ဒေါက်တာခိုင်ခိုင်ဝင်: - လူတိုင်းသိရှိနားလည်ထားသင့်သည့်လူ့အခွင့်အရေး

လူ့အခွင့်အရေး နောက်ခံသမိုင်းကြောင်း

          လူ့အခွင့်အရေးသမိုင်းကြောင်းကို လေ့လာကြည့်မည်ဆိုလျှင် ၁၂၁၅ ခုနှစ်၊ အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွင် ရေးဆွဲခဲ့သည့် မဂ္ဂနာကာတာ (The Magna Carter) ခေါ် The Great Charter မှာ လူ့အခွင့်ရေးဆိုင်ရာအကြောင်းခြင်းရာတွင် စတင်ပါဝင်လာသည်ဟု ဆိုကြပါသည်။ အင်္ဂလန် နိုင်ငံ၊ ဂျွန်ဘုရင်လက်ထက်တွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် မဂ္ဂနာကာတာတွင်နောင်ကာလများအတွင်း လူ့အခွင့်အရေးဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုလာခဲ့သော သဘောတရားများ ပါဝင်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဆက်လက်၍ ၁၆၈၉ ခုနှစ် အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွင် ရေးဆွဲပေါ်ပေါက်လာသော လူ့အခွင့်အရေးဥပဒေ (Bill of Rights)၊ ၁၇၈၉ ခုနှစ် ပြင်သစ်လူ့အခွင့် ရေးကြေညာစာတမ်း  (French Declaration of the Rights of Man) ၊ ၁၇၉၁ ခုနှစ် အမေရိကန်လူ့အခွင့်အရေးဥပဒေ (US Bill of Rights) စသည်တို့တွင် လူ့အခွင့်အရေး သဘောတရားများသည် တဖြည်းဖြည်း ပိုမိုပေါ်လွင်ပါရှိလာသည်ကို တွေ့ရပါသည်။

          နိုင်ငံပေါင်းချုပ်အသင်းကြီး (The league of Nations) နောက် ပိုင်း ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဂျီနီဗာ ကြေညာ ချက် (Geneva Declaration of the Rights of the Child) ပေါ်ထွက်လာပြီး အဆိုပါကြေညာချက်ကို အခြေခံပြီး ကလေးသူငယ်များ၏ အခွင့် အရေးများကို ဖော်ဆောင်သည့် ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ် ဖြစ်တည်ခဲ့ပါသည်။ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် လူ့အခွင့်အရေးအယူအဆများသည် အရှိန်အဟုန် ပြင်းပြင်းဖြင့် ပြန်လည်ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ သည့် ကုလသမဂ္ဂ ပဋိညာဉ်စာတမ်း (The United Nations Charter) စာတမ်း၏ အပိုဒ်(၁)၊ အပိုဒ်ခွဲငယ် (၂) တွင် လူ့အခွင့်အရေးနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး respect for the principle of equal rights and self determination of peopleဟု ရေးသားထားပြီး အပိုဒ်ခွဲငယ် (၃) တွင် promoting and encouraging respect for human rights ဟူ၍ရေးသားထားသည်ကို တွေ့မြင်ရမည်ဖြစ်သည်။ အထက်ဖော်ပြပါ တိုး တက်ပြောင်းလဲမှု ဖြစ်စဉ်များသည် ယနေ့ လူ့အခွင့်အရေးဟု ဆိုနေကြ သည်များ၏ ကနဦးအစများဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။

          ကုလသမဂ္ဂ ပဋိညာဉ်စာတမ်း (The United Nations Charter) တွင် လူ့အခွင့်အရေးဟု သုံးနှုန်းထားသော်လည်း လူ့အခွင့်အရေး သည် မည်သည်တို့ကိုခေါ်သည်၊ လူ့အခွင့်အရေးစံနှုန်းများသည် မည် သည့်စံနှုန်းများဖြစ်သည်ကို ရှင်းလင်းတိကျစွာ ဖော်ပြထားခြင်းမရှိသည့် အတွက် ၁၉၄၆ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် ဦးဆောင်မှုဖြင့် ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ ပဋိညာဉ်စာတမ်း မှာ ပါဝင်သည့် လူ့အခွင့်အရေးနှင့် လွတ်လပ်ခွင့်ဆိုသည်များကို အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုနိုင်သည့် ကမ္ဘာ့လူ့အခွင့်အရေး ကြေညာစာတမ်း (Universal Declaration of Human Rights) i napoprvog 336.goog ညီလာခံက အတည်ပြု ထုတ်ပြန်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါကြေညာစာတမ်း သည် လူ့အခွင့်အရေးနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး ကမ္ဘာတွင် ပထမဆုံးပေါ်ပေါက် လာသော ကြေညာစာတမ်းဖြစ်ပါသည်။ ထိုကြေညာစာတမ်းမှတစ်ဆင့် အခြားသော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးစာချုပ်ကြီးများ ထွက် ပေါ်လာခဲ့ပြီး ယနေ့အချိန်တွင်မူ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများမှ နိုင်ငံခေါင်းဆောင် များသည် လူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားမှုရှိကြောင်းနှင့် ၎င်းတို့နိုင်ငံသူ/ နိုင်ငံသားများအတွက် လူ့အခွင့်အရေးများ ဖြည့်ဆည်းကာကွယ်ပေးမည် ဟု ကတိပြုဝန်ခံခြင်းကို ပြသသည့်အနေဖြင့် အဆိုပါ စာချုပ်ကြီးများ အားလုံးကိုဖြစ်စေ၊ ရွေးချယ်၍ဖြစ်စေ အတည်ပြုလက်မှတ် ရေးထိုးနေ ကြပြီဖြစ်သည်။ ၁၂၁၅ ခုနှစ်မှ စတင်ခဲ့သည့် လူ့အခွင့်အရေးသဘော တရားများ ပါဝင်ခဲ့သည့် မဂ္ဂနာကာတာ ကြေညာချက်မှသည် ယနေ့ အချိန်အခါတွင် လူ့အခွင့်အရေးသည် နေရာတိုင်း၊ နယ်ပယ်တိုင်း (နိုင်ငံ ရေး၊ ပြည်သူ့ရေးရာ၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု) တွင် မပါမဖြစ် အလွန်တွင်ကျယ်သော အရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ လူမှုအသိုင်း အဝိုင်းအတွင်း၊ မိသားစုအတွင်း၊ လုပ်ငန်းနယ်ပယ်အတွင်း၊ နိုင်ငံရေး နယ်ပယ်၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းနယ်ပယ်၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးစသည့် နယ်ပယ်အသီးသီးတွင် လူသားအချင်းချင်း ဆက်ဆံပြောဆိုရာ၌ လူ့အခွင့် အရေးသည် အရေးကြီးသည့်ကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေပြီဖြစ်သည်။