ပါရဂူ - စျင်ဗုဒ္ဓဘာသာ

စကားဦး

“ဂျင်သည် ဂျပန်စကားဖြစ်သည်။ တရုတ်လို ချန်” ဟုခေါ် သည်။ ဂျင်ဟူသော ဂျပန်စကားလုံးသည်လည်းကောင်း၊ ချန်ဟူသော တရုတ် စကားလုံးသည်လည်းကောင်း၊ သက္ကတစကားလုံး “ချာနကို သို့မဟုတ် ပါဠိစကားလုံး ဈာန (ဈာန်) ကို မိမိတို့ အသံထွက်ဖြင့် အသီးသီး ခေါ်ဝေါ်သည့် စကားလုံးများဖြစ်ပေ သည်။ ထို့ကြောင့် ရင်ကို ဇကွဲနှင့်မရေးဘဲ ဈမျဉ်းဆွဲနှင့် ရေးသား လိုက်ရခြင်းဖြစ်ပေသည်။ ချာနသို့မဟုတ် ဈာန (ရန်)၊ သို့မဟုတ် ဖျင်၏အဓိပ္ပာယ်မှာ စိတ်ကိုတည်ငြိမ်မှု ရရှိအောင် အလေ့အကျင့် ပြုခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ။

“ဂျင်”၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ စိတ်နှလုံးတည်ငြိမ်မှုရအောင် အလေ့အကျင့်ပြုခြင်း အဓိပ္ပာယ်ရသော်လည်း စိတ်နှလုံး တည် ငြိမ်မှုရအောင် အလေ့အကျင့်ပြုလုပ်သော ရင်သည် ပုံစံအမျိုးမျိုး ရှိလေသည်။ တရုတ်ပြည် တန်ခေတ် (၆၁၈-၅၀၇ အေဒီ) ၌ ဆန်မီ (ဂျပန်-ရှုမစ်ဆု) သည် ရင်ကို ငါးမျိုးငါးပါး ခွဲခြားပြ ထားသည်။ သည်။

ယင်းငါးမျိုးအနက် ပထမဈင်မှာ ရိုးရိုးရင်ဖြစ်လေသည်။ ယင်းကို ဂျပန်ဘာသာဖြင့် “ဘွန်ပူဟု ခေါ်သည်။ ရိုးရိုးရင်၌ အဘိဓမ္မာအမြင်လည်း မရှိပေ။ ဘာသာတရားအခြေခံလည်း မရှိပေ။ မည်သူမဆို အားထုတ်နိုင်သည့် အလေ့အကျင့်ဖြစ်သည်။

ကိုယ်ကျန်းမာမှုနှင့် စိတ်ကျန်းမာမှု ရှိစေလိုသည့် ရည်ရွယ်ချက် သက်သက်ဖြင့် အားထုတ်သည့် အလေ့အကျင့်ဖြစ်သည်။ ရိုးရိုး ရင်သည် ဆိုးကျိုးတစ်စုံတစ်ရာ မရှိသဖြင့် မည်သည့်ဘာသာ တရားကို ကိုးကွယ်သူဖြစ်ဖြစ် အားထုတ်၍ရသည့် အလေ့အကျင့် ဖြစ်သည်။ မည်သည့်ဘာသာတရားကိုမှ မကိုးကွယ်သူလည်း ရိုးရိုးရင်ကို ကျင့်ကြံအားထုတ်နိုင်သည်။ ရိုးရိုးရင်သည် စိတ်၏ အနာရောဂါကို ပျောက်ကင်းစေနိုင်ပြီး ကျန်းမာရေးကို တိုးတက် ကောင်းမွန်စေနိုင်သည်။

