မောင်သာနိုး - ထင်းရူးပင်ရိပ်

(၁)

အနောက်တိုင်းကဗျာ

“စိန်ခြူးကြာညောင်' နဲ့ “ကွန်မြူနစ် ကြေညာစာတန်း” 

          ဟိုးလွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ့်ငါးနှစ်လောက်က စာရေးသူဟာ နိုင်ငံခြားသား သတင်းစာဆရာ တစ်ဦးနဲ့အတူ ဗမာပန်းချီဆရာ တစ်ဦးအိမ် အလည်ရောက်သွားပါတယ်။ အတော်အသင့် ထင်ရှားတဲ့ ပန်းချီဆရာတစ်ဦးပါပဲ။ ပန်းချီအကြောင်း စကားပြောကြယင်းက နိုင်ငံခြားမိတ်ဆွေက “ခင်ဗျားတို့ဆီမှာ ခုဘယ်လိုထရင်းတွေ လိုက်နေကြပါသလဲ” လို့ မေးလိုက်ပါတယ်။ ကျွန်တော့် မိတ်ဆွေပန်းချီဆရာခမျာ သူ့မေးခွန်းကို နားမလည် နိုင်အောင် ဖြစ်သွားရပြီး ကြောင်နေတော့တယ်။

          ကျွန်တော်ကပဲ ဝင်ပြီး “ဪ”ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ ထရင်းတွေ ဘာတွေသိပ်မရှိသေးပါဘူး ခင်ဗျာ၊ အစဉ်အလာ လမ်းကြောင်းအတိုင်း ဒီလိုပဲရေးဆွဲနေကြပါတယ်”လို့ ပြောလိုက်ရပါတယ်။ အဲဒီ အချိန်အပိုင်းဆီက ခေတ်ပြိုင် အနုပညာထရင်းတွေကို ခေတ်မီမီ လေ့လာသိမြင်နေတဲ့ ပန်းချီကျော်တွေလဲ မြန်မာပြည်မှာရှိကောင်းရှိနေပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမဲ့ တော်တော် များများကဖြင့် ကျွန်တော့်မိတ်ဆွေလို ကိုယ်သင်လာခဲ့ဖူးတဲ့ရေးနည်း ဆွဲနည်းကလေးနဲ့ပဲ လူပုံဆွဲလိုက် ရှုမျှော်ခင်းပုံဆွဲလိုက်၊ ရေဆေးဆွဲလိုက်၊ ဆီဆေး ဆွဲလိုက် ဒါလောက်နဲ့ ပြီးနေကြသူတွေပါပဲ။ “မော်ဒန်အတ်”တို့ “ဘာရီယဲလစ်ဇင်းတို့ `အင်ပရက်ရှင်နစ်ဇင်း” တို့ဆိုတဲ့ အသံတွေပန်းချီလောကက ကြားရတာ မကြာသေးပါဘူး။

