဒီလို ဆုံးဖြတ်လိုက်ပြီးမှ ဒီအကြောင်း အရာတွေကို ရှာဖွေခဲ့တာပါ။

အခု စိစစ်ရေးကို ကျွန်တော် တင်ပြလိုက်တဲ့ အချက်အလက်တွေဟာ ဆရာမြသန်းတင့်စာထဲမှာပါတဲ့ အကျဉ်းစံအမည် ဖော်ပြခြင်းဟာ မပေါ်လွင်ခဲ့ရ ရှာတော့ သာမန်ကျေးလက်တောင်သူလယ်သမား ဦးကြီးများရဲ့ အစိတ်အပိုင်းကို ကျွန်တော် ဦးစားပေးပြီးတော့ မြန်မာတွေ၊ မြန်မာအစစ်တွေ၊ မြန်မာ အရပ်သားတွေ ခံစားရတဲ့ နာကြည်းမှု၊ ပြီးတော့ ကြေကွဲရမှုတွေကို အတတ်နိုင်ဆုံး တင်ပြဖို့ ရေးသားရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ တခြားရည်ရွယ်ချက်တော့ မရှိပါဘူး။ | အဓိကကတော့ ရေးဆွဲရတဲ့အခါမှာ ဆရာမြသန်းတင့်အနေနဲ့လည်း မြန်မာ့ မျိုးချစ်တွေ၊ ဇာတိသွေး၊ ဇာတိမာန် အခုအချိန်ထိ တွန်းအားပေးနေတဲ့ မျိုးချစ် စိတ်ဓာတ် ရှင်သန်ထက်မြက်ရေးကို အထောက်အပံ့ ဖြစ်စေပါတယ်လို့ ကျွန်တော် ယူဆပြီး လွတ်လပ်စွာ ရေးပါတယ်။ ။

ဒီလိုအကြောင်းအရာတွေကလည်း စာရေးဆရာအနေနဲ့ သူ့ အာရုံ စူးစိုက်လေ့ ရှိတဲ့သူမှ စဉ်းစားလို့ ရတာပါ။ အပျော်ဖတ်စာပေ မဟုတ်ပါဘူး။ သမိုင်းကြောင်း နောက်ခံပြုပြီးတော့ စာရေးဆရာအနေနဲ့ လှစ်ဟပေးချင်တာပါ။ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု အနေနဲ့ သရုပ်ဖော်ဖို့ နောက်ထပ်တစ်ခု စဉ်းစားမိတာက သီပေါမင်းရဲ့ ရတနာဂီရိ အကျဉ်းစံဘဝကို သရုပ်ဖော်ဖို့ပါပဲ။ နောက်တော့ ဘာကို ပိုပြီးအားသန်လဲဆိုတော့ သီပေါမင်းဆိုရင် Personal ဖြစ်တယ်ဆိုပြီးတော့ ဒါကိုပဲ ရွေးချယ်လိုက်တယ်။ ( အကယ်၍ အကျဉ်းသားတွေ ဖြစ်သည့်အတွက် ခွင့်ပြုလို့ ဖြစ်ပါ့မလား၊ မဖြစ် ဘူးလား၊ စာအုပ်မှာ နှောင့်နှေးနေမလားဆိုတဲ့ စိတ်ဓာတ်တစ်ဝက်နဲ့ ကျွန်တော် ဒီအဖုံးကို ရေးရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ထုတ်ဝေသူတို့ရဲ့ အစိတ် အပိုင်းကလည်း ကျွန်တော့်ကို လိုအပ်တဲ့နေရာမှာ အကြာကြီး စောင့်ရပြီးတော့ အဖုံးက တစ်ခါ ညှိစွန်းမှုတွေ မဖြစ်ရအောင် အများကြီး ကြိုးစားရေးဆွဲထားပါတယ်။ တတ်နိုင်သမျှ ကျွန်တော့်အပေါ်မှာ ခွင့်လွှတ်နားလည်ပြီး ပုံတွေ ပရိသတ်ကို တင်ပြ စေချင်ပါတယ်။