ရိုးရိုးရင်ကို လေ့ကျင့်ခြင်းအားဖြင့် မိမိ၏စိတ်ကို တည်ငြိမ် အောင် ချုပ်ကိုင်နိုင်သည်။ နီတိပညာနှင့် အဘိဓမ္မာဆိုင်ရာ ကျမ်း စာအုပ်ပေါင်း အရာအထောင်ကို ဖတ်ခြင်းထက် ရိုးရိုးရင်ကို ကျင့်ကြံအားထုတ်ခြင်းက စိတ်နှလုံးတိုးတက်မှုအတွက် ပိုမိုပြီး အကျိုးဖြစ်ထွန်းနိုင်ပေသည်။ သို့ရာတွင် ယင်းအလေ့အကျင့် သည် လူ၏အခြေခံပြဿနာကိုလည်းကောင်း၊ လူနှင့် စကြဝဠာ ၏ဆက်သွယ်မှု အခြေခံပြဿနာကို လည်းကောင်း ဖြေရှင်းရာ၌မူ မစွမ်းဆောင်နိုင်ပေ။

ဒုတိယဈင်ကား “ဒို” ဟုခေါ်သည်။ ဂျီဒိုမှာ အပြင်ရင် နည်းလမ်း”ဟု အနက်အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာအပြင်ဘက် က နည်းလမ်း၊ ဗုဒ္ဓ ဘာသာမဟုတ်သည့် နည်းလမ်းဟု ဆိုလို သည်။ ယင်းချင်သည် အဘိဓမ္မာ ရေးရာနှင့် ပတ်သက်သည်။ ဘာသာတရားနှင့်လည်း စပ်ဆိုင်သည်။ သို့သော် ဗုဒ္ဓဘာသာကား မဟုတ်ပေ။ ဟိန္ဒူယောဂအကျင့်၊ ကွန်ဖြူးရှပ်၏ ဆိတ်ငြိမ်စွာ ထိုင်နည်း၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ သမာဓိရရှိရေး အလေ့အကျင့် တို့သည် ဤဒုတိယရင် အမျိုးအစားထဲ၌ အကျုံးဝင်လေသည်။

ဒုတိယရင်၏ထူးခြားချက်တစ်ခုမှာ ရံဖန်ရံခါ တန်ခိုးဣဒ္ဓိပါဒ် အမျိုးမျိုးကို ရရှိရေးအတွက်လည်းကောင်း၊ ရိုးရိုးလူသားတို့ မစွမ်းနိုင်သည့် အတတ်ပညာများကို ရရှိရေးအတွက်လည်း ကောင်း၊ ဒုတိယအမျိုးအစား ဖျင်ကို ကျင့်ကြံအားထုတ်ကြလေသည်။ လောကတွင် ရိုးရိုးလူတို့ မစွမ်းနိုင်သည့် တန်ခိုးဣဒ္ဓိပါဒ် မျိုးနှင့် ပြည့်စုံနေသူများကိုလည်းကောင်း၊ ရိုးရိုးလူတို့၏ အရာ မဟုတ်သည့် အတတ်ပညာမျိုး တတ်ကျွမ်းနေသူများကို လည်းကောင်း တွေ့ကြရလေသည်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်များ၏ အစွမ်းသတ္တိမှာ စိတ်နှလုံးသမာဓိရအောင် အလေ့အကျင့်ပြုလုပ်ရာမှ ပေါ်ပေါက် လာသည့် စိတ်တန်ခိုး၏ အာနိသင်များ ဖြစ်လေသည်။

ဒုတိယအမျိုးအစားဖျင်၏ ရည်မှန်းချက်တစ်ခု ရှိသေး သည်။ အချို့ပုဂ္ဂိုလ်များမှာ နောင်ဘဝတွင် နတ်ပြည်၊ ဗြဟ္မာပြည် တို့၌ မွေးဖွားရန်အတွက် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဖျင်အကျင့်ကို ကျင့်ကြံ အားထုတ်ကြသည်။ အချို့သော ဟိန္ဒူဘာသာဂိုဏ်းဝင် ပုဂ္ဂိုလ်တို့ သည် ကောင်းကင်ဘုံသို့ရောက်ရန် ဖျင်အကျင့်ကို ကျင့်ကြံ အားထုတ်ကြသည်။ ယင်းရည်ရွယ်ချက်မှာ ဂျင်ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ရည်ရွယ်ချက်မဟုတ်ပေ။ ဂျင်ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ လူ့ဘဝ၌မွေးဖွားပြီး နောက်ဆုံးပိတ်၌ ဗုဒ္ဓအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိ ရေးအတွက် ရင်အကျင့်တရားကို ကျင့်ကြံအားထုတ်ရန်သာ ဖြစ် လေသည်။