          ဒါပေမယ့် ဒီနေရာမှာ မြန်မာပန်းချီလောကဟာ မြန်မာ စာပေလောကထက် ကံကောင်းပါတယ်။ ခုနေခါမှာ ခေတ်ပေါ် မြန်မာပန်းချီကားတွေပေါ်နေပြီ၊ ပေါ်တာမှ တော်တော်အဆင့်အတန်းမီမီ ပေါ်နေပြီဖြစ်ပေမဲ့ “မော်ဒန်' မြန်မာ ကဗျာရယ်လို့ မူးလို့မှရှုစရာ မရှိသေးပါဘူး။ ဟုတ်ကဲ့၊ ကျွန်တော်တို့ အောင်ချိမ့်ဟာ လက်ဝဲသုန္ဒရလို ရတုပိုဒ်စုံမရေးတော့ပါဘူး၊ ကျွန်တော်တို့ အိုအောင်ဟာလဲ ရှင်မဟာ ရဋ္ဌသာရလို ဇာတ်ကြီးဆယ်ဖွဲ့ထဲက ကောင်းနိုးရာရာရှာပြီး ပျို့တစ်ပုဒ် ခမ်းခမ်းနားနားဖြစ်အောင်အားထုတ်တာမျိုး မလုပ်တော့ပါဘူး။ ဒါပေမယ့်အကြောင်း အရာတွေ ပိုပြီးကျယ်ပြန့်လာတာ၊ မျိုးစုံလာတာ၊ စာဟန်တွေသစ်လာတာ(သစ်လာတာကော ဟုတ်မှဟုတ်ရဲ့လား)က လွဲယင် စာပေမှာစိမ့်ဝင်နေတဲ့ ‘ခံစားနိုင်စွမ်း” ဆိုတာကတော့ ပိန်မသာ လိန်မသာပါပဲ။ (ပူးတွဲ ပေးထားတဲ့ ဇယားကိုကြည့်ပါ)ကနေ့အချိန်မှာ ကျနော်တို့ဟာအဘက်ဘက်က ခေတ်နဲ့ရင်ပေါင်တန်းနိုင်အောင် အားထုတ်နေကြပြီ။ ခေတ်ကို အတော်အသင့်လိုက်မီလာတာလဲရှိရဲ့။ ဒါပေမယ့် နောက်ကျနေတာက များနေသေးတယ်။ အဲဒီများတဲ့ထဲမှာ စာပေက ထိပ်ကပြေးနေတယ်။ ဒီတော့ ကျနော်တို့ ဘာလုပ်ကြမလဲ။ ကျနော်တို့ ကြိုးစား ကြရမယ်၊ လေ့လာကြရမယ်။ သူများတွေ ဘယ်အဆင့်ရောက်နေတယ်ဆိုတာ ကို လေ့လာသိမြင်ပြီး ကိုယ်ကိုယ်တိုင်ရဲ့ အဆင့်၊ ရောက်နေတဲ့ အခြေအနေကိုလည်း သိမြင်ကြရပေ လိမ့်မယ်။ သိမြင်လာတာနဲ့အမျှ ပိုပြီး အစွမ်းထက်လာအောင်၊ အားကောင်းလာအောင် လုပ်ကြရမှာလဲ။ “ပြည်သူအတွက် စာပေ”လို့ ကျွေးကြော်နေချိန်မှာ ကျွန်တော်တို့ ကဗျာတွေဟာ ပြည်သူကိုအကျိုးပြုနေရဲ့လား။ အကျိုးပြု နေရင်လည်း ဘယ်လောက် အဆင့်အထိ ထက်ထက်မြက်မြက်ပြုနေတာလဲ။ ဒီထက် ထက်မြက်လာအောင်ကော မလုပ်နိုင်တော့ဘူးလား။ ဘယ်လို လုပ်ကြမလဲ။ ဒါကို ကျွန်တော်တို့ ဆန်းစစ်ကြရပါလိမ့်မယ်။

          ရာဇဝင်စာအုပ်ကို ခဏ ကောက်ကိုင်ပြီး ကျွန်တော်တို့တိုင်းပြည် အဘက်ဘက်က ခေတ်နောက်ကျခဲ့ရခြင်း အကြောင်းကို ဆန်းစစ်ကြည့်ယင် အဓိကအကြောင်းရင်းက “အထီးကျန်ခြင်း” ဝါ ‘အဆက်ပြတ်ခြင်း” ဆိုတာကို တွေ့ရပါလိမ့်မယ်။ သူများတကာတွေ ကျောက်တိုင် ကျောက်လုံးကြီးတွေနဲ့ နန်းတော်ကြီးတွေ ဘုရားကျောင်းကြီးတွေ တည်ဆောက်နေကြချိန်မှာ ကျွန်တော်တို့က သစ်ကလေး ဝါးကလေးနဲ့ “သစ်ခက်တဲနန်း' အပြိုင်ဆောက်ကြတုန်းပဲ။ သူများတကာတွေရေနွေးငွေ့ကို ကကြိုးတန်ဆာဆင်ပြီး စက်ကြီးတွေ၊ ယာဉ်ကြီးတွေ မောင်းနှင်လာနေချိန်မှာလည်း ကျွန်တော်တို့က “ခလောက်ကလေးရယ်တဲ့ ဒိုးဒိုးဒေါင်'တုန်းပဲ။ သူများ တကာတွေက ပစ္စည်းမဲ့ လူတန်းစားမှာ ဘာမှဆုံးရှုံးစရာမရှိဖူး၊ နှောင်ကြိုးပဲ ဆုံးရှုံးစရာရှိတယ်” လို့ ကမ္ဘာတုန်အောင် ဟစ်ကျွေးလိုက်တဲ့ အချိန်မှာလဲ ကျွန်တော် တို့ကတော့ “စိန်ခြူးရယ်တဲ့ ကြာညောင်ကြာညောင်' ကောင်းတုန်းပဲ။ ကျွန်တော်တို့ ဖိုးဖွားတွေရဲ့ ဒီ “အဆက်ပြတ်မှု' အစဉ်အလာဆိုးကို ကျွန်တော်တို့ဟာ ကနေ့အထိ အမွေခံချင်ကြတုန်းပဲ ဖြစ်နေတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အဖိုးအဖွားတွေထက် အများကြီး အခွင့်အလမ်းသာလာပြီဖြစ်တဲ့ ကျွန်တော်တို့တစ်တွေဟာ ဒီ 'ဗမာ့ဉာဉ်” ကြီးကို အစတုံးပစ်ဖို့ ကောင်းလှပြီ။