လေးစားစွာဖြင့်

ငိုနေသော ကင်းဝန်မင်းကြီး၊ စုဖုရားလတ်နှင့် ဖန်ချက်ဝန်ထောက်

          ထိုအတောအတွင်း၌ကား မန္တလေးသည် လှုပ်လှုပ်ရွရွ ဖြစ်နေသည်။ အခြားကြောင့် မဟုတ်။

          အောက်တိုဘာလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ရောက်ရှိလာသော “ဓူဝံ'သင်္ဘောနှင့်အတူ မန္တလေးသို့ ပေးပို့လိုက်သည့် ရာဇသံတစ်ခု ပါလာသည်ဆိုသော သတင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ အမှန်အားဖြင့် ရာဇသံသည် ဓူဝံသင်္ဘောဖြင့် ပါလာခြင်းမဟုတ်ပါ။ “အက်ရှလေအီဒင်'သင်္ဘောဖြင့် ပါလာခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ သို့ရာတွင် ဓူဝံက စက်အားကောင်းပြီး မြန်မြန် ခုတ်နိုင်သဖြင့် မန္တလေးသို့ တေပြီးရောက်လာခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ “ဓူဝံသင်္ဘောနှင့်အတူ မန္တလေးသို့ ပုံမှန် သွားလာနေကြ သော ဧရာဝတီဖလိုတီလာ ကုမ္ပဏီမှ သင်္ဘောများလည်း ပါလာကြသည်။ ထိုသင်္ဘောများသည် ဆိပ်ကမ်းတွင်မကပ်ကြဘဲ ရေလယ်တွင် ကျောက်ချထားကြသည်။ မန္တလေးတွင်ရှိသည့် ဗြိတိသျှလက်အောက်ခံလူမျိုးနှင့် ဥရောပတိုက်သား စုစုပေါင်း ရှစ်ဆယ်ကျော်တို့ကို မန္တလေးမှ ပြန်ခေါ်ရန် ဖြစ်သည်။

          ရာဇသံသည် အောက်တိုဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် မန္တလေးသို့ ရောက်လာခဲ့သည်။ ထိုအချိန်သည် ဝါတွင်းဖြစ်၍ မြန်မာတို့ ဥပုသ် သီတင်းသီလ ဆောက်တည်ကြချိန် ဖြစ်သည်။ မြန်မာအစိုးရ၏ ပြန်ကြားချက်ကို ရသည်ဖြစ်စေ၊ မရသည်ဖြစ်စေ “အက်ရှလေအီဒင်" သင်္ဘောသည် နိုဝင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် မန္တလေးမှ ပြန်လည်ထွက်ခွာရန်ရှိသည်။ ရွေးစရာ လမ်းမရှိ။ ထိုရာဇသံကို အောက်တိုဘာလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် လွှတ်တော်သို့ တင်ပြရတော့ မည်သာ ဖြစ်သည်။ ရာဇသံကို ဖတ်ကြားပြသည့်အခါတွင် သီပေါမင်းသည် အလွန် စိတ်မချမ်းမသာဖြစ်လျက် စကားပင် ကောင်းကောင်းမပြောနိုင်တော့ဟု အဆိုရှိသည်။

          ရာဇသံသည် ၁၈၈၀ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းမှစ၍ ဗြိတိသျှတို့ ကျင့်သုံးခဲ့သော ပေါ်လစီနှင့် ကိုက်ညီခြင်း မရှိကြောင်းဖြင့် ကင်းဝန်မင်းကြီးက လွှတ်တော်သို့ တင်ပြသည်။ သူ့တင်ပြချက် ကို အခြားသော ဝန်ကြီးများကလည်း သဘောတူကြသည်။ လော့ဒ်ဒပ်ဖရင်သည် ရာဇသံကိုပို့အောင် တိုက်တွန်းသည်ဟု သိရသည့်အခါတွင် သူတို့သည် မယုံနိုင်အောင် ဖြစ်နေကြသည်။ လော့ဒ်ကင်ဘာလီ လက်ထက်မှစ၍ အဆက်ဆက်သော အိန္ဒိယပြည်ဆိုင်ရာ အတွင်းဝန်များ သည် မြန်မာပြည်အား လွတ်လပ်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် သဘောထားခဲ့ကြကြောင်းဖြင့် ဆောက်ပြကြသည်။