တတိယရင်ကား ရိုဂျို” ဟုခေါ်သည်။ ဟိနယာနဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဟိနယာန သို့မဟုတ် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ ဂိုဏ်းဝင်များ ကျင့်သုံးသည့် “ရင်” ကျင့်စဉ်ကို ဖျင်အမျိုးအစား ခွဲခြားသူက တတိယအမျိုးအစားထဲတွင် သွတ်သွင်းထားလေသည်။

စတုတ္ထဈင်မှာ “ဒိုက်ဂျီ” ဟုခေါ်သည်။ မဟာယာန ဂိုဏ်းဝင် များ ကျင့်ကြံအားထုတ်သည့် ဂျင်ဖြစ်လေသည်။ ယင်းဖျင်၏ အဓိကရည်ရွယ်ချက်မှာ မိမိ၏အတွင်းသဘာဝကို ကြည့်ပြီး ဉာဏ်အလင်း သိမြင်ရရှိရေး ဖြစ်လေသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာသည် သစ္စာဉာဏ်အလင်း ရရှိရေးအတွက် ကြိုးပမ်းအားထုတ်သော ဘာသာတရားဖြစ်လေသည်။ ဗုဒ္ဓသည် သတ္တဝါအပေါင်းတို့အား ကိုယ့်သဘာဝကို သိမြင်သဘောပေါက်စေရန် ညွှန်ကြား ဟောပြ တော်မူခဲ့လေသည်။ ဗုဒ္ဓ၏ ယင်းတရားဒေသနာတော်သည်ဆရာစဉ်ဆက်မှ တပည့် စဉ်ဆက်အထိ ဆင်းသက်လာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဆာရီတိုခေါ် ဉာဏ်အလင်း သိမြင်သဘောပေါက်ရေး ကို ဦးစားပေးသည့် ဂျင်မှသာလျှင် ဒိုက်ဂျိုဂျင် မည်ပေသည်။ ပဉ္စမဈင်ကား “ဆိုက်ဂျိုဂျိုဂျင်” ဟု ခေါ်သည့် အမြင့်ဆုံးရင် ဖြစ်သည်။ ယင်းဖျင်မှာ သကျမုနိဗုဒ္ဓနှင့် အမိတာဘာဗုဒ္ဓတို့ ကျင့်ကြံအားထုတ်သည့် ဂျင်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုလေသည်။

ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်းများ မည်သို့ပင် ကွဲပြားနေစေကာမူ ယေဘုယျအားဖြင့် ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်စဉ်၌ ဈာနခေါ် စိတ်နှလုံး တည်ငြိမ်မှုရရှိအောင် ကျင့်ကြံအားထုတ်သည့် အလေ့အကျင့် သည် အဓိကအခန်းက ပါဝင်ပေသည်။ သီလပြီးမှ သမာဓိလာ သည်။ သမာဓိရရှိမှ ပညာ (အမြင့်ဆုံးအသိဉာဏ်) ရရှိသည်။ ယင်းသို့ အားဖြင့် သီလနှင့်ပညာ၏အကြားတွင် စိတ်နှလုံး တည်ငြိမ်မှု သမာဓိအဆင့် ရှိနေသည်။ အကျင့်သီလ ခေါင်းပါး သူတို့သည် သမာဓိရရှိဖို့ မလွယ်ပေ။ သမာဓိမရှိသူသည် ပညာ နှင့် ဝေလာဝေးသည်။ သမာဓိနှင့်ကင်း၍ ပညာမရရှိနိုင်။ ပညာနှင့် ကင်း၍လည်း သမာဓိဖြစ်မလာ။ ယင်းကျင့်စဉ်ကို ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အားလုံးတို့က လက်ခံနာယူကြသည်။ ထို့ကြောင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အားလုံးသည် ဗုဒ္ဓညွှန်ပြတော် မူခဲ့သည့် သမာဓိကျင့်စဉ်ကို မိမိတို့၏ အခြေအနေအရ လိုက်နာကျင့်သုံးကြပေသည်။ သမထ နှင့် ဝိပဿနာသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့ ကျင့်သုံးနေကြသည့် ကျင့်စဉ်များ ဖြစ်ပေသည်။