           ဒီလို တင်ပြလိုက်တဲ့အတွက် ကျွန်တော်တို့ ဆိုလိုတာကို အဓိပ္ပာယ် အကောက် မမှားလိုက်ဖို့ ပြောကြားလိုပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့က သူများလုပ်တဲ့ အတိုင်း လိုက်လုပ်ရမယ်၊ အတုခိုးရမယ်လို့ ချောက်တွန်းနေတာမဟုတ်ဖူး။ သူများ ရောက်နေတဲ့ အဆင့်ကို သိရမယ်၊ သူများ သုံးနေတဲ့ နည်းနာတွေကို သိရမယ်၊ သူ့နည်းထဲက ကိုယ်လက်ခံနိုင်တာကို ယူသုံး၊ ကိုယ့်ဟာ ကိုယ်တီတွင်သင့်တာ တီတွင်၊ ဒီလိုလုပ်ခြင်းဖြင့် သူ့ထက်မကျော်ရင်သာရှိစေ၊ နောက်တော့ မကျစေရဖူး၊ ရင်ပေါင်တန်းရှိ နေစေရမယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ကဆိုချင်တယ်။ ဒီ ဆိုလိုချက်အတိုင်းပဲ ဒီစာအုပ်ကို ကျွန်တော်ပြုစုပါတယ်။ ဒီ စာအုပ်ထဲမှာ ကျွန်တော်ရွေးချယ်တင်ပြထားတဲ့ ကဗျာဆရာ အားလုံးကို ကျွန်တော် သဘောကျတာ မဟုတ်ပါဖူး။ သူ့မှာထူးချွန်တာရှိခဲ့ယင်၊ သူ့နည်း ကို သိသင့်တယ်လို့ ယူဆယင် စာရင်းထဲမှာထည့်လိုက်တာပါပဲ။ ဒီ စာအုပ်ဟာ ကနေ့ခေတ်ရဲ့ သြဇာတိက္ကမ ကြီးမားတဲ့ ကမ္ဘာ့အစိတ်အပိုင်းဖြစ်တဲ့ အနောက်တိုင်းက ကဗျာဆရာတွေရဲ့ ကဗျာလမ်းကြောင်းတွေ၊ သူတို့ သုံးနေတဲ့ နည်း (တက်ခနိက) တွေ၊ အယူအဆတွေ့ ကို အထိုက်အလျောက်စုံစုံစေ့စေ့ မိတ်ဆက်ပေးနိုင်အောင်၊ “နိပါတ်ခင်း' ပြနိုင်အောင် အားထုတ်ထားပါတယ်။

၂။

          ဦးနောက်တိုး၊ ရှူးဆိုးနဲ့ ကိုးလရစ် အနောက်တိုင်းကဗျာဆိုတာလဲ အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှု၊ ဝါ ကမ္ဘာ့ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ အမျှ သက်တမ်းရှည်ခဲ့ပါပီ ရာစုနှစ်လောက်နဲ့ ပြောလို့ မရဖူး၊ ထောင် နဲ့ ချီပြီးပြောကြရတဲ့ ကိစ္စဖြစ်နေပါတယ်။ ဒါကြောင့် အနောက်တိုင်း ကဗျာလက်ရွေးစင်လို့ အမည်ခံလိုက်ရသော်လည်း ဒီ စာအုပ်ငယ်မှာ ဟိုးမားရဲ့ အက်ပစ်ကဗျာများတွေအကြောင်း ပြောပြနိုင်လိမ့်မယ်မဟုတ်ဘူး။ မနေ့တနေ့ကလို့တင် ထင်ရတဲ့ ရှိတ်စပီး ယားကိုတောင် မျက်လုံးလေးမော့ပီး မကြည့်အားပါဖူး၊ ကြည့်ဖို့လဲ မရည်ရွယ်ဖူး။ အတိတ်ခေတ် ယဉ်ကျေးမှုတွေကို လူယဉ်ကျေးတို့ မည်သည် လေ့လာ ရကြမယ်၊ “လူတော သူတောဝင်ပြီး စကားပြောနိုင်ရုံလောက်ဖြစ်ဖြစ် ကြာဖူး နားဝ ရှိရမယ် ဖြစ်ပေမဲ့ ဒီတာဝန်ကို စာပေဗိမာန်က “စွယ်စုံကျမ်း' ပညာရှိများ၊ တက္ကသိုလ်က မျက်မှန်ထူထူနဲ့ လူ့ဗိုက်ရွဲကြီးများက တာဝန်ယူကြပါလိမ့်မယ်။ ဒီ စာအုပ်အနေနဲ့ ကတော့ `ခေတ်ပေါ်ကဗျာ' (မော်ဒန်ပေါ်အဲထရီ) သက်သက်ကို လမ်းကြောင်း ပြလိုယင်းပါ။