          တိုင်တားမင်းကြီးနှင့် သူ့ဂိုဏ်းသားများကမူ လက်နက်ကိုင်၍ ခုခံတိုက်ခိုက်ရန် တင်ပြကြသည်။

          ထိုစဉ် သီပေါမင်းသည် ညီလာခံမှ ရုတ်တရက်ထကာ အတွင်းဆောင်ထဲသို့ ဝင်သွား သည်။ သဘောမှာ လွှတ်တော်အစည်းအဝေးတွင် ပြောဆိုဆွေးနွေးနေသမျှတို့ကို သဘောကျ ခြင်းမရှိဆိုသည့် အဓိပ္ပာယ် ဖြစ်သည်။ သီပေါမင်းက ထိုအကြောင်းအချက်တို့ကို သာသနာပိုင် ကြီးကို ပင့်ဖိတ်၍ လျှောက်တင်သည်။ သာသနာပိုင် ဆရာတော်ကြီးက ရာဇသံကို လက်ခံရန် တိုက်တွန်းသည်။ အီတလီကောင်စစ်ဝန် အန်ဒရေနိုနှင့် ပြင်သစ်ကောင်စစ်ဝန် ဖရက်ဒရစ်အားစ် တို့ကလည်း သာသနာပိုင်ဆရာတော်ကြီး၏ အယူအဆကို ထောက်ခံကြသည်။ နောက်တစ်နေ့ဖြစ်သည့် နိုဝင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် လွတ်တော်သည် သီပေါဘုရင်နှင့် စုဖုရားလတ်တို့ထံ အခစားဝင်ပြန်သည်။ ထိုစဉ်က စုဖုရားလတ်မှာ ကိုယ်ဝန် ငါးလသားခန့် ရှိနေပြီဖြစ်သည့်တိုင်ဆွေးနွေးပွဲတွင် ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ပါဝင်ဆွေးနွေးသည်။ (နန်းတော် တစ်ခုလုံးကမူ သားတော် အိမ်ရှေ့ဥပရာဇာကလေးတစ်ပါး ဖွားမြင်မည်ဟု မျှော်လင့်နေကြသည်။ သို့ရာတွင် သမီး မိန်းကလေး ဖြစ်သည်။)

          ထိုသို့ အရေးကြီးနေသော အချိန်မှာပင်လျှင် လွှတ်တော်သည် ဂိုဏ်းနှစ်ဂိုဏ်းကွဲဖို့ အက်ကြောင်းရာထင်နေသည်။ ကင်းဝန်မင်းကြီးနှင့်သူ့အစုက အိန္ဒိယဘုရင်ခံချုပ်ထံ ပျော့ပျောင်းသော အဖြေကို ပေးလိုကြောင်း၊ ထိုနည်းအားဖြင့် “ကုလား”တို့၏ အမျက်ဒေါသကို ချွေးသိပ် လိုကြောင်း၊ ယခင်ကလည်း ထိုအတိုင်း လုပ်ခဲ့ဖူးကြောင်းဖြင့် ပြောကြသည်။ တိုင်တား၏အစုကမူ “ကုလားတို့၏ တောင်းဆိုချက်ကို ဖြေကြားရာမှာ စစ်တိုက်သည့်နည်းသာလျှင် ရှိတော့ကြောင်းဖြင့် တင်ပြကြသည်။