ယင်းသို့အားဖြင့် သမာဓိကျင့်စဉ်၏ အရေးပါမှုကို ဗုဒ္ဓ ဘာသာဝင် အားလုံးတို့ ထိန်းသိမ်းထားကြသော်လည်း သမာဓိ ကျင့်စဉ်ကို အထူး ဦးစားပေးပြီး “ဂျင်” ဗုဒ္ဓဘာသာဟူ၍ အမည် နာမ မှည့်ခေါ်ထားသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်းမှာမူ ၆-ရာစု နှစ်လောက်ကမှ တရုတ်ပြည်၌ ထွန်းကားလာပြီး တရုတ်ပြည်မှ တစ်ဆင့် ဂျပန်ပြည်တွင် ပြန့်ပွားလာခဲ့လေသည်။ ယင်း ဂျင်ဗုဒ္ဓ ဘာသာဂိုဏ်း၏ မျိုးစေ့ကိုချသူမှာ အိန္ဒိယမှ တရုတ်ပြည်သို့ရောက်သွားသော ဗောဓိဓမ္မထေရ်အရှင် ဖြစ်လေသည်။

အက္ခရာတင်ထားသော အိန္ဒိယဗုဒ္ဓဘာသာသမိုင်း၌ ဖျင် ဂိုဏ်းအကြောင်း တစ်စုံတစ်ရာ ရေးသားမှတ်တမ်းတင်ထားခြင်း မရှိပေ။ အသောက မင်းတရားကြီး၏လက်ထက်အထိ ဖြစ်ပေါ် ပေါက်ဖွားလာခဲ့သော ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်းကြီး ဆယ့်ရှစ်ဂိုဏ်းများထဲ တွင် လည်းကောင်း၊ နောက်ပိုင်းပေါ်ပေါက်လာသော ဗုဒ္ဓဘာသာ အဘိဓမ္မာဂိုဏ်းကြီးများထဲတွင် လည်းကောင်း၊ ဂျင်ဂိုဏ်း၏ အရိပ်အမြွက်မျှကိုပင် မတွေ့ရပေ။ ရင်ဂိုဏ်းကဲ့သို့ ယောဂ အကျင့်ကို ဦးစားပေးသော ယောဂါစာရဂိုဏ်းမူ ရှိခဲ့သည်။ ရင်ဂိုဏ်းဟူ၍ သီးသန့်ရှိခဲ့ကြောင်း မှတ်တမ်းတင် အထောက် အထားများကို မတွေ့ရသော်လည်း တရုတ်ရင်ဗုဒ္ဓဘာသာ အစဉ် အလာ ယူဆချက်အရမူ ရင်အစဉ်အလာသည် ဗုဒ္ဓခေတ်ကပင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ အစပြုသည်ဟု အဆိုရှိလေသည်။ သို့ရာတွင် သမိုင်းဆရာတို့ကမူ ယင်း အဆိုကို လက်မခံကြပေ။