          ခေတ်ပေါ်ကဗျာရဲ့ ခြေရာကို ကောက်တဲ့နေရာမှာတော့ သူ့ အထက်က အစ်ကိုတော်ဖြစ်တဲ့ ရောမန္တိက ကဗျာရဲ့ အကြောင်းကို မပြောလို့မရပါဖူး။ ဒါကြောင့် ဒီစာအုပ်ကို ရောမန္တိကကဗျာနဲ့ စပြီး “ပြည်တည်' ထားပါတယ်။ ရောမန္တိက ကဗျာမှာမှလည်း အင်္ဂလိပ်ရောမန္တိက ကဗျာဟာ ရှေ့ဆောင်ရှေ့ရွက်လို့ဆိုနိုင်တဲ့ အတွက် အင်္ဂလိပ် ကဗျာဆရာတွေဟာ ဒီစာအုပ်ရဲ့ ရှေ့တန်းစာမျက်နှာတွေမှာနေရာ ရကုန်ကြပါတယ်။

          ‘ရောမန္တိက” ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရကို မြန်မာလို အမျိုးမျိုးပြန်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့ဖူး ကြပါပြီး အစောဆုံး ဘာသာပြန်ကတော့ “စိတ်ကူးယဉ်ဝါဒ” ဖြစ်လိမ့်မယ်ထင်ပါ တယ်။ အချို့ကလဲ “ယဉ်မပါဘဲ "စိတ်ကူးဝါဒ'လို့ ဆိုကြတယ်။ (ကျွန်တော်ကိုယ်တိုင် ဒီလို သုံးဖူးပါတယ်) ဆရာဇော်ဂျီက “ဘဝအလွမ်း၊ ဘဝအမော” စသဖြင့် သုံးတယ်။