          ထိုအစုနှစ်စု ကွဲနေသည့်ကိစ္စသည် နိုင်ငံရေးပြဿနာမျှသာမက ပုဂ္ဂိုလ်ရေးပြဿနာတွေ လည်း ပါဝင်နေသည်။ ကင်းဝန်မင်းကြီးတို့ဂိုဏ်းသည် ကုလားများနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် တစ်လျှောက်လုံး အဆင်ပြေနေခဲ့သည်။ ရာဇသံတွင်ပါသည့် တောင်းဆိုချက်များအရ ဗြိတိသျှ သံကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို လက်ခံလိုက်လျှင် သူတို့သြဇာ ကြီးလာမည်ကို ကင်းဝန်မင်းကြီးတို့ လူသိုက် ကောင်းကောင်းသိကြသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ခဲ့လျှင် မိမိတို့ ရည်မှန်းထားသည့် ဖွဲ့စည်း အုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေတစ်ခုကို ရေးဆွဲနိုင်မည်၊ အခြားသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လုပ်ငန်း များကိုလည်း လုပ်နိုင်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ ကင်းဝန်မင်းကြီးတို့ဂိုဏ်းသည် ထိုပြုပြင်ပြောင်းလဲ မှုများကို လုပ်ကြရန် ဆုံးဖြတ်ပြီးသော်လည်း ၁၈၇၉ ခုနှစ်တွင် ရပ်ဆိုင်းထားခဲ့ရသည်။ သို့ရာတွင် ၁၈၇၉ ခုနှစ်၌ ဗြိတိသျှကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ပြန်လာတော့မည်။ သို့ပြန်လာလျှင် မိမိတို့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ငန်း စီမံကိန်းသည် အသာစီးရထားပြီ။ သို့ဆိုလျှင် တိုင်ကြား မင်းကြီးနှင့်တကွ အခြားသော လမ်းစဉ်ဟောင်းသမားတို့သည် ထိတ်လန့်သွားကြမည်ဟု ကင်းဝန်မင်းကြီးတို့လူသိုက် ယူဆကြသည်။

          မိမိတို့သည် ကုလားများအကြားတွင် နာမည်ဆိုးဖြင့် ကျော်ကြားနေသူများဖြစ်ကြောင်း တိုင်တားမင်းကြီးတို့ဂိုဏ်းကလည်း သိရှိနေကြသည်။ သူတို့သည် ဘုံဘေဘားမားကုမ္ပဏီကိစ္စ တွင် ဘားနဒ်၏ ဖြန်ဖြေရေးအဆိုကို ပယ်ချခဲ့ကြသူများဖြစ်ရာ ထိုသို့ ပယ်ချခဲ့ဖူးသည့်အတွက် သူတို့အား အိန္ဒိယအစိုးရက ခွင့်လွှတ်မည် မဟုတ်ကြောင်းကိုလည်း သူတို့ ကောင်းကောင်း သိကြသည်။ သစ်ကုမ္ပဏီကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ အောက်တိုဘာလ ၆ ရက်နေ့တုန်းက ပေါက်မြိုင် အတွင်းဝန်သည် အီတလီကောင်စစ်ဝန် အန်ဒရေနီနှင့် အပြင်ဘက်တွင် တရားမဝင်ကျိတ်ချေရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ဖူးရာ ထိုကြိုးပမ်းချက်များအတွက်လည်း အိန္ဒိယအစိုးရသည် သူတို့အပေါ်တွင် အလိုမကျဖြစ်သည်ကိုလည်း သူတို့ သိကြသည်။