ဂျင်ဗုဒ္ဓဘာသာ၌ ရည်မှန်းချက် ရရှိအောင်မြင်ရေးအတွက် ယေဘုယျအားဖြင့် နည်းလမ်းသုံးမျိုးကို အသုံးပြုကြသည်။ ပထမနည်းမှာ နံရံ ကိုကြည့်ပြီး ကမ္မဋ္ဌာန်းထိုင်သည့်နည်း ဖြစ်သည်။ ယင်းကို “ဇာဖျင်ဟု ခေါ်သည်။ ရင်ပထမဥသျှောင် ဗောဓိဓမ္မအရှင်သည် နှစ်ပေါင်းများစွာ တိတိ ယင်းကဲ့သို့ နံရံကို ကြည့်ပြီး မရပ်မနား ကမ္မဋ္ဌာန်းထိုင်သည်ဟု အဆိုရှိလေသည်။ ဒုတိယနည်းလမ်းမှာ အမေးအဖြေပြုလုပ်ခြင်းအားဖြင့် အမှန် တရားကို သိမြင်သဘောပေါက်စေသော နည်းလမ်းဖြစ်သည်။ ယင်းနည်းလမ်းကို “မင်ဒို ́ဟုခေါ်သည်။ ယင်းနည်းလမ်းအရ ဆရာလုပ်သူမေးသော ခက်ခဲသည့်မေးခွန်းကို တပည့်သည် မဆိုင်းမတွဘဲနှင့် အဖြေပေးရလေသည်။ ယင်းသို့အဖြေပေးရာ၌ တပည့်သည် တစ်စုံတစ်ခု တွေးတောကြံဆခြင်းမရှိဘဲ နှုတ်မှ ရုတ်တရက် ထွက်ပေါ်လာသည့် အဖြေကို ပေးရလေသည်။ တတိယနည်းလမ်းမှာ “ကိုအန်” အလေ့အကျင့် ဖြစ်သည်။ ကိုအန်အလေ့အကျင့်၌ ဆရာကပဟေဠိကို ပေးသည်။ တပည့်က ယင်း ပဟေဠိကို ဖြေရှင်းပြီး ပဟေဠိထဲ၌ ကွယ်ဝှက်နေသော လျှို့ ဝှက်ချက်ကို သိအောင်လုပ်ရသည်။ ယင်းနည်းလမ်းများကို အသုံး ပြုပြီးနောက် အောင်မြင်ရောက်ရှိသွားသော အဆင့်သည် “ဆာတိုရီ” ဖြစ်လေသည်။ ဗောဓိဉာဏ်အလင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရလေသည်။

တရုတ်လူမျိုးတို့၏ အတွေးအခေါ်သည် အိန္ဒိယလူမျိုး တို့၏ အတွေးအခေါ်ထက် လက်တွေ့ကျသည်။ သို့ဖြစ်၍ တရုတ်ပြည်၌ လူ့ဘဝ၏ နေ့စဉ်လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ထမ်း ရွက်ရင်း အတွင်းအဇ္ဈတ္တအမြင် အသိရှင်သန်ကြီးထွားရေး အတွက် အလေးအနက်ထား၍ ကြိုးစားအားထုတ်ကြလေသည်။ အစဉ်အလာ ယူဆလာခဲ့ကြသည့် ရှေးဟောင်းအယူအဆများ၏ အနှောင်အဖွဲ့ မှ လူ၏စိတ်ကို လွတ်မြောက်စေရန် ရင်ဆရာ တို့သည် မနေမနား ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့ကြသည်။

ရင်ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့သည် ဓမ္မကျမ်းဂန်များအပေါ်တွင် မှီမနေကြပေ။ အကြောင်းမူကား သူတို့သည် ဓမ္မကျမ်းဂန်များက မပေးစွမ်းနိုင်သည့် ကိုယ်ပိုင်အတွေ့အကြုံကို လိုလားသူများ ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ သို့ရာတွင် လင်္ကာဝတာရသုတ်ကိုမူ မိမိ တို့၏ အားထားရာ အခြေခံကျမ်းဂန်အဖြစ် ထင်မြင်ယူဆကြ သည်။ ဝဇရိစ္ဆေဒိကာသုတ်ကိုလည်း အလေးအနက်ထားကြ သည်။ ပညာပါရမီတာသုတ်ကိုမူ ရင်ဂိုဏ်းကျောင်းတိုက်များ၌ နေ့စဉ် နေ့တိုင်း နံနက်အချိန်တွင် ရွတ်ဖတ်သရဇ္ဈာယ်ကြသည်ဟု သိရှိရပေသည်။