          နောက်အကျဆုံး သုတေသန ဆွေးနွေးပွဲမှာ တင်သွားတဲ့စာတမ်းတစ်စောင်မှာတော့ ခံစားမှု အဓိကပြုဝါဒ'လို့ သုံးနှုန်းသွားတာကြားလိုက်မိသလိုပါပဲ။ ဒီအခေါ်အဝေါ် တွေဟာ ရောမန္တိကဝါဒရဲ့ အင်္ဂါတစ်ပိုင်းစီကို ညွှန်းပြရာမှာဖြင့် မှန်ကြတယ်။ ရောမန္တိကဝါဒဟာ စိတ်ကူးယဉ်လည်းဟုတ်တာပဲ၊ စိတ်ကူးလည်းဟုတ်တာပဲ။ ဘဝ အလွမ်းလည်းဟုတ်တာပဲ၊ ဘဝအမောလည်းဟုတ်တာပဲ၊ ခံစားမှုကို အဓိကထားတာလည်းမှန်တာပဲ။ ဒါပေမဲ့ဘယ်သင်းမှ ဒီဝါဒရဲ့ ဘက်စုံသဘောသွားကို မခြုံငုံမိကြဖူး။ ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့တော့ နောက်ဆုံးမှာ တစ်ပေကုလားရွာက ဦးနောက်တိုး ရဲ့ အဆိုပြုချက်ကိုပဲ ကြိုက်လိုက်ရတယ်။ “တစ်ပေကုလား” ဆိုတာ “တစ်ပေကုလား” ပဲပေါ့။ တစ်ပေရှိတဲ့ ကုလားလေး တည်ထောင်လို့လေး ဘာလေးနဲ့ ဘာလို့ပြောနေတော့မလဲ။အထက်နားက ဆိုခဲ့ပြီးအတိုင်း ရောမန္တိကဝါဒဆိုတာ မူရင်းက အင်္ဂလိပ် တွေရဲ့ ဝါဒပါ။ “ရောမန္တိက ဆိုတဲ့စကားလုံးရဲ့ ဇစ်မြစ်က “ရောမန့်စ်” ခေါ်တဲ့ စိတ်ကူး ယဉ် ဝတ္ထုပါပဲ။ အဲဒီကနေ ဆင့်ပွားလာတဲ့ အဓိပ္ပာယ်တွေလည်း သူ့မှာ ကပ်ပါ လာပါတယ်။ ၁၈ရာစုတုန်းက ရောမန္တိက ရှုမျှော်ခင်းဆိုတာ ကြည်နူး လွမ်းဆွတ်ဖွယ် စိတ်ခံစားမှုတွေကို ဖြစ်စေတဲ့ ပန်းချီကားမျိုးကို ဆိုလိုပါတယ်။ ဂန္တဝင်စာပေကို ဆန့်ကျင်တဲ့စာပေဂိုဏ်းကို “ရောမန္တိကဆိုတဲ့အမည်နဲ့ စတင် သမုတ်လိုက်သူကတော့ ဂျာမန်ဝေဖန်ရေးသမား ဖရိုက်ဒရစ် ရှလယ်ဂယ်လို့ဆိုပါ တယ်။ ဂျာမနီကနေ အင်္ဂလန်၊ ပြင်သစ်တို့ဆီ ဒီအသုံးရောက်သွားတယ်။ ဒီသုံးနိုင်ငံ အပြန်ပြန်ဆက်သွယ် ဆက်စပ်ရာက ရောမန္တိကဝါဒ စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့ခြင်းပါပဲ။

          ၁၇၅ဝ မှာ ပြင်သစ်စာရေးဆရာ ရူဆိုးက စာတန်းတစ်စောင်ရေးတယ်။ စာတန်းထဲမှာ သူက လူဟာ သဘာဝအရ ကောင်းပါတယ်။ တိုးတက်မှု၊ ယဉ်ကျေးမှုတို့က ဖျက်ဆီးလိုက်ခြင်းပါလို့ ရေးလိုက်တယ်။ တခါ ၁၇၈၁-၈၈ မှာထုတ်တဲ့ သူ့ရဲ့ နာမယ်ကျော် “ဖြောင့်ချက်များ'ဆိုတဲ့ စာအုပ်ထဲမှာ သူက “ကျုပ်ဟာ ကျပ်တွေ့ဖူးတဲ့ ဘယ်သူနဲ့မှမတူအောင် ဖန်ဆင်းထားသူတစ်ဦးပါ။ ကျုပ်ဟာ သက်ရှိ ဘယ်သူနဲ့မှ မတူအောင် ဖန်ဆင်းထားသူတစ်ဦးပါ။ ကျုပ်ဟာသက်ရှိဘယ်သူနဲ့မှ မတူအောင် ဖန်ဆင်းထားတာ ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို ကျုပ်ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ယုံကြည်တယ်။ ကျုပ်က ပိုမကောင်းချင်သာရှိမယ်။ သူများနဲ့ မတူကွဲပြားခြားနားတာတော့ အမှန်ပဲ”လို့ ရေးလိုက်ပြန်တယ်။ ဒါဟာဖြင့် ရောမန္တိကဝါဒီတွေရဲ့ သွေးကြော်သံ ဖြစ်သွားပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရူဆိုးကို ရောမန္တိကအကြိုလို့ခေါ်ကြပါတယ်။ ရူဆိုးရဲ့ ဒီစကားလုံးတွေဟာ အနောက်ဥရောပမှာ ပြန့်နှံ့လို့သွားပါတယ်။ စောစောပိုင်းသူ့အရေးအသားတွေကလဲ ပြန့်နှံ့နေပီးသားပါ။ သူ့အတွေးအခေါ်တွေဟာ အဲဒီအချိန်က စာပေသမားတွေစိတ်ထဲ တွေ့ကြုံခံစားနေရတာနဲ့ သွားပြီးဒက်ထိတိုးမိ ပါတော့တယ်။