          နန်းတော်ထဲတွင် ကင်းဝန်မင်းကြီး၏ဂိုဏ်းနှင့် တိုင်တားမင်းကြီးတို့ဂိုဏ်းအပြင် အခြားသော အစုများလည်း ရှိသေးသည်။ သူတို့မှာ နန်းတော်ထဲတွင် အခွင့်ထူးများကို ရရှိနေသူများ ဖြစ်ကြသည်။ ရာဇသံကို လက်ခံလိုက်၍ သူတို့၏အခွင့်အရေးများ ဆုံးရှုံးမည်ကို ခုံးရိမ်နေသည်။ ဥပမာအားဖြင့် သီပေါမင်းထံတွင် အမှုထမ်းနေသည့် ပြင်သစ်လူမျိုးနှင့် အီတလီလူမျိုးများသည် လစာမရသည်မှာ နှစ်နှစ်ကျော် ရှိနေလေပြီ။ အကယ်၍သာ ဗြိတိသျှ တို့၏ရာဇသံကို လက်ခံလိုက်လျှင် မိမိတို့ရရန်ရှိသည့် လစာများနှင့် အခွင့်အရေးများ ရရှိတော့ မည်မဟုတ်ဟု သူတို့အားလုံးနှင့် စုဖုရားလတ်၏ "ကုလားမများ' (နိုင်ငံခြားသူ သူလျှိုများ)က ယူဆနေကြသည်။ ဤတွင် သူတို့ကလည်း ရာဇသံသည် ဘာမျှ အရေးမကြီးလေဟန် ခပ်ပေါ့ပေါ့ တင်လျှောက်ကြသည်။ သူတို့က ကင်းဝန်မင်းကြီးနှင့် တိုင်တားမင်းကြီး အစုနှစ်စု သည် ၁၈၈၂ ခုနှစ်တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့သည့် ဆင်းမလားစာချုပ်ကိုလည်း ပျက်ပြယ်အောင် လုပ်ခဲ့ကြသူများဖြစ်သည်ဟု သတိပေးကြသည်။

          သို့ရာတွင် ယင်းအစု သုံးစုတို့ထက် အရေးကြီးသည့်ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးလည်း ရှိသေးသည်။ ယင်းမှာ စုဖုရားလတ် ဖြစ်သည်။ စုဖုရားလတ်သည် သားတော်ကလေးမွေးလျှင် မိဖုရားခေါင်ကြီး ဖြစ်မည်။ ထို့ပြင် သားတော်ကလေးကိုလည်း ရတနာပုံရွှေနန်းတွင် ဆက်လက် မင်းပြုစေလိုသည်။ သူ့ ရည်ရွယ်ချက်သည် အလွန် တာသွားသည့် ရည်ရွယ်ချက် ဖြစ်သည်။ ရာဇသံကို လက်ခံသင့် မသင့် ဆွေးနွေးကြရာတွင် ထိုအချက်သည် အဓိကကျသောနေရာမှ ပါခဲ့သည်။

          လွှတ်တော်အစည်းအဝေးတွင် ပထမဆုံး စကားပြောသူမှာ တိုင်တားမင်းကြီး ဖြစ်သည်။ သူက ဘီဘီတီစီသည် သီပေါဘုရင်ကို လိမ်ညာခဲ့ကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် ရာဇသံကို ပယ်သင့်ကြောင်း၊ အိန္ဒိယအစိုးရသည် သစ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ စစ်မှန်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများကို ဘယ်အခါကမျှ မလုပ်ခဲ့ကြောင်း၊ သူတို့ရာဇသံကိုသာ လက်ခံလိုက်ပါက အသစ်ရောက်လာမည့် ဗြိတိသျှသံကိုယ်စားလှယ်သည် မြန်မာတို့၏ဘုရင် ဖြစ်လာတော့မည်သာဖြစ်ကြောင်း၊ ကမ္ဘာကြီးတစ်ခုလုံးက သိကြသည့်အတိုင်း ဗြိတိသျှတို့သည် ဂုဏ်သိက္ခာမရှိ၊ တရားမရှိသော တိရစ္ဆာန် များသာဖြစ်ကြောင်း၊ သူတို့ကို စစ်ပွဲဖြင့် အဖြေပေးသင့်ကြောင်း၊ လက်နက်ကိုင်တပ် အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု၏ စစ်ဦးစီးချုပ်အဖြစ် မိမိပြောလိုကြောင်း၊ ယင်းမှာ မိမိတို့တပ်သားများ သည်လည်း နိုင်ငံခြားသားများကဲ့သို့ လက်နက်နှင့် နည်းဗျူဟာတွင် ကျွမ်းကျင်သူများ ဖြစ်ကြောင်းဖြင့် အကျယ်တဝင့် ပြောဆိုတင်ပြသည်။