ဂျင်ဆရာအရှင်တို့သည် စိတ်ရွှင်သူများဖြစ်ကြသည်။ မျက်မြင်လောကကို အမှုမထားကြပေ။ ဘဝ၏ အရာဝတ္ထုမှန် သမျှ သူတို့အတွက် လေးနက်သောအရာများ ဖြစ်ကြသည်။ တစ်ပြိုင်နက်တည်းမှာပင် ပျော်ရွှင်စရာများလည်း ဖြစ်နေပေ သည်။ သူတို့သည် ဆင်းရဲခြင်းကို နှစ်သက်ကြသည်။ မိမိတို့အား လေးစားမြတ်နိုးမှု မပြုစေရန် မိမိတို့ကိုယ်ကို သရော်စရာပုဂ္ဂိုလ်၊ရယ်စရာပုဂ္ဂိုလ်မျိုးဖြစ်အောင် ဖန်တီးနေတတ်ကြသည်။

ဂျင်ဆရာအရှင်တို့သည် မိမိတို့၏တပည့်များအား ဉာဏ် အလင်း ရရှိစေရန်အတွက် ထိုးတတ်ကြသည်။ ရိုက်တတ်ကြ သည်။ ကန်တတ်ကြသည်။ ကြိမ်းမောင်း ဟိန်းဟောက်တတ် ကြသည်။ ဂျင်ဗုဒ္ဓဘာသာသည် မိမိကိုယ်တိုင် တွေ့ကြုံသိမြင်ရေး ကို အလေးထားသည်။ ထို့ကြောင့် သဘောတရားရေး၊ ဝါဒ ရေးကို အလေးဂရုမပြုပေ။ ဝေါဟာရစကားလုံးများသည် သစ္စာ တရားကို ဖော်ပြနိုင်စွမ်းရှိသည်ဟုလည်း ဂျင်ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့ သည် မယုံကြည်ပေ။ ဘာသာဝေါဟာရတို့၏ ယင်းအခြေအနေ

ကြောင့် သူတို့သည် အမှန်တရားကို ဖော်ထုတ်ရေးအတွက် များ သောအားဖြင့် ဆန့်ကျင်ဘက်စကား၊ အမြီးအမောက်မတည့်ဟု ထင်ရသည့်စကားများကို အသုံးပြုတတ်သည်။ ဂျင်ဆရာ အရှင် တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဖုဒါယရှီ (၄၉၇-၅၆၁ အေဒီ) ၏ နာမည် ကျော်လင်္ကာတစ်ခုမှာ ဤသို့ဖြစ်သည်။ “ကျွန်ုပ်သည် လက်ချည်း သွားနေသည်။ ကြည့်ပါ၊ ကျွန်ုပ်၏လက်ထဲတွင် ပေါက်တူးပါလာသည်။ ကျွန်ုပ် ခြေကျင်သွားနေသည်။ သို့သော် နွားတစ်ကောင်၏ ကျောက်ကုန်းပေါ်ထိုင်၍ သွား သည်။

ကျွန်ုပ် တံတားပေါ်က ဖြတ်ကျော်သွားသည့်အခါ၌ ကြည့်ပါ၊ ရေသည် စီးဆင်းမနေပေ။ သို့သော် တံတားကမူ စီးဆင်းနေသည်”

ယင်းကဲ့သို့ အမြီးအမောက်မတည့်ဟု ထင်ရသော စကား များသည် ဂျင်ဗုဒ္ဓဘာသာ စာပေထဲ၌ အများအပြားတွေ့ရ သည်။ “လက်ခုပ်နှစ်ဖက်တီးလျှင် အသံမြည်သည်။ လက်ခုပ် တစ်ဖက်တည်းတီး၍ မြည်သောအသံ ကို နားထောင်ပါ” ဟူသော စကားများသည် ယင်းကဲ့သို့သော စကားမျိုး ဖြစ်ပေသည်။ ဂျင်ဗုဒ္ဓ ဘာသာ၌ ယင်းကဲ့သို့သာ ဆန့်ကျင်ဘက်စကား၊ အမြီးအမောက်