          အဲဒီအချိန်ပိုင်းက န၀ဂန္တဝင်ခေတ်လို့ ခေါ်တဲ့ ရှေးဟောင်းဂန္တဝင် စာပေ အစဉ်အလာ စည်းစနစ်တွေကို ထိန်းသိမ်းလိုသူတို့ရဲ့ ခေတ်နိဂုံးချုပ်စပြုနေတဲ့ အချိန်ပိုင်းပါ။ လူထုပုံပြင်တို့ အလယ်ခေတ် စိတ်ကူးယဉ်မှုတို့ဆီ ပြန်လည်ဝင် နေကြပါပြီ။ အင်္ဂလန်မှာ လူထုပုံပြင်တွေ အကြီးအကျယ် လိုက်ကောက်စုဆောင်းနေ ကြတယ်။ ဂျာမနီမှာ ဂန္တဝင်ပြဇာတ်ပုံစံတွေကို စတင်ပယ်ရှားဖို့ ကြိုးပမ်းနေကြတယ်။ ရှေးဘာလဒကဗျာတွေ နမူနာယူပီး ဘာလဒအသစ်တွေရေးကြတယ်။ ဒါပေမယ့်ခေါင်းဆောင်တဦးဖြစ်တဲ့ ဂည်ထယ်ကိုယ်တိုင်က ဂန္တဝင်ဝါဒထဲ ပြန်လှည့်သွားတာမျိုး ဖြစ်ခဲ့လေတော့ ဂျာမနီမှာ ရောမန္တိကဝါဒဓါတ်ခံကလေးများ ရှိနေပါလျှက်အောင်အောင်မြင်မြင်မပေါ်ပေါက်ခဲ့ရဘူး။ တကယ့်ပီပီပြင်ပြင် ရောမန္တိကရုပ်လုံးဟာ အင်္ဂလန်မှာသွားပြီးပေါ်ပါတယ်။ အင်္ဂလန်မှာလည်း ရောမန္တိက ဓာတ်ခံ ကလေးတွေ ကတော့ အနှစ်ငါးဆယ်လောက် ကတည်းက ပေါ်ထွက်နေခဲ့ပီးပါ။ ဒါပေမယ့်ရောမန္တိက ဝါဒ မီးရှူးသန့်စင်ရာ အချိန်အဖြစ် တရားဝင် သတ်မှတ်ကြတာ ကတော့ ဝဒ်စဝသ်နဲ့ ကိုးလရစ်တို့ရဲ့ 'လိရိကဘာလဒများ' ထုတ်ဝေတဲ့ ၁၇၉၈ပါပဲ။ ဒီစာအုပ် ဒုတိယ အကြိမ်ရိုက်(၁၈၀၀)မှာပါတဲ့ နိဒါန်းကို 'ရောမန္တိကဝါဒ ကြေညာစာတမ်း'လို့ ခေါ်ကြတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ ကိုးလရစ်က ဂျာမနီမှာ အချိန်အတော်ကြာ နေဖူးခဲ့ ပြီးပြီ။ ဝဒ်စဝသ်ကလဲ ပြင်သစ်ပြည်မှာ တော်လှန်ရေး မဖြစ်မီကလေး သွားရောက် ခဲ့ပြီးပြီ။ ဂျာမန်တွေရဲ့ တော်လှန်လိုတဲ့ အတွေးအခေါ်တွေ၊ အင်္ဂလိပ်စာရေး ဆရာ အတော်များများအပေါ်မှာ လာရိုက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုရိုက်ခတ်ခဲ့မှုကြောင့်လဲ အင်္ဂလန်မှာ ရောမန္တိကဝါဒ ထွန်းပေါက်လာခဲ့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အင်္ဂလန်မှာ ပေါ်ပြီးလို့ နှစ်အတန်ကြာမှပဲ ဂျာမနီမှာ ရောမန္တိကဝါဒရယ်လို့ တခေတ်ထလာ ရတယ်။ အဲ... ဒီဝါဒရဲ့ ရှေ့ပြေးအတွေးကို စတင်မျိုးစေ့ချခဲ့သူရဲ့ဇာတိမြေ (ပြင်သစ်ပြည်)မှာတော့ ဒီထက်မက နောက်ကျပါသေးတယ်။ ကြာလည်းတော်တော် ကြာအောင် ပျိုးထောင်ယူရတယ်။ နဝဂန္တဝင်ဝါဒ ဂြိုဟ်မင်းက တော်တော်နဲ့ ခွာချလို့ မရတဲ့ဘူး။