          ထိုသို့ တင်ပြပြီးသည့် အဆုံးတွင် တိုင်တားမင်းကြီးက “သည်စစ်ပွဲမှာ ကျုပ်တို့ရဲ့ ဘုန်းတော်ကြီးသောအရှင် နိုင်ရမယ်"ဟု ကြွေးကြော်သည်။

          စုဖုရားလတ်နှင့် ဝန်ကြီးအများကပင် တိုင်တားမင်းကြီး၏ တင်ပြချက်များကို သြဘာ ပေးကြသည်။ သို့ရာတွင် သီပေါမင်းကမူ ဘာမျှပြောဆိုခြင်း မရှိ။ ရာဇသံကို လက်ခံသင့် သလော၊ ငြင်းပယ်သင့်သလောဟု ကင်းဝန်မင်းကြီးကို မေးသည်။ ကင်းဝန်မင်းကြီးက ရာဇသံပါ အချက်အလက်များမှာ တရားမျှတခြင်းမရှိဘဲ စော်ကားရာရောက်ကြောင်း၊ သို့ရာတွင် မိမိသည် ဥရောပကို နှစ်ခေါက်ရောက်ခဲ့ဖူးပြီး ဗြိတိသျှတို့ စစ်အင်အားကို မြင်ခဲ့ရကြောင်း၊ တိုင်တားမင်းကြီးမှာ မြန်မာပြည်အပြင်ဘက်သို့ တစ်ခေါက်မျှ မရောက်ဖူးကြောင်း၊ မြန်မာ စစ်တပ်တို့၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုကို ကွပ်ကဲရသည့် စစ်ဦးစီးချုပ်တစ်ဦးအနေဖြင့်ကြည့်လျှင် မြန်မာစစ်သည်တို့သည် အိန္ဒိယစစ်တပ်များကို ခုခံနိုင်မည်မဟုတ်ကြောင်း၊ ယခုလောလောဆယ် တွင် ဗြိတိသျှတို့၏ရာဇသံကို လက်ခံသင့်ကြောင်း၊ နှစ်အနည်းငယ်အတွင်းတွင် မြန်မာစစ်သား တို့ကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရန်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုအခါတွင် အောင်ပွဲကို ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ယခုလောလောဆယ်တွင်မူ အောင်ပွဲကို မရနိုင်ကြောင်း၊ ရာဇသံပါ အချက်အလက်များကို ဖြည့်စွမ်းရန်အတွက် လိုအပ်လာလျှင် ဖြည်းဖြည်းအချိန်ဆွဲ၍ ဖြည့်စွမ်းသွားသင့်ကြောင်း၊ ထိုအတောအတွင်းတွင် မိမိတို့၏ ပြင်ဆင်မှုများကို ပြုလုပ်ရမည်ဖြစ်ကြောင်းဖြင့် ကင်းဝန် မင်းကြီးက နိဂုံးချုပ်သည်။

          စုဖုရားလတ်က ကင်းဝန်မင်းကြီး၏ တင်ပြချက်ကို ရှုတ်ချသည်။ ဝန်ကြီးများကလည်း ကုလားတို့၏ ရာဇသံကို လက်ခံလျှင် ရှုတ်ချခံရမည်ကို စိုးရိမ်နေကြသည်။ ကင်းဝန်မင်းကြီးကို ရှုတ်ချသူများထဲတွင် သူ့ကို အမြဲတမ်းထောက်ခံသူ လှေသင်းအတွင်းဝန်လည်း ပါလာသည်။

          လှေသင်းအတွင်းဝန်သည် ယောက္ခမဖြစ်သူ တိုင်တားမင်းကြီး၏ ဖိအားပေးမှုကြောင့် မိမိတို့က အခိုင်အမာရပ်၍ ခုခံသင့်ကြောင်းဖြင့် ပြောဆိုသည်။ တိုင်တားမင်းကြီးက စုဖုရားလတ်၏ထောက်ခံမှုဖြင့် တင်ပြရာ၌ မိမိတို့သည် အောက်မြန်မာပြည်တွင် သူပုန်ထအောင် လှုံ့ဆော်နိုင် သည့် အခြေအနေရှိကြောင်း၊ အထက်မြန်မာပြည်မှ 'လူဆိုးဓားပြ ́များကို အင်္ဂလိပ်ပိုင် နယ်ထဲသို့ စေလွှတ်ပြီး ဆူပူထကြွအောင် အလုပ်ခိုင်းနိုင်ကြောင်း၊ မိမိတို့ စစ်ဖြစ်လာလျှင် ပြင်သစ်ကလည်း မြန်မာတို့ဖက်မှ ကူညီမည်ဖြစ်ကြောင်းဖြင့် ပြောဆိုသည်။

          ပြင်သစ်ပြည်တွင် ဆယ်နှစ်ကြာနေထိုင်ခဲ့ပြီး ခရီးသည်သံတမန်အဖြစ် ပါရီသို့ နှစ်ခေါက် သွားခဲ့ဖူးသည့် ဖန်ချက်ဝန်ထောက်သည် ပြင်သစ်တို့အကြောင်းကို ကောင်းကောင်းသိသည်။ သို့ရာတွင် သူသည် တိုင်တားမင်းကြီးကိုသော်လည်းကောင်း၊ လှေသင်းအတွင်းဝန်ကိုသော်လည်း ကောင်း ဆန့်ကျင်၍ မပြောရဲ။ ဖန်ချက်ဝန်ထောက်သည်လည်း လှေသင်းအတွင်းဝန်ကဲ့သို့ပင် ယောက္ခမဖြစ်သူ တိုင်တားမင်းကြီး၏ ဖိအားပေးမှုကို ခံနေရသူဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် ဖန်ချက် ဝန်ထောက်သည် ယခုတစ်ကြိမ်တွင်မူ ကင်းဝန်မင်းကြီးကို ထောက်ခံသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ဖန်ချက်ဝန်ထောက်သည် ကျူကျူးပါအောင်ငိုကာ ယောက္ခမဖြစ်သူ တိုင်တားမင်းကြီးကို စိုက်ကြည့်ပြီး “သည်တစ်ချီတော့ ခမည်းတော်ကြောင့် အားလုံး ကိုယ်ကျိုးနည်းပြီး တိုင်းပြည် ကြီး ဆုံးရှုံးတော့မှာပဲ”ဟု ရှိုက်သံဖြင့် ပြောသည်။

          ထိုအချိန်အထိ သီပေါမင်းသည် ဆွေးနွေးပွဲထဲသို့ ဝင်ရောက်ဆွေးနွေးခြင်း မပြု။ စကားလည်း တစ်လုံးမျှ မဆို။ လွှတ်တော်အစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်လာသည့် ဝန်ကြီးများ၏ သဘောထားများကိုသာ မေးမြန်းသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် လွှတ်တော် တစ်ခုလုံးနှင့် ဆန့်ကျင်ဆွေးနွေးရန် နောက်ဆုံးအကြိမ် ကြိုးစားခြင်းပြသည်။ သူက ရှေးဘိုးတော် ဘေးတော်များသည် ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲတွင် အာသံ၊ မဏိပူရ၊ ရခိုင်နှင့် တနင်္သာရီ တို့ကို ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ ဒုတိယစစ်ပွဲတွင် ပဲခူးနှင့် ရန်ကုန်ကို ဆုံးရှုံးခဲ့ကြောင်း၊ ဘဝရှင်မင်းတရား သည် ကျန်ရှိနေသေးသော မြန်မာနိုင်ငံတော်ကို ဆုံးရှုံးစေသူဟု ရာဇဝင်တွင် စာအတင်ခံမည်လောဟု တင်လျှောက်သည်။

          ထိုသို့သော သိက္ခာပျက်မှုကို တွေးလိုက်သည့်အခါတွင် သီပေါသည် ကင်းဝန်မင်းကြီး ဘက်သို့ ယိုင်လာသည်။ သီပေါသည် တိုင်တားမင်းကြီး၏ စစ်အုပ်စုဘက်တွင် မရှိသည်မှာ ထင်ရှားသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ မိမိ၏ကြင်ယာတော်ဖြစ်သူ ဘုရင်က ရာဇသံကို လက်ခံလိုက် လျှင် မိမိ မွေးဖွားမည့် သားတော်ကလေးသည် မည်သည့်အခါမျှ ထီးနန်းကို မရတော့ဟု စိုးရိမ်လာသည်။

          စုဖုရားလတ်က ကြားဖြတ်၍ ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် သူရဲဘောကြောင်သူဟု ပြောဆိုကာ “ဘိုးဘိုးက ထဘီဝတ်ပြီး ကျောက်ပြင်ဆောင်ထားဖို့ပဲ ကောင်းတော့တယ်"ဟု လှောင်သည်။ နောက်အပျိုတော်များဘက်သို့ လှည့်ကာ “ဟဲ- ထဘီနဲ့ ကျောက်ပြင် ယူခဲ့ ကြစမ်း။ အဲဒီတော့မှ ကင်းဝန် ဘယ်လိုလူစားလဲဆိုတာ ကမ္ဘာက သိမယ်”ဟု ပြောသည်။ ထို့နောက်၌ “စုဖုရားလတ်သည် မိန်းမတို့၏ နောက်ဆုံးလက်နက်ဖြစ်သော ငိုခြင်းအမှုကို ပြုလေသည်။ မိန်းမတို့၏ မျက်ရည်များသည် အောင်ပွဲကို ရလေ့ရှိသည့် ထုံးစံအတိုင်း စုဖုရား လတ်၏ မျက်ရည်များသည်လည်း အချေအတင် ဆွေးနွေးပွဲကို အဆုံးသတ်ပေးခဲ့လေသည်”ဟု သမိုင်းဆရာ ကီတန်က ရေးခဲ့သည်။

          ဤတွင် သီပေါက စစ်တိုက်ရန်မှအပ အခြားနည်းလမ်း မရှိတော့ကြောင်းဖြင့် ထုတ်ဖော် ပြောဆိုခြင်းပြုသည်။ အစဉ်အလာ ထုံးစံအတိုင်း ညီလာခံ စဲပြီးသည့်နောက်တွင် လွှတ်တော် အစည်းအဝေးကို ဗြဲတိုက်၌ကျင်းပကာ တရားဝင် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ချမှတ်လိုက်သည်။ သို့ရာတွင် အနီးတွင် စုဖုရားလတ် မရှိတော့သည်နှင့် ဝန်ကြီးအများစုက ရာဇသံကိုလည်း လက်မခံရလေအောင်၊ စစ်ကိုလည်း မတိုက်ရလေအောင် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးစွာ အကြောင်းပြန်စာ တစ်စောင်ကို ပေးပို့သင့်သည်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောဆိုကြသည်။

          ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် ကုလားတို့၏ အမျက်ဒေါသကို ပြေငြိမ်းစေသည့် အလားတူ ပြန်ကြားစာများကို ရေးခဲ့ဖူးပြီ။ ယခုလည်း ထိုအတိုင်း ရေးနိုင်ပါ၏။ မိမိတို့၏ ဝေ့လည်ကြောင်ပတ် ဖြေကြားချက်ကို ကုလားတို့က ငြင်းပယ်ခဲ့လျှင် မိမိတို့၏ ဝန်ကြီးရာထူး ဆုံးရှုံးရုံ၊ နိုင်ငံတစ်စိတ်တစ်ပိုင်း လွတ်လပ်ရေး ဆုံးရှုံးရုံသာရှိမည်။ ရာဇသံကို အတိအလင်း ငြင်းပယ်လိုက်ပါက မိမိတို့သည် စစ်တိုက်ပြီး အရာရာကို ဆုံးရှုံးရတော့မည်ဟု သူမြင်သည်။

          ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် ငိုနေလေသည်။ မိမိသည် ဝန်ကြီးတို့ အရေးခိုင်းသမျှကိုသာ ရေးတော့မည်ဟု ဆိုသည